Quan niệm về con người trong triết học phương Tây trước Mác – https://leading10.vn

( Last Updated On : 11/02/2022 )Trong triết học học Hy lạp cổ đại, ý niệm duy vật chất phác, ngây thơ đã coi con người là tiểu ngoài hành tinh thu nhỏ, rằng “ con người là thước đo của thiên hà ” ( Prôtago ), hoặc “ con người là bậc thang cao nhất của ngoài hành tinh ” ( Arixtốt ). Ngược lại, theo ý niệm duy tâm khách quan của Platôn thì con người chỉ là ảo ảnh của quốc tế “ ý niệm ”, v.v … Tuy nhiên, triết học Hy Lạp cổ đại trong bước đầu đã có sự phân biệt con người với giới tự nhiên, nhưng cũng chỉ là sự hiểu biết bên ngoài của con người .

Triết học thời kỳ trung cổ coi con người là sản phẩm của Thượng đế và đã quy đặc trưng bản chất con người là một thực thể thuần túy – thực thể tinh thần. Bởi, theo họ bản chất con người do sự quyết định của các lực lượng siêu nhiên hay chính tư tưởng, ý thức, v.v…

Triết học thời kỳ phục hưng – cận đại đặc biệt quan trọng tôn vinh vai trò trí tuệ, lý tính của con người, xem con người là một thực thể có trí tuệ. Đó là một trong những yếu tố quan trọng, nhằm mục đích giải thóat con người khỏi sự nô dịch của thần quyền tôn giáo thời trung cổ, tôn vinh tư tưởng giải phóng con người, nhưng con người cũng chỉ nhấn mạnh vấn đề về mặt thành viên, mà xem nhẹ mặt xã hội và cũng chưa nhận thức không thiếu thực chất chất con người trong mối quan hệ giữa mặt sinh học và xã hội .

Trong triết học cổ xưa Đức, Hêghen đã điều tra và nghiên cứu thực chất con người trải qua quy trình tư duy và khái quát những quy luật cơ bản của quy trình đó, được trình diễn có đặc thù mạng lưới hệ thống, để khẳng định chắc chắn vai trò chủ thể của con người so với lịch sử vẻ vang, đồng thời hiệu quả của sự tăng trưởng lịch sử dân tộc. Nhưng, Hêghen lại coi “ ý niệm tuyệt đối ” giữ vai trò quyết định hành động so với con người. Như vậy, về thực ra Hêghen coi con người là loại sản phẩm thuần túy của “ ý niệm tuyệt đối ” .
Quan niệm duy vật của Phoiơbắc đã vượt qua những hạn chế của Hêghen để kỳ vọng tìm đến thực chất con người một cách đích thực. Nhưng, khi phê phán quan điểm duy tâm của Hêghen thì Phơbách đã mắc phải sai lầm đáng tiếc khi ông tuyệt đối hóa mặt sinh học của con người hoặc tách con người ra khỏi quan hệ hiện thực của xã hội hoặc ông quy bản chất con người vào tính tộc loại mà đặc trưng của nó là tình cảm đạo đức, tôn giáo và tình yêu. Mặc dù, ông khẳng định chắc chắn con người là mẫu sản phẩm tăng trưởng của tự nhiên và con người với tự nhiên là thống nhất, v.v …

Như vậy, trong lịch sử triết học trước Mác, các quan niệm về con người, cơ bản là những quan niệm duy tâm, tôn giáo hoặc siêu hình. Mặc dù, triết học duy vật trước Mác coi con người là một thực thể tự nhiên – thực thể xã hội. Song họ cũng không vượt qua tính chất siêu hình và thậm chí còn là duy tâm. Bởi vì, họ đã quy đặc trưng bản chất con người theo khuynh hướng tuyệt đối hóa những thuộc tính tự nhiên hoặc thuộc tính xã hội, mà không thấy được vai trò của thực tiễn xã hội.

Trong mạng lưới hệ thống quốc tế quan tôn giáo coi con người như một thực thể nhị nguyên, là sự tích hợp ý thức và thể xác. Trong đó linh hồn của con người sống sót một cách vĩnh cửu và mang tính tuyệt đối. Tuy nhiên, một số ít phe phái triết học vẫn đạt được những thành tựu trong việc nghiên cứu và phân tích, quan sát con người, tôn vinh lý tính, xác lập những giá trị nhân bản học để hướng con người tới tự do. Đó cũng chính là những tiền đề có ý nghĩa cho việc hình thành tư tưởng về con người trong triết học Mácxít .

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn