Lễ hội- Ý nghĩa và mô hình tổ chức – Báo Công an Nhân dân điện tử

Lễ hội là hình thức văn hóa dân gian có tính cộng đồng rất cao, được coi là “cuộc sống thứ hai” không thể thiếu của con người, nhất là với cư dân ở vùng văn minh nông nghiệp.

Không đơn thuần chỉ là tái hiện những mô thức văn hóa truyền thống cổ xưa mà qua đó lễ hội bộc lộ khát khao nhân bản được tiếp nối và phát huy sức mạnh, sự toàn năng của vạn vật thiên nhiên hay thần linh và những anh hùng trong lịch sử vẻ vang. Là hoạt động và sinh hoạt tập thể đem lại sự hứng khởi cho mọi người nên những nghi thức lễ hội dần đi vào tâm thức tạo thành niềm cộng cảm thiêng liêng của hội đồng .
Cùng tham gia một lễ hội, người ta cảm thấy như muốn kết nối với nhau hơn, muốn được san sẻ hơn, như được tiếp thêm sức sống. Vì thế thời gian lễ hội được coi là ” thời gian mạnh ” trong đời sống quy tụ những nét tích cực nhất của một trình độ tổ chức triển khai ; những trạng thái tình cảm thăng hoa, vui tươi và cũng là thời gian quy tụ những hình thức lễ nghi và những trò diễn dân gian rực rỡ nhất .
Lễ hội chính là sự kết tinh của một quy trình tiếp biến văn hóa truyền thống lâu bền hơn, bền chắc. Qua hình ảnh lễ hội sẽ nhìn thấy tham vọng, nguyện vọng của cả một hội đồng hướng về những điều tốt đẹp. Có thể coi tinh hoa văn hoá của một hội đồng được ngọt ngào trong lễ hội. Đó là một mã văn hoá đậm đặc những giá trị ý thức mà nếu bóc tách những lớp vỏ hình thức người ta sẽ tìm thấy cái lõi thực chất văn hoá .
Lễ hội là sự cộng hưởng những giá trị về mặt lịch sử vẻ vang, phong tục, văn chương, thẩm mỹ và nghệ thuật, là kho lưu trữ bảo tàng sống về những giá trị niềm tin, dân chủ, nhân văn đã được kết tinh trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Đó là sự thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu về tín ngưỡng, tâm linh, về vui chơi. Đó là nhu yếu giao lưu, học hỏi, là sự đoàn kết. Quan trọng nhất là nhu yếu phát minh sáng tạo và thụ hưởng văn hóa truyền thống góp thêm phần nâng cao đời sống văn hóa truyền thống của hội đồng dân cư .

Bảo tồn lễ hội Truyền thống Việt Nam là việc làm vô cùng cần thiết.

Do tính phức tạp và phong phú của đối tượng người dùng nên trên quốc tế lúc bấy giờ có khuynh hướng khám phá lễ hội khác nhau. Có quan điểm coi lễ hội là sự thích nghi, hoà nhập của con người với môi trường tự nhiên, từ đó tìm hiểu và khám phá cách ứng xử của hội đồng với tự nhiên ( cây cối, đất đai, mưa nắng … ), với xã hội ( chống giặc ngoại xâm, giáo dục điều thiện … ) .
Quan điểm này cho thấy hầu hết những lễ hội hướng con người hoà nhập và sống chung với môi trường tự nhiên lành mạnh. Con người không hề chi phối nhưng hoàn toàn có thể tận dụng tự nhiên để sống hài hoà với tự nhiên. Có khuynh hướng lại coi lễ hội có công dụng điều hoà xã hội .
Ví như những lễ hội về những sự kiện lịch sử vẻ vang giáo dục niềm tin yêu nước, tự chủ tự cường …, những lễ hội cầu may nuôi dưỡng khát vọng vươn lên … Có quan điểm lại cực đoan chỉ nghiên cứu và điều tra ảnh hưởng tác động tốt xấu, hay dở của lễ hội tới những quan hệ đương đại mà bỏ lỡ những yếu tố lịch sử dân tộc. Xu hướng được coi là khoa học và tổng lực nhất vẫn là giải pháp tiếp cận mácxit với nguyên tắc biện chứng khám phá mối quan hệ giữa tự nhiên và văn hoá, coi lao động là nguồn gốc của mọi văn hoá .
Từ khuynh hướng này mà văn hoá học khẳng định chắc chắn lễ hội là một quy trình xã hội, là nghành nghề dịch vụ hoạt động giải trí tinh xảo, là mẫu sản phẩm văn hoá của con người .

Phạm trù lễ hội ngày càng được nhìn nhận sâu hơn về bản chất, được coi là thành tố cơ bản của văn hoá. Văn hoá thể hiện trình độ người thì nhìn vào lễ hội sẽ thấy rõ trình độ người của một dân tộc, một nền văn hoá.

Do vậy nhiều nước rất chăm sóc đến việc bảo tồn, lưu giữ và tăng trưởng lễ hội với quan điểm vừa đậm đà truyền thống vừa giàu sang tinh thần nhân văn. Vì chỉ có như vậy lễ hội mới trở thành di sản văn hoá, thành gia tài vương quốc, mới kết nối và gắn nối những cá thể trong hội đồng, mới hoàn toàn có thể đi ra được với quốc tế để đối thoại với những nền văn hoá khác, mới lôi cuốn được khách du lịch …
Giới văn hoá gần như đồng thuận coi lễ hội là sự tổng hợp và khái quát cao đời sống vật chất và niềm tin của hội đồng. Chủ thể lễ hội là nhân dân lao động, do vậy xem xét bảo lưu, vô hiệu, tăng trưởng những yếu tố xấu đi, tích cực đều phải địa thế căn cứ vào cái gốc chủ thể này .
Lễ hội truyền thống mang tính thiêng liêng rất cao nhưng trong suốt quy trình tiếp biến nó đổi khác để thích ứng với thời đại. Do vậy để chớp lấy được thực chất văn hoá phải tìm về cội nguồn nguyên thuỷ của lễ hội rồi xuôi dòng thời hạn tìm ra những nét phái sinh …
Một quốc gia phong phú lễ hội là một quốc gia giàu sang, phong phú và cũng đậm truyền thống văn hoá. Phát huy hết giá trị văn hoá của lễ hội sẽ đem lại những ý nghĩa rất to lớn, là sự link hội đồng, hướng con người về nguồn cội, là sự cân đối đời sống, là sự bảo tồn và trao truyền những giá trị, là sự tận hưởng và phát minh sáng tạo văn hoá …
Nước Ta là quốc gia của lễ hội, chưa nói tới yếu tố bảo tồn, phát huy truyền thống, ngay việc tổ chức triển khai, quản trị, kiểm soát và điều chỉnh cho tương thích với thực trạng thời điểm ngày hôm nay là việc rất phức tạp, khó khăn vất vả. Trong toàn cảnh toàn cầu hoá, bài học kinh nghiệm chung của quốc tế là lấy điểm tựa từ hai khái niệm gốc : nhân văn và khoan dung. Nhân văn quan tâm tới tính người, trình độ người .
Lễ hội nào có yếu tố lạ lẫm, đi ngược lại tính người nên dần được vô hiệu, ví như những trò cướp hay tục đâm chém động vật hoang dã … Khoan dung lại nhấn vào sự độc lạ, tôn trọng sự độc lạ tức lễ hội phải rất riêng, phải nói được tâm hồn, tính cách, tham vọng, khát vọng của chủ thể văn hoá .
Yêu cầu chung của việc tổ chức triển khai một lễ hội phải bảo vệ được sự thiêng liêng, giữ được những giá trị nhân văn, tránh những mê tín dị đoan dị đoan … đồng thời phải phân phối sự thỏa mãn nhu cầu nhu yếu phát minh sáng tạo, vui chơi của người dân, vừa đa dạng và phong phú, mê hoặc, tương thích thị hiếu công chúng, vừa bảo vệ tính giáo dục lành mạnh, hiệu suất cao .

Có bốn mô hình tổ chức lễ hội thường gặp ở nhiều nền văn hoá đương đại: Một, mang tính cộng đồng tự quản; Hai, kết hợp hình thức cộng đồng tự quản có sự trợ giúp của Nhà nước; Ba, có sự trợ giúp chủ yếu của Nhà nước; Bốn, do tư nhân điều hành.

Mô hình thứ nhất hay được sử dụng ở nhiều nơi vì phát huy tối đa những nét thực chất của lễ hội, biểu lộ ở : Giá trị lễ hội được phát huy vì không ai hiểu ý thức lễ hội bằng chủ thể văn hoá ; Bảo lưu tối đa những yếu tố truyền thống có từ quá khứ ; Là gia chủ của lễ hội nên người dân rất có ý thức trân trọng di sản truyền thống cuội nguồn .
Lễ hội gần như vẫn giữ được trạng thái nguyên thủy, ít có sự can thiệp của văn minh văn minh nên lôi cuốn được phần đông người xem. Hơn nữa, là người địa phương hiểu thâm thúy ý nghĩa, giá trị lễ hội, việc làm lại của chung hội đồng nên được toàn dân ủng hộ, không riêng gì người địa phương, mà còn lôi cuốn, cổ vũ, khuyến khích cả con cháu họ sinh sống, công tác làm việc ở những vùng quê khác, nơi khác. Khi mọi người dân coi lễ hội như thể một phần đời sống của mình, là việc của mình thì việc duy trì, phát huy giá trị văn hoá truyền thống lịch sử nói chung sẽ thuận tiện và hiệu suất cao hơn .
Như vậy quy mô này vừa chú ý quan tâm tới chất lượng nội dung lễ hội vừa làm tốt công tác làm việc xã hội hóa. Nhà nước không phải gánh ngân sách, thậm chí còn còn được hưởng lợi. Đây là quy mô tổ chức triển khai lễ hội ưu việt nhất nên được chăm sóc quan tâm, phát huy và nhân rộng ở nước ta .

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội