15 lễ hội dân gian tiêu biểu của xứ Huế – Air Booking

Du lịch Huế, du khách không khỏi ngỡ ngàng với rất nhiều lễ hội dân gian được tổ chức hàng năm. Top 15 lễ hội lớn sẽ đưa du khách đến với Cố đô Huế – vùng đất bao đời nay gắn với truyền thống văn hóa phong phú và đặc sắc với các lễ hội dân gian được tổ chức công phu và bài bản.

Không náo nhiệt, ồn ào như nhiều lễ hội ở khắp nơi trên quốc gia, xứ Huế vẫn giữ riêng cho mình những lễ hội dân gian truyền thống lịch sử lôi cuốn phần đông hành khách về tham gia. Ở Huế, nơi mà nét đẹp của những lễ hội dân gian từ thời xưa vẫn được gìn giữ và phát huy theo đúng ý thức của thời gian tân tiến, người ta hoàn toàn có thể tìm được những điều mê hoặc của tín ngưỡng, tôn giáo, tâm linh, văn hóa truyền thống dân gian sống sót hàng trăm năm qua .

Lễ hội điện Hòn Chén

Hàng năm, 2 lần vào dịp xuân tế (mùng 2, mùng 3 tháng 3) và Thu tế tháng 7, Điện Hòn Chén tại làng Hải Cát, huyện Hương Trà lại tấp nập người trẩy hội Thiên Y A Na Thánh mẫu. Nghi lễ diễn ra rất long trọng. Dân làng tổ chức tế tại đình, trước ngày chánh tế có lễ nghinh thần để rước tất cả các vị thần trong làng về đình. Trong đó, đám rước Thiên Y A Na Thánh Mẫu từ Huệ Nam đến đình làng Hải Cát tổ chức trọng thể hơn cả. Thiên Y A Na Thánh Mẫu, nguyên xưa là nữ thần của người Chăm có tên là Pô Yang Inô Nagar, gọi tắt là Pô Nagar, tức Thần Mẹ Xứ Sở, mà theo truyền thuyết Chăm là Thần đã sáng tạo ra đất đai, cây cối, rừng gỗ quý, lúa, bắp,… và dạy dân cách trồng trọt.

Sau lễ tế là lễ rước Thánh Mẫu diễn ra vào đêm hôm trên sông Hương. Đám rước đi từ điện Huệ Nam tới đình làng Hải Cát trên những chiếc thuyền được ghép lại thành bè với đèn nến sáng trưng, cờ xí sặc sỡ. Trên bè là đông hòn đảo thiện nam tín nữ trong phục trang khăn chầu, áo ngự lộng lẫy, muôn màu, muôn vẻ trông như những ông hoàng, bà chúa đời Nguyễn. Đám rước đem theo bàn thờ cúng Thánh cùng long kiệu Thánh Mẫu và hòm sắc vua phong, cùng những khí tự như tán, tàn, cờ, quạt ; đội hầu bóng, những người phục dịch và khách hành hương. Đám rước sôi động trong tiếng nhạc của phường hát văn và phường bát âm. Tiếp đó là tế Túc Yết, hát thờ, lên đồng hầu bóng diễn ra suốt đêm. Sáng hôm sau là lễ đại tế tại đình. Buổi chiều những kiệu rước lại trang trọng trở về điện Hòn Chén. Đêm kết thúc hội có lễ phóng sinh và thả đèn .
Trải qua những thăng trầm lịch sử vẻ vang, những năm gần đây lễ hội này đã được phục sinh theo những tập tục truyền thống lịch sử mang đậm sắc tố văn hóa truyền thống dân gian địa phương. Lễ hội điện Hòn Chén còn được gọi là Lễ Vía Mẹ, không riêng gì là của những Fan Hâm mộ Thiên Tiên Thanh Giáo, mà còn là của những người theo đạo thờ Mẹ, đạo hiếu, đạo làm người. Theo ý nghĩa đó, việc hồi sinh lễ hội điện Hòn Chén là hồi sinh một giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của một vùng đất .

Lễ tế Xã Tắc

Đàn Xã Tắc được kiến thiết xây dựng và cuối mùa xuân năm 1806, sau khi vua Gia Long quy hoạch lại hàng loạt Kinh thành trên đất của 8 làng ở bờ bắc sông Hương. Đàn nằm ở phía Tây Hoàng Thành, đúng theo nguyên tắc “ tả Tổ, hữu Xã ” ( bên trái thờ Tổ, bên phải thờ Xã Tắc ) của thành trì phương Đông truyền thống cuội nguồn .
Đàn Xã Tắc không chỉ là một trong những di tích lịch sử lịch sử dân tộc được khách du lịch tìm đến thăm quan, mà nơi đây còn có một hoạt động giải trí văn hóa truyền thống lễ hội vô cùng độc lạ đó chính là “ lễ tế Xã Tắc ”. Do ý nghĩa và đặc thù đặc biệt quan trọng quan trọng của khu công trình, khi thi công, tổng thể những thành, dinh, trấn trong toàn nước theo lệnh vua phải góp phần đất sạch để đắp đàn. Bởi vậy, Đàn Xã Tắc tượng trưng cho đất đai của Tổ quốc. Lễ tế Đàn Xã Tắc được tổ chức triển khai mỗi năm hai lần vào mùa xuân và mùa thu, xếp vào hàng Đại tự, chỉ đứng sau lễ tế Nam Giao. Hầu như tổng thể những vị vua Nguyễn đều đã từng chủ trì lễ tế quan trọng này. Lễ tế được sẵn sàng chuẩn bị rất đầy đủ trước ngày tế 1 ngày .

Vào sáng sớm của ngày tế Xã Tắc, cờ ở Kỳ Đài kéo lên, những vị trí sẵn sàng chuẩn bị bày sẵn, vua xuất phát từ điện Cần Chánh ra cửa Đại Cung Môn. Bảy phát súng lệnh ở Kỳ Đài nổ vang. Đoàn Ngự giá ra cửa Ngọ Môn rẽ hướng tây, rồi qua hướng bắc, đến đàn tế .
Lễ tế gồm có những nghi tiết sau : Lễ Quán tẩy ( Lễ rửa tay tẩy trần ), Lễ Thượng hương ( Lễ dâng hương ), Lễ Nghinh thần ( Lễ rước thần đến tham gia ), Lễ Điện ngọc bạch ( Lễ dâng ngọc trắng ), Lễ Truyền chúc ( Lễ đọc chúc văn ), Lễ Hiến tước ( Lễ dâng rượu ), Lễ Tứ phúc tộ ( Lễ hưởng lộc ), Triệt soạn ( Lễ hạ cỗ ), Tống thần ( Lễ đưa tiễn thần ), Tư chúc bạch soạn ( Lễ đốt chúc văn, ngọc lụa, bài vị ) .
Để chuẩn bị sẵn sàng cho lễ tế Xã Tắc, Bộ Lễ phải lo sửa sang, bày biện rất đầy đủ lễ vật, đồ thờ và hương án. Hôm chính lễ, hai bên đường từ cửa Ngọ Môn có quân lính và cờ quạt đứng uy nghiêm, đèn đuốc chong thâu đêm suốt sáng. Trên hương án ở đàn tế, ngoài những thứ nghi trượng và đồ thờ cúng thường thấy còn có thêm lễ tam sinh gồm ba con vật : trâu, dê, lợn. Đặc biệt, có đến một đội quan hơn 700 người tham gia rước lễ với vừa đủ những nghi vệ, quan văn võ, binh lính, đội nghi trượng, đội nhã nhạc, vũ công Bát dật, voi, ngựa, chuông trống, võng lọng, cờ quạt … khởi hành đoàn ngự đạo đến đàn Xã Tắc. Sau đó đoàn Ngự đạo thực thi cử lễ trong không khí trang nghiêm và rất linh .

Lễ rước hến

Lễ rước hến được tổ chức triển khai vào ngày 24 tháng 6 âm lịch hàng năm tại phường Vĩ Dạ, thành phố Huế. Đây là một loại lễ hội theo phong tục, có đặc thù hương lễ, chỉ có dân làng phường Giang Hến cử hành và tham gia .
Lễ rước hến là một tục lệ của làng Cồn Soi – phường Giang Hến ( thuộc xã Phú Xuân cũ ) nay thuộc phường Vĩ Dạ, thành phố Huế. 3 năm một lần làm lễ lớn, lê dài từ 2 đến 3 ngày, ngày chính lễ là ngày 24 tháng 6 âm lịch. Năm thường thì làm tiền lễ ( chỉ đi rước ) và cây Phan giữa sông sẽ nhỏ hơn, không có điểm hội đồng như đại lễ .
Tương truyền, Niên hiệu Thành Thái thứ 4 ( Nhâm Thìn 1892 ) ở phường Giang Hến có bà Trần Thị Thẹp đi “ tròng ” ( thuyền nhỏ ) ra dũi hến ở vùng sông trước đình Hương Cần ( huyện Hương Trà ), bị hương lý xã kéo ra bắt, đưa “ tròng ” của bà Thẹp lên bờ đòi chịu nộp thuế phạt, với nguyên do “ Hến về làng, thành hoàng về miếu ”. Dân phường Giang Hến hay tin, làm đơn kéo nhau đi kiện, được châu phê : “ Thượng từ nguyên đầu, hạ chí hải khẩu ” ( Nghĩa là : Từ đầu nguồn đến cuối sông biển, ao hồ chịu thuế, sông nước được dùng ). Ðược thắng kiện, phường Giang Hến kết long đình trên thuyền, trang trí cờ lọng đi rước, châu phê xã Hương Cần phải thả bà Thẹp, đưa “ tròng ” của bà Thẹp xuống nước, dân phường Giang Hến rước về tận đình phường làm lễ tạ. Dân phường cho rằng : sở dĩ làng được kiện là nhờ thần sông phù hộ, cho nên vì thế dân làng lấy ngày này làm đợt nghỉ lễ tế hàng năm .

Tiến trình lễ hội khởi đầu bằng việc kết thuyền trang trí trang trọng, có án thờ giữa thuyền ở đầu cồn Hến ( ngã ba sông Hương ). Ở giữa sông cắm cây đại phan, gọi là “ Hội đồng thần kỳ ” do những bô lão túc trực .
Một đoàn thuyền khác, mỗi thuyền đều trang trí cờ lọng, án thờ kết hoa, có trống, chiêng, phường nhạc bát âm, xuất phát từ “ Hội đồng thần kỳ ” TT, toả đi hai hướng thượng nguyên và hạ nguyên gọi là cung nghinh thần kỳ sông nước những nơi .
Khi đến mỗi khu vực, chọn nơi có điều kiện kèm theo, bày hương hoa, quả phẩm, gạo muối làm lễ nghinh rước, đủ 3 tuần rượu rồi cung nghinh về điểm xuất phát. Sau đó lên bờ quay trở lại nhà thời thánh họ Nguyễn ( nhà thời thánh chung 12 họ khai canh của xã Phú Xuân ) để làm lễ rước thần khai canh cùng về đình hiệp tế .
Tất cả người tham gia hội lễ toàn là phái mạnh, gồm những vị bô lão, trung niên và lớp người trẻ tuổi. Ðám rước thần sông nước gồm 1 số ít người mặc áo dài đen, thắt lưng bằng vải đỏ gánh án thờ chính ở điểm hội đồng. Phía trước có một số ít người mặc áo dài đen, thắt lưng vải đỏ, cầm chèo thuyền phân làm hai hàng, vừa đi vừa làm động tác chèo thuyền và cất giọng hò mái đẩy, có kèn trống, giàn nhạc phụ hoạ gọi là chèo cạn .
Ðoạn cuối là những chức sắc trong phường cùng với dân làng, ăn mặc y phục truyền thống đi theo đám rước để hầu thần. Trước khi đám rước vào đình còn phải ghé vào nhà thời thánh họ Nguyễn để làm lễ rước thần về hợp tế. Thần khai canh phường Giang Hến là ông Huỳnh Tương, nguyên người làng Diên Ðại, huyện Phú Vang, tới Cồn Hến lập nghiệp bằng nghề dũi hến. Vua Gia Long lên ngôi, vùng Cồn Hến được đặt tên là phường Giang Hến thuộc xã Phú Xuân .
Lễ tục do vậy mang một ý nghĩa cao đẹp của tập thể, những con người sống trên sông nước ở một vùng sông nổi tiếng ở Thừa Thiên : Cồn Hến, nơi đặc biệt quan trọng sản xuất loại hến nhỏ và ngon ngọt để tạo ra sự món cơm hến độc lạ, ngon lành của xứ Huế .

Hội đua ghe truyền thống

Hội đua ghe truyền thống cuội nguồn tỉnh Thừa Thiên Huế là một ngày lễ hội mới được tổ chức triển khai sau ngày giải phóng trọn vẹn miền Nam 1975. Hội được tổ chức triển khai trong một ngày, nhằm mục đích ngày lễ hội Quốc Khánh 2/9. Địa điểm đua là bờ Sông Hương trước trường Quốc Học .

Hội nhằm mục đích tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho người trẻ tuổi nam nữ có thời cơ thi tài trên sông nước, qua đó rèn luyện tăng cường bảo vệ sức khỏe thể chất và tạo không khí vui mắt lành mạnh cho nhân dân .
Đua ghe của Huế khác hẳn so với những nơi khác trên toàn nước, giờ đây hầu hết đua thuyền trên toàn nước thì người ta đua theo những cự ly ví dụ như những cự ly 800 m, 1.000 mét, 3.000 m. Còn rất lâu rồi thì khác hẳn, vận động viên xuất phát từ một lần, khi ra lộn vè rốn 360 độ rồi đi về vè thượng, lộn vè hạ rồi đua 3 vòng 6 tráo khoảng chừng 3 km .

Lễ hội cầu ngư

Lễ hội cầu ngư tại Làng Thái Dương Hạ ( thị xã Thuận An, huyện Phú Vang ) được tổ chức triển khai vào ngày 12 tháng Giêng để tưởng niệm vị thành hoàng của làng là Trương Quý Công biệt danh của Trương Thiều, người gốc miền Bắc, có công bày cho dân nghề đánh cá và kinh doanh ghe mành. Ngoài ra, lễ này mang đậm sắc tố tâm linh với ý nghĩa cầu cho 1 năm mưa thuận gió hòa, đời sống ấm no .

Trong lễ hội này, người dân sẽ khoác lên mình phục trang xưa của ngư dân và tái hiện lại khung cảnh hoạt động và sinh hoạt, đùa vui trên miền sông nước. Bạn còn được chiêm ngưỡng và thưởng thức những buổi lễ cầu an long trọng không thiếu trong lễ hội Tết ở Huế này
Lễ hội cầu ngư cũng có lệ đặc biệt quan trọng là cứ 3 năm một lần tổ chức triển khai những trò diễn đạt những hoạt động và sinh hoạt nghề biển. Tại sân đình người ta làm “ trò bủa lưới ”, diễn đạt cách bủa lưới trên bờ .

Lễ hội đấu vật làng Sình

Được tổ chức triển khai vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm, Lễ hội đấu vật làng Sình được tổ chức triển khai tại khu vực đình làng Lại Ân ( còn gọi là làng Sình ), xã Phú Mậu, huyện Phú Vang. Đây là một hoạt động giải trí văn hoá truyền thống lịch sử, giàu ý thức thượng võ của người địa phương. Các đô vật sẽ tranh tài theo thể thức vòng tròn .
Những người già ở làng Sình kể lại, hội vật truyền thống lịch sử của làng đã có lịch sử dân tộc hơn 200 năm, và tăng trưởng liên tục cho đến nay. Hội vật này khác hẳn với hội vật ở một làng quê khác, bởi người dân tổ chức triển khai hội vật như một hình thức vui chơi đơn thuần sau những ngày tết chứ không vì mục tiêu tuyển chọn võ sĩ cho triều đình phong kiến lúc bấy giờ. “ Lệ ” làng cũng pháp luật, những đô vật dự đấu không nhất thiết phải là người địa phương, và bất kể người theo dõi nào cũng hoàn toàn có thể được lên sới đấu vật. Ngoài giải “ Cạn ” dành cho chức vô địch, làng còn dành riêng một khoản tiền để thưởng cho toàn bộ những đô tham gia hội vật. Có thể do điều kiện kèm theo dự hội khá đơn thuần, nên rất lâu rồi, cứ đến trước ngày làng mở hội vật, trai tráng khắp nơi theo nhau về làng Sình .

Hội vật làng Sình về cơ bản cũng vận dụng theo nguyên tắc của luật thi đấu vật dân tộc bản địa, những đô vật muốn vượt qua vòng đấu loại phải giành thắng lợi trước 3 đối thủ cạnh tranh, để giành thắng lợi, những đô vật phải vượt mặt đối thủ cạnh tranh của mình với đòn đánh làm cho đối phương “ lấm sống lưng, trắng bụng ” ( nghĩa là một phần hoặc cả hai phần sống lưng của đối phương phải lấm đất, bụng ngửa lên trời ). Nếu vượt qua vòng đấu loại, những đô vật sẽ bước vào vòng bán kết. Ở vòng bán kết, những đô vật phải vượt qua 1 đối thủ cạnh tranh nữa mới lọt được vào vòng chung kết .
Hội vật làng Sình rất chú trọng ý thức thượng võ cho nên vì thế những đô vật không được ra những đòn đánh nguy khốn đến tính mạng con người như bẻ, vặn, khoá trái khớp, tiến công bằng đầu, bấm những huyệt, nắm tóc, tiến công vào hạ bộ, yết hầu, mắt …. Một nét độc lạ ở lễ hội làng Sình là ý thức đồng đội ở những địa phương, một đô vật của làng nào bị thua sẽ có đô vật khác lên tiếp sức. Nếu để thua một trận những đô vật phải chờ đến năm sau mới “ phục hận ” được, do đó những đô vật thường rèn luyện suốt năm, tu dưỡng đạo đức để chờ đầu xuân tham gia, tranh tài .
Hội vật Làng Sình ngoài yếu tố tâm linh như mong cho dân khoẻ, làng yên, mùa màng xanh tươi, niềm hạnh phúc đến với muôn người còn là một hoạt động giải trí vui, khoẻ đầy niềm tin thượng võ, kích thích việc rèn luyện sức khoẻ, lòng dũng mãnh, sự tự tin, mưu trí so với lớp trẻ .

Hội chợ xuân Gia Lạc

Trong 3 ngày Tết Nguyên Đán, toàn bộ những chợ ở Huế đều nghỉ mua và bán để mọi người tổ chức triển khai lễ hội, cúng ông bà, thăm hỏi động viên nhau. Tuy nhiên, chỉ có một chợ Tết độc nhất đã mở trong những ngày đầu xuân – đó là chợ Gia Lạc .
Người sáng lập chợ Gia Lạc là Định Viễn Công Nguyễn Phước Bình, con thứ tư của Gia Long, lập chợ Gia Lạc từ thời Minh Mạng ( 1820 – 1840 ). Định Viễn Công là người hào hoa phong nhã thích đi dạo múa hát, đã lập một đội tuồng riêng để diễn trong phủ. Công còn là người có óc thương nghiệp, thường liên hệ mua và bán với những thương nhân Trung Quốc lúc ấy tiếp tục xuất hiện tại kinh đô Huế, lấy sông Hương làm đường giao thông vận tải .
Phủ của Công lại gần bờ sông. Nhân ngày Tết, Công muốn lập một ngôi chợ nhỏ cho thân nhân trong phủ đệ có nơi trao đổi sản phẩm & hàng hóa, đi dạo. Lúc đầu chợ chỉ họp nhóm trong số lượng giới hạn thân nhân của phủ đệ, sau thấy vui, nhân dân quanh vùng cũng đến mua và bán, rồi bày ra những game show dân gian. Chợ Gia Lạc trở thành một hình thức hội chợ vui xuân, loại chợ phiên trong ngày Tết .

Hàng mua và bán trao đổi trong chợ Gia Lạc thật đa dạng và phong phú, nhiều màu nhiều vẻ, lại biến hóa tùy theo năm không định trước. Ai có thứ gì muốn bán cứ đem ra chợ bán, ai thấy thiếu thì mua. Từ những thứ gia dụng như chén, đĩa, cơi đựng trầu, quả hộp, áo quần may sẵn … đến đồ chơi trẻ nhỏ, thức ăn, uống. Đó là một hình thức “ Chợ Trời ” thời nay .
Đồ chơi đặc biệt quan trọng điển hình nổi bật là những đồ chơi dân gian dành cho trẻ nhỏ. Các con chim, con cá, quả phẩm trái cây nho nhỏ làm bằng bột sắn nhuộm đủ màu sặc sỡ, người phát minh sáng tạo có khi còn gia công làm thêm những mẫu ông trạng cưỡi ngựa bạch, bà Trưng cưỡi voi rất sinh động và xinh xắn. Loại đồ chơi to hơn bằng đất sét nặn bằng tay như con heo mập mạp để bỏ tiền, xu, hào, con gà trống oai vệ hoàn toàn có thể phát ra tiếng gáy te te khi thổi vào lưỡi gà gắn vào thân, những thứ ấy đều được bày bán trong chợ .
Thức ăn thì gồm đủ những thứ thịt : thịt heo quay, thịt bò thui, những thứ rau quả ăn ghém và tôm cá. Đặc biệt là thịt bò thui trở thành một món ăn không hề thiếu được trong những ngày tết ở chợ Gia Lạc, truyền thống cuội nguồn đó còn lê dài đến thời nay .
Từ một nơi kinh doanh, trao đổi sản phẩm & hàng hóa, chợ Gia Lạc trở thành một khu vực tập trung chuyên sâu đi dạo trong 3 ngày tết. Các cuộc đi dạo như bài chòi, bài ghế, hò giã gạo, bài thái … đều được tổ chức triển khai tại đây để gây thêm không khí vui nhộn của ngày Tết truyền thống tại Huế .
Chợ Gia Lạc còn mang tính nhân dân thâm thúy. Từ ý đồ của người sáng lập muốn tạo một nơi trao đổi, mua và bán thu gọn trong dân gian. Các game show văn nghệ tiêu biểu vượt trội trong hoạt động và sinh hoạt chợ Gia Lạc là những game show dân gian truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa như bài chòi, bài thai … Chính nhờ sự hưởng ứng can đảm và mạnh mẽ của phần đông quần chúng ; chợ Gia Lạc đã có một đời sống lâu dài hơn trải qua gần 200 năm lịch sử vẻ vang, còn sống sót đến thời nay .

Đầu xuân, người dân Huế có thú vui đi chợ tết Gia Lạc, cốt để mua lộc đầu năm, mua sự may mắn, sự suông sẻ, người ở vùng chợ Dinh, Gia Hội đi chợ này là để có dịp bói đò nhân năm mới (vì phải qua sông), nếu lúc đến bến mà đò đang neo bến đợi, nghĩa là ta sẽ được thong dong trong năm mới, ngược lại khi đến bến mà đò đã sang sông, ấy là điềm báo ta sẽ gặp vận xui, sự lận đận trong năm ấy. Lệ thường người đi phiên chợ tết mua một trái cau, một ngọn trầu gọi là để cho đằm giỏ với điều thầm ước sẽ an bình trong năm mới, sau đó mới mua các đặc sản của chợ theo sở thích, không bao giờ người ta mua tôm tươi đầu buổi chợ vì tôm nhảy lóc chóc, sẽ chuốc lấy lật đật long đong cả năm.

Lễ Thượng Tiêu

Nếu đã trót phải lòng những nét đẹp kiến trúc Cố đô, thì Lễ Thượng Tiêu ( 23/12 âm lịch hàng năm ) sẽ là một lễ hội tuyệt vời và hoàn hảo nhất cho hành khách. Lễ Thượng Tiêu ( hay lễ Dựng Nêu ) diễn ra tại Thế Miếu và Điện Long An bắt nguồn từ thời Nguyễn. Lễ mang đậm sắc tố truyền thống của dân cư Nước Ta .
Cây Nêu là cây tre già dài 15 m, do những lính vệ vác, cùng đội nghi thức và ban lễ nhạc cung đình thực thi, cây nêu được rước từ cửa Hiển Nhơn đi qua phía sau điện Thái Hòa, tiến về Thế Miếu ( nơi thờ những vị vua triều Nguyễn ) trong âm thanh của những bài tiểu nhạc .
Tục lễ dựng Nêu ngày Tết là một trong những phong tục văn hóa truyền thống không chỉ của riêng Nước Ta mà của rất nhiều nước Á Đông. Tuy nhiên, so với người Nước Ta, sự tác động ảnh hưởng này đã trở thành một nét văn hóa truyền thống tốt đẹp ngàn đời .
Đây là hoạt động giải trí nhằm mục đích tái hiện nghi lễ xưa của dân tộc bản địa Nước Ta nói chung, triều đình nhà Nguyễn nói riêng, tạo không khí vui mừng vào dịp mở màn Tết Nguyên Đán .

Nét đặc biệt quan trọng của lễ dựng Nêu tại Hoàng Cung Huế là luôn gắn liền với đại nhạc, tiểu nhạc và những nghi thức rất sang trọng và quý phái. Khi cây Nêu được dựng lên, đầu ngọn nêu được treo ấn, tín, văn phòng tư bảo, biểu trưng của việc phong ấn để triều đình nghỉ ngơi trong những ngày Tết .
Du khách trong nước và người quốc tế đến Cố đô Huế trong dịp này rất là thú vị và ấn tượng với lễ dựng cây Nêu, một nét đẹp văn hóa truyền thống trong cung triều Nguyễn .
Dưới thời Nguyễn, tục dựng nêu được tổ chức triển khai chuyên nghiệp và bài bản, đúng vào ngày đưa ông Táo như lưu lại mốc cho việc tạm ngừng những việc làm trong năm để đón tết. Về tâm linh, dân gian tin rằng cây Nêu có công dụng xua đuổi, trừ yểm ma quỷ, những điều xấu của năm cũ, chuẩn bị sẵn sàng cho một năm mới an lành. Lễ hạ nêu sẽ được triển khai vào mùng 7 tết .

Lễ hội đu tiên

Lễ hôi đu tiên là một trong những hoạt động giải trí rực rỡ của vùng quê xã Phong Hiền, huyện Phong Điền trong những ngày đầu xuân năm mới tết đến, và so với những người trẻ tuổi, được tham gia vào lễ hội là niềm vui đồng thời bộc lộ năng lực, sức mạnh của mình .
Lễ hội mang hơi hướng có chút mạo hiểm này rất được người dân xứ Huế thương mến. Những cây đu được làm bằng tay thủ công bởi đôi tay tài hoa của những người dân trong làng. Người tham gia sẽ buộc dây chắc như đinh, bước lên cây đu rồi tung mình lên trên khung trời lộng gió và nắng .

Bên cạnh cây đu của ngày hội, người ta treo một chiếc khăn hồng ở độ cao xê dịch chiều cao giá đu. Các vận động viên phải đưa cánh đu bay cao, giật cho được chiếc khăn, mới được xem là thắng cuộc. Khác với những lễ hội đu tiên khác trong tỉnh Thừa Thiên Huế chỉ mang hình thức trình diễn, lễ hội đu tiên của xã Phong Hiền mang đặc thù thi tài và có treo thưởng cho những người thắng cuộc với những giải : Giải cúng, giải nhất, nhì, ba và giải phá, tuy phần thưởng không lớn, nhưng đây là niềm động viên của ban tổ chức triển khai dành cho những vận động viên đu cao và có điệu đu thích mắt .
Đu tiên không chỉ là món ăn niềm tin của người dân địa phương trong cả nước mà còn là lời cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, mùa màng bội thu. Đây là một nét đẹp văn hóa truyền thống truyền kiếp được lưu giữ và tổ chức triển khai hàng năm, trở thành truyền thống cuội nguồn của địa phương. Chính vì lẽ đó, lễ hội đu tiên diễn ra trong những ngày đầu xuân, luôn lôi cuốn phần đông người dân và hành khách đến chung vui cùng lễ hội .

Lễ hội Bài Chòi

Để được sống như một người dân địa phương thực thụ, hẳn là hành khách không hề bỏ lỡ những game show dân gian nơi đó. Có lẽ do đó mà lễ hội Bài Chòi duy nhất ở Huế được diễn ra vào mùng 1 đến mùng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm tại ầu Ngói Thanh Toàn, Thanh Thủy Chánh ( xã Thủy Thanh, TX.Hương Thủy ) luôn lôi cuốn hành khách gần xa dừng lại và tham gia. Người chơi sẽ rất hoảng sợ khi tìm ra người thắng lợi qua từng ván bài. Không khí luôn nức tiếng cười bởi những câu hò dí dỏm của những “ ông hiệu ”, “ bà hiệu ” vui tính .

Lễ hội làng bún Phú Đô

Lễ hội làng bún Phú Đô được tổ chức triển khai vào ngày 22 tháng 1 âm lịch hàng năm tại Đền thờ Bà Bún, làng Vân Cù, huyện Hương Trà. Lễ hội được tổ chức triển khai để cầu một năm mới như mong muốn, sung túc và bình an cho dân làng và người dân thập phương .
Theo người dân ở đây truyền lại nguồn gốc của lễ hội. Ngày xưa, có một người đàn bà rất đẹp, thuỳ mị và khôn khéo. Không rõ họ của bà là gì, chỉ biết bà tên là My, từ Thanh Hoá đi vào tìm đất lập nghiệp. Hành trang của bà chỉ có cái cối xay để giã gạo làm bún. Khi đến làng Vân Cù, vì kiệt sức, nên đành dừng lại và định cư luôn ở đây. Bà lấy nghề bún làm kế sinh nhai và dạy cho người dân trong vùng làm theo. Một ngày kia, vào buổi trưa, trong lúc bà đang làm bún, chẳng may hoả hoạn nổi lên thiêu rụi nhà bà và lan sang những nhà khác. Bà bị bắt tội, trói giữa sân đình cho đến chết. Kể từ đó, cứ mỗi độ huý nhật của bà, trong làng đều có nhà bị cháy. Dân làng cho rằng bà bị chết oan nên hiển linh về báo thù. Những người được bà dạy nghề bèn lập miếu thờ và khấn vái xin giải oan cho bà và cũng cầu cho tai qua nạn khỏi. Kỳ diệu làm thế nào, kể từ đó, không còn cảnh cháy nhà nữa. Dân làng lại ngày càng ăn nên làm ra và nghề bún tăng trưởng cho đến ngày hôm nay. Bún Vân Cù nổi tiếng không đâu sánh được bởi có mùi vị đặc trưng riêng. Con bún khi ăn không chua mà thơm mùi tinh khiết của bột, không bở mà cũng không dai quá lại có màu trắng tinh. Để tưởng niệm công lao của bà, hàng năm vào ngày 22 tháng 1 âm lịch người dân Phú Đô lại tổ chức triển khai lễ hội .

Lễ hội được chia làm 2 phần : phần lễ và phần hội. Phú Đô là làng nghề làm bún truyền thống cuội nguồn nên phần lễ là dâng cúng loại sản phẩm đặc trưng của làng. Những gánh bún trắng tinh được dâng lên trời đất cùng với những loại sản phẩm nông nghiệp khác : lợn, gà, xôi …
Phần hội diễn ra vui tươi náo nhiệt với lễ rước kiệu Đức Thánh Cả, Đức Ông và Hai Bà ( dân làng thờ Đức tổ nghề làm bún Hồ Nguyên Thơ, hai bà : Bà An và Bà Phương ). Lễ rước được thực thi từ đình làng xuống Quán của làng, Cầu Đôi và sau đó rước những ngài về Đình làng .
Hàng nghìn người dân tham gia rước kiệu, đâu đâu cũng thấy không khí náo nhiệt rộn ràng. Lễ rước kết thúc vào 10 giờ trong ngày, vẫn còn đọng lại xúc cảm phấn khởi, niềm hạnh phúc trong lòng người dân. Đây là một nét đẹp văn hoá được gìn giữ và duy trì qua nhiều thế kỷ …

Lễ hội Thanh Trà

Ai từng đến vùng đất phù sa bãi bồi bên dòng sông Hương, hẳn không quên được cái thoáng mát, trong lành và cổ kính cùng với con người hòa nhã nơi đây : Thủy Biều, vùng đất của xứ hoa thơm quả ngọt. Thủy Biều như mong muốn được vòng tay của bà mẹ sông Hương ôm trọn vào lòng, mỗi tấc đất là nguồn dinh dưỡng và phù sa, sản sinh ra nhiều hoa thơm quả ngọt, tuy nhiên ấn tượng nhất vẫn là “ thanh trà ” – chỉ riêng cái tên gọi mỹ miều này thôi đã làm cho bao người háo hức .
Thanh trà đã là một phần quan trọng trong đời sống của bà con nông dân, họ đã khấm khá lên nhờ những quả thanh trà mọng nước, tiếng tăm vang xa. Để đưa đặc sản nổi tiếng thanh trà của vùng đất phù sa này bay cao hơn và được nhiều người trong và ngoài nước biết đến, Thủy Biều đã không ngừng nỗ lực thiết kế xây dựng tên thương hiệu trái cây ngon. Một trong những hoạt động giải trí ấn tượng nhất là hàng năm Thủy Biều thường tổ chức triển khai “ Ngày hội thanh trà ” để tiếp thị, trình làng trái cây đặc sản nổi tiếng này đến với người tiêu dùng ; địa phương này đã thành công xuất sắc trong việc ĐK thương hiệu độc quyền “ Thanh trà Huế ” trên thị trường trong nước ; tổ chức triển khai những tour du lịch hội đồng thăm vườn thanh trà Huế …

Khi trời vào thu, mùa của những quả thanh trà ngọt lịm, sai quả xum xê, người dân lại khởi đầu thu hoạch, mở màn mùa lễ hội thanh trà mang đậm dấu ấn của chính vùng đất đặc sản nổi tiếng này. Hàng năm, Lễ hội Thanh trà thường được diễn ra vào cuối tháng 8 với mỗi chủ đề khác nhau. Lễ hội diễn ra trong khoảng trống to lớn ở vùng đất phù sa, lôi cuốn nhiều người trồng thanh trà tham gia ra mắt loại sản phẩm và hành khách đến thăm quan, chiêm ngưỡng và thưởng thức mùi vị loại trái cây đã được công nhận tên thương hiệu đặc sản nổi tiếng trái cây Huế và tốp 50 đặc sản nổi tiếng trái cây nổi tiếng Nước Ta. Một khoảng trống với hơn 20 quầy bán hàng thanh trà, được tuyển chọn với những quả thơm ngon, thích mắt từ những vườn có tiếng nhất trong toàn phường Thủy Biều. Bên cạnh đó, còn có 40 quầy bán hàng những loại nông sản, mẫu sản phẩm thủ công bằng tay mỹ nghệ, nhà hàng được sản xuất bởi chính bàn tay của dân cư trong vùng. Những luống rau sạch, những ngôi nhà tranh, ao cá thân thiện và chân quê, tổng thể đều được tái hiện tại lễ hội, tạo nên một khoảng trống thân mật, ấm cúng và thanh thản bên cạnh phiên chợ ẩm thực ăn uống với đặc sản nổi tiếng thanh trà chế biến theo nhiều món khác nhau mang đậm chất Thủy Biều .
Lễ hội Thanh Trà Thủy Biều cũng là nơi tôn vinh 11 “ đặc sản nổi tiếng Thừa Thiên Huế đạt kỷ lục Châu Á Thái Bình Dương, kỷ lục Nước Ta ” với những chương trình mê hoặc như : trình diễn, ra mắt, mày mò và thu hoạch trái cây “ thanh trà ” ; quầy bán hàng mua và bán thanh trà ; khoảng trống tọa lạc, tiếp thị quy trình tăng trưởng của thanh trà ; thi khám phá, chế biến món ăn tương quan đến thanh trà ; đêm hội tôn vinh đặc sản nổi tiếng Thừa Thiên Huế đạt kỷ lục Châu Á Thái Bình Dương, kỷ lục Nước Ta. Ngoài ra, cũng có hội thi Chim của Liên hiệp những Câu lạc bộ trên toàn tỉnh với trên 400 lồng chim chào mào quy tụ về với “ Lễ hội Thanh Trà ”. Đặc biệt, địa phương đã chính thức cho khai trương mở bán tour du lịch hội đồng mang tên “ Hương thanh trà ” đã được thử nghiệm trong những năm qua .
Đây thực sự là lễ hội của nhân dân, không riêng gì lôi cuốn phần đông người dân tham gia vào những hoạt động giải trí của lễ hội, mà quan trọng hơn là phát huy sức phát minh sáng tạo của người dân góp phần những nội dung đơn cử cho lễ hội, làm cho lễ hội bắt nguồn từ đời sống, bắt nguồn từ nhân dân trở lại ship hàng nhân dân .

Lễ Thu tế

Vào tháng 7 âm lịch hàng năm, những đình làng ở Thừa Thiên Huế tổ chức triển khai lễ Thu tế. Sau khi đình làng Phú Xuân ( nay tọa lạc tại số 69 Thái Phiên, phường Tây Lộc ) tổ chức triển khai lễ Thu tế ( vào ngày 6/6 Âm lịch ), những đình làng lớn nhỏ khác cũng mở màn tổ chức triển khai lễ hội này một cách trang trọng như làng Kế Môn ( 3/7 Âm lịch ), làng Kim Long ( 7-8 / 7 Âm lịch ), làng Lại Thế ( 11/7 Âm lịch ) … Riêng Lễ Thu tế làng An Truyền ( làng Chuồn ) còn tổ chức triển khai đến 3 ngày ( 15 – 16 – 17/7 âm lịch ) .

Lễ Thu tế là ngày bộc lộ lòng biết ơn của dân làng so với những vị thần và tiền nhân đã có công thiết kế xây dựng nên làng mạc và phù hộ cho dân làng an khang – thịnh vượng thịnh vượng .
Mặc dù mỗi làng có một lao lý riêng nhưng một Lễ Thu tế thường gồm có : lễ Túc Yết, lễ cúng cô hồn, lễ Chánh tế và lễ Bái – lễ Tất .

Tết A Za

Vào những ngày đầu tháng 11 âm lịch hàng năm, khắp những bản làng của đồng bào dân tộc bản địa Pa Kô tại A Lưới lại rộn ràng sẵn sàng chuẩn bị đón lễ hội A Za – ngày Tết truyền thống cuội nguồn của đồng bào trên đỉnh Trường Sơn này. Đây cũng là thời gian kết thúc vụ mùa cuối năm, khi những hạt lúa, bắp ngô, củ sắn … đã được thu hoạch và cất vào trong kho của mỗi mái ấm gia đình ; là lúc để bản làng trẩy hội, cất lên những điệu khèn, điệu múa … hay nhất đón rước Tết A Za .
Tết A Za thường được khởi đầu từ mùng 6/11 âm lịch và lê dài cho đến hết ngày 24/12 âm lịch ; mỗi làng sẽ chọn một ngày đẹp nhất trong khoảng chừng thời hạn đó để tổ chức triển khai lễ A Za. Theo ý niệm của đồng bào Pa Cô, hai ngày tốt nhất để đón Tết A Za đó là ngày mồng 6/11 và ngày 24/12 âm lịch vì đó là thời gian mặt trăng đẹp nhất .
Lễ hội A Za còn được gọi với cái tên khác như : Tết cơm mới, lễ hội tri ân cây lúa. Bởi cây lúa là đại diện thay mặt cho tổng thể những giống cây cối khác đã cho bà con “ cái bụng no ấm ”. Nên trong phần nghi thức cúng, dâng lễ vật lên những Giàng thì không hề thiếu cây lúa và một đĩa cơm trắng, được lấy từ những hạt lúa ngon nhất trong thửa ruộng của mỗi mái ấm gia đình của đồng bào Pa Kô .

Những lễ vật được chuẩn bị sẵn sàng để cúng Giàng như : chuột hang, thịt ( hươu, nai, lợn … săn được trong rừng ), cá trắng suối, gà trống luộc, cơm nếp được nướng trong ống tre, cơm trắng, những bát tiết canh, bánh a quát, rượu, nước trắng, chuối xanh, mía. Có đến chín Giàng mà đồng bào Pa Cô sẽ tri ân trong dịp lễ A Za này như : Giàng A Zel ( thần trời, đất ), Giàng A Zal ( thần núi ), Giàng Đung ( thần nhà tại ) … Không khí chuẩn bị sẵn sàng Tết cũng phải sẵn sàng chuẩn bị một tuần trước đó, khi đàn ông vào rừng đi săn, bắt cá, những người phụ nữ thì xay gạo làm bánh, đi mua những tấm Zèng đẹp nhất để dâng lên Giàng và làm quà tặng cho cả mái ấm gia đình .
Sau khi chuẩn bị sẵn sàng xong những lễ vật, lễ A Za sẽ được mở màn khi một người trong mái ấm gia đình đập nổ ba thanh pháo tre trong nhà bếp ( từng thân tre còn kín được hơ nóng trên nhà bếp lửa, khi đập sẽ nổ như tiếng pháo ) – pháo là tín hiệu để mời Giàng về. Khi pháo nổ thì người chủ lễ – thường là đàn ông lớn tuổi nhất trong mái ấm gia đình sẽ hú to để mời Giàng về nhà. Những tiếng trống, chiêng được vang lên từ đầu buổi lễ cho đến khi kết thúc. Người Pa Kô thường sử dụng A Xiéo để thông ngôn cho Giàng hiểu được tấm lòng tôn kính thần linh và những lời cầu nguyện. A Xiéo được làm từ hai mảnh của một khúc tre, nếu cả năm lần cầu nguyện mà hai mảnh A Xiéo đều ngửa đó là một tín hiệu rất tốt, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no .
Đặc biệt, khi cúng Giàng phải có một người đại diện thay mặt trong họ đến tận mắt chứng kiến buổi lễ đó. Theo ý niệm từ thời xưa của đồng bào Pa Cô, mỗi khi mời Giàng về thì phải có sự tận mắt chứng kiến của một người khác nữa trong họ, biểu lộ sự đoàn kết, vui tươi. Nếu không có người đến dự là một điều “ cữ ”, bởi chủ lễ nếu làm không đúng thì sẽ bị Giàng “ phạt ” .
Khoảng 10 giờ trưa, khi làm xong lễ cúng ở mỗi nhà thì đại diện thay mặt những dòng họ sẽ mang mâm lễ vật tới nhà rông để tổ chức triển khai A Za cho cả bản mình. Già làng sẽ là người đại diện thay mặt cho những dòng họ trong bản triển khai nghi lễ cúng Giàng, cũng tương tự như như cúng trong mỗi mái ấm gia đình. Sau đó, sẽ là phần hội, bà con sẽ nhà hàng chúc tụng nhau, họ nhảy múa ca hát cho đến tận sáng ngày hôm sau. Những chàng trai, cô gái say sưa trong những điệu nhảy truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa, họ trao cho nhau nụ cười niềm hạnh phúc khi trời đất chuyển giao bước sang một năm mới. Tết A Za là dịp kết nối sự bền chặt, thân thương giữa những bản làng cùng chung sống trên dải Trường Sơn …

Lễ hội đền Huyền Trân Công chúa

Lễ hội đền Huyền Trân công chúa được tổ chức triển khai hàng năm vào ngày mùng 9 tháng 1 âm lịch, tại Trung tâm Văn hóa Huyền Trân, phường An Tây, thành phố Huế. Đây là một hoạt động giải trí biểu lộ đạo lý “ Uống nước nhớ nguồn ” tưởng niệm, tôn vinh công chúa Huyền Trân và những bậc tiền nhân của dân tộc bản địa đã có công dựng nước, mở mang bờ cõi .

Mở đầu cho chuỗi hoạt động giải trí của lễ hội là Đại lễ cầu nguyện “ Quốc thái dân an ”, Lễ Hội hoa đăng, Ca múa nhạc Phật Giáo … Tiếp đến là lễ khai mạc với phần nghi lễ chính dâng hương tại Điện Huyền Trân công chúa, đền thờ vua Trần Nhân Tông và vãng cảnh .
Ngoài ra, trong khuôn khổ Lễ hội còn tổ chức triển khai triển lãm, tọa lạc và ra mắt những loại sản phẩm thủ công bằng tay mỹ nghệ của những làng nghề truyền thống cuội nguồn Huế, như : đúc đồng Phường Đúc, chạm khắc Mỹ Xuyên, gốm Phước Tích, hương nhang Tự Đức, nón lá, mây tre đan Bao La, đệm bàng Phò Trạch, thổ cẩm A Lưới, sơn mài Huế và bánh kẹo Huế ; những game show dân gian ; triển lãm thư pháp … Bên cạnh đó, là một số ít hoạt động giải trí dân gian như : cờ tướng, cờ người, võ thuật truyền thống Vạn An, thư pháp, hò giã gạo, nghệ thuật và thẩm mỹ ca múa, vẽ chân dung, vẽ tranh mần nin thiếu nhi, thi cắm hoa … cũng được tổ chức triển khai trong khuôn khổ của lễ hội .
Những lễ hội trên đây đã góp thêm phần tạo nên truyền thống văn hóa truyền thống độc lạ cho xứ Huế. Cố đô Huế “ quy tụ ” nhiều văn hóa truyền thống lễ hội rực rỡ đang chờ hành khách mày mò .

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội