Meresci: Lựa chọn đề tài nghiên cứu

Mục Lục

Phần
1. Các bước triển khai một đề tài
nghiên cứu khoa học

Mở đầu
Lựa chọn đề
tài

Người hướng dẫn khoa
học
Đề
tài nghiên cứu

Lập
kế hoạch thực hiện

Lựa chọn đề tài (

tt.

)

Đề tài nghiên cứu

Những
yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn đề
tài

Khi lựa
chọn đề tài
nghiên cứu khoa học, có thể có những
khả năng sau:

người hướng dẫn
áp đặt

một đề tài mà mình đang quan
tâm, ưu
tiên trong các nghiên cứu trước mắt:
có thể
người thầy sẽ có tâm thế sẵn sàng hơn
khi hướng dẫn
những đề tài như vậy;
người hướng dẫn
gợi ý

một đề tài được cho là phù hợp,
có thể là với khả năng và điều kiện
thực tế;
sinh viên lựa chọn một đề
tài trong
danh sách các chủ đề nghiên cứu của
người hướng
dẫn: ở đó có thể có đủ cả những vấn đề

bắt buộc

phải nghiên cứu, những vấn đề

ưu tiên

,
những vấn đề

ưa
thích

, hay chỉ đơn giản là những

gợi ý

nghiên cứu;
sinh viên lựa chọn một đề
tài từ
các ý tưởng có sẵn của
mình: có thể
liên quan đến những lợi ích, điều kiện thuận tiện
trước
mắt hoặc khả năng, sở thích nghiên cứu của sinh
viên;
sinh viên và người
hướng dẫn

thảo luận

với nhau, mỗi người đưa ra những ý tưởng, lí do,
đánh giá ưu nhược điểm của mỗi vấn
đề,… và
cuối cùng đi đến một lựa chọn phù hợp nhất cho cả
hai:
đây là cách khá phổ biến,
lời khuyên
của người thầy giúp sinh viên định hướng tốt hơn
trong
quyết định của mình mà không
có cảm
giác bị áp đặt, điều sẽ ảnh hưởng không
ít
đến động cơ và hứng thú làm việc về
sau;
v.v.

Về đầu trang

Đặc
điểm của một đề tài tốt

Có
thể có một
số đề tài đòi hỏi những kĩ năng đặc biệt hoặc sự
đầu tư
thời gian và công sức nhiều hơn bình
thường, nhưng
nhìn chung đối với sinh viên nghiên cứu
khoa học,
một đề tài sẽ có kết quả tốt nếu như chịu
làm việc
một cách có phương pháp, có
óc
tìm tòi và… một chút
thông minh. Về
mặt phương pháp, một đề tài tốt phải khuyến
khích
một quá trình học tập có
tính sáng
tạo và lâu dài của sinh viên
về các
phương pháp nghiên cứu cũng như kĩ thuật
trình
bày ý tưởng và kết quả thu thập được.

Một đề
tài nghiên cứu được đánh giá
là tốt khi:

có
phạm vi giới hạn

:
vì phạm vi càng hẹp vấn đề sẽ càng
được đào
sâu, trong khi một vấn đề có phạm vi rộng sẽ dễ
dẫn đến
nguy cơ dàn trải, thiếu tập trung, xử lí
các vấn
đề chỉ ở trên bề mặt;
có
tính mới và độc đáo

:
kết quả nghiên cứu phải mang lại một sự tiến bộ nhất định
trong
tri thức khoa học chuyên ngành, không
trùng
lắp với những kết quả, công trình đã
công bố
trước đó;
xử
lí vấn đề tương đối trọn vẹn

:
sao cho kết quả thu được giúp rút ra những kết
luận
rõ ràng, góp phần giải quyết hầu hết
các
vấn đề cơ bản cần nghiên cứu đã đặt ra (thể hiện
qua
tên đề tài);
thể
hiện bằng một bản báo cáo kết quả
nghiên cứu

:
chặt chẽ trong phương pháp tiến hành,
rõ
ràng trong phong cách trình
bày
và… dễ đọc.

Do
đó, để hướng đến
một kết quả tốt cho công tác nghiên cứu,
cần lưu
ý những điểm sau khi chọn đề tài:

khả năng thực địa;
khả năng truy cập các nguồn
thông tin, tài liệu chuyên
ngành;
sự hỗ trợ của các
chuyên gia và nhà chuyên
môn;
các điều kiện, phương tiện,
thiết bị nghiên cứu;
những thói quen,
yêu cầu, xu hướng về chuyên môn
và quản lí;
v.v.

Tất cả phải đáp ứng đủ yêu cầu
để có
thể tiến hành được đề tài nghiên cứu
và đạt
được đến đích mong muốn.
Về đầu trang

Tên đề tài

Nội dung
nghiên cứu
của một đề tài khoa học được phản ánh một
cách
cô đọng nhất trong tiêu đề của nó.
Tên của đề
tài cần có tính đơn nghĩa,
khúc chiết,
rõ ràng, không dẫn đến những sự hiểu
lầm, hiểu theo
nhiều nghĩa khác nhau hay hiểu mập mờ.

Có
một số điểm cần lưu ý hạn chế khi đặt tên cho đề
tài như sau:

dùng
những cụm từ có độ bất định thông tin cao

:
như “Về…”, “Thử bàn về…”, “Một số biện
pháp…”, “Một
số vấn đề…”, “Tìm hiểu về…”, v.v. vì
càng bất
định thì nội dung phản ánh được càng
không
rõ ràng, chính xác;
lạm
dụng những từ chỉ mục đích

:
những từ như “nhằm”, “để”, “góp phần”,… nếu bị lạm dụng dễ
làm cho tên đề tài trở nên
rối rắm,
không nêu bật được nội dung trọng tâm;
lạm
dụng mĩ từ hoặc cách nói bóng bẩy

:
tiêu chí quan trọng trong văn phong khoa học
là đơn
giản, ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu, đơn nghĩa;
thể
hiện tình cảm, thiên kiến, quan điểm

:
một tiêu chí quan trọng khác trong khoa
học,
đó là tính khách quan,
không phụ
thuộc vào tình cảm, chính kiến, quan
điểm,…
vì chúng thường có tính
nhất thời,
tính lịch sử trong một thời điểm
nhất định.