Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao được thể hiện qua Chí Phèo, Đời thừa.

Đề: Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao được thể hiện qua Chí Phèo, Đời thừa.

Dàn ý

– Quan điểm nghệ thuật là lập trường tư tưởng của người nghệ sĩ, là nền tảng xu thế những sáng tác của người nghệ sĩ. .
– Các quan điểm nghệ thuật của Nam Cao : .. .
+ Nhà văn phải có lương tâm, có nhân cách xứng danh với nghề nghiệp của mình, không được gian dối, cẩu thả, chạy theo đồng xu tiền : Sự cẩu thả trong bất kỳ nghề gì cũng là một sự vô lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện. ( Đời thừa ) .
+ Nghệ thuật phải gắn bó với đời sống của nhân dân lao động, phải có giá trị hiện thực. Nghệ thuật hoàn toàn có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than, nhà văn phải đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy toàn bộ những vang động của đời ” ( Giăng sáng ) .
+ Tư tưởng nhân đạo là nhu yếu tất yếu so với “ một tác phẩm hay ” “ một tác phẩm thật giá trị ”. Nó phải tiềm ẩn được một cái gì lớn lao, can đảm và mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình. Nó làm cho người gần người hơn ( Đời thừa ) ,
+ Nhà văn phải có đậm cá tính phát minh sáng tạo, phải biết khơi những nguồn ai khơi và phát minh sáng tạo những cái gì chưa có ( Đời thừa ) .
+ Vấn đề “ đôi mắt ” : phải có đôi mắt của tình thương mới hiểu được thực chất tốt đẹp của nhân dân lao động dù thực chất ấy bị che lấp bởi 1 cái hình thức bề ngoài gàn dở, ngu ngốc, xấu xa như ở lão Hạc, mụ Lợi, lang Rân, C. Phèo, thị Nở, như anh người trẻ tuổi vác bó tre hay những người nông dân nheo nhếch, nhát sợ, nhịn nhục được nói đến trong Đôi mắt …
– Đời thừa và Chí Phèo là hai tác phẩm biểu lộ đậm nét quan điểm nghệ thuật của Nam Cao. Lấy ví dụ đơn cử trong hai truyện ngắn để nghiên cứu và phân tích, chứng tỏ cho những quan điểm sáng tác trên .
– Nhận xét, nhìn nhận :
+ Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao được biểu lộ khá mạng lưới hệ thống. đồng điệu và có nhiều điểm tân tiến so với những nhà văn cùng thời ; chứng tỏ một trình độ tư duy nghệ thuật hiện thực cao và một niềm tin lao động nghệ thuật trang nghiêm .
+ Được viết theo quan điểm nghệ thuật đó, Đời thừa và Chí Phèo xứng danh trở thành siêu phẩm nghệ thuật của Nam Cao .

Bài làm

Điểm khởi đầu để một nghệ sĩ thực thụ bộc lộ tâm sức, kĩ năng của mình trong hành trình dài phát minh sáng tạo văn chương nghệ thuật là gì ? Câu vấn đáp chính là quan điểm sáng tác. Như nhiều văn nghệ sĩ tiền bối và đương thời, Nam Cao cũng đã định hình cho mình được một quan điểm sáng tác và nghiêm chỉnh triển khai trong suốt hành trình dài phát minh sáng tạo của mình .
Nói đến quan điểm sáng tác là nói đến lập trường tư tưởng của người nghệ sĩ. Có thể tưởng tượng nó là điểm tựa, là cơ sở nền tảng để tác giả kiến thiết xây dựng lên trên đó thành tháp sự nghiệp của mình. Quan điểm sáng tác là hoa tiêu dẫn đường để con tàu văn chương của nhà văn không chệch hướng tọa độ. Nam Cao là một trong số không nhiều những nhà văn trước Cách mạng tháng Tám tự giác về quan điểm nghệ thuật và có quan điểm theo văn minh. Nhưng không giống như nhiều nghệ sĩ trực tiếp đăng đàn thuyết lý quan điểm của mình, ông thường biểu lộ đường hướng phát minh sáng tạo trong những sáng tác, qua lời những nhân vật hay những hình tượng nghệ thuật .

Mười chín tuổi, Nam Cao đã cầm bút sáng tác thơ văn, Tuy chưa thành công xuất sắc ở những sáng tác đầu tay nhưng ông luôn nhìn nhận cao văn chương và vẫn xem đó là một hình thái lao động cao quý, đây nghĩa vụ và trách nhiệm xã hội Trong Đời thừa, Nam Cao cho rằng nhà văn phải có lương tâm, có nhân cách xứng danh với nghề nghiệp của mình, không được gián trá, cẩu thả chạy theo đồng xu tiền : Sự cẩu thả trong bất kỳ nghề gì cũng là một sự vô lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện ( Đời thừa ). Nhập vào dòng suy tư của văn sĩ Hộ, Nam Cao biểu lộ thâm thúy nỗi trăn trở đến đau đớn khi nhân vật buộc lòng phải viết những bài báo để người ta đọc rồi quên ngay sau lúc đọc, những cái tô vị, nhạt nhẽo, gợi những tình cảm rất nhẹ, rất nông, diễn một vài ý rất thường thì quấy loãng trong một thứ văn bằng phẳng và quá khứ dễ dãi. Vẻ bực tức, tức giận đỏ mặt, cau mày, nghiến răng vò nát sách hay những tiếng than trách, tự sỉ : Khốn nạn ! Khốn nạn ! Khốn nạn thay cho hắn ! Bởi vì chính hắn là một thằng khốn nạn ! Hắn chính là một kẻ vô lương của Hộ cũng là hình ảnh, là tiếng lòng nhà văn tự nhắc nhở mình, dẫu ông cũng rất hiểu rằng với cách viết thận trọng của hắn, hắn chỉ kiếm được vừa đủ để một mình hắn sống một cách eo hẹp, hoàn toàn có thể nói là cực khổ. Lựa chọn lối viết thận trọng, Nam Cao thực sự thành công xuất sắc trong hàng loạt những sáng tác Chí Phèo, Lão Hạc, Một đám cưới, Một bữa no, Trẻ con không được ăn thịt chó, Trăng sáng, Đời thừa, Sống mòn … và tên tuổi của ông được nhắc đến như một niềm tự hào lớn của khuynh hướng văn học hiện thực Nước Ta tiến trình 1930 – 1945 .
Ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm với văn chương nghệ thuật và với cuộc sống đã thôi thúc Nam Cao tìm đường đến chủ nghĩa hiện thực vị nhân sinh mặc dầu những sáng tác đầu tay của ông được viết theo khuynh hướng lãng mạn. Là một nhà văn hiện thực, Nam Cao phê phán thứ văn chương thi vị hóa đời sống, ru vỗ con người. Theo ông, đó là thứ nghệ thuật lừa dối, âm hưởng chính của nó toàn là cái giọng sướt mướt của kẻ thất tình. Nhà văn phê phán đích đáng bệnh chạy theo thời thượng của những cây bút lãng mạn thoát li bấy giờ : đua nhau tả những cuộc tình duyên của trai thành thị gái đồng quê. Vai dữ thế chủ động trong những truyện ấy đều là những thôn nữ rất đẹp, rất hiền, rất ngây thơ, ( Một truyện xú-vơ-nia ). Bên cạnh việc phê phán không khoan nhượng văn học lãng mạn thoát li, Nam Cao còn chỉ rõ hạn chế của những tác phẩm phản ánh hiện thực mờ nhạt, ý nghĩa xã hội non kém. Trong Đời thừa, nhà văn Hộ nhận xét : “ Cuốn “ Đường về ” chỉ có giá trị địa phương [ … ]. Nó chỉ tả được cái vẻ bên ngoài của xã hội. Tôi cho là xoàng lắm ”. Ông cho rằng nghệ thuật phải gắn bó với đời sống của nhân dân lao động, phải có giá trị hiện thực. Nghệ thuật hoàn toàn có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than. Và nhà văn phải nhúng ngòi bút của mình vào nghiên mực cuộc sống, phải đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy tổng thể những oang động của đời ( Trăng sáng ). Vậy nên, trong Đời thừa, Chí Phèo, Nam Cao không ngại ngần trình diện lên trang viết của mình những mảng hiện thực đen tối, đau thương của đời sống. Chúng ta phát hiện ở Đời thừa cảnh sống nheo nhếch, cơ cực của một tri thức tiểu tư sản nghèo. Ngay khi những khoái cảm văn chương mới ngân nga trong lòng, nhà văn Hộ đã phải trở lại với hiện thực chất chồng những khoản tiền nợ : tiền nhà, tiền giặt. tiền thuốc tiền nước mắm … Nụ cười vừa mới đây thôi làm rạng ngời khuôn mặt người nghệ sĩ trong phút giây cao hứng văn chương giờ tắt vụt, vào đó là cái cau mày đầy tức bực trên khuôn mặt tối sầm Hộ vừa nói với ” Từ đầy vui sướng, tự hào, đắc chí : “ có người giàu bạc vạn nào thuận đổi lấy cái vị thế của tôi, chưa chắc tôi đã đối. Tôi cho rằng : những khi được đọc một đoạn văn như đoạn này, mà lại hiểu được tổng thể cái hay thì dẫu ăn một món ngon đến đâu cũng không thích bằng. Sướng lắm ! ” nhưng rồi tức khắc phá hoăng, dằn vặt : “ Còn chịu tất ! Tháng vừa qua tiêu tốn quá mới mồng mười đã hết tiền. ”. Gánh nặng áo cơm chật vật khiến nhiều nghệ sĩ như Hộ chẳng còn thời hạn để ngẫm ngợi cho thấu đáo. Giấc mộng công danh sự nghiệp sự nghiệp đành phải gác lại phía sau những lo ngại tủn mủn, vật chất. Ấy thế mà những lo ngại ấy cũng chẳng khiến đời sống mái ấm gia đình Hộ khá giả hơn, thậm chí còn nó còn làm biến dạng nhân cách, làm lung là những giá trị đạo đức nền tảng của con người : tình thương. Sự cùng quần khiến Hộ trở thành một gã đàn ông vũ phu với chính vợ và những con mình. Chửi mắng, đánh đập xin lỗi vợ con – rồi lại chửi mắng, đánh đập – lại đau khổ nhận lỗi … cái vòng luẩn quẩn ấy cứ đeo đẳng lấy cuộc sống, số phận thảm kịch của Hộ và của biết bao tri thức tiểu tư sản nghèo như anh. Thông qua những thảm kịch ý thức của nhân vật Hộ, hoàn toàn có thể thấy Nam Cao đã kết tội xã hội vô nhân đạo bóp nghẹt sự sống, đẩy con người vào thực trạng chết mòn, tàn phá tâm hồn và đẩy con người trở thành thù địch với con người .

Tương tự Đời thừa, Chí Phèo cũng bộc lộ mối chăm sóc của Nam Cao về cuộc sống, số phận con người trong xã hội thực dân nửa phong kiến. Tuy nhiên, đối tượng người tiêu dùng nhà văn hướng tới không thuộc những tầng lớp tri thức tiểu tư sản mà thuộc giai cấp nông dân đương thời. Chí Phèo là bức tranh hiện thực xám xịt về đời sống tối tăm, cực nhục của người nông dân sau lũy tre. Ngay từ khi chào đời, Chí đã bị chính người mẹ đẻ mình ruồng bỏ. Được dân làng cứu vớt, truyền tay nhau nuôi nấng, Chí trở thành một anh canh điền khỏe mạnh, ngay thật, chất phác, có một ước mong thật bình dị : một mái ấm gia đình nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải. Thế nhưng, giấc mơ của anh canh điền mãi mãi chỉ là giấc mơ bởi cơn ghen tuông mù quáng của lí Kiến đã đưa Chí vào nhà tù thực dân. Nhà tù thực dân với chính sách sóc chu đáo ” trong tù, Chí được nhào nặn thành một con quỷ dữ gớm ghiếc : cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hơn, cái mặt thì đen trông rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết. Chỉ bộ dạng ấy thôi cũng đủ để nói lên rằng Chí đã tha hóa. Kinh khủng hơn, hắn còn bị bá ” trở thành công cụ nguy hại cho lão. Công việc của Chí Phèo hàng ngày là đốt nhà, bắt vật, phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao cảnh yên đổ bao nhiêu niềm hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của biệt người lương thiện … Và theo như nhà phê bình văn học Nguyễn Đăng Mạnh đã nhận xét : Chí Phèo phải bán cả diện mạo và linh hồn của mu trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Nếu như những nhà văn trước Nam Cao mới chỉ thấy sự bần cùng hóa trong đời sống của người nông dân dưới chính sách cũ thì đến ông, hiện thực chân thực, sinh động và thâm thúy về cuộc sống, số phận người nông dân Nước Ta trước Cách mạng tháng Tám đã được vạch trần, khơi sâu. Hủy diệt cả thể xác lẫn linh hồn người nông dân lương thiện, đẩy họ vào đời sống khốn cùng không lối thoát chính không phải là cái đói, cái nghèo mà chính là xã hội hung tàn .
Như vậy, chỉ qua Đời thừa, Chí Phèo, Nam Cao đã cho fan hâm mộ thấy rõ nhãn quan hiện thực của mình. Nhưng như vậy vẫn là chưa đủ với những sáng tác của nhà văn. Trong bức tranh hiện thực mà tác giả vẽ lại, người đọc còn được cảm nhận một trái tim ấm nóng, đập rộn những nhịp yêu thương, đồng cảm với con người nơi người viết. Với Nam Cao, tư tưởng nhân đạo mới là điều làm ra “ một tác phẩm hay ”, “ một tác phẩm thật giá trị ”. Theo nhà văn, mỗi sáng tác văn chương phải tiềm ẩn được một cái gì lớn lao, can đảm và mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ải, sự công bình … Nó làm cho người gần người hơn ( Đời thừa ). Đó cũng chính là lí do khiến ông không nhìn Chí Phèo như một con thú dữ mà vẫn rất là tin yêu, trân trọng. Một lần nữa GS. Nguyễn Đăng Mạnh lại có nhận xét rất là xác đáng : Chị Dậu bán chó, bán con, bán sữa …, nhưng chị còn được gọi là người. Chí Phèo phải bán cả diện mạo và linh hồn của mình đi để trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Đi vào cái chủ đề phức tạp này, ngòi bút của Nam Cao quả có lúc nghiêng ngả, chao đảo, nhưng sau cuối ông đã đứng trụ được một cách vẻ vang trên lập trường của chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo : ông tin rằng trong huyết quản của Chí Phèo vẫn chưa cạn hết dòng máu của người nông dân lao động, nên đã cho y xách dao đến nhà bà Kiến, không phải để đòi tiền, đòi rượu, mà để đòi lại bộ mặt và tâm hồn của mình đã bị phá phách .
Còn trong những sáng tác viết về người tri thức tiểu tư sản nghèo, Nam Cao luôn bày tỏ một sự đồng cảm, đồng cảm thâm thúy. Những lời văn như thế này trong Đời thừa khiến tất cả chúng ta phải thiếu tín nhiệm đó là tâm sự của nhân vật hay của chính tác giả : Hắn nghĩ thế mà buồn lắm, buồn lắm ! Còn gì buồn hơn chính mình lại chán mình ? Còn gì đau đớn hơn cho một kẻ vẫn khát khao làm một cái gì nâng cao giá trị đời sống của mình, mà kết cục chẳng làm được cái gì, chỉ những lo cơm áo mà đủ mệt ? Hắn để mặc vợ con khổ sở ư ? Hắn bỏ liều, hắn ruồng rẫy chúng, hắn hi sinh như người ta vẫn nói ư ? … Hình như nhà văn đã trọn vẹn nhập thân vào nhân vật của mình để nói lên tâm trạng họ. Trong Đời thừa, tất cả chúng ta phát hiện nhiều đoạn văn nửa trực tiếp như thế lắm. Và điều đó không ít cho người đọc thấm thía hơn về tấm lòng chan chứa yêu thương con người của người cầm bút .
Coi sáng tác văn chương là một hình thái lao động cao quý nên Nam Cao luôn ý thức mình là một nghệ sĩ nghệ thuật. Bên cạnh sự bộc lộ khắt khe những quan điểm về nội dung tư tưởng, trong tác phẩm, nhà văn còn luôn tự giác yên cầu những phát minh sáng tạo nghệ thuật. Với Nam Cao, văn chương không chỉ đơn thuần là những sáng tác tả chân, hoặc chỉ gợi những tình cảm rất nhẹ, rất nông, diễn một vài ý rất thường thì quấy loãng trong một thứ văn chương phẳng phiu và quá ư dễ dãi mà tác phẩm văn học đích thực phải có sự gia công, trau chuốt về nghệ thuật, nhà văn phải có đậm chất ngầu phát minh sáng tạo, phải ghi nhận khi những nguồn chưa ai khơi và phát minh sáng tạo những cái gì chưa có ( Đời thừa ) .
Là người đến sau, phải cày xới trên cánh đồng mà những đường cày của Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng … đã quá sâu, tưởng rằng Nam Cao không hề ở lại để liên tục việc làm của một “ văn phu ”. Thế nhưng, chính ý thức phát minh sáng tạo và một năng lượng nghệ thuật tuyệt vời đã khiến nhà văn không chỉ “ chuyên canh ” trên luống cày của mình mà còn thu hoạch được những vụ mùa bội thu. Viết về người tri thức tiểu tư sản, viết về người nông dân nghèo, trước Chí Phèo, Đời thừa đã có Số đỏ, Giông tố, Tắt đèn, Bước đường cùng … Ấy vậy mà tất cả chúng ta vẫn nhắc đến Chí Phèo, nhắc đến Hộ như những nổi bật nghệ thuật điển hình nổi bật. Sự phát minh sáng tạo của Nam Cao không chỉ được bộc lộ ở phương diện đề tài mà còn được biểu lộ đậm nét trong cách nghiên cứu và phân tích và miêu tả tâm lí nhân vật, trong giọng điệu, trong những triết lí thâm thúy … Chúng ta vẫn sẽ còn nhắc đến những đoạn văn tuyệt bút như đoạn miêu tả tâm trạng Chí Phèo sau khi tỉnh rượu hay đoạn diễn đạt nội tâm Hộ khi phải đương đầu với những thảm kịch chồng chất. Chúng ta vẫn sẽ nhắc đến giọng văn tưởng như rất là hờ hững nhưng kì thực lại chan chứa thương mến : Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì ? Trời có của riêng nhà nào ? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao : đời là tổng thể nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay toàn bộ làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ : “ Chắc nó trừ mình ra ! ”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật ! Ờ ! Thế này thì tức thật ! Tức chết đi được mất ! …
Một quan điểm nghệ thuật khác của Nam Cao, một quan điểm xuyên suốt những sáng tác trước và sau Cách mạng, đó chính là yếu tố “ đôi mắt ”. Trong truyện ngắn Nước mắt, một truyện viết trước 1945, nhà văn từng dẫn câu văn của một nhà văn Pháp để làm đề từ : Người ta chỉ xấu xa, hư hỏng trước đôi mắt ráo hoảnh của phường ích kỉ ; và nước mắt là một miếng kính biến hình thiên hà. Và trong Đôi mắt – truyện ngắn được viết sau Cách mạng, ông cũng vẫn nhấn mạnh vấn đề : người cầm bút phải có đôi mắt của tình thương mới hiểu thấu được thực chất tốt đẹp của nhân dân lao động dù thực chất ấy bị che lấp bởi cái vẻ bên ngoài gàn dở, ngu ngốc, xấu xa như ở lão Hạc, mụ Lợi, lang Rận, Chí Phèo, thị Nở, như anh người trẻ tuổi vác bó tre hay những người nông dân nheo nhếch, nhát sợ, nhịn nhục được nói đến trong Đôi mắt … Có thể nói, đặt ra yếu tố “ đôi mắt ” là một trong những đặc đi ” cơ bản của chủ nghĩa hiện thực Nam Cao .
Trở lên, hoàn toàn có thể thấy quan điểm nghệ thuật của Nam Cao được bộc lộ khá mạng lưới hệ thống, đồng nhất và có nhiều điểm tân tiến so với phần đông nhà văn cùng thời. Không ít góc nhìn trong quan điểm đó chứng tỏ sự tăng trưởng ở trình độ cao của tư duy nghệ thuật hiện thực, đồng thời cho thấy một ý thức lao động nghệ thuật tuyệt vời của người nghệ sĩ kĩ năng. Và Đời thừa, Chí Phèo cũng rất xứng danh trở thành siêu phẩm nghệ thuật của người nghệ sĩ ấy .

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn