Lễ hội truyền thống Ok-Om-Bok của đồng bào Khmer mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc

( Dân sinh ) – Ok Om Bok là lễ hội lớn trong năm cùng với Tết truyền thống Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer Nam bộ. Lễ hội này được tổ chức triển khai vào thời gian kết thúc vụ mùa để tỏ lòng biết ơn so với Mặt trăng, vị thần vạn vật thiên nhiên đã giúp sức người dân trong việc bảo vệ mùa màng, điều hòa thời tiết, đem lại cây trái tốt tươi và sự no ấm cho phum, sóc. Đây là lễ hội lớn luôn được tỉnh Sóc Trăng tổ chức triển khai và duy trì hằng năm nhằm mục đích bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của đồng bào Khmer .Ok Om Bok hay còn gọi là lễ cúng trăng có nguồn gốc từ rất truyền kiếp của người Khmer, luôn được thực thi hàng năm vào ngày rằm tháng 10 Âm lịch. Đây là ngày sau cuối của một chu kỳ luân hồi Mặt trăng xoay quanh Trái đất và cũng là thời gian hết thời vụ của năm. Theo ý niệm của người Khmer, cúng trăng là để tạ ơn thần Mặt trăng suốt một năm đã bảo vệ mùa màng, đem lại mưa thuận gió hòa, giúp mùa màng bội thu, đồng thời giúp cho nông dân trúng mùa tới .Người Khmer Nam bộ hầu hết làm nông nên gắn bó mật thiết và tôn thờ tự nhiên như những vị thần. Mặt trăng được xem như vị thần quản lý thời hạn, thủy triều và thời tiết. Do đó, lễ hội Ok-Om-Bok là nhằm mục đích đưa tiễn mùa mưa, mùa nước, nghênh đón mùa khô và tạ ơn Thần Mặt trăng đã ban cho mùa màng tốt tươi. Lễ hội Ok-Om-Bok thường được đồng bào Khmer tổ chức triển khai trong khoanh vùng phạm vi mái ấm gia đình hoặc ở chùa, ở những nơi hoạt động và sinh hoạt hội đồng thoáng đãng, có ánh trăng rằm soi sáng. Lễ hội được tổ chức triển khai với nhiều hoạt động giải trí văn hóa truyền thống chính như : lễ cúng trăng, thả đèn gió, đèn nước ; hội đua ghe ngo …

Đèn gió trongLễ hội du lịch Ok Om Bok (ảnh: internet)

Theo tác giả Trần Văn Bổn cho biết ” Một số lễ tục dân gian người Khmer Đồng bằng sông Cửu Long ” thì, để sẵn sàng chuẩn bị cho lễ cúng trăng, người Khmer thường làm một chiếc cổng bằng tre có trang trí hoa lá ; trên cổng giăng một dây trầu gồm 12 lá trầu cuốn tròn tượng trưng cho 12 tháng trong năm và một dây cau gồm 7 trái chẻ vỏ ra như hai cánh con ong, tượng trưng cho 7 ngày trong tuần .Ngoài những loại trái cây, nông sản thì mâm lễ vật cúng Trăng của đồng bào Khmer không hề thiếu cốm dẹp. Trong tiếng Khmer, ” Ok ” nghĩa là đút, ” Om-bok ” nghĩa là cốm dẹp. Như vậy hoàn toàn có thể hiểu Ok Om Bok có nghĩa là hành vi đưa cốm dẹp vào miệng. Ðây cũng là nghi thức chính mang ý nghĩa tâm linh rất lớn với đồng bào Khmer. Lễ Ok Om Bok được tổ chức triển khai ở tỉnh Sóc Trăng có quy mô lớn nhất vì nơi đây tổ chức triển khai hội đua ghe ngo quy tụ nhiều đội ghe và vận động viên những tỉnh tham gia, lôi cuốn người dân trong và ngoài tỉnh đến xem và cổ vũ. Ghe ngo làm bằng một thân cây nên còn gọi là thuyền ” độc mộc ” có chiều dài khoảng chừng 22 đến 24 m có từ 50 đến 60 vận động viên bơi bằng dầm gỗ. Chiếc ghe ngo có mũi và lái đều cong, thân được trang trí hoa văn tinh xảo, đầu ghe có hình con thú biểu trưng cho từng ghe. Ghe ngo là đại diện thay mặt cho mỗi chùa và được xem là gia tài quý giá, thiêng liêng của phum sóc, được dữ gìn và bảo vệ cẩn trọng tại chùa. Ghe chỉ được hạ thủy ( xuống nước ) một lần trong năm vào dịp lễ hội Ok Om Bok .Lễ hội Ok-Om-Bok ( ảnh : internet )

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Ngô Hùng, lễ hội Ok Om Bok – Ðua ghe ngo luôn được tỉnh Sóc Trăng tổ chức và duy trì hằng năm nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer Sóc Trăng nói riêng và của đồng bào Khmer Nam bộ nói chung.

Hai sự kiện có tầm ảnh hưởng tác động lớn và có sức lôi cuốn mọi người nhiều nhất trong ngày lễ hội cúng trăng là thả đèn gió và đua ghe ngo .Đèn gió được cấu trúc từ những vật tư tre, giấy quyến và dây kẽm, có hình vuông vắn hoặc tròn ( đèn tròn thông dụng hơn ). Từ những nan tre chuốt nhẵn, người ta làm thành những vòng tròn có đường kính chừng 1 m, sau đó link những nan tròn ấy thành khối trụ có độ cao chừng 2 m, sau đó dán kín bằng giấy quyến, trừ đáy đèn để trống và gắn vào đó là một ” ổ nhện ” làm bằng kẽm lớn. ” Ổ nhện ” được phủ lên lớp gòn ta có tẩm ướt dầu phọng. Khi đốt lớp gòn, nhiều người cùng góp phần nâng đèn lên cao. Nhiệt độ làm giấy căng phồng, tạo ra lực đẩy. Những người nâng đèn nương tay theo và cùng buông tay khi lực đủ mạnh để đẩy đèn bay lên mà không bị chao nghiêng làm cháy giấy .

Một trong hoạt động chính của Lễ hội Ok Om Bok – Đua ghe Ngo tỉnh Sóc Trăng năm 2020 là giải đua ghe Ngo.

Đua ghe ngo là môn thể thao dân gian truyền thống cuội nguồn không hề thiếu trong lễ hội Ook Om Bok, lôi cuốn hàng vạn người xem. Lúc đầu, đây chỉ là một game show dân gian diễn ra trong đêm cúng trăng, nhằm mục đích dâng lên những đấng thành tiên nơi cung trăng chiêm ngưỡng và thưởng thức, vì thế chỉ được tổ chức triển khai vào đêm hôm, lúc trăng lên, sau khi đã thực thi xong những nghi lễ cúng trăng. Dần dần, game show này được nâng lên thành lễ hội, mang tầm khu vực, lôi cuốn được nhiều khách du lịch tham gia .Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng Trần Minh Lý cho biết : ” Lễ cúng Trăng trong khuôn khổ lễ hội Ok Om Bok nhằm mục đích mục tiêu không chỉ bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, giàu tính nhân văn của đồng bào Khmer mà còn là điểm nhấn về những sắc màu văn hóa truyền thống du lịch của Sóc Trăng để lôi cuốn hành khách trong và ngoài tỉnh đến với địa phương. Ngoài ra lễ cúng Trăng còn là hình tượng của niềm tin đoàn kết những dân tộc bản địa, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê nhà, ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi người trong kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ” .Lễ hội truyền thống cuội nguồn Ok-Om-Bok của đồng bào Khmer mang đậm truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, đồng thời có giá trị thâm thúy về khoa học và lịch sử dân tộc. Lễ hội còn biểu lộ rõ nét lịch sử dân tộc canh tác lúa mùa truyền kiếp, những hình thức diễn xướng, game show, ẩm thực dân gian, sự sinh ra môn thể thao đua ghe của đồng bào Khmer …

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội