Mục Lục

Soạn bài Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Bạn đang đọc: Soạn bài Khái quát văn học dân gian Việt Nam | Soạn văn 10 hay nhất

Soạn bài Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Câu 1 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

Quảng cáo

Các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian Việt Nam là :- Tính truyền miệng+ Truyền miệng là phương pháp lưu hành và sống sót của văn học dân gian, tạo nên điểm độc lạ cơ bản của bộ phận văn học này với văn học viết .+ Đặc trưng của quy trình sáng tác và lưu truyền từ người này sang người khác không bằng chữ viết mà bằng lời nói, trải qua sự ghi nhớ qua nhiều thế hệ và những địa phương khác nhau .+ Nói truyền miệng là nói đến quy trình diễn xướng dân gian với những hình thức như : nói, kể, hát, diễn, … những tác phẩm văn học dân gian hoặc và phối hợp nội dung lời thơ, văn với những làn điệu để tạo nên tác phẩm trình diễn chèo, tuồng, cải lương, …

Quảng cáo

– Tính tập thể+ Quá trình sáng tác tập thể diễn ra như sau : khởi đầu, tác phẩm do một cá thể khởi xướng ; sau đó, những người khác liên tục lưu truyền, sửa chữa thay thế, thêm bớt, hoàn thành xong và làm phong phú và đa dạng cả về nội dung lẫn hình thức cho tác phẩm .+ Kể cả khi đã được ghi chép lại, những tác phẩm văn học dân giân vẫn liên tục được truyền miệng, chỉnh sửa và hoàn thành xong .+ Mỗi tác phẩm dân gian sau khi sinh ra đều là gia tài chung của tập thể, mỗi người đều có quyền sử dụng, sửa chữa thay thế, bổ trợ để thêm hoàn thành xong, mê hoặc .⇒ Tính truyền miệng và tính tập thể là những đặc trưng cơ bản, chi phối, xuyên suốt quy trình phát minh sáng tạo và lưu truyền tác phẩm văn học dân gian, bộc lộ sự gắn bó mật thiết của văn học dân gian với những hoạt động và sinh hoạt khác nhau trong đời sống hội đồng .

Quảng cáo

– Tính thực hành thực tế+ Phần lớn những tác phẩn văn học dân gian đều được sinh ra trong những hoạt động và sinh hoạt như lao động tập thể, đi dạo ca hát tập thể, hội hè … .+ Những hoạt động và sinh hoạt hội đồng có vai trò chi phối cả nội dung và hình thức của tác phẩm văn học dân gian .+ Các tác phẩm văn học dân gian có vai trò phối hợp hoạt động giải trí, tạo nhịp điệu cho hoạt động và sinh hoạt hội đồng ( những bài hò : hò chèo thuyền, hò đánh cá, … ) .

Câu 2 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

Định nghĩa và ví dụ những thể loại văn học dân gian .1. Thần thoại+ Hình thức văn xuôi tự sự+ Thường kể về những vị thần nhằm mục đích lý giải những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên ; bộc lộ khát vọng chinh phục tự nhiên và phản ánh quy trình phát minh sáng tạo văn hóa truyền thống của người Việt cổ .+ Ví dụ : Thần trụ trời, Nữ thần Mặt trăng, Thần mặt trời, …

2. Sử thi+ Hình thức văn xuôi tự sự ( có quy mô lớn, sử dụng ngôn từ có vần nhịp, kiểu văn xuôi, văn vần hoặc phối hợp cả hai ) .+ Xây dựng những hình tượng thẩm mỹ và nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn lao diễn ra trong đời sống hội đồng của nhân dân thời cổ đại ; qua đó bộc lộ sự ngưỡng mộ, tôn vinh của nhân dân so với những người có công với hội đồng .+ Ví dụ : Sử thi Đẻ đất đẻ nước của người Mường, Sử thi Đăm Săn của dân tộc bản địa Ê – đê, …3. Truyền thuyết+ Hình thức văn xuôi tự sự+ Kể về sự kiện và nhân vật lịch sử vẻ vang ( hoặc có tương quan đến lịch sử vẻ vang ) đơn cử theo khuynh hướng lí tưởng hóa ; qua đó bộc lộ sự ngưỡng mộ và tôn vinh người có công với quốc gia, dân tộc bản địa hoặc hội đồng dân cư của một vùng. Bên cạnh đó, truyền thuyết thần thoại cũng vừa tôn vinh, vừa phê phán những nhân vật lịch sử vẻ vang .+ Ví dụ : thần thoại cổ xưa Hùng Vương ; An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy ; Bánh chưng bánh dày ….4. Cổ tích+ Hình thức văn xuôi tự sự+ Cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ đích, kể về số phận của những con người thông thường trong xã hội có phân loại đẳng cấp và sang trọng, biểu lộ tinh thần nhân đạo và sáng sủa cảu nhân dân lao động .+ Ví dụ : Thạch Sanh, Tấm Cám, Cây khế …5. Truyện cười+ Hình thức văn xuôi tự sự ( dung tích ngắn, có cấu trúc ngặt nghèo, kết thúc giật mình )+ Kể về những vấn đề, hiện tượng kỳ lạ xấu, trái tự nhiên trong đời sống làm bật lên tiếng cười, nhằm mục đích mục tiêu vui chơi hoặc phê phán xã hội .+ Ví dụ : Tam đại con gà, Nhưng nó phải bằng hai mày, …

6. Truyện ngụ ngôn

Xem thêm: Chi phí để có 1 blog / website cá nhân chuyên nghiệp

+ Hình thức văn xuôi tự sự ( rất ngắn gọn, cấu trúc rất ngặt nghèo )+ Truyện trải qua những ẩn dụ để kể về những vấn đề tương quan đến con người, từ đó rút ra những kinh nghiệm tay nghề và triết lí thâm thúy .+ Ví dụ : Treo biển, Trí khôn, …7. Tục ngữ+ Hình thức : Câu / lời nói có tính thẩm mỹ và nghệ thuật ( ngắn gọn, hàm súc, phần đông có hình ảnh, vần, nhịp )+ Đúc kết những kinh nghiệm tay nghề thực tiễn, thường được dùng trong ngôn từ tiếp xúc hàng ngày của nhân dân .+ Ví dụ : Tốt gỗ hơn tốt nước sơn, Gần mực thì đen gần đèn thì sáng, Nuôi lợn ăn cơm nằm / Nuôi tằm ăn cơm đứng, …8. Câu đố+ Hình thức : Bài thơ hoặc câu nói có tính có vần+ Mô tả vật bằng những hình ảnh, hình tượng khác lạ để người nghe tìm lời lý giải nhằm mục đích mục tiêu vui chơi, rèn luyện tư duy và cung ứng những tri thức về đời sống .+ Ví dụ : “ Không miệng mà lại biết kêu / Không tội mà lại bị treo lên xà ”. Đáp án : ( cái chuông )9. Ca dao+ Hình thức : thơ trữ tình ( thường phối hợp với âm nhạc khi diễn xướng )+ biểu lộ quốc tế nội tâm con người .+ Ví dụ : “ Anh đi anh nhớ quê nhà ,Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương .Nhớ ai dãi nắng dầm sương ,Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao ” .10. Vè+ Hình thức : Văn vần có lời thơ mộc mạc .+ Phần lớn nói về những sự kiện, vấn đề của làng, nước mang tính thời sự, nhằm mục đích thông tin và phản hồi .+ Ví dụ : ‘ ‘ Vè thách cưới ’ ’, ‘ ‘ Vè bão năm Tỵ ’ ’, ‘ ‘ Vè sai đạo ’ ’, ‘ ‘ Vè thầy Thông Chánh ’ ’ …11. Truyện thơ+ Hình thức : thơ, văn vần+ Phản ánh số phận và khát vọng của con người về niềm hạnh phúc lứa đôi và sự công minh trong xã hội .+ Ví dụ : Truyện Kiều ( Nguyễn Du ), Truyện Lục Vân Tiên ( Nguyễn Đình Chiểu ), …12. Chèo ( Các hình thức diễn xướng dân gian )+ Hình thức : kịch hát dân gian phối hợp với yếu tố trữ tình và trào lộng+ Ca ngợi những tấm gương đạo đức phê phán đả kích mặt trái của xã hội .+ Các thể loại sân khấu dân gian khác : tuồng, cải lương, múa rối, …+ Ví dụ : Chèo Quan Âm Thị Kính, Suý Vân giả dại, …

Câu 3 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

Có thể tóm tắt nội dung những giá trị của văn học dân gian như sau :- Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú và đa dạng về đời sống những dân tộc bản địa :+ Vốn tri thức này thuộc đủ mọi nghành trong đời sống : tự nhiên, xã hội và con người .+ Vốn tri thức dân gian phần đông là những kinh nghiệm tay nghề truyền kiếp được nhân dân đúc rút từ trong thực tiễn, mang lại bài học kinh nghiệm cho thế hện sau .- Văn học dân gian có giá trị thâm thúy về đạo lí làm người :+ Những giá trị quan trọng nhất được bộc lộ ở văn học dân gian là tinh thần nhân đạo và sáng sủa+ Góp phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp, tâm hồn, nhân cách cho con người Việt Nam .- Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp thêm phần quan trọng tạo nên truyền thống riêng cho nền văn học dân tộc bản địa .+ VHDG là những bài học kinh nghiệm, kinh nghiệm tay nghề quý giá được chắt lọc, mài giũa qua khoảng trống và thời hạn, trở thành những mẫu mực xứng danh để học tập .+ Giúp thế hệ sau hiểu biết thêm về đời sống niềm tin nhiều mẫu mã của cha ông .

Nội dung chính

Văn học dân gian là tác dụng của quy trình sáng tác tập thể, sống sót dưới hình thức truyền miệng trải qua diễn xướng. Trong quy trình lưu truyền, tác phẩm văn học dân gian được tập thể không ngừng triển khai xong. Văn học dân gian gắn bó và ship hàng trực tiếp cho những hoạt động và sinh hoạt khác nhau trong đời sống hội đồng .Văn học dân gian có nhiều giá trị to lớn về nhận thức, giáo dục, thầm mĩ, cần được trân trọng và phát huy .

Bài giảng: Khái quát văn học dân gian Việt Nam – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên VietJack)

Xem thêm những bài Soạn văn lớp 10 ngắn gọn, hay khác :
Đã có giải thuật bài tập lớp 10 sách mới :

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 10 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .