Các học thuyết phi Mác xít bàn về nguồn gốc và bản chất nhà nước

Nhà nước là một hiện tượng kỳ lạ xã hội phức tạp, tương quan ngặt nghèo tới quyền lợi của giai cấp, tầng lợp và dân tộc bản địa. Để nhận thức đúng đắn hiện tượng kỳ lạ nhà nước cần phải làm sáng tỏ hàng loạt yếu tố tương quan như : nguồn gốc Open nhà nước, thực chất của nhà nước. v.v.
Trong lịch sử dân tộc chính trị – pháp lý, ngay từ thời kỳ cổ đại, trung đại và cận đại đã có nhiều nhà tư tưởng đề cập tới yếu tố nguồn gốc của nhà nước. Xuất phát từ những góc nhìn khác nhau, những nhà tư tưởng trong lịch sử dân tộc đã có những lý giải khác nhau về yếu tố nguồn gốc của nhà nước .

>> Xem thêm:

Những nhà tư tưởng theo thuyết thần học ( đại diện thay mặt thời trung cổ Ph. Ácvin, thời kỳ tư sản có : Masiten, Koct … ) cho rằng : Thượng đế là người sắp xếp mọi trật tự trong xã hội, nhà nước là do thượng đế phát minh sáng tạo ra để bảo vệ trật tự chung xã hội. Nhà nước là do đấng tối cao sinh ra, là sự bộc lộ ý chí của chúa trời. Do vậy, quyền lực tối cao của nhà nước là hiện thân quyền lực tối cao của chúa, cho nên vì thế nó vĩnh cửu .
Những người theo thuyết gia trưởng ( Arixtôt, philmer, Mikhailốp, Merđoóc. v.v … ) cho rằng nhà nước sinh ra là tác dụng của sự tăng trưởng mái ấm gia đình, là hình thức tổ chức triển khai tự nhiên của đời sống con người, thế cho nên, cũng như mái ấm gia đình, nhà nước sống sót trong mọi xã hội, quyền lực tối cao nhà nước, về thực ra cũng giống như quyền lực tối cao của người đứng đầu trong mái ấm gia đình, nó chỉ là sự liên tục của quyền lực tối cao của người gia trưởng trong mái ấm gia đình .

Vào thế kỷ XVI, XVII, XVIII, cùng với trào lưu cách mạng tư sản, trong lịch sử tư tưởng chính trị — pháp lý đã xuất hiện nhiều quan điểm mới về nhà nước nói chung và về nguồn gốc của nó. Thuyết khế ước xã hội được hình thành trong điều kiện như vậy.

Thuyết khế ước xã hội ( đại diện thay mặt tiêu biểu vượt trội có : Grooxi, Xpirôza, gốp, Lôre, Rút xô. v.v … ) cho rằng nhà nước sinh ra là hiệu quả của một bản hợp đồng ( khế ước ) được ký kết giữa những thành viên sống trong trạng thái tự nhiên không có nhà nước. Về thực chất, nhà nước phản ánh quyền lợi của những thành viên sống trong xã hội, quyền lợi của mỗi thành viên đều được nhà nước ghi nhận và bảo vệ .
Với sự sinh ra của thuyết khế ước xã hội lưu lại một bước tiến trong nhận thức của con người về nguồn gốc nhà nước, đó là một cú đánh mạnh vào thành trì xã hội phong kiến, chống lại sự chuyên quyền, độc đoán của chính sách phong kiến. Theo học thuyết, chủ quyền lãnh thổ trong nhà nước thuộc về nhân dân, và trong trường hợp nhà nước không làm tròn vai trò của mình, những quyền tự nhiên bị vi phạm thì khế ước sẽ bị mất hiệu lực hiện hành, nhân dân có quyền lật đổ nhà nước và ký kết khế ước mới. Về mặt lịch sử vẻ vang, thuyết khế ước xã hội về nguồn gốc nhà nước có tính cách mạng và giá trị lịch sử vẻ vang to lớn, nó tiềm ẩn những yếu tố văn minh xã hội, coi nhà nước và quyền lực tối cao nhà nước là loại sản phẩm của sự hoạt động xã hội loài người. Tuy nhiên, thuyết khế ước xã hội vẫn có những hạn chế nhất định, về cơ bản những nhà tư tưởng vẫn đứng trên lập trường quan điểm của chủ nghĩa duy tâm để lý giải sự Open của nhà nước, thực chất của nhà nước và sự thay thế sửa chữa nhà nước. Nó chưa lý giải được nguồn gốc vật chất và thực chất giai cấp của nhà nước .

Ngày nay, trước những căn cứ khoa học và sự thật lịch sử, ngày càng có nhiều nhà tư tưởng tư sản thừa nhận nhà nước là sản phẩm của đấu trang giai cấp, là tổ chức quyền lực của xã hội có giai cấp, nhưng mặt khác họ vẫn không chịu thừa nhận bản chất giai cấp của nhà nước mà coi nhà nước vẫn là công cụ đứng ngoài bản chất giai cấp, không mang tính giai cấp, là cơ quan trọng tài để điều hoà mâu thuẫn giai cấp. Vì thế, trong lịch sử tư tưởng chính trị – pháp lý hiện một số học thuyết khác của các nhà tư tưởng tư sản về nguồn gốc nhà nước như : thuyết bạo lực, thuyết tâm lý xã hội. Thuyết bạo lực cho rằng: nhà nước xuất hiện trực tiếp từ việc sử dụng bạo lực của thị tộ này với thị tộc khác, thị tộc chiến thắng đã lập ra bộ máy đặc biệt (nhà nước) để nô dịch thị tộc chiến bại (đại diện cho những nhà tư tưởng theo học thuyết này là Gumplôvích, E. Đuyrinh, Kauxky).

Thuyết tâm ý lại cho rằng : nhà nước Open do nhu yếu về tâm ý của con người nguyên thuỷ luôn muốn nhờ vào vào những thủ lĩnh, giáo sỹ … Vì vậy, nhà nước là tổ chức triển khai của những siêu nhân có sự mạng chỉ huy xã hội ( đại diện thay mặt cho những nhà tư tưởng theo học thuyết này là L.Petơrazitki, Phơređơ … ) .
Nhìn chung, toàn bộ những quan điểm trên hoặc do hạn chế về mặt lịch sử dân tộc, hoặc do nhận thức còn thấp kém, hoặc do bị chi phối bởi quyền lợi của giai cấp đã lý giải rơi lệch nguyên do dẫn đến sự Open của nhà nước. Các học thuyết đều gặp nhau ở điểm chung là xem xét nhà nước trong sự cô lập với những điều kiện kèm theo chi phối nó, đặc biệt quan trọng là không gắn nó với điều kiện kèm theo vật chất đã sản sinh ra nó. Chính vì thế, họ đều cho rằng nhà nước là vĩnh hằng, là của tổng thể mọi người, không mang thực chất giai cấp, là công cụ để duy trì trật tự xã hội trong thực trạng không thay đổi, pháp triển và phồn vinh .

Related

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn