Tứ Diệu Đế: Cái Nhìn Tổng Quát

Diệu đế thứ hai xem xét nguyên do thật sự của tổng thể những nỗi xấu số mà ta thưởng thức. Ở thời gian này, không cần phải đem bất kể điều gì như tái sinh vào đây ; thay vì vậy, ta hoàn toàn có thể nỗ lực hiểu điều mà Đức Phật lý giải một cách đơn thuần và hài hòa và hợp lý. Chúng ta nói về khổ và niềm hạnh phúc thông thường, và chúng xuất phát từ những nguyên do, nhưng Đức Phật lại chăm sóc đến “ những nguyên do thật sự ” ( “ tập đế ” ). Chúng ta hoàn toàn có thể nghĩ rằng niềm hạnh phúc và khổ đau xảy ra như sự thưởng hay phạt, hay những điều tương tự như như thế, nhưng Đức Phật nói về nguyên do thật sự là hành vi phá hoại hay kiến thiết xây dựng .
Thế nào là hành vi phá hoại ? Có phải nó ám chỉ là việc làm hại hay không ? Khi nói về làm hại thì hoàn toàn có thể là phương hại người khác, hay làm hại bản thân. Thật ra thì rất khó mà biết được hành vi của mình hoàn toàn có thể tạo ra tác động ảnh hưởng gì so với người khác, nó sẽ làm hại hay giúp ích cho họ. Chẳng hạn như tất cả chúng ta hoàn toàn có thể cho ai đó một số tiền lớn, và tác dụng là người khác đã giết họ, vì muốn đánh cắp món tiền đó. Mục đích của mình hoàn toàn có thể là muốn giúp họ, nhưng thật ra không có gì bảo vệ là họ sẽ được quyền lợi. Điều chắc như đinh là loại hành vi có đặc thù phá hoại cho bản thân mình. Đó là điều mà Đức Phật có ý đề cập đến, khi nói về hành vi phá hoại, vì nó mang đặc thù phá hoại cho bản thân .
Tiếp theo đó, điều này nói về việc tâm lý, hành vi hay nói năng dưới sự tác động ảnh hưởng của cảm hứng phiền não. Cảm xúc phiền não thì đơn thuần là làm lo ngại ! Chúng khiến cho ta mất sự bình an và tự chủ. Điều này ám chỉ tâm sân hận, tham lam, chấp thủ, ganh tỵ, tự tôn và si mê, và list còn dài hơn nữa. Khi tâm lý của mình bị vướng vào một trong những xúc cảm này, rồi ta nói năng hay hành vi dưới sự ảnh hưởng tác động của nó thì điều này sẽ khiến cho bản thân mình không vui. Nó hoàn toàn có thể không xảy ra ngay lập tức, nhưng về lâu dài hơn thì nó sẽ khiến mình không vui, vì nó tạo ra khuynh hướng liên tục hành xử như vậy .

Mặt khác, chúng ta có hành động xây dựng, là hành động không chịu sự tác động của cảm xúc phiền não, mà còn có thể chịu sự thúc đẩy của những cảm xúc tích cực như lòng từ, lòng bi, hay kiên nhẫn.

Hành động một cách thiết kế xây dựng sẽ tạo ra niềm hạnh phúc. Tâm ta sẽ thanh thản hơn, và nói chung thì mình sẽ bình tĩnh hơn. Thường thì ta hoàn toàn có thể tự chủ nhiều hơn, nên sẽ không hành xử một cách ngu muội, hay nói những điều dại khờ, hoàn toàn có thể tạo ra rắc rối. Cũng như vậy, hiệu quả hoàn toàn có thể không xảy ra ngay lập tức, nhưng về lâu dài hơn, nó sẽ tạo ra niềm hạnh phúc. Tuy nhiên, đàng sau đó là sự vô minh về cách tất cả chúng ta sống sót, về cách người khác hiện hữu, và về thực tại nói chung .
Niềm niềm hạnh phúc và xấu số thông thường của tất cả chúng ta không phải là sự thưởng hay phạt mà vị phán quan nào ở bên ngoài giáng xuống cho mình. Chúng gần như đi theo định luật vật lý. Hành vi nhân quả dựa trên cơ sở nào ? Cơ sở đó là tâm vô minh, đặc biệt quan trọng về bản thân mình. Chúng ta nghĩ rằng, “ Mình là người quan trọng nhất, mọi việc nên theo ý mình. Mình phải đứng đầu khi xếp hàng ở nhà hàng. Mình phải là người ưu tiên. ”. Chúng ta tham lam, muốn làm người tiên phong, nên tức giận với những người đứng trước mình. Chúng ta mất kiên trì vì người đứng trước mình quá chậm trễ và lâu lắc quá, và tâm ta toàn là những ý nghĩ không vui về họ. Thậm chí khi hành vi một cách thiết kế xây dựng, ta vẫn có nhiều sự vô minh về “ mình ” đàng sau điều này. Chẳng hạn như ta hoàn toàn có thể giúp người khác vì muốn họ thích mình, hay họ sẽ làm điều gì đó để trả ơn cho mình. Hay điều này khiến mình cảm thấy được người khác cần đến. Tối thiểu thì mình cũng muốn một lời cảm ơn !
Mặc dù cách giúp người như vậy hoàn toàn có thể khiến mình thấy vui, nhưng trong lòng thì không mấy tự do. Về lâu dài hơn thì niềm vui mà ta hoàn toàn có thể cảm nhận sẽ không lê dài. Nó sẽ trở thành điều bất toại nguyện. Điều này cứ tiếp nối mãi suốt đời, và theo quan điểm của đạo Phật thì sẽ còn tiếp nối trong những kiếp tương lai .

Khi quan sát kỹ hơn, ta sẽ thấy mình lầm lẫn về tất cả mọi việc. Chẳng hạn như, khi thương ai nhiều lắm thì mình hoàn toàn phóng đại những phẩm chất tốt đẹp của họ. Hay khi ghét ai lắm thì mình phóng đại những điểm xấu của họ, và không thể nhìn thấy bất cứ điều gì tốt đẹp nơi họ. Càng quán sát nhiều hơn thì càng thấy si mê luôn luôn có mặt đàng sau mọi sự mà mình trải nghiệm.

Nếu nhìn sâu hơn thì ta hoàn toàn có thể thấy cơ sở của sự kiện này là sự số lượng giới hạn của chính bản thân mình. Chúng ta bị số lượng giới hạn vì tâm thức và thân thể của mình. Khi nhắm mắt lại thì có vẻ như hàng loạt quốc tế không hiện hữu, mà chỉ có một mình ta. Có một giọng nói trong đầu có vẻ như là “ mình ”, giống như là mình ở bên trong mình. Điều này rất kỳ lạ. Tuy nhiên, ta đồng điệu mình với nó, vì nó là người luôn luôn phàn nàn, “ Mình phải tiến tới ; mình phải thao tác này. ”. Nó là người luôn lo ngại. Đối với tất cả chúng ta, có vẻ như giọng nói bên trong đầu mình là đặc biệt quan trọng, có 1 không 2 và sống sót độc lập, không phụ thuộc vào vào bất kể ai khác, chính do khi nhắm mắt lại thì không còn ai, ngoài “ mình ” ra .
Đó là cách tâm lý vô cùng lầm lẫn, chính bới rõ ràng là mình không thể nào sống sót một cách độc lập, không phụ thuộc vào vào ai khác, và thật sự là không có ai là đặc biệt quan trọng cả. Tất cả tất cả chúng ta đều là người. Hãy tưởng tượng một trăm ngàn con chim cánh cụt tựu họp ở Nam cực lạnh cóng thì có con nào đặc biệt quan trọng hơn những con khác ? Thật ra, chúng đều như nhau. Chúng ta cũng vậy. Đối với chim cánh cụt thì có lẽ rằng con người cũng đều giống hệt nhau. Dù sao thì dựa trên cơ sở của cách tâm lý, “ Tôi rất đặc biệt quan trọng và không phụ thuộc vào vào bất kể ai ” mà mọi việc phải đi theo ý của mình, và nếu không được như vậy thì mình sẽ nổi giận .

Trên cơ bản thì phần cứng (hardware) của tâm trí và cơ thể của chúng ta dễ có sự lầm lẫn này. Nó có vẻ kỳ quặc, nhưng chủ yếu là kinh nghiệm về thế giới bên ngoài xảy ra từ hai lỗ ở phía trước đầu mình. Tôi không thể thấy những gì đã xảy ra trước đây. Tôi chỉ có thể thấy những gì trong hiện tại; tôi không thể thấy những gì đã xảy ra hay sắp xảy đến. Đó là điều khá hạn hẹp. Rồi lúc về già thì thính giác của mình không còn tốt nữa. Ai đó sẽ nói điều gì và chúng ta nghe không rõ, tưởng là họ nói điều gì khác, rồi mình lại nổi giận. Khi nghĩ về điều này thì sự việc thật là thảm thương.

Vấn đề bao quát là với dạng khung hình và tâm thức này thì tất cả chúng ta liên tục tái sinh hết lần này đến lần khác, khiến cho tâm si mê lê dài mãi. Dựa trên cơ sở của sự nhầm lẫn này, ta sẽ có hành vi phá hoại hay hành vi kiến thiết xây dựng một cách thông thường, và đó là điều tạo ra niềm xấu số hay niềm hạnh phúc thông thường mà mình sẽ thưởng thức .
Nếu nhìn sâu hơn nữa thì yếu tố sẽ trở nên rắc rối, và không cần phải đi sâu vào yếu tố trong lúc này, nhưng chính tâm si mê là thủ phạm đưa đến sự tái sinh luôn luôn tái diễn một cách thiếu tự chủ. Đó là nguyên do thật sự tạo ra yếu tố của tất cả chúng ta. Sự nhầm lẫn hay vô ý thức này thường được dịch là “ vô minh ”. Tôi không muốn sử dụng danh từ này, vì nó hàm ý là tất cả chúng ta ngu xuẩn ; nhưng thật ra đó không phải là yếu tố, và nó không phải là ý nghĩa mà tất cả chúng ta muốn. Vô ý thức chỉ hàm ý là tất cả chúng ta không biết cách mình hay những pháp sống sót như thế nào. Chúng ta vô ý thức theo ý nghĩa này, giống như cách tâm lý mình là người quan trọng nhất, là TT ngoài hành tinh, trong khi trên trong thực tiễn thì điều này trọn vẹn trái ngược. Thực tế là tất cả chúng ta đều chung sống với nhau ở đây. Không phải là tất cả chúng ta ngu xuẩn, mà là thân tâm của mình khiến cho ta tâm lý theo cách đó .
Đó là nguyên do tại sao ta gọi những điều Phật dạy là “ Chân Lý Cao Cả ”. Những ai thấy được thực tại thì sẽ thấy nó khác với cách mà người khác thấy. Chúng ta thật sự tin vào tâm si mê của mình và những vọng tưởng tương ứng với thực tại. Ta tin cậy chúng là thực sự. Thậm chí, ta còn không nghĩ đến nó, vì bản năng của mình là “ Tôi quan trọng nhất, mọi sự phải xảy ra theo ý của tôi, mọi người nên yêu thương tôi. ”. Hoặc giả 1 số ít người tin vào điều ngược lại, “ Mọi người nên ghét bỏ tôi, tôi không tốt. ”. Điều này cũng vậy thôi, nó chỉ là mặt khác của đồng xu tiền. Đó là tập đế .

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn