Chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì?

Chủ nghĩa duy vật biện chứng là một trong những  hình thức cơ bản của chủ nghĩa duy vật được C.Mác và Ph.Ăngghen xây dựng. Vậy chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì?

Chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì?

Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm là hai trường phái triết học lớn trong lịch sử triết học, giữa chúng có sự đối lập căn bản trong quan niệm về nguồn gốc, bản chất và tính thống nhất của thế giới. Vậy cụ thể chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì?

Chủ nghĩa duy vật biện chứng là hình thức cơ bản thứ ba của chủ nghĩa duy vật, do C.Mác và Ph. Ăngghen thiết kế xây dựng vào những năm 40 của thế kỷ XIX, sau đó được V.I.Lênin tăng trưởng. Chủ nghĩa duy vật biện chứng ngay từ khi mới sinh ra đã khắc phục được hạn chế của chủ nghĩa duy vật chất phác thời cổ đại, chủ nghĩa duy vật siêu hình và là đỉnh điểm trong sự tăng trưởng của chủ nghĩa duy vật .

Theo quan điểm duy vật: nguồn gốc, bản chất và tính thống nhất của thế giới là vật chất, còn theo quan điểm duy tâm thì đó là ý thức (hay tinh thần).

Chủ nghĩa duy vật biện chứng không chỉ phản ánh hiện thực đúng như chính bản thân nó sống sót mà còn là một công cụ hữu hiệu giúp những lực lượng văn minh trong xã hội tái tạo hiện thực ấy .
Đặc trưng của chủ nghĩa duy vật biện chứng là coi một sự vật hay một hiện tượng kỳ lạ trong trạng thái luôn tăng trưởng và xem xét nó trong mối quan hệ với những sự vật và hiện tượng kỳ lạ khác .

Lịch sử hình thành của chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy vật đã trải qua hàng nghìn năm tăng trưởng, chủ nghĩa duy vật phát sinh ngay từ thời kỳ cổ đại từ chủ nghĩa duy vật chất phác thời cổ đại đến chủ nghĩa duy vật siêu hình thời cận đại ( những nước Tây Âu thế kỷ XVII – XVIII ) và sự sinh ra của chủ nghĩa duy vật biện chứng do C.Mác và Ph. Ăngghen sáng lập .
Chủ nghĩa duy vật cổ đại : Tư tưởng về chủ nghĩa duy vật thời kỳ này thường mang tính trực giác là hầu hết, chưa mang tính điều tra và nghiên cứu khoa học cao bởi thời kỳ đó chưa có sự Open của công nghệ tiên tiến nên sự điều tra và nghiên cứu của con người về những sự vật, hiện tượng kỳ lạ thời kỳ đó chỉ mang tính trực giác và suy đoán. Những nhà triết học duy vật thời ký này thường tăng trưởng những quan điểm độc lạ với những phe phái triết học sau này, ví dụ như chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo …
Chủ nghĩa duy vật cận đại : Bắt đầu từ thời kỳ phục hung cho đến thế kỷ XVIII, thời kỳ này, chủ nghĩa duy vật được gọi là chủ nghĩa siêu hình. Tuy phổ cập vẫn là chủ nghĩa duy vật bằng trực giác nhưng thời kỳ này, những nhà triết học đã dựa váo khá nhiều giải pháp thực nghiệm mà không còn mang nặng tính chủ quan và trực giác như trước nữa .

Quá trình hình thành phép biện chứng

Cũng như chủ nghĩa duy vật, phép biện chứng cũng Open từ thời cổ đại. Trong đó :

+ Phép biện chứng thời kỳ cổ đại: Phép biện chứng cổ đại được hình thành và phát triển từ tư tưởng của triết học Ấn Độ cổ đại, triết học Trung Quốc cổ đại và triết học Hy Lạp cổ đại.

+ Phép biện chứng thời kỳ cận đại : Từ thời kỳ phục hưng cho đến khoảng chừng thế kỷ XVIII, phép biện chứng lúc này không được bộc lộ một cách rõ rang, trù triết học cổ xưa của Đức và Hegel, nhưng với những nhà triết học này thì tư tưởng về phép biện chứng đa phần dựa trên quan điểm duy tâm. Sau này, Karl Marx còn đưa ra nhận xét về tư tưởng của Hegel là “ phép biện chứng lộn sâu xuống đất ” .

Phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật là lý luận khoa học về những mối liên hệ thông dụng về sự hoạt động, tăng trưởng của mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ, là những quy luật chung nhất, phổ cập nhất của mọi quy trình hoạt động, tăng trưởng trong tự nhiên, xã hội và tư duy. Phép biện chứng duy vật gồm có hai nguyên tắc cơ bản ; sáu cặp phạm trù và ba quy luật cơ bản .
Phép biện chứng duy vật gồm có hai nguyên tắc cơ bản :
– Thứ nhất là nguyên tắc về mối liên hệ thông dụng : Thế giới có vô vàn những sự vật, hiện tượng kỳ lạ nhưng chúng sống sót trong mối liên hệ trực tiếp hay gián tiếp với nhau ; tức là chúng luôn luôn sống sót trong sự lao lý lẫn nhau, ảnh hưởng tác động lẫn nhau và làm biến hóa lẫn nhau .
+ Mặt khác, mỗi sự vật hay hiện tượng kỳ lạ của quốc tế cũng là một mạng lưới hệ thống, được cấu thành từ nhiều yếu tố, nhiều mặt … sống sót trong mối liên hệ ràng buộc lẫn nhau, chi phối và làm biến hóa lẫn nhau. Mối liên hệ giữa những sự vật, hiện tượng kỳ lạ rất phong phú, muôn hình, muôn vẻ. Có mối liên hệ bên trong là mối liên hệ giữa những mặt, những yếu tố trong một sự vật hay một mạng lưới hệ thống. Có mối liên hệ bên ngoài là mối liên hệ giữa vật này với vật kia, mạng lưới hệ thống này với mạng lưới hệ thống kia. Có mối liên hệ chung, lại có mối liên hệ riêng. Có mối liên hệ trực tiếp không trải qua trung gian lại có mối liên hệ gián tiếp, trải qua trung gian. Có mối liên hệ tất yếu và ngẫu nhiên ; mối liên hệ cơ bản và không cơ bản
Thứ hai là nguyên tắc về sự tăng trưởng : Mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ luôn luôn hoạt động và tăng trưởng không ngừng. Vận động và tăng trưởng không đồng nghĩa tương quan như nhau. Có những hoạt động diễn ra theo khuynh hướng đi lên, từ thấp đến cao, từ đơn thuần đến phức tạp, từ kém hoàn thành xong đến hoàn thành xong. Có khuynh hướng hoạt động thụt lùi, đi xuống nhưng nó là tiền đề, là điều kiện kèm theo cho sự hoạt động đi lên. Có khuynh hướng hoạt động theo vòng tròn, tái diễn như cũ .

+ Phát triển là khuynh hướng vận động từ thấp lên cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện theo chiều hướng đi lên của sự vật, hiện tượng; là quá trình hoàn thiện về chất và nâng cao trình độ của chúng. Phát triển là khuynh hướng chung của thế giới và nó có tính phổ biến, được thể hiện trên mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy.

Trên đây là toàn bộ những nội dung liên quan đến chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì mà chúng tôi muốn gửi đến bạn đọc. Hi vọng với những chia sẻ trên, bạn đọc có thể dễ dàng hơn khi nghiên cứu và học tập về Chủ nghĩa duy vật biện chứng.

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn