Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin/P1.II.2

Từ VLOSII. CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Nguyên lý về mối liên hệ thông dụng

a.
Khái
niệm
mối
liên
hệ
và
mối
liên
hệ
phổ
biến

Bạn đang đọc: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin/P1.II.2

Trong phép biện chứng, khái niệm mối liên dùng để chỉ sự lao lý, sự ảnh hưởng tác động và chuyển hóa lẫn nhau giữa những sự vật, hiện tượng kỳ lạ hay giữa những mặt, những yếu tố của mỗi sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quốc tế .
Thí dụ : Mối liên hệ giữa điện tích dương và điện tích âm trong một nguyên tử ; mối liên hệ giữa những nguyên tử, giữa những phân tử, giữa những vật thể ; mối liên hệ giữa vô cơ với hữu cơ ; giữa sinh vật với môi trường tự nhiên ; giữa xã hội với tự nhiên ; giữa cá thể với cá thể ; giữa cá thể với tập thể, hội đồng ; giữa những vương quốc, dân tộc bản địa ; giữa những mặt, những bộ phận của đời sống xã hội ; giữa tư duy với sống sót ; giữa những hình thức, quy trình tiến độ nhận thức ; giữa những hình thái ý thức xã hội …
Mối liên hệ phổ cập là khái niệm dùng để chỉ những mối liên hệ sống sót ở nhiều sự vật, hiện tượng kỳ lạ của quốc tế .
Trong mối liên hệ của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ, những mối liên hệ thông dụng nhất là mối liên hệ giữa những mặt trái chiều, mối liên hệ giữa lượng và chất, khẳng định chắc chắn và phủ định, cái chung và cái riêng, thực chất và hiện tượng kỳ lạ …
Giữa những sự vật, hiện tượng kỳ lạ của quốc tế vừa sống sót những mối liên hệ đặc trưng, vừa sống sót những mối liên hệ phổ cập trong khoanh vùng phạm vi nhất định hoặc mối liên hệ phổ cập nhất, trong đó mối liên hệ đặc trưng là sự biểu lộ những mối liên hệ thông dụng trong những điều kiện kèm theo nhất định .
b. Tính chất của những mối liên hệ
Tính khách quan của những mối liên hệ
Theo quan điểm biện chứng duy vật, những mối liên hệ của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ của quốc tế là có tính khách quan. Sự lao lý lẫn nhau, tác động ảnh hưởng và chuyển hóa lẫn nhau của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ hoặc trong bản thân chúng là cái vốn có của nó, sống sót không nhờ vào vào ý chí con người ; con người chỉ có năng lực nhận thức được những mối liên hệ đó .
Tính thông dụng của mối liên hệ Phép biện chứng duy vật khẳng định chắc chắn : Không có bất kể sự vật, hiện tượng kỳ lạ hay quy trình nào sống sót một cách riêng không liên quan gì đến nhau, cô lập tuyệt đối với những sự vật, hiện tượng kỳ lạ hay quy trình khác mà trái lại chúng sống sót trong sự liên hệ, ràng buộc, nhờ vào, tác động ảnh hưởng, chuyển hóa lẫn nhau. Không có bất kỳ sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào không phải là một cấu trúc mạng lưới hệ thống, gồm có những yếu tố cấu thành với những mối liên hệ bên trong của nó, tức là bất kể một sống sót nào cũng là một mạng lưới hệ thống mở sống sót trong mối liên hệ với mạng lưới hệ thống khác, tương tác và làm đổi khác lẫn nhau .
Ph. Ăngghen chỉ rõ, toàn bộ quốc tế tự nhiên mà tất cả chúng ta hoàn toàn có thể điều tra và nghiên cứu được là một mạng lưới hệ thống, một tập hợp những vật thể khăng khít với nhau ….
Việc những vật thể ấy đều có liên hệ qua lại với nhau đã có nghĩa là những vật thể này tác động ảnh hưởng lẫn nhau, và sự tác động ảnh hưởng qua lại ấy chính là sự hoạt động ” .
Tính phong phú, nhiều mẫu mã của mối liên hệ
Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin chứng minh và khẳng định mối liên hệ còn có tính nhiều mẫu mã, phong phú. Tính chất này được biểu lộ ở chỗ :
– Các sự vật, hiện tượng kỳ lạ hay quy trình khác nhau đều có những mối liên hệ đơn cử khác nhau, giữ vị trí, vai trò khác nhau so với sự sống sót và tăng trưởng của nó .
– Cùng một mối liên hệ nhất định của sự vật nhưng trong những điều kiện kèm theo đơn cử khác nhau, ở những tiến trình khác nhau trong quy trình hoạt động, tăng trưởng của sự vật thì cũng có đặc thù và vai trò khác nhau. Do đó, không hề giống hệt đặc thù, vị trí vai trò đơn cử của những mối liên hệ khác nhau so với mỗi sự vật nhất định. Căn cứ vào đặc thù, đặc trưng của từng mối liên hệ, hoàn toàn có thể phân loại thành những mối liên hệ sau :
– Mối liên hệ bên trong và mối liên hệ bên ngoài .
– Mối liên hệ trực tiếp và mối liên hệ gián tiếp
– Mối liên hệ đa phần và mối liên hệ thứ yếu
– Mối liên hệ cơ bản và mối liên hệ không cơ bản
– Mối liên hệ đơn cử, mối liên hệ chung, mối liên hệ thông dụng
c. Ý nghĩa phương pháp luận
Nguyên lý về mối liên hệ phổ cập là cơ sở lý luận của quan điểm tổng lực, quan điểm lịch sử dân tộc – đơn cử .

Quan
điểm
toàn
diện
đòi
hỏi
trong
nhận
thức
và
hoạt
động
thực
tiễn
phải
xem
xét
sự
vật,
hiện
tượng
trong
mối
quan
hệ
biện
chứng
qua
lại
giữa
các
bộ
phận,
các
yếu
tố,
giữa
các
mặt
của
sự
vật
và
trong
sự
tác
động
qua
lại
giữ
sự
vật
đó
với
sự
vật
khác.
Trên
cơ
sở
đó
có
nhận
thức
và
hành
động
đúng
với
thực
tiễn
khách
quan.

Xem thêm: Thiết lập góc nhìn đa chiều – Duy Tân

“ Muốn thực sự hiểu được sự vật cần phải nhìn bao quát và điều tra và nghiên cứu toàn bộ những mặt, toàn bộ những mối liên hệ và “ quan hệ gián tiếp ” của sự vật đó .
Chúng ta không hề làm được điều đó một cách trọn vẹn vừa đủ, nhưng sự thiết yếu phải xem xét toàn bộ những mặt sẽ đề phòng cho tất cả chúng ta khỏi phạm sai lầm đáng tiếc và sự cứng ngắc ” ( V.I.Lênin : Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, TP.HN, 1976, t. 42, tr. 384 )
Đối lập với quan điểm biện chứng tổng lực thì quan điểm siêu hình xemxét sự vật, hiện tượng kỳ lạ một cách phiến diện. Nó không xem xét tổng thể những mặt, những mối liên hệ của sự vật, hiện tượng kỳ lạ ; hoặc xem mặt này tách rời mặt kia, sự vật này tách rời sự vật khác .
Quan điểm tổng lực cũng khác với chủ nghĩa chiết trung và thuật nguỵ biện. Chủ nghĩa chiết trung thì tích hợp những mặt một cách vô nguyên tắc, phối hợp những mặt vốn không có mối liên hệ với nhau hoặc không hề dung hợp được với nhau. Thuật nguỵ biện cường điệu một mặt, một mối liên hệ ; hoặc lấy mặt thứ yếu làm mặt hầu hết .
Từ đặc thù phong phú, phong phú và đa dạng của những mối liên hệ cho thấy trong hoạt động giải trí nhận thức và thực tiễn cần phải tích hợp quan điểm tổng lực với quan điểm lịch sử dân tộc – đơn cử .
Quan điểm lịch sử dân tộc – đơn cử nhu yếu việc nhận thức những trường hợp trong hoạt động giải trí thực tiễn cần xét đến đặc thù đặc trưng của đối tượng người tiêu dùng nhận thức và tác động ảnh hưởng ; xác lập rõ vị trí vai trò khác nhau của mối liên hệ đơn cử trong những trường hợp đơn cử để đưa ra những giải pháp đúng đắn tương thích với đặc thù đơn cử của đối tượng người tiêu dùng cần ảnh hưởng tác động nhằm mục đích tránh quan điểm phiến diện, siêu hình, máy móc .
2. Nguyên lý về sự tăng trưởng
a. Khái niệm “ tăng trưởng ”
Theo quan điểm siêu hình : Phát triển chỉ là sự tăng, giảm thuần túy về lượng, không có sự đổi khác về chất của sự vật, đồng thời tăng trưởng là quy trình tiến lên liên tục, không trải qua những bước quanh co phức tạp .
Phép biện chứng duy vật cho rằng : Phát triển là sự hoạt động theo hướng đi lên, từ thấp đến cao, từ đơn thuần đến phức tạp, từ chưa hoàn thành xong đến triển khai xong của sự vật
Khái niệm “ tăng trưởng ” và khái niệm “ hoạt động ” có sự khác nhau : Vận động là mọi biến hóa nói chung, chưa nói lên khuynh hướng đơn cử : đi lên hay đi xuống, văn minh hay lỗi thời, còn tăng trưởng là sự đổi khác về chất theo hướng hoàn thành xong của sự vật. Phát triển là quy trình phát sinh và xử lý xích míc khách quan vốn có của sự vật ; là quy trình thống nhất giữa phủ định những tác nhân xấu đi và thừa kế, nâng cao tác nhân tích cực từ sự vật cũ trong hình thái mới của sự vật .
b. Tính chất cơ bản của sự tăng trưởng
Các quy trình tăng trưởng đều có những đặc thù cơ bản sau :
Tính khách quan của sự tăng trưởng biểu lộ trong nguồn gốc của sự hoạt động và tăng trưởng. Đó là quy trình bắt nguồn từ bản thân sự vật, hiện tượng kỳ lạ ; là quy trình xử lý xích míc trong sự vật, hiện tượng kỳ lạ đó. Vì vậy, tăng trưởng là thuộc tính tất yếu, khách quan, không nhờ vào vào ý muốn con người .
Tính phổ cập của sự tăng trưởng được bộc lộ ở những quy trình tăng trưởng diễn ra trong mọi nghành tự nhiên, xã hội và tư duy ; trong tổng thể mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ và mọi quy trình ; trong mọi quá trình tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ .
Tính phong phú, nhiều mẫu mã của sự tăng trưởng được bộc lộ ở chỗ : tăng trưởng là khuynh hướng chung của mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ tuy nhiên trong mỗi sự vật, hiện tượng kỳ lạ có quy trình tăng trưởng không giống nhau. Sự vật, hiện tượng kỳ lạ sống sót trong thời hạn, khoảng trống khác nhau có sự tăng trưởng khác nhau .
Trong quy trình tăng trưởng, sự vật còn chịu sự ảnh hưởng tác động của những sự vật, những hiện tượng kỳ lạ hay quy trình khác, của nhiều yếu tố và điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang đơn cử, sự biến hóa của những yếu tố tác động ảnh hưởng đó hoàn toàn có thể làm biến hóa khunh hướng tăng trưởng của sự vật .
c. Ý nghĩa phương pháp luận
Nguyên lý về sự tăng trưởng là cơ sở lý luận khoa học để xu thế việc nhận thức và tái tạo quốc tế. Trong mọi hoạt động giải trí nhận thức và thực tiễn cần phải : Xem xét sự vật và hiện tượng kỳ lạ yên cầu phải xét sự vật trong sự tăng trưởng, trong “ sự tự hoạt động ”, trong sự đổi khác của nó ” .
– Luôn đặt sự vật, hiện tượng kỳ lạ theo khuynh hướng đi lên. Phát triển là quy trình biện chứng, bao hàm tính thuận, nghịch, đầy xích míc vì thế, phải nhận thức được tính quanh co, phức tạp của sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quy trình tăng trưởng .
– Xem xét sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quy trình tăng trưởng cần phải đặt quy trình đó trong nhiều tiến trình khác nhau, trong mối liên hệ biện chứng giữa quá khứ, hiện tại và tương lai trên cơ sở khuynh hướng tăng trưởng đi lên đồng thời phải phát huy tác nhân chủ quan của con người để thôi thúc quy trình tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ theo đúng quy luật .
– Phải khắc phục tư tưởng bảo thủ, ngưng trệ, định kiến, trái chiều với sự tăng trưởng .
← Mục lục