Nam Thập Tự – Wikipedia tiếng Việt

Chòm sao Nam Thập Tự (南十字) (hay Nam Tào, Chữ Thập Phương Nam, Nam Thập, tiếng Latinh: Crux, ngược lại với Bắc Thập hay Thiên Nga) gồm 4 ngôi sao khá sáng xếp thành hình chữ thập. Chòm sao Nam Thập ở vào khoảng giữa chòm sao Bán Nhân Mã (Centaurus) và Thương Dăng (Musca), là những ngôi sao sáng và rõ, cho nên chòm Nam Thập rất dễ nhận diện. Tuy là nhỏ nhất trong số 88 chòm sao hiện đại, tuy nhiên nó lại là một trong những chòm sao nổi tiếng nhất. Bao quanh ba phía của nó là chòm sao Bán Nhân Mã (Centaurus) và ở phía nam của nó là chòm sao Thương Dăng (Musca, tức Con Ruồi). Nó là chòm sao sáng nhất trên bầu trời, với độ sáng tổng thể là 29,218. Vì vị trí của Việt Nam nằm ở Bắc Bán Cầu nên người ta chỉ có thể thấy chòm sao Nam Thập vào chập tối trong khoảng tháng 5 đến tháng 7 hàng năm.

Các đặc thù điển hình nổi bật[sửa|sửa mã nguồn]

Do thiếu vắng một ngôi sao Nam Cực có độ sáng đáng kể trên bầu trời phía nam (sao Sigma Octantis gần cực Nam nhất, nhưng nó quá mờ để có thể trở thành có ích cho con người định hướng), hai trong số các ngôi sao của chòm Nam Thập (Alpha và Gamma, hay Acrux và Gacrux) nói chung được sử dụng để định hướng cực nam địa lý. Kéo dài đường thẳng được tạo ra từ hai ngôi sao này khoảng 4,5 lần khoảng cách giữa chúng sẽ tới điểm sát với Nam cực của bầu trời.

Ngoài ra, nếu dựng một đường trung trực tạo ra bởi Alpha Centauri và Beta Centauri, thì điểm giao nhau của đường nói trên và đường này sẽ là điểm ghi lại Nam cực của khung trời. Trái với tâm lý của nhiều người, vị trí của chòm sao này không phải là đối lập với chòm sao Đại Hùng qua tâm Trái Đất. Trên thực tiễn, ở vùng nhiệt đới gió mùa cả hai chòm sao Nam Thập ( thấp ở phía nam ) và Đại Hùng ( thấp ở phía bắc ) hoàn toàn có thể cùng Open trên khung trời từ tháng Tư cho đến tháng Sáu. Vị trí của chòm sao này đúng chuẩn là đối lập với vị trí của chòm sao Tiên Hậu ( Cassiopeia ) trên khung trời, và vì vậy chúng không hề cùng Open trên khung trời trong cùng một thời hạn. Đối với những khu vực nằm về phía nam của 34 ° vĩ nam thì Nam Thập luôn luôn ở trên khung trời suốt cả đêm .Trong chiêm tinh học của người Hindu cổ đại, cái được nói đến như thể ‘ trishanku ‘ chính là chòm sao ‘ Nam Thập ‘ tân tiến .

Các thiên thể điển hình nổi bật[sửa|sửa mã nguồn]

Tinh vân Bao Than ( Coalsack ) là tinh vân tối điển hình nổi bật nhất trên khung trời, thuận tiện nhìn thấy bằng mắt thường như thể một vết đốm lớn sẫm màu ở phần phía nam của dải Ngân Hà .Các thiên thể khác trong khoanh vùng phạm vi chòm sao Nam Thập là Quần sao mở NGC 4755, được biết đến nhiều hơn qua tên gọi Quần sao Hộp Châu Báu ( Jewel Box ) hay Kappa Crucis, được Nicolas Louis de Lacaille phát hiện vào khoảng chừng những năm 1751 – 1752. Nó nằm ở khoảng cách chừng 7.500 năm ánh sáng và chứa khoảng chừng 100 ngôi sao 5 cánh trên một khu vực khoảng chừng 20 năm ánh sáng .

Chòm sao Nam Thập trên một số lá cờ.

Do tuế sai của điểm phân, những ngôi sao 5 cánh tạo thành chòm sao Nam Thập đã được nhìn thấy từ khu vực Địa Trung Hải trong thời Cổ đại, do đó những ngôi sao 5 cánh này cũng đã được những nhà thiên văn người Hy Lạp biết đến. Tuy nhiên, chúng đã không được coi như là một chòm sao riêng không liên quan gì đến nhau, mà được coi là một phần của chòm sao Bán Nhân Mã .

Sự phát hiện ra Nam Thập như là một chòm sao riêng rẽ nói chung được coi là của nhà thiên văn người Pháp Augustin Royer năm 1679. Tuy vậy, nó đã được biết đến với hình dạng như vậy từ trước đó rất lâu.

Năm ngôi sao 5 cánh sáng nhất của Nam Thập ( α, β, γ, δ và ε Crucis ) Open trên những lá cờ của Úc, Brasil, New Zealand ( bỏ đi sao epsilon ), Papua New Guinea và Samoa, cũng như trên cờ của những bang và vùng chủ quyền lãnh thổ của Úc như Victoria, Lãnh địa thủ đô hà nội Úc, Northern Territory và cờ của Khu vực Magallanes, Chile và trên 1 số ít cờ và biểu trưng của những tỉnh thuộc Argentina. Lá cờ của khu vực thương mại Mercosur có bốn ngôi sao 5 cánh sáng nhất ( bỏ đi sao epsilon ). Nam Thập cũng Open trên quốc huy Brasil. Phiên bản cách điệu hóa của Nam Thập Open trên cờ Eureka. Chòm sao này cũng được sử dụng trên phù hiệu nền lam thẫm của Sư đoàn America thuộc quân đội Mỹ, cũng như trên phù hiệu hình thoi màu tím nhạt của sư đoàn Hải quân đánh bộ số 1, Hoa Kỳ .

Hình ảnh trên đá của chòm sao này cũng đã được tìm thấy trong khu vực khảo cổ Macchu Picchu, Peru.

Các ngôi sao 5 cánh[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài và tìm hiểu thêm[sửa|sửa mã nguồn]

• Thư của Andrea Corsali 1516-1989: với các tư liệu bổ sung (“miêu tả và minh họa đầu tiên về chòm sao Nam Thập, với các nghiên cứu về Úc…”) được Thư viện Quốc gia Úc số hóa.
• Hướng dẫn ảnh cho các chòm sao: Nam Thập
• The Cambridge Guide to the Constellations, Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, trang. 85

Source: https://evbn.org
Category: Sao Nam