Khi chủ nhà muốn trả lại bằng xếp hạng di tích

Từ di tích cấp quốc gia lừng lẫy…

Bên phải góc đường Hai Bà Trưng – Lý Chính Thắng ( Thành Phố Hồ Chí Minh ) có một “ địa chỉ đỏ ” của chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Đó là quán phở Bình nổi tiếng của vợ chồng ông Ngô Toại ( Ngô Duy Ái ). Vì có vị trí kế hoạch nên ngôi nhà số 7 Yên Đỗ ( Lý Chính Thắng lúc bấy giờ ) từ năm 1967 đã được gia chủ cho cách mạng sử dụng làm cơ sở bí hiểm của Sở Chỉ huy tiền phương phân khu 6, tập trung những chiến sỹ biệt động để trực tiếp tham gia chiến đấu .

Tại đây, đêm 30 Tết Mậu Thân 1968, Phó tư lệnh kiêm tham mưu trưởng phân khu 6 Nguyễn Đức Hùng ( Tư Chu ), Chính trị viên cụm J9 Hai Trí ( Nguyễn Văn Trí ), Đội trưởng A30 – đội trưởng đội biệt động 11 đánh tòa Đại sứ Mỹ Ba Đen ( Ngô Thành Vân ), Chỉ huy trưởng Cụm biệt động 679 Ba Phong ( Đỗ Tấn Phong ) … vinh dự nhận trách nhiệm cùng những chiến sỹ chuyên chở vũ khí, thông tin cơ yếu và quân y chuẩn bị sẵn sàng cho những mặt trận : Dinh Độc Lập, tòa Đại sứ Mỹ, Đài phát thanh Hồ Chí Minh, Bộ Tổng tham mưu ngụy …

Ông Ngô Văn Lập, con trai ông Ngô Toại, nhớ lại : “ Khi đó tôi mới 12 tuổi. Từ 20 tháng chạp năm 1968, mỗi khi có ai đến ăn phở đáp đúng mật khẩu theo lao lý là tôi đưa họ lên tầng 2 cho những chú cấp cao nhận trấn áp tín hiệu tiếp. Sáng mùng 3 tết, đại chiến vô cùng gay cấn khi cơ sở này có tín hiệu bại lộ, địch cho 2 chiếc trực thăng bay ngay trên nóc nhà tôi thả lính xuống bắn chết tại chỗ hai chiến sỹ của ta. Ba tôi và anh rể cùng một số ít bạn bè bị bắt. Chỉ mình tôi, địch giữ lại để khi có ai tới gọi ra Open để bắt tiếp. Nhưng nhờ buổi tối, lấy cớ xin mang đồ ra phơi, tôi đã gắn được ám hiệu báo cơ sở đã bị lộ cho mọi người biết mà tránh. Còn ba tôi, dù giặc tra tấn dã man vẫn không khai báo điều gì nên bị đày ra Côn Đảo đến năm 1973, sau Hiệp định Paris mới được trao trả ” .
Ngày 16.11.1998, ngôi nhà số 7 Lý Chính Thắng ( quán phở Bình ) được Bộ Văn hóa trao bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp vương quốc, trở thành niềm vinh dự cho mái ấm gia đình ông Ngô Toại .

Sở Chỉ huy tiền phương phân khu 6 năm 1968 được gìn giữ nguyên vẹn

… Đến Vân Đường Phủ buồn

Lúc còn sống, học giả Vương Hồng Sển là chủ sở hữu ngôi nhà số 11 ( số cũ là 9/1 ) Nguyễn Thiện Thuật, P. 14, Q. Bình Thạnh ( TP.Hồ Chí Minh ) luôn rợp mát bóng cây được ông đặt tên là Vân Đường Phủ ( Vân Đường là một trong những bút hiệu của cụ ) .

Ngôi nhà cổ 5 gian 2 chái được học giả lùng mua tận dưới Phú Xuân – Nhà Bè mang về dựng lại trên miếng đất gần 1.000 m2, bên trong cất giữ hàng trăm món đồ cổ quý giá.

\ n

Vân Đường Phủ của cụ Vương Hồng Sển xuống cấp trầm trọng theo thời hạn do con cháu tranh chấp nợ nần

Cụ Vương Hồng Sển có người con trai duy nhất là Vương Hồng Bảo. Do vướng vào nợ nần bị tù tội nên ông Bảo chết trong trại giam Chí Hòa để lại khoản nợ gần 7 tỉ đồng. Bà Võ Ngọc Liên, vợ ông Bảo, cho biết : “ Trước khi mất, cụ Vương Hồng Sển có di chúc để lại gia tài thừa kế cho chồng tôi. Tuy nhiên, sau đó do ông Bảo bị con nợ bủa vây nhiều quá nên cụ buồn và thấp thỏm nhà cửa, cùng số đồ vật thời cổ xưa quý giá bị làm mất mát, hư hỏng nên đã hủy di chúc, truất quyền thừa kế của con trai độc nhất. Ngôi nhà cổ cụ quyết định hành động hiến cho nhà nước sử dụng làm nơi tọa lạc 849 cổ vật cùng hàng loạt sách quý và kiến thiết xây dựng một quỹ văn hóa truyền thống mang tên Vương Hồng Sển. Sau khi cụ mất, hàng loạt số đồ vật thời cổ xưa cả đời cụ sưu tầm được nhà nước mang đi, còn Vân Đường Phủ thì nhà nước xếp hạng di tích mà không có sự chấp thuận đồng ý của mái ấm gia đình ” .

5 năm mòn mỏi chờ hoán đổi

Mang mấy tập hồ sơ dày cộp ra bàn, ông Ngô Văn Lập đưa chúng tôi xem bằng khoán điền thổ, trong tờ lược giải ngày 4.8.1967 có ghi rõ việc sang nhượng của chủ cũ cho ông bà Ngô Toại – Trần Thị Mỵ với giá tiền tương tự 3.600 lượng vàng .
“ Sau này, cả ba bạn bè tôi đều đi bộ đội, tham gia mặt trận Campuchia. Giải ngũ, tụi tôi về tiếp quản tiệm phở Bình kinh doanh cho đến giờ kiếm sống mà không được hưởng chính sách gì. Bao năm qua khó khăn vất vả, ba hộ mái ấm gia đình chúng tôi gồm 16 người sinh sống trong khuôn viên quá chật hẹp do dành hết 1 tầng làm khu tọa lạc di tích, phải tái tạo nhà bếp ăn cũ rất lâu rồi để làm nơi trú ngụ. Tôi bị bệnh nan y không có tiền chạy chữa, mà nhà cửa là di tích vương quốc nên không làm sách vở sở hữu hợp pháp để cầm đồ ngân hàng nhà nước vay mượn được. Mỗi khi tôi mang hồ sơ lên phường xin hợp thức hóa đều bị bác vì nguyên do “ nhà đã xếp hạng di tích ”, ông Lập bức xúc .

Căn nhà số 9 Lý Chính Thắng sát vách nhà ông Ngô Văn Lập hiện do nhà nước quản lý lại bỏ trống, xây chung thời điểm trước kia và có diện tích gần bằng nhau nên gia đình kiến nghị được hoán đổi hoặc xin trưng mua theo giá thị trường. Một nguyên lãnh đạo Sở VH-TT TP.HCM tiết lộ: “TP.HCM cũng từng thực hiện hoán đổi một số nhà di tích thuộc sở hữu tư nhân, nên trong vụ việc này Sở VH-TT cũng đã đề nghị địa phương báo cáo Quận ủy, kiến nghị UBND TP.HCM cho chủ trương hoán đổi căn nhà liền kề”. Ban Tiếp công dân TP đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong “giao UBND Q.3 khẩn trương thẩm định giá thực tế 2 ngôi nhà số 7 và số 9 Lý Chính Thắng theo quy định, gửi Sở Tài chính tổng hợp báo cáo trình UBND TP.HCM quyết định”. Ngày 2.3.2017, Chủ tịch UBND Q.3 có đề xuất lãnh đạo TP.HCM mua căn nhà với giá đề nghị của gia đình là 30 tỉ đồng và kiến nghị UBND TP giao địa phương chủ động thuê đơn vị thẩm định, sau này trực tiếp quản lý, sử dụng đúng mục đích phục vụ khách tham quan di tích lịch sử.

Tuy nhiên, theo ông Lập : “ Hiện vướng phải những lao lý mới về nhà tại, đất đai công sản không được sang nhượng, hoán đổi nên trường hợp của mái ấm gia đình tôi lâm vào ngõ cụt ”. Tại lá đơn thứ 10 đề ngày 20.2.2020, ông Ngô Văn Lập quyết định hành động : “ Gia đình tôi sẽ trả lại Bằng di tích lịch sử cấp vương quốc cho nhà nước để tự lo liệu cho đời sống, vì chúng tôi không đủ kiên trì chờ đón, trong sự bế tắc nhiều năm qua ” .
Trở lại câu truyện tại Vân Đường Phủ, theo bà Võ Ngọc Liên : “ Năm 2003, người ta mang bằng xếp hạng “ di tích kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ nhà cổ gia dụng truyền thống cuội nguồn ” cấp TP xuống gắn biển ở nhà cụ Vương nhưng tôi phủ nhận, ý kiến đề nghị họ gỡ mang về. Vì tâm nguyện của cha chồng tôi là làm nhà lưu niệm Vương Hồng Sển, tiền bán vé thăm quan một phần nhà nước nhận, phần cho lại con cháu của cụ hưởng và cấp học bổng cho học viên nghèo, thì quá ý nghĩa. Chưa kể đây còn là gia tài của mẹ tôi, mà bà thì có hiến đâu. Vậy mà, giờ cứ tới đòi lấy nhà, đuổi ra đường nên những con tôi đang nộp đơn khởi kiện vì họ không làm đúng ý của cụ Vương ” .

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh