Vài so sánh giữa triết học phương Đông và triết học phương Tây :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://leading10.vn

Sao giờ lắm sách cổ học như kinh dịch, nho lão, tôn tử, đạo lão … thế nhỉ ? Liệu hoài cổ quá có hay lắm không ? Luận thâm thúy về lời Hegel – Mác dạy có khi còn ít hơn cả luận Kinh Dịch, Mạnh Tử, Tôn Tử ấy …Bài này mong những bạn san sẻ vài điểm độc lạ về triếthọc, triết lý Đông – Tây, từ đó quyết định hành động xem cân đối kỹ năng và kiến thức sao cho hài hòa và hợp lý, hiệu suất cao cho đời sống .- Thứ nhất, ta sẽ phân biệt đâu là Đông, đâu là Tây .

– Thứ hai, ta so sánh bối cảnh xã hội ra đời, pt triết học phương Đông, phương Tây

– Thứ ba, ta so sánh đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu của triết học Đông, Tây- Thứ tư, ta so sánh chiêu thức nhận thứ của 2 nền triết học đó- Thứ năm, những nhận xét về vận dụng hai dòng kỹ năng và kiến thức đó sao cho hài hòa và hợp lý

Phương Đông
để chỉ các nước châu Á các nên văn minh trên ba lưu vực sông lớn: sông Nin, sông Hằng, sông Hoàng Hà, chủ yếu là Ai Cập, ả rập, ấn độ và Trung Hoa. Hầu hết các nền tôn giáo lớn của thế giới đều xuất hiện ở đây.

Phương Tây
Phương Tây chủ yếu là các nước Tây âu như Anh, Pháp, Đức, Ý, Áo, Tây Ban Nha… Ngày nay chúng ta gộp cả Mỹ vào.

Đặc điểm hai mô hình cơ sở xã hội Đông – Tây là tĩnh, không thay đổi đối nghịch với động, dịch chuyển nhanh. Triết học lỏng lẻo, mềm dẻo của Đông đối lại là triết học ngặt nghèo, thống nhất thành mạng lưới hệ thống của Tây. Triết học phương Tây đi từ gốc lên ngọn ( từ thế giới quan, thiên hà quan, bản thể luận … từ đó thiết kế xây dựng nhân sinh quan con người ; ) trong khi triết học phương Đông đi từ ngọn xuống gốc ( từ nhân sinh quan, yếu tố cách sống, lối sống sau đó mới là ngoài hành tinh quan, bản thể luận … ). Đó là 2 nét chính của hai nền triết học Đông – Tây .Nếu như ở phương Tây, triết học được thiết kế xây dựng bởi hầu hết là những nhà khoa học, gắn liền với những thành tựu khoa học, đặc biệt quan trọng là khoa học tự nhiên thì ở phương Đông, triết học gắn với những hiền triết – nhà tôn giáo, nhà giáo dục đạo đức, chính trị-xã hội .Vậy nên đặc thù chủ yếu là những nhà Triết học phương Tây thiên về lý giải quốc tế theo nhiều cách còn mục tiêu chính của phương Đông là tái tạo quốc tế gồm có : không thay đổi xã hội, giải thoát cho con người và làm thế nào cho con người hoà đồng với vạn vật thiên nhiên .Nguồn gốc là do ở phương Đông, thượng tầng kiến trúc sinh ra trước và thôi thúc dự tăng trưởng của hạ tầng cơ sở, còn ở phương Tây hạ tầng cơ sở quyết định hành động đến thượng tầng kiến trúc .

Về đối tượng nghiên cứu của triết học Đông, Tây
Đối tượng của triết học phương Tây rất rộng gồm toàn bộ tự nhiên, xã hội, tư duy mà gốc là tự nhiên. Nó ngả theo hướng lấy ngoại (ngoài con người) để giải thích trong (con người), nói chung xu hướng nổi trội là duy vật.

Trong khi đó phương Đông lấy xã hội, cá nhân làm gốc là tâm điểm để nhìn xung quanh. Do đó đối tượng của triết học phương Đông chủ yếu là xã hội, chính trị, đạo đức, tâm linh và do vậy xu hướng là hướng nội, lấy trong để giải thích ngoài. Đa số trường phái thiên về duy tâm.

Về phương pháp nhận thức của 2 nền triết học đó

Triết học phương Tây ngả về tư duy duy lý, nghiên cứu và phân tích phẫu thuật còn phương Đông thì ngả về dùng trực giác .Cái mạnh của phương Tây là cho khoa học, kỹ thuật và về sau là công nghệ tiên tiến tăng trưởng … và nhận thức luôn hướng đến nhận thức cái chân lý vô hạn cùng. Phương Tây đi gần mãi đến chân lý qua hàng loạt những trừu tượng, khái niệm, quy luật … của toàm thể thiên hà, liên tục đi từ Lever thực chất thấp đến mức độ thực chất cao hơn … cũng do vậy họ có xu thế cô lập hoá, cách ly hoá, làm mất đi tính toàn diện và tổng thể .Triết học phương Đông ngược lại thường dùng trực giác, tức là đi thẳng đến sự hiểu biết, vào cái sâu thẳm thực chất của sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Trực giác giữ được cái toàn diện và tổng thể mà tư duy nghiên cứu và phân tích, phẫu thuật đạt đến. Nhưng nó có tiềm tàng điểm yếu kém là không thông dụng rộng được. Trực giác mỗi người mỗi khác. Và không phải khi nào trực giác cũng đúng. Thực ra 2 giải pháp tích hợp lẫn nhau, nhưng ở đây nói về thiên hướng .Triết học phương Tây có khuynh hướng tách chủ thể với khách thể để nhận thức cho khách quan còn triết học phương Đông lại cho rằng người nhận thức và đối tượng người tiêu dùng nhận thức cùng hoà hợp vào nhau ( đặt cùng trong 1 hệ quy chiếu. ) thì nhận thức sẽ thuận tiện .Phương tiện nhận thức của triết học phương Tây là khái niệm, mệnh đề, biểu thức lôgíc để đối tượng người tiêu dùng miêu tả rõ ràng, thống nhất hơn thì trong triết học phương Đông lại là ẩn dụ, liên tưởng, hình ảnh, ngụ ngôn … để không bị lưới giả về nghĩa do khái niệm bao trùm. Nhưng điểm yếu của triết học phương Đông chính là sự đa nghĩa, nhập nhằng độc lạ khi qua những nghiên cứu và phân tích khác nhau .Triết học phương Đông biến hóa tuần tự biến hóa dần về lượng, dù biến hóa bao nhiêu vẫn giữa lấy phần gốc phần lõi làm nền, không rời xa gốc đã có .Triết học phương Tây đổi khác theo hướng nhảy vọt về chất, nên càng tiến hoá càng đa dạng và phong phú hơn, xa rời gốc khởi đầu. Thậm chí có khuynh hướng cái sau phủ định trọn vẹn cái ở quy trình tiến độ trước .Trong phép biện chứng giải thích quy luật của sự hoạt động – tăng trưởng cũng có nét độc lạ. Phương Đông nghiêng về thống nhất hay hoạt động vòng tròn, tuần hoàn. Phương tây nghiêng về sự đấu tranh và hoạt động, tăng trưởng theo hướng đi lên .Một nét nữa của triết học Tây – Đông là theo thống kê thì triết học phương Tây thiện về hướng ngoại, dữ thế chủ động, tư duy lý luận, đấu tranh sống còn, hiếu chiến, cạnh tranh đối đầu, bành trướng, thành viên, nghiên cứu và phân tích, tri thức suy luận, khoa học, tư duy cơ giới, chú ý quan tâm nhiều đến thực thể …

Khuynh hướng nổi trội của phương Đông lại là hướng nội, bị động, trực giác huyền bí, hoà hợp, quân bình chủ nghĩa, thống nhất, hợp tác, giữ gìn, tập thể, tổng hợp, minh triết, tôn giáo, tâm lý, tâm linh, tư duy hữu cơ, chú ý nhiều tới quan hệ…

Đông (Á)	Tây (Âu)
Tinh thần – Đời người – Tĩnh lặng cảm nhận các mối quan hệ	Vật chất – Máy móc – Mạnh mẽ, quyết liệt, Sức động, quan tâm thực thể độc lập
Thiên về tôn giáo, mỹ thuật, nghệ thuật	Thiên về khoa học công nghệ
Sử dụng tình cảm, quan tâm đạo đức — Con người, đạo học	Sử dụng trí tuệ, tư tưởng, quan tâm sự vật/hiện tượng — Vũ trụ, học thuyết
Dùng trực giác, tổng thể vẫn loanh quanh những lối cũ, bề ngòai	Dùng lý trí, mất dần tổng thể, ngày càng phong phú, cụ thể
Quan tâm phần ngọn: nhân sinh quan, cách sống, lối sống	Quan tâm phần gốc: thế giới quan, bản thể luận, nhận thức luận
Ảnh hưởng tới: kinh nghiệm/hoàn thiện cá nhân, ổn định xã hội	Ảnh hưởng tới: giải thích/lý luận về thế giới, thực hành kỹ nghệ, tự do cá nhân, cách mạng xã hội

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn