Thuyết minh về lễ hội nguyễn trung trực

LỄ HỘI ĐÌNH THẦN NGUYỄN TRUNG TRỰC

TẠI RẠCH GIÁ – KIÊN GIANG

MỞ ĐẦU

Nước Ta là quốc gia có tiềm năng du lịch đa dạng chủng loại, ngoài những cảnh vạn vật thiên nhiên đẹp hùng vĩ còn có hàng ngàn liên hoan cấu thành nền văn hoá Nước Ta. Lễ hội truyền thống lịch sử là mô hình hoạt động và sinh hoạt văn hoá hội đồng, là loại sản phẩm niềm tin của người dân ta từ ngàn đời xưa đến nay. Mỗi liên hoan ở từng địa phương luôn có nét đặc trưng và tiêu biểu vượt trội riêng từng vùng miền và luôn hướng đến những đối tượng người tiêu dùng được tôn vinh như những vị thần linh, những anh hùng chống giặc ngoại xâm, những người đi tìm hiểu và khám phá vùng đất mới hoặc những nhân vật trong thần thoại cổ xưa đã chi phối đời sống nơi trần gian, giúp sức con người trong việc kiến thiết xây dựng đời sống. Lễ hội còn biểu lộ được sức mạnh của hội đồng, làng xã, họ có cùng thờ chung một vị thần và có chung tiềm năng đoàn kết để vượt qua gian truân khó khăn vất vả để có đời sống ấm no niềm hạnh phúc. Từ nhiều năm qua, liên hoan đình thần Nguyễn Trung Trực đã trở thành một trong những tiệc tùng truyền thống cuội nguồn tiêu biểu vượt trội của vùng đồng bằng sông Cửu Long. Lễ hội đã được chính quyền sở tại tỉnh Kiên Giang tổ chức triển khai định kỳ hàng năm từ ngày 26 đến ngày 28 tháng 8 ( âm lịch ) nhằm mục đích kỷ niệm ngày hi sinh của anh hùng với mục tiêu tri ân và tôn vinh công đức của anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực, giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống cuội nguồn yêu nước, niềm tin quật cường bảo vệ quốc gia chống giặc ngoại xâm, bộc lộ được đạo lý “ uống nước nhớ nguồn ”. Lễ hội là dịp để nhân dân trong và ngoài tỉnh tham gia vào những hoạt động giải trí giao lưu văn hoá, bộc lộ ý thức đoàn kết gắn bó của dân tộc bản địa trong cả nước. Đồng thời, trải qua những chườn trình tại liên hoan nhằm mục đích bảo tồn và phát huy những giá trị văn hoá gắn liền với tăng trưởng kinh tế tài chính xã hội, ra mắt và tiếp thị những tài nguyên, loại sản phẩm du lịch đặc trưng tại thành phố Rạch Giá nói riêng và của tỉnh Kiên Giang nói chung.

Chương 1

Tổng quan về Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực

1. 1. Tiểu sử Anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực

Cụ Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch ( tự Chơn ), sinh vào khoảng chừng năm Mậu Tuất ( 1938 ) tại Bình Nhựt, huyện Cửu An, phủ Tân An ( nay thuộc xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An ) ; nguyên quán cụ ở xã Vĩnh Hội, huyện Phù Cát, tỉnh Tỉnh Bình Định. Thuở nhỏ, cụ Nguyễn phải vừa làm nghề ruộng, nghề chài lưới để sinh sống và nuôi mái ấm gia đình ; thời hạn rảnh rỗi cụ cùng những người trẻ tuổi trong làng tập luyện võ nghệ cùng với thầy Sáu – một nhà giáo và cũng là võ sư quê ở Tỉnh Bình Định, chạy loại Tây Sơn vào Nam định cư sinh sống. Tháng 2 năm 1859, thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, chúng được trang bị phương tiện đi lại và vũ khí hiện đại để ra sức đàn áp nhân dân ta, nhiều trào lưu yêu nước đã nổi dậy khắp nơi vào thời gian ấy. Lúc đó, cụ Nguyễn Trung Trực chiến đấu trong hàng ngũ nghĩa quân Tân An nhằm mục đích bảo vệ Gò Công, hoạt động giải trí chính tại vùng Bến Lức, dọc theo sông Vàm Cỏ Đông. Năm 1861 hưởng ứng trào lưu Cần Vương chống Pháp, cụ Nguyễn chiêu mộ số đông nông dân nổi dậy đánh phá những đồn của Pháp tại phủ Tân An và lập được nhiều chiến công nên được triều đình Huế phong chức Quản cơ. Buổi trưa ngày 10 tháng 12 năm 1861, nghĩa quân dưới quyền chỉ huy của cụ Nguyễn gồm 1 số ít nhà yêu nước như Nguyễn Học, Nguyễn Văn Điền, … đã tổ chức triển khai thành công việc phục kích đốt tàu L’Esperance của Pháp tại vàm Nhật Tảo. Sau đó cụ Nguyễn tiếp tục chiến đấu trên địa phận những tỉnh Gia Định, Biên Hoà. Sau khi ba tỉnh miền đông Nam Bộ mất, ông được phong làm Lãnh binh rồi Hà Tiên thành thủ uý đê trấn giữ đất Hà Tiên. Năm 1867, sau khi thành Hà Tiên thất thủ, ông rút quân về Rạch Giá và lập địa thế căn cứ ở Hòn Chồng. Ngày 16 tháng 6 năm 1868 đội quân của ông đã đánh úp đồn Kiên Giang ( nay là thành phố Rạch Giá ) tàn phá quân địch và làm chủ tình hình, tuy nhiên chỉ 6 ngày sau ( tức ngày 21 tháng 6 năm 1868 ) giặc Pháp đã chiếm lại đồn Kiên Giang. Tuy làm chủ đồn trong vài ngày ngắn ngủi nhưng thực dân Pháp đã thừa nhận trận đánh đồn Kiên Giang của ông là một sự kiện bi thảm của người Pháp. Sau khi giặc phản công, ông rút quân ra hòn đảo Phú Quốc lập địa thế căn cứ nhằm mục đích chống giặc lâu bền hơn. Pháp phải kêu gọi lực lượng hùng hậu ra vây hãm tiến công hòn đảo và dùng nhiều thủ đoạn nhằm mục đích buộc ông bỏ cuộc. Trước tình hình này, ông đã tập trung chuyên sâu nghĩa quân để đánh trận cuối với địch, đại chiến diễn ra ác liệt tại vùng địa thế căn cứ lê dài qua cánh đồng tràm đến bãi Lăng Ông, nhưng vì lực lượng quá chênh lệch và thương vong lớn nên ông đã bị giặc bắt vào ngày 19 tháng 9 năm 1868. Sau đó ông bị giặc Pháp giải về TP HCM, viên thống soái Nam Kỳ lúc đó vừa dụ hàng vừa hăm doạ, ông vấn đáp : “ Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây ”. Cuối cùng giặc Pháp thấy không hề thuyết phục được ông nên ngày 27 tháng 10 năm 1868 bọn chúng đã đưa ông về Kiên Giang hành hình, ông hưởng dương 31 tuổi. Tuy tuổi đời còn trẻ nhưng người dân đã kính trọng gọi ông bằng “ ông Nguyễn ” hoặc “ cụ Nguyễn ” bởi khí khách anh hùng “ sống dũng mãnh, chết lẫm liệt ” của ông đã vượt ra vòng tuổi tác và tục lệ thường thì. Trong bài điếu Nguyễn Trung Trực, nhà thơ yêu nước Huỳnh Mẫn Đạt có viết “ Hoả hồng Nhật Tảo oanh thiên địa. Kiếm bạt Kiên Giang khắp quỷ thần ” để ca tụng những chiến công cũng như cuộc sống của ông đã trải qua. Để tỏ lòng biết ơn ông, nhân dân ta đã lập đền thờ cúng ông ở nhiều nơi như Đền thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực tại thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang ; Đền thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực ở Gành Dầu, Phú Quốc và Đền thờ tại tỉnh Long An.

1. 1. Đình thờ Anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực tại Rạch Giá, Kiên Giang :

Sau khi Nguyễn Trung Trực bị xử chém vào năm 1868 tại chợ Rạch Giá, những người dân yêu kính ông đã bí hiểm thờ ông trong đền thờ Nam Hải đại tướng quân, nơi đây khởi đầu chỉ là một ngôi đền nhỏ bằng gỗ đơn sơ, lợp mái lá do dân chài dựng bên bờ sông Kiên. Mỗi năm đến ngày mất, nhân dân những nơi về đây tổ chức triển khai cúng cơm cho ông. Ngôi đền được sửa chữa thay thế và lan rộng ra trở nên khang trang hơn qua những năm 1881, năm 1964 và năm 1970. Đến năm 1988, Bộ Văn hoá thông tin ( nay là Bộ Văn hoá thể thao và du lịch ) đã ra quyết định hành động công nhận mộ và đền thờ Anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực là di tích lịch sử dân tộc – văn hoá cấp Quốc gia. Đền thờ Nguyễn Trung Trực được thiết kế xây dựng theo kiểu chữ “ tam ” ( chữ Hán ), gồm có những khu vực như chánh điện, đông lang và tây lang. Cổng đền có ba cửa ( tam quan ) được phong cách thiết kế cổ kính, mái ngói hai tầng được trang trí theo kiểu hình “ lưỡng long tranh trân châu ” trên đỉnh ; hai bên cửa là hai câu đối trong bài thơ điếu Nguyễn Trung Trực của Huỳnh Mẫn Đạt “ Hoả hồng Nhật Tảo oanh thiên địa. Kiếm bạt Kiên Giang khắp quỷ thần ”. Bước từ cổng vào sẽ thấy một lư hương bằng đá và bức tượng Nguyễn Trung Trực được đúc bằng đồng màu nâu đỏ, tượng này trước được thờ trước khu chợ TT Rạch Giá và được sơ tán vào đây thờ vào ngày 15 tháng 9 năm 2000. Trong chánh điện có nhiều bài vị thờ, bài vị Chánh Soái Đại Càn, bàn thờ cúng 32 anh hùng dân tộc bản địa thời cận đại, di ảnh cụ Nguyễn, bàn thờ cúng chư vị hội đồng trăm quan cựu thần thời tiền hiền, đồng bào nghĩa quân liệt sĩ. Phía trong có 3 ngai thờ chính của đền, chính giữa là cụ Nguyễn, bên trái thờ cụ phó cơ Nguyễn Hiền Điều, bó lãnh binh Lâm Quang Ky, bên phải là ngài thờ thần Nam Hải Đại Tướng Quân. Mộ cụ Nguyễn Trung Trực nằm phía tây của đền thờ được xây hình chữ nhật đặt xuôi theo đền, trên bia có dòng chữ “ Anh hùng Nguyễn Trung Trực, 1838 – 1868 ”, góc bên phải mộ có đặt tảng đá nhỏ ghi lại quy trình kiến thiết xây dựng mộ. Ngoài ra, trong khuôn viên đền thờ còn có phòng khám và phát thuốc nam không tính tiền dành cho người dân nghèo trong và ngoài tỉnh.

Chương 2

Chương trình lễ hội Nguyễn Trung Trực năm Kỷ Hợi (2019)

2.1. Thời gian, địa điểm tổ chức lễ hội: lễ hội đình thần Nguyễn Trung Trực

Lễ hội đình thần Nguyễn Trung Trực được tổ chức triển khai vào những ngày 24,25,26,27 tháng 9 năm 2019 ( nhằm mục đích ngày 26,27,28,29 tháng 8 Âm lịch ) tại đình Nguyễn Trung Trực, số 14 đường Nguyễn Công Trứ, P. Vĩnh Thanh, Tp. Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.

2.2. Chuẩn bị tổ chức: lễ hội đình thần Nguyễn Trung Trực

2.2.1. Hoàn chỉnh kịch bản chương trình:

Để liên hoan được diễn ra đúng ngữ cảnh và tiến trình chương trình, Ban tổ chức triển khai liên hoan phối hợp với Đoàn cải lương Nhân dân Kiên Giang để hoàn thành xong chương trình màn biểu diễn nghệ thuật và thẩm mỹ và lên kế hoạch tổ chức triển khai tập luyện ; phối hợp với những cơ quan ban ngành ( Sở văn hoá Thể thao và Du lịch, Sở tin tức tiếp thị quảng cáo ) triển khai những chương trình tiếp thị tuyên truyền về liên hoan cho nhân dân trong và ngoài tỉnh.

2.2.2. Thực hiện công tác vận động tài chính và nhân lực:

Trước thời hạn tổ chức triển khai liên hoan, Ban tổ chức triển khai hoạt động những mạnh thường quân, những tổ chức triển khai xã hội ủng hộ lương thực – thực phẩm, kinh tế tài chính, … và hoạt động tập trung chuyên sâu lực lượng tình nguyện viên tham gia Giao hàng cho tiệc tùng, ship hàng cho những đoàn khách mời và đãi ăn đại trà phổ thông từ 6 giờ sáng đến 18 giờ 30 trong ba ngày tổ chức triển khai tiệc tùng.

2.2.3. Công tác trang trí đường phố và các khu vực xung quan đình thần:

Ban tổ chức triển khai tiệc tùng phối hợp với Công ty Cổ phần tăng trưởng đô thị Kiên Giang để trang trí những tuyến đường chính ở thành phố Rạch Giá bằng cờ phướn, banrol, những hộp đèn, treo đèn lồng trên những tuyến đường gần đình để làm tăng thêm không khí rộn ràng của liên hoan.

2.2.4. Lên sơ đồ bố trí các khu vực công năng:

Bố trí những khu vực tổ chức triển khai những game show Giao hàng tiệc tùng, khu vực tổ nấu ăn, khu vực Giao hàng nhà hàng cho khách tham gia tiệc tùng ; khu vực nghỉ ngơi dành cho những tình nguyện viên ship hàng.

2.2.5. Triển khai kế hoạch đảm bảo an toàn an ninh trật tự trong thời gian lễ hội:

Trước ngày tiệc tùng được diễn ra, Ban tổ chức triển khai phối hợp với Công an thành phố Rạch Giá để phối hợp tiến hành những công tác làm việc nhằm mục đích bảo vệ bảo đảm an toàn bảo mật an ninh cho khách du lịch thăm quan ; phối hợp với Sở y tế sắp xếp cán bộ y tế, xe cứu thương để kịp sơ cấp cứu kịp thời những trường hợp bị tai nạn đáng tiếc đột xuất, bảo vệ sức khoẻ cho người dân tham gia liên hoan.

2.2.6. Triển khai kế hoạch đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; bình ổn giá bán hàng khu vực xung quanh đình:

Ban tổ chức triển khai tiệc tùng liên tục kiểm tra khu vực nấu ăn, bảo vệ thức ăn Giao hàng liên hoan bảo vệ bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm ; Kiểm tra việc niêm yết giá bán hàng xung quanh đình, không để việc tăng giá bán cho hành khách trong thời hạn tiệc tùng.

2.3. Chương trình lễ hội đình thần Nguyễn Trung Trực năm 2019

2.3.1. Phần lễ:

1. Ngày 26 tháng 8 Kỷ Hợi ( 24/9/2019 )

• Lập bàn hương án tại tượng đài Anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực, viếng tượng đài .

• Khai mạc liên hoan truyền thống cuội nguồn Anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực năm 2019 tại trung tâm vui chơi quảng trường Trần Quang Khải .

1. Ngày 27 tháng 8 Kỷ Hợi ( 25/9/2019 )

• Lễ diễu hành rước linh vị AHDT Nguyễn Trung Trực về khu vui chơi giải trí công viên tượng đài làm lễ dâng hương .

• Lễ khai mạc Đêm hoa đăng tại tượng đài AHDT Nguyễn Trung Trực .

• Thả hoa đăng tại khu vực cửa sông trước Nhà mần nin thiếu nhi tỉnh Kiên Giang .

1. Ngày 28 tháng 8 Kỷ Hợi ( 26/9/2019 )

• Lễ tế đàn cả theo nghi thức truyền thống .

• Lễ tế Hậu phối theo nghi thức truyền thống .

1. Ngày 29 tháng 8 Kỷ Hợi ( 27/9/2019 )

• Lễ đón những đoàn dâng hương .

• Bế mạc liên hoan .

2.3.2. Phần hội:

Các hoạt động giải trí văn hoá nghệ thuật và thẩm mỹ được diễn ra xuyên thấu trong những ngày tiệc tùng như nhảy bao bố, đập nồi, đi cà kheo, kéo co, … những chương trình đàn ca tài tử, trình diễn thư pháp, màn biểu diễn võ thuật, hội thi lân sư rồng.

2.3.3. Phần ẩm thực:

Phần thức ăn sau khi cúng tế xong sẽ dùng vào việc tiếp khách, mời khách đến tham gia liên hoan, vì thế “ cơm đình ” không mang nặng ý nghĩa vật chất mà mang ý nghĩa ý thức là chính.

Chương 3: Tổng kết và đánh giá lễ hội

3.1. Tổng kết sau lễ hội: lễ hội đình thần Nguyễn Trung Trực

3.1.1. Công tác vận động vật phẩm phục vụ lễ hội

Tổng giá trị vật phẩm đã vận động trong lễ hội là: 9.857.220.500 đồng

( Bằng chữ : Chín tỷ tám trăm năm mươi bảy triệu hai trăm hai mươi ngàn năm trăm đồng. /. )

3.1.2. Trong lễ hội đã huy động:

• Năm trại : 03 trại đãi cơm, 02 trại nấu cơm và nấu tàu hủ ship hàng khách tham gia tiệc tùng và nhân dân từ ngày 24/8 âm lịch đến hết ngày 28/8 âm lịch .

• Một trại đãi cơm khách mời những đoàn đến viếng từ ngày 26/8 đến 28/8 âm lịch .

• Việc đãi ăn gồm : bánh mì ; bánh canh ; bún mắm chay, bún riêu ; cơm, bánh bao … Nước uống đóng chai, nước cam, chanh, trà đá đường, nưới suối … Thời gian ship hàng từ 5 giờ sáng đến 22 giờ đêm, toàn bộ đều không tính tiền .

• Một trại võng Giao hàng không lấy phí cho nhân dân 24/24 giờ từ ngày 23/8 âm lịch đến sáng ngày 28/8 âm lịch, gồm 1.620 cái võng .

• Lực lượng ship hàng 25 bộ phận có 2.450 người tự nguyện .

• Tổng lượng khách về viếng Cụ Nguyễn để dâng hương là 1.790.173 lượt người .

• Tổng số khách dùng buổi cơm “ Lộc ” của Cụ Nguyễn là trên 1.273.400 suất ăn .

3.2. Đánh giá lễ hội:

3.2.1. Mặt tích cực:

• Lễ hội được tổ chức triển khai quy mô lớn lôi cuốn được phần đông hành khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia, số lượng hành khách tăng dần theo những năm. Ngoài ra còn có những người là hậu duệ của cụ Nguyễn từ những nơi khác về tham gia .

• Các nghi lễ được triển khai nghiêm trang bảo vệ tính thiêng liêng của liên hoan. những hiện tượng kỳ lạ xin xăm, mê tín dị đoan dị đoan, bói toán, .. không có trong liên hoan .

• Đây là liên hoan được triển khai từ sự hoạt động kinh tế tài chính, nguồn lực từ chính bà con nhân dân trong và ngoài tỉnh, đội ngũ tình nguyện viên ship hàng liên hoan phần đông .

• Khách du lịch thăm quan không riêng gì đến cúng đình, nhà hàng siêu thị và xem nghệ thuật và thẩm mỹ không tính tiền mà còn được ngủ nghỉ, khám bệnh không lấy phí .

• Ban tổ chức triển khai và sở ban ngành đã phối hợp để không có hiện tượng kỳ lạ lấn chiếm lòng lề đường diễn ra và không bán hàng rong trong khu vực diễn ra những hoạt động giải trí liên hoan. Công tác vệ sinh bảo đảm an toàn thực phẩm được thắt chặt, không để xảy ra những thực trạng ngộ độc thức ăn trong thời hạn diễn ra tiệc tùng. Môi trường vệ sinh được bảo vệ, không xảy ra thực trạng ứ đọng rác thải .

• Các dịch vụ lưu trú mặc dầu cháy phòng nhưng không xảy ra thực trạng tăng giá dịch vụ. Công tác bảo đảm an toàn phòng chống cháy nổ được kiểm tra bảo đảm an toàn. Tình trạng giao thông vận tải được trấn áp, không để xảy ra thực trạng kẹt xe gây ùn tắc giao thông vận tải khu vực xung quanh đền thờ .

3.2.2. Mặt tiêu cực:

• Hiện tượng móc túi, xin ăn vẫn còn xảy ra trong thời hạn liên hoan ; một vài khách sạn nhà hàng quán ăn vẫn tự động hóa nâng giá cao hơn so với giá đã được niêm yết trước đó .

• Một số khách tham gia liên hoan vẫn chưa có ý thức, xả rác bừa bãi, đậu xe lấn chiếm lòng lề đường vẫn còn xảy ra .

3.3. Nhận định giá trị của lễ hội:

          Giá trị cố kết cộng đồng: đây là lễ hội văn hoá truyền thống của người dân tỉnh Kiên Giang nói riêng và của người dân các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Gía trị giáo dục : liên hoan là dịp để khơi lại truyền thống cuội nguồn đấu tranh quật cường của anh hùng dân tộc bản địa Nguyễn Trung Trực. Giá trị về bảo tồn và phát huy truyền thống dân tộc bản địa : Du lịch văn hoá hiện đang là hình thức du lịch lôi cuốn được nhiều hành khách trong và ngoài nước, nhu yếu tìm hiểu và khám phá về lịch sử vẻ vang, văn hoá dân tộc bản địa là nhu yếu ngày càng được chú trọng.