Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Của Đền Hùng Và Lễ Hội Đền Hùng

Lễ hội đền Hùng là một trong những lễ hội lớn nhất tại Việt Nam. Hằng năm nơi đây là thu hút hàng ngàn người dân cũng như du khách từ khắp nơi đổ về để tham dự. Bài viết này, cùng đi tìm hiểu về Lễ hội đền Hùng – truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

1. Nguồn gốc ý nghĩa của Lễ hội đền Hùng

Lễ hội đền Hùng là một lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ cũng như tỏ lòng biết ơn công lao lập nước to lớn của các vị vua Hùng – những đức vua đầu tiên của dân tộc. Nghi lễ truyền thống này được tổ chức vào mùng 10 tháng 3 âm lịch hằng năm tại Đền Hùng, tọa lạc tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.

1.1. Nguồn gốc lịch sử của ngày giỗ tổ Hùng Vương

Từ thời xưa đến nay, ngay từ khi còn bé tất cả chúng ta – những đứa con dân tộc bản địa Nước Ta đã được kể lại những câu truyện về nguồn gốc của tất cả chúng ta. Truyền thuyết kể lại rằng : Kinh Dương Vương sinh được một người con trai, sau này anh tiếp nối ngôi vua và đặt niên hiệu là Lạc Long Quân. Lạc Long Quân lấy Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, bọc trăm trứng nở ra một trăm người con, đây cũng chính là những tổ tiên của người Việt. Nhưng vào một ngày nọ, đức Lạc Long Quân bảo với Âu Cơ :

“Ta là loài rồng, nàng vốn là giống tiên, khó ở được với nhau lâu dài. Nay ta đem năm mươi người con về miền biển, còn nàng đem năm người mươi con về miền núi, chia nhau để trị vì các nơi, kẻ lên núi, người xuống biển, nếu gặp sự nguy hiểm thì hãy báo cho nhau biết, cứu giúp lẫn nhau, đừng có quên.”

Vì vậy, họ buộc phải xa cách nhau, năm mươi người con theo mẹ lên núi, năm mươi người con còn lại theo cha về miền biển. Người con trưởng ở lại vùng đất Phong Châu được tôn là vua đất Văn Lang. Ngôi vua đời đời gọi chung chỉ một thương hiệu là Hùng Vương. Thời gian cứ trôi sau khi trải qua 18 đời mà nhân dân ta vẫn gọi là 18 đời Vua Hùng, Hùng Vương thứ 18 đã quyết định hành động nhường ngôi cho Thục Phán – An Dương Vương .
Truyền thuyết con rồng cháu tiên
Để ghi nhớ công ơn của 18 đời Vua Hùng đã khai thiên, lập địa, 2 đời vua Lê Thánh Tông năm 1470 và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 đã quyết định hành động sao chép đóng dấu kiềm để tại Đền Hùng ( Phú Thọ ), chọn ngày 11 và 12 tháng 3 âm lịch hằng năm làm ngày giỗ Tổ Hùng Vương. Sau này đến thời nhà Nguyễn, năm Khải Định thứ 2 đã chính thức chọn ngày 10 tháng 3 Âm lịch hằng năm làm ngày giỗ Tổ Hùng Vương để tưởng niệm công ơn những Vua Hùng và nhắc nhở dân cư Nước Ta cùng tưởng niệm thờ cúng Tổ tiên. Lễ hội đền Hùng cũng có nguồn gốc từ đó và diễn ra đến tận ngày này .

1.2. Ý nghĩa của ngày giỗ tổ Hùng Vương và lễ hội đền Hùng

Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày dỗ tổ mùng mười tháng ba

Hằng năm cứ nhân dịp 10/3 âm lịch, mọi người dân trên khắp mọi miền của tổ quốc lại cùng nhau hướng về dân tộc cùng tìm về cội nguồn của mình. Lễ hội đền Hùng cũng là dịp để con cháu Lạc Hồng tìm hiểu cũng như tỏ lòng biết ơn đối với công lao to lớn của những người cha ông đi trước đã bảo vệ và kiến tạo cho đất nước ta được như ngày hôm nay.

Theo phong tục truyền thống cuội nguồn thì vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch hằng năm đã trở thành “ điểm hẹn ” tâm linh của mỗi người dân nước Việt. Cứ đến ngày này, dù ai ở đâu, dù ai đang bận rộn, cũng tìm đường để về với chân núi Nghĩa Lĩnh để dâng hương tưởng niệm những đời vua Hùng đã có công dựng nước. Chính vì ý nghĩa to lớn này mà ngày giỗ tổ Hùng Vương cũng như lễ hội đền Hùng dù có trải qua bao nhiêu năm đi chăng nữa cũng không có tín hiệu mai một mà ngày càng tăng trưởng cũng như đi sâu vào tiềm thức mỗi người dân Nước Ta trở thành niềm tự hào với bạn hữu khắp 5 châu .

2. Tìm hiểu về Đền Hùng – nơi tổ chức lễ hội Đền Hùng

2.1. Tổng quan về đền Hùng

Đền Hùng được đặt ở vị trí ở khu trung tâm dân cư đứng đầu của vương quốc Văn Lang trong thời đại Hùng Vương. Đây cũng chính là những cư dân ở thiên niên kỷ cuối cùng trước công nguyên, đã từng chọn ngọn núi Cả cao nhất vùng để tiến hành những nghi lễ cổ xưa như: thờ trời, thờ đất, thờ lúa… Những dấu ấn văn hóa ban đầu này được coi là dấu mốc và đã tạo nên lịch sử của đền Hùng.

Đền Hùng – Phú Thọ
Theo Ngọc phả Hùng Vương chép thời vua Hồng Đức ( hậu Lê ) thì từ thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến nhà Hậu Lê vẫn cùng nhân dân cả nước cùng hương khói, lễ bại trong ngôi đền. Ngày từ xưa ngày giỗ Hùng Vương cũng đã được những triều đại phong kiến công nhận là ngày quốc lễ của Dân tộc. Vua Đinh Bộ Lĩnh còn chọn ngày giỗ tổ Hùng Vương để đăng ngai vàng lên ngôi Hoàng đế. Các triều đại cũng đã quản trị Đền Hùng theo cách là giao thẳng cho dân thường trực trông nom, thay thế sửa chữa, cúng bái và làm Giỗ Tổ vào ngày 10 tháng 3 âm lịch, đổi lại dân địa phương sẽ được triều đình miễn cho những khoản thuế ruộng cùng thuế sưu dịch và sung vào lính .

2.2. Vị trí của kiến trúc của đền Hùng – nơi tổ chức lễ hội Đền Hùng

Đền Hùng tọa lạc trên núi Hùng, thuộc đất Phong Châu, là vùng đất Tổ cũng như được coi là cội nguồn những dân tộc bản địa Nước Ta. Ngôi đền nằm trên ngọn núi Nghĩa Lĩnh hay còn được gọi là núi Cả, núi Hy Cương, núi Hùng. Nơi đây có độ cao khoảng chừng 175 m so với mặt nước biển. Nhìn về hướng Đông chính là dãy Tam Đảo trùng điệp, phía nam chính là dãy Ba Vì. Nơi đây có mọi thứ khung cảnh hùng vĩ, đầy khí thiêng liêng là vùng đất của sơn thủy tụ hội
Đền Hùng là quần thể đền chùa được kiến thiết xây dựng dùng để thờ phụng những vị Vua Hùng và tôn thất. Đền Hùng có tổng số là 4 ngôi đền, 1 ngôi chùa và 1 lăng, phong cách thiết kế tuy đơn thuần nhưng cực kỳ hài hoà với quan cảnh vạn vật thiên nhiên nơi đây .

• Cổng đền: có dạng vòm cuốn được xây dựng vào năm 1917, chiều cao  là 8,5m, gồm 2 tầng và 8 má. Mặt trước của cổng đền Hùng được đặt 2 bức tượng võ sĩ.
• Đền Hạ: được xây dựng lại với thiết kế đơn giản gồm tiền bái và hậu cung, mỗi tòa gồm ba gian. Ngay phía dưới chân của đền Hạ là nhà bia, được xây dựng theo kiểu hình lục giác. Trong nhà bia đặt một bia đá, chiếc bia đá này ghi lại những lời dặn của chủ tịch Hồ Chí Minh trong lần đến thăm đền Hùng vào ngày 19 tháng 9 năm 1954.
• Chùa Thiên Quang: Có 3 toà là Tiền đường, Thiêu hương và Tam bảo, phía sau là nhà Tổ. Trước sân chùa Thiên Quang có 2 tháp sư hình trụ gồm 4 tầng.Trong tháp cũng có bia đá đề tên của những vị hoà thượng trong chùa trước kia.  Chùa Thiên Quang được xây dựng vào thời Trần, nhưng sau này đến thế kỷ XV thì xây dựng lại. Chùa Thiên Quang thờ Phật theo phái Đại thừa.
• Đền Trung hay Hùng Vương Tổ miếu: Được xây dựng theo kiểu hình chữ nhất tọa lạc trên ngọn núi Nghĩa Lĩnh. Đền Trung có tổng cộng 3 gian, dài 7,2m và rộng 3,7m. Đền Trung là nơi các đời vua tiến hành các nghi lễ tín ngưỡng thờ trời thất, thần Lúa với mong muốn đất nước mưa thuận gió hòa, một năm mùa màng bội thu.
• Đền Thượng: Gồm các công trình nghi môn lớn là nhà chuông trống, tiền tế, đại bái và hậu cung. Bên trái đền có một cột đá thề có chiều cao 1,3m và rộng 0,3m.

Hoạt động rước kiệu trong lễ hội đền Hùng

• Lăng Hùng Vương: Nằm ở phía Đông của đền Thượng, đây vốn là mộ của vua Hùng đời thứ 6 đến thời vua Tự Đức năm 1870 thì bắt đầu cho xây Lăng Mộ, đến thời Khải Định năm 1922 Mộ được trùng tu. Lăng Hùng Vương xây dựng theo dạng hình hộp chữ nhật, dài 1,3m, rộng 1,8m và cao 1,0m. Bên trong lăng có một tấm bia đá ghi: biểu chính (lăng chính).
• Đền Giếng: Tọa lạc trên núi Nghĩa Lĩnh, Đền Giếng được xây dựng theo kiến trúc kiểu chữ Công, gồm có nhà tiền bái, hậu cung, 1 chuôi vồ và 2 nhà oản.
• Đền Tổ mẫu Âu Cơ: Nằm trên đỉnh núi Ốc sơn, ra đời vào năm 2001 thờ Tổ mẫu Mẹ Âu Cơ và Lạc hầu, Lạc tướng. Kiến trúc đền được xây dựng theo kiểu cổ xưa, đền chính là kiểu chữ đinh có tổng diện tích 137m2.
• Đền thờ Lạc Long Quân: Được xây dựng năm 2007, toạ lạc tại đồi Sim, với tổng diện tích 13,79ha.

2.3. Cách di chuyển từ Thủ Đô Hà Nội đến lễ hội đền Hùng

Hằng năm cứ vào dịp mùng 10 tháng 3 âm lịch, người dân lại nô nức đổ về lễ hội đền Hùng tạo ra không khí vô cùng vui tươi, nhộp nhip. Đền Hùng chỉ nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 90km nên để đi tới đền Hùng, bạn có thể lựa chọn 1 trong 2 cách đi lễ hội đền Hùng từ Hà Nội dưới đây:

Xuất phát từ đất TP. Hà Nội, bạn đi theo quốc lộ 32 qua cầu Trung Hà, sau đó liên tục đi đến cầu Phong Châu thì cứ việc đi thẳng là bạn sẽ nhìn thấy đền Hùng .
Người dân nô nức tham dự lễ hội đền Hùng

Bạn cũng có thể đi theo quốc lộ 2 đi đến Vĩnh Phúc. Sau đó, lái xe máy đến cầu Việt Trì, tiếp tục đi qua trung tâm của thành phố thì rẽ trái, đi thêm khoảng tầm 10km nữa sẽ đến được đền Hùng. 

Nếu bạn lựa chọn xe khách là phương tiện đi lại để đi đền Hùng từ TP. Hà Nội, bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm và liên hệ những nhà xe dưới đây để bắt chuyến Thành Phố Hà Nội – Đền Hùng .

• Xe Mạnh Nga: Tại bến xe Mỹ Đình, bạn có thể bắt 1 trong 2 chuyến khởi hành lúc 8h15 hoặc 18h10. Chuyến xuất phát từ Phú Thọ về lúc 4h20 và 14h10. Số điện thoại liên hệ (0210) 382.3313 – 0904.656.360.

• Xe Hiếu Nghĩa: Xuất này cũng xuất phát tại bến xe Mỹ Đình, khởi hành đi tỉnh Phú Thọ lúc 9h, về đến Hà Nội vào 16h. Điện thoại liên hệ: 0982.195.902 – 0989.781.678

Theo kinh nghiệm tay nghề của những người đã tới đền Hùng, nếu muốn đến đây tham gia lễ hội đền Hùng bạn nên đi theo nhóm từ 4 đến 6 người và thuê một chiếc xe riêng để thuận tiện cho chuyến đi lại cũng như tiết kiệm chi phí ngân sách .

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về lễ hội đền Hùng cũng như truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Nếu có dịp hãy thử đến đền Hùng một lần vào ngày giỗ tổ để thưởng thức không khí nơi đây nhé.

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội