Lễ hội Bà chúa Kho

Thông tin chi tiết

Đây cũng là một lễ hội lớn tại miền Bắc, nhất là đối với giới kinh doanh, làm ăn buôn bán. Cuối năm trả nợ, đầu năm đi vay bà chúa Kho đã trở thành một phong tục tồn tại lâu đời tại Việt Nam.
Đền bà chúa Kho nằm tại làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Ngày khai hội vào 14/1 âm lịch. Lễ hội có tục dâng hương, khấn vay tiền Bà Chúa (tượng trưng) “cầu tài phát lộc”.
Hội đền Bà Chúa Kho

Còn ở các trang ấp đều có đền thờ. Tại xã Cổ Mễ, nhân dân làm đền thờ bà Chúa tại núi Kho, nên còn có tên là đền thờ bà Chúa Kho.

Đền Bà Chúa Kho

Đền Bà Chúa Kho thuộc thành phố Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, nằm trên lưng chừng núi Kho và sát con sông Cầu thơ mộng ( xưa có tên là Như Nguyệt ) đầy ắp những thần thoại cổ xưa lịch sử vẻ vang của dân tộc bản địa, từ truyền kiếp đã đi vào tín ngưỡng dân gian và gần đây nổi tiếng là điểm trung tâm hành hương tâm linh của nhân dân cả nước hướng về để cầu may, sống hướng thiện .

Đền Bà Chúa Kho vốn được khởi dựng từ truyền kiếp và trước cửa đền có dòng chữ Hán ” Chủ khố linh từ “, hai bên cổng đền có đôi câu đối ” Càn long tốn thủy lưu thắng cảnh / Liệt nữ cao sơn hiển linh từ “, dân gian gọi nôm là ” Đền Bà Chúa Kho ” ; nhưng dấu tích kiến trúc xưa để lại là của thời Lê Trung Hưng. Ngôi đền cổ gồm nhiều khu công trình được kiến thiết xây dựng theo một trục dọc chạy từ chân núi Kho lên lưng chừng núi như : cổng Tam môn, Tiền tế, ba cung, hai bên là hai tòa Dải vũ và 1 số ít khu công trình phụ trợ khác .

Bắt đầu từ năm 1989, đền Bà Chúa Kho được Nhà nước xếp hạng và được nhân dân địa phương trùng tu tôn tạo, lan rộng ra với quy mô rất lớn. Hiện đền Bà Chúa Kho gồm nhiều khuôn khổ khu công trình kiến trúc như : Cổng Tam môn, Tiền tế, cung Đệ tam, cung Đệ nhị, cung Thượng ( cung Bà Chúa ), tòa Sơn Trang, Lầu Cô, Lầu Cậu, ban thờ ” Cửu trùng thiên ” và một số ít khu công trình phụ trợ khác. Phần lớn những khuôn khổ khu công trình được Phục hồi, tôn tạo mang hình dáng truyền thống lịch sử và làm tôn vinh giá trị của di tích lịch sử .

Năm 1076, đứng trước thủ đoạn xâm lược của nhà Tống, Thái úy Lý Thường Kiệt đã biểu lộ đường lối thiên tài về quân sự chiến lược là ” tiên chế nhân phát ” nghĩa là ngồi đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để làm suy yếu và lung lạc niềm tin của chúng. Ông đã thống lĩnh 10 vạn quân sang đất Tống đánh phá những địa thế căn cứ quân sự chiến lược của chúng ở châu Ung, châu Khâm và châu Liêm, rồi dữ thế chủ động rút quân về nước lập phòng tuyến bên bờ Nam sông Như Nguyệt để kháng chiến chống Tống .

Lý Thường Kiệt đã cho chọn bờ Nam sông Như Nguyệt để kiến thiết xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt ; bởi con sông này bắt nguồn từ Thái Nguyên chảy qua Bắc Giang, Bắc Ninh, xuống Phả Lại rồi đổ vào sông Lục Đầu ; mọi con đường tiến công của quân Tống từ phía Bắc xuống đều phải vượt qua con sông này. Ông đã cho lập phòng tuyến sông Như Nguyệt để chặn giặc Tống chạy dài dọc con sông này ; nhưng trọng điểm là những nơi có bến đò ngang và đường trảy kinh ngắn nhất về kinh đô Thăng Long, thuộc những xã : Tam Giang, Dũng Liệt, Tam Đa ( Yên Phong ), Hòa Long, Thị Cầu, Đáp Cầu ( thành phố Bắc Ninh ), Đại Xuân, Việt Thống ( Quế Võ ). Trong số những làng xã trên thì bến đò Như Nguyệt ( Tam Giang ) và bến đò Thị Cầu ( thành phố Bắc Ninh ) được kiến thiết xây dựng là hai cứ điểm quân sự chiến lược quan trọng nhất vì có bến đò ngang và con đường giao thông vận tải huyết mạch ngắn nhất về Thăng Long. Đó là Như Nguyệt-Thăng Long chưa đầy 20 km và Thị Cầu-Thăng Long chưa đầy 30 km. Để phối hợp với hai cứ điểm quân sự chiến lược quan trọng Như Nguyệt và Thị Cầu còn là hàng loạt những doanh trại, đồn sở của quân đội nhà Lý và những đội dân binh địa phương ở những làng xã nằm ven sông Như Nguyệt .

Núi Cổ Mễ ( núi Kho ) nằm gần với bến đò Thị Cầu, không những có những doanh trại quân đóng ở đó, mà còn có kho lương thực của quân đội nhà Lý để ship hàng cho phía Đông phòng tuyến. Bến sông Thị Cầu có một cụm doanh trại quân đội nhà Lý đóng ở núi Thị Cầu và những làng xã lân cận như Cổ Mễ, Vũ Ninh, Đại Xuân, Việt Thống. Về phía Phả Lại để chặn quân Tống từ Lục Đầu Giang ngược sông Cầu lên, cho đóng một địa thế căn cứ thủy quân ở Vạn Xuân do hai hoàng tử Hoằng Chân và Chiêu Văn chỉ huy khoảng chừng 400 con thuyền và hai vạn quân thủy. Đồng thời phối hợp đánh chặn giặc Tống với phòng tuyến sông Như Nguyệt còn là những đội dân binh địa phương của hàng loạt những làng xã dọc bờ Nam sông Như Nguyệt và những lộ phía Bắc .

Nếu như chiến tuyến được kiến thiết xây dựng ở những làng xã sát sông Như Nguyệt thì trụ sở của quân đội nhà Lý gồm có Bộ chỉ huy, lực lượng quân chính quy và phục vụ hầu cần lại được thiết lập ở xã Yên Phụ ( Yên Phong ). Dấu ấn của trụ sở quân đội nhà Lý còn để lại ở tên những địa điểm như : Núi Đồn, núi Tuần Phiên, Cánh Dinh, Cổng Trại, Cầu Gạo, Điếm Trung Quân, Đường Bổ Quân, Bãi Tập Trận. Sở dĩ Lý Thường Kiệt chọn Yên Phụ làm nơi đóng Đại bản doanh của cả phòng tuyến, bởi dãy núi này nằm án ngữ trên con đường giao thông vận tải huyết mạch Như Nguyệt-Thăng Long, đồng thời chỉ cách bến đò Như Nguyệt chưa đầy 6 km, rất thuận tiện cho việc chỉ huy chiến trận, cũng như bổ quân và luân chuyển lương thực, thực phẩm đến những trận địa quan trọng thuộc phòng tuyến. Cuối năm 1076, dưới sự chỉ huy của TháKhu mộ tháp trong vườn chùa Phật tích. i úy Lý Thường Kiệt, phòng tuyến sông Như Nguyệt được quân dân Đại Việt thiết lập xong và cả dân tộc bản địa trong tư thế dữ thế chủ động đánh bại quân xâm lược Tống .

Như vậy, núi Kho và đền Bà Chúa Kho nằm trong địa phận kế hoạch quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Tống, không những là một trọng điểm quân sự chiến lược, mà còn là nơi cất giấu kho lương của quân đội nhà Lý. Và thần thoại cổ xưa của địa phương Cổ Mễ về bà Chúa Kho có công trông coi kho lương Nhà Lý và được thờ phụng làm Thần là có cơ sở .

Đền Bà Chúa Kho là một trong những di tích lịch sử cổ kính thâm nghiêm gắn liền với hàng ngàn năm lịch sử dân tộc và văn hiến của quê nhà Kinh Bắc – Bắc Ninh. Theo bề dày lịch sử dân tộc, tín ngưỡng đền Bà Chúa Kho ở Cổ Mễ đã có nhiều lớp văn hóa truyền thống tín ngưỡng của nhiều thời đại. Song điều quan trọng hơn cả là từ truyền kiếp ngôi đền cổ này đã đi vào tâm linh tín ngưỡng dân gian vô cùng rất linh ” sở cầu đắc cầu, sở nguyện đắc nguyện ” và những năm gần đây là điểm nhấn tâm linh tín ngưỡng của nhân dân cả nước. Hàng năm, có tới hàng ngàn lượt khách của khắp những tỉnh thành trong nước hành hương tìm về đền Bà Chúa Kho để cầu phúc, cầu tài, cầu lộc, cầu con, cầu của, cầu bình an và sống hướng thiện
Đây cũng là một lễ hội lớn tại miền Bắc, nhất là so với giới kinh doanh thương mại, làm ăn kinh doanh. Cuối năm trả nợ, đầu năm đi vay bà chúa Kho đã trở thành một phong tục sống sót truyền kiếp tại Nước Ta. Đền bà chúa Kho nằm tại làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Ngày khai hội vào 14/1 âm lịch. Lễ hội có tục dâng hương, khấn vay tiền Bà Chúa ( tượng trưng ) ” cầu tài phát lộc “. Theo thần thoại cổ xưa, Bà Chúa Kho là người phụ nữ chịu khó, sau khi lấy vua nhà Lý, bà xin vua cho về vùng Vũ Ninh chiêu dân lập ấp, khai khẩn ruộng hoang, tổ chức triển khai sản xuất ở 72 trang ấp. Bà còn trông nom kho lương thực, dữ gìn và bảo vệ tốt quân lương trong và sau chiến thắng quân Tống ở sông Như Nguyệt ( sông Cầu ) năm 1076. Khi Bà qua đời, mộ của bà được đưa về thôn Quả Cảm ( xã Hòa Long, TP Bắc Ninh ) nơi bà sinh ra. Còn ở những trang ấp đều có đền thờ. Tại xã Cổ Mễ, nhân dân làm đền thờ bà Chúa tại núi Kho, nên còn có tên là đền thờ bà Chúa Kho .

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội