São Tomé và Príncipe – Wikipedia tiếng Việt

São Tomé và Príncipe (phát âm tiếng Việt: Xao Tô-mê và Prin-xi-pê), tên đầy đủ: Cộng hòa Dân chủ São Tomé và Príncipe (tiếng Bồ Đào Nha: República Democrática de São Tomé e Príncipe) là một đảo quốc gần Gabon tại châu Phi. São Tomé là tên gọi Thánh Tôma trong tiếng Bồ Đào Nha.

Người N’Gola – Angolares đã sinh sống từ lâu trên chủ quyền lãnh thổ của São Tomé và Príncipe. Năm 1470, người Bồ Đào Nha đến và biến hòn đảo này thành nơi quá cảnh để kinh doanh nô lệ từ Tây Phi sang Brasil và châu Mỹ. Đến 1485, São Tomé và Príncipe chính thức trở thành thuộc địa của Bồ Đào Nha. Nhân dân liên tục nổi dậy chống lại ách thống trị của thực dân Bồ Đào Nha. Sau cuộc chiến tranh quốc tế lần thứ hai, cùng với trào lưu đấu tranh tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ ở châu Phi, tháng 9 năm 1960, Ủy ban Giải phóng São Tomé và Príncipe, sau này đổi tên là Phong trào giải phóng São Tomé và Príncipe ( MLSTP ) do ông Manuel Pinto da Costa đứng đầu lãnh đạo nhân dân São Tomé và Príncipe đấu tranh giành độc lập. Ngày 26 tháng 11 năm 1974 tại Aler, Bồ Đào Nha và MLSTP đã ký Hiệp định trao trả độc lập cho nước này vào ngày 12 tháng 7 năm 1975 .STP trải qua Hiến pháp mới, công nhận chính sách đa đảng ( tháng 8 năm 1990 ), thực thi bầu QH và Tổng thống ( tháng 3 năm 1991 ). Đây là cuộc bầu cử dân chủ đa đảng tiên phong ở nước này kể từ khi độc lập. Do thất bại về chủ trương kinh tế tài chính, đời sống nhân dân sa sút, Đảng MLSTP đã thất cử trước Đảng quy tụ Dân chủ ( PCD ) của ông Daniel Lima Dos Sangtos Daio và trở thành đảng trái chiều .

Trong 3 năm dưới chế độ chính trị đa đảng, Đảng PCD không cải thiện được tình hình kinh tế, xã hội, làm cho mâu thuẫn nội bộ trở nên sâu sắc, Tổng thống hai lần thay chức Thủ tướng nhưng vẫn không giải quyết đước những vấn đề cơ bản của cuộc khủng khoảng. Trong khi đó, nhân dân ngày càng bất mãn do đời sống khó khăn, nạn thất nghiệp cao (30%), lạm phát gia tăng (40%) v.v… Thực trạng trên của São Tomé và Príncipe đã làm vai trò và uy tín của Đảng cầm quyền PCD giảm. Trong cuộc bầu cử Quốc hội (tháng 10/1994), Đảng PCD chỉ được 15/55 ghế, trong khi Đảng MLSTP được 25/55 ghế trong Quốc hội, trở thành đảng cầm quyền theo quy định của Hiến pháp. Điều này đã gây khó khăn cho việc điều hành đất nước của Tổng thống thuộc Đảng PCD.

Ngày 15 tháng 8 năm 1995, giới quân sự chiến lược ( theo Hiến pháp mới là phi đảng phái ) do hai thiếu uý Ponte và Q.Deanmaydu đứng đầu với khẩu hiệu ” Đưa São Tomé và Príncipe ra khỏi thực trạng khủng khoảng chừng kinh tế tài chính – xã hội và nghèo khó lúc bấy giờ “, đã bắt giam Tổng thống M. Trovoada, Thủ tướng C. Gracia và Bộ trưởng Quốc phòng A.Polino, xây dựng Ủy ban Cứu quốc lâm thời. Do áp lực đè nén can đảm và mạnh mẽ của hội đồng quốc tế ( Liên Hiệp Quốc, Mỹ, EU, Angola, Gabon … ) đe doạ cắt viện trợ kinh tế tài chính cho São Tomé và Príncipe và qua vai trò trung gian hoà giải của Tổng thống Angola Dos Santos, ngày 22 tháng 8 năm 1995, Tổng thống M.Trovoada và nội các của ông đã trở lại nắm quyền .São Tomé và Príncipe là thành viên hội đồng 5 nước nói tiếng Bồ Đào Nha ( Angola, Guinea Bissau, São Tomé và Príncipe, Mozambique và Cap Vert ). Hội nghị cấp cao lần thứ 6 những nước sử dụng tiếng Pháp họp ở Cotonou ( Bénin ) từ 2 – 4 tháng 12 năm 1995, đã kết nạp São Tomé và Príncipe làm thành viên link của Hội nghị này .Ngày 21 tháng 7 n ăm 1996, ông Manuel Trovoada, Đảng Hội tụ Dân chủ ( PDC ), đương kim Tổng thống đã thắng cử với 52,4 % phiếu bầu, liên tục nhiệm kỳ thứ hai ( 1996 – 2000 ), vượt mặt ông Manuel Pinto da Costa, lãnh tụ Đảng MLPS, cựu Tổng thống ( 1975 – 1991 ), chỉ được 47,6 % số phiếu .Ngày 21 tháng 7 năm 2001, trong cuộc bầu cử đa đảng phái lần thứ 3, ông Fradique De Menezes đã được bầu làm Tổng thống mới của STP. Và ngày 22 tháng 6 năm 2008, Tổng thống đã phê chuẩn đề xuất của Quốc hội bầu Joachim Rafael Blranco là Thủ tướng mới của nước này .
Chính trị của São Tomé và Príncipe diễn ra trong khuôn khổ là một nước bán tổng thống cộng hòa dân chủ, theo đó Tổng thống São Tomé và Príncipe là người đứng đầu nhà nước và Thủ tướng là người đứng đầu cơ quan chính phủ, và một mạng lưới hệ thống đa đảng. Quyền hành pháp thuộc cơ quan chính phủ. Quyền lập pháp nằm trong tay cơ quan chính phủ và Quốc hội. Tư pháp độc lập với hành pháp và lập pháp. Chính trị São Tomé đã hoạt động giải trí theo một mạng lưới hệ thống đa đảng từ năm 1990. Sau khi phát hành một hiến pháp mới vào năm 1990, São Tomé và Príncipe tổ chức triển khai bầu cử đa đảng lần tiên phong kể từ khi độc lập. Một thời hạn ngắn sau khi hiến pháp có hiệu lực hiện hành, Quốc hội chính thức hợp pháp hóa những đảng trái chiều. Các ứng viên độc lập cũng được phép tham gia bầu cử tổng thống trong năm 1991 .Tổng thống được bầu đại trà phổ thông đầu phiếu trực tiếp và bỏ phiếu kín với nhiệm kỳ năm năm, và có quyền giữ chức vụ hai nhiệm kỳ liên tục. Các ứng viên được lựa chọn tại hội nghị toàn nước của đảng mình ( hoặc ứng viên độc lập ). Một ứng viên tổng thống phải có được đa phần phiếu đại trà phổ thông trong cả hai vòng tiên phong hoặc thứ hai của cuộc bầu cử để được bầu làm tổng thống. Thủ tướng được chọn bởi sự đề cử của tổng thống nhưng phải được sự phê chuẩn bởi những đảng chiếm đa phần trong QH. Thủ tướng có quyền chỉ định 14 thành viên nội những .
Bản đồ 7 huyện của hai tỉnh São Tomé và PríncipeSão Tomé và Príncipe được chia làm 2 tỉnh : Príncipe, São Tomé .Tỉnh São Tomé là tỉnh được tạo thành từ những hòn đảo ở Đại Tây Dương nằm gần xích đạo của São Tomé và là nơi đông dân nhất với dân số được ước tính trong năm 2004 là 133.600 người trong tổng số 139.000 người dân cả nước .Tỉnh Príncipe gồm có những hòn đảo nhỏ của Príncipe. Diện tích khoảng chừng 142 km² và dân số được ước tính là khoảng chừng 5.400 người. Príncipe đã tự trị kể từ ngày 29 tháng 4 năm 1995 .Hai tỉnh Príncipe và São Tomé được chia thành bảy huyện. Sáu đang nằm trên thay máu chính quyền São Tomé trong khi một huyện gồm có những hòn đảo nhỏ của Príncipe .Bảy huyện là :
Quốc gia nằm ở ngoài khơi Gabon, ở trên ( phía Bắc ) xích đạo một chút ít ; khoảng chừng 60 % diện tích quy hoạnh chủ quyền lãnh thổ có rừng rậm bao trùm. Các hòn đảo khác gồm Pedros Tinhosas và Rolas. Khoảng 95 % dân số sống ở hòn đảo São Tomé. Núi cao nhất Pico de São Tomé .
São Tomé và Príncipe là một đảo quốc nhỏ và nghèo. Nền kinh tế tài chính nước này nhờ vào hầu hết vào cây ca cao từ sau khi giành được độc lập. Nhờ vào Chương trình dành cho những nước nghèo nợ quốc tế lớn, São Tomé và Príncipe đã được hưởng 200 triệu USD. Tháng 8 năm 2005, São Tomé và Príncipe ký với Quỹ tiền tệ quốc tế ( IMF ) Chương trình xoá nghèo và tương hỗ tăng trưởng trị giá 4,3 tỷ USD .São Tomé và Príncipe đang rất sáng sủa về nguồn dầu mỏ ở vùng vịnh Guinea, và đang hy vọng sẽ lôi cuốn được vốn góp vốn đầu tư và xuất khẩu được loại sản phẩm có giá trị này. Dự báo năm 2007 sẽ có những thùng dầu tiên phong. Trữ lượng dầu ước tính khoảng chừng 2 tỷ thùng. Dầu mỏ đang được kỳ vọng sẽ tạo cú hích cho nền kinh tế tài chính của vương quốc nhỏ bé này .Năm 2010, GDP của São Tomé và Príncipe có mức tăng trưởng 6 % tuy nhiên nền kinh tế tài chính São Tomé và Príncipe vẫn còn rất lỗi thời, khiến cho giá trị GDP cũng chỉ đạt 316 triệu USD .São Tomé và Príncipe có đất đai phì nhiêu, khí hậu nóng ẩm, thuận tiện cho việc tăng trưởng nông nghiệp, trồng những loại cây lương thực và cây công nghiệp nhiệt đới gió mùa. Sản phẩm hầu hết là chuối, cafe, ca cao, mía, dừa, cây có dầu. Rừng chiếm diện tích quy hoạnh khá lớn, phân phối gỗ. Bờ biển dài có nhiều loài cá. Hiện nông nghiệp chỉ chiếm 14,7 % GDP .

Công nghiệp hầu như chưa phát triển, các cơ sở sản xuất công nghiệp có quy mô rất nhỏ bé, kỹ thuật lạc hậu.

Một số ngành công nghiệp hiện đang đóng vai trò nhẹ, dệt may, chế biến món ăn hải sản, gỗ. Công nghiệp chỉ chiếm 22.9 % GDP .Dịch Vụ Thương Mại đặc biệt quan trọng là dịch vụ của STP khá tăng trưởng, năm 2010, ngành này ( hầu hết là du lịch ) góp phần khoảng chừng 62,4 % GDP và đem lại nguồn thu ngoại tệ cho quốc đảo này .Về ngoại thương, năm 2010, STP xuất khẩu 13 triệu USD hàng hoá những loại trong đó hầu hết là ca cao ( 80 % ), cafe, dầu cọ, cùi dừa. Các đối tác chiến lược xuất khẩu chính của STP là Anh, Hà Lan, Bỉ và Bồ Đào Nha. Về nhập khẩu, kim ngạch nhập khẩu của STP năm 2010 là 99 triệu USD. Các loại sản phẩm mà nước này thường nhập là trang thiết bị máy móc, lương thực, loại sản phẩm dầu mỏ … Các nước mà STP hau nhập hàng hoá là Bồ Đào Nha, Brasil, Anh .

Tôn giáo São Tomé và Príncipe [ 4 ]

 Công giáo Roma (71.9%)

 Khác (10.2%)

 Không tôn giáo (17.9%)

Dân số của São Tomé và Príncipe ước tính là 163.784 người với khoảng 157.500 sống trên São Tomé và đảo Príncipe 6.000 người. Tất cả có nguồn gốc từ các nhóm dân tộc khác nhau đã di cư đến quần đảo từ năm 1485. Bảy nhóm sắc tộc được nhận biết là:

Mặc dù là một nước nhỏ, nhưng São Tomé và Príncipe có đến bốn ngôn từ vương quốc : tiếng Bồ Đào Nha ( ngôn từ chính thức, được nói bởi 95 % dân số ), và tiếng creoles ( được nói bởi 85 % người gốc Bồ Đào Nha ), Tiếng Angolar ( 3 % ) và tiếng Principense ( 0.1 % ). Tiếng Pháp cũng được giảng dạy trong trường học, khi quốc gia là thành viên của Cộng đồng Pháp ngữ .
Tôn giáo ở são Tome và Principe đa phần là Cơ Đốc giáo với Giáo hội Công giáo Roma chiếm 71,9 % những giáo phái khác chiếm 10,2 %. Ngoài ra tôn giáo địa phương và tôn giáo khác chiếm 17,9 % .

• Chabal, Patrick (ed.) 2002. A history of postcolonial Lusophone Africa. London: C. Hurst. ISBN 1-85065-589-8 – Overview of the decolonization of Portugal’s African colonies, and a chapter specifically about São Tomé and Príncipe’s experience since the 1970s.
• Eyzaguirre, Pablo B. “The independence of São Tomé e Príncipe and agrarian reform.” Journal of Modern African Studies 27.4 (1989): 671-678.
• Frynas, Jędrzej George, Geoffrey Wood, and Ricardo MS Soares de Oliveira. “Business and politics in São Tomé e Príncipe: from cocoa monoculture to petro‐state.” African Affairs 102.406 (2003): 51-80. online
• Hodges, Tony, and Malyn Dudley Dunn Newitt. São Tomé and Príncipe: from plantation colony to microstate (Westview Press, 1988).
• Keese, Alexander. “Forced labour in the ‘Gorgulho Years’: Understanding reform and repression in Rural São Tomé e Príncipe, 1945–1953.” Itinerario 38.1 (2014): 103-124.
• Tomás, Gil, et al. “The peopling of Sao Tome (Gulf of Guinea): origins of slave settlers and admixture with the Portuguese.” Human biology 74.3 (2002): 397-411.
• Weszkalnys, Gisa. “Hope & oil: expectations in São Tomé e Príncipe.” Review of African Political Economy 35.117 (2008): 473-482. online

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh