Nhà Hạ – Wikipedia tiếng Việt - EU-Vietnam Business Network (EVBN)

Nhà Hạ (tiếng Trung: 夏朝; Hán-Việt: Hạ triều; bính âm: Xià Cháo, khoảng thế kỷ 21 TCN – khoảng thế kỷ 16 TCN[note 4]) là một danh từ lịch sử chưa được kiểm chứng của Trung Quốc, đây là giai đoạn huyền thoại được nhiều nhà nghiên cứu coi là tương đương với giai đoạn văn hoá Nhị Lý Đầu nhưng vẫn cần được khảo chứng thêm.

Nhiều người cho rằng nhà Hạ chưa phải là 1 triều đình quản lý đúng nghĩa mà là một liên minh nhiều bộ lạc cổ đại của người Hoa Hạ có hình thức tù trưởng phức tạp, tuy nhiên lịch sử dân tộc Trung Quốc vẫn chưa hề rõ ràng lắm và chưa đạt đến trình độ văn minh cho đến thời nhà Thương cho nên vì thế ” Hạ ” ở đây vẫn là một chủ thể gây tranh cãi xét về tính lịch sử vẻ vang thực tiễn. Căn cứ theo ghi chép trong sách sử thì Tam Đại gồm Hạ, Thương, Chu đều là vương triều phong kiến phân quyền, quân chủ và chư hầu chia nhau mà quản lý, [ 3 ] và triều Hạ là vương triều phong kiến thị tộc thế tập tiên phong. [ 4 ] Trong những văn vật thời kỳ Hạ, có số lượng nhất định lễ khí làm bằng đồng thanh hoặc ngọc, [ 5 ] [ 6 ] niên đại của chúng ước tính là vào cuối Thời đại đồ đá mới, đầu Thời đại đồ đồng. [ 7 ]Mặc dù ghi chép tương quan đến triều Hạ trong những văn hiến truyền thống lịch sử Trung Quốc là khá nhiều, tuy nhiên những sách này được viết khá muộn sau thời kỳ đó. Cho đến nay vẫn chưa phát hiện được chứng cứ trực tiếp để hoàn toàn có thể công nhận sự sống sót của triều Hạ ( như văn tự thời kỳ đó hoặc di tích lăng tẩm ), do đó trong giới lịch sử học cận tân tiến có người hoài nghi tính chân thực về sự sống sót của triều Hạ. Văn hóa Nhị Lý Đầu phát hiện được ở tây bộ Hà Nam và nam bộ Sơn Tây có những điều kiện kèm theo cơ bản về niên đại và vị trí địa lý của nhà Hạ, tuy nhiên do chưa khai thác được những ghi chép văn tự giống như giáp cốt bốc từ ở Ân Khư, do vậy tính sống sót của nền văn minh Hạ vẫn chưa thể xác nhận được, triều đại nhà Hạ thời nay được coi là một lịch sử một thời văn hoá hơn là một quy trình tiến độ lịch sử dân tộc. [ tham 2 ] Nhiều học giả trong và ngoài Trung Quốc nhận định và đánh giá rằng di chỉ Nhị Lý Đầu ở Yển Sư thuộc Hà Nam có năng lực là di tích đô thị của triều Hạ tối thiểu là trong thời kỳ thứ nhất và thứ nhì, tuy nhiên hiện vẫn đang phải tìm kiếm thêm địa thế căn cứ xác nhận để làm rõ. [ tham 3 ] [ 8 ]

Căn cứ theo ghi chép trong sử sách, Vũ truyền vị cho con là Khải, cải biến thiện nhượng chế bộ lạc nguyên thủy, khởi đầu tiền lệ thế tập vương vị kéo dài 4000 năm trong lịch sử Trung Quốc.[9] Triều Hạ tổng cộng truyền được 14 đời với 17 vua,[note 1] kế tục trong khoảng 471 năm,[note 2] bị triều Thương tiêu diệt. Triều Hạ được xem là vương triều đầu tiên theo lịch sử truyền thống Trung Quốc, có địa vị lịch sử khá cao, người Hán đời sau thường tự xưng là “Hoa Hạ”, trở thành danh từ đại diện cho Trung Quốc.[note 6]

Bạn đang đọc: Nhà Hạ – Wikipedia tiếng Việt

Trong lịch sử dân tộc, triều Hạ được gọi quen là ” Hạ ” ( 夏 ). [ tham 10 ] Liên quan đến nguồn gốc tên gọi ” Hạ “, trong giới học giả đa phần có 10 loại thuyết, [ note 7 ] trong đó quan điểm có độ khả tín cao nhất nhận định và đánh giá rằng ” Hạ ” là chữ tượng hình tượng trưng cho vật tổ của tộc Hạ. [ note 8 ] [ tham 25 ] Tư Mã Thiên chép chữ ” Hạ ” ( 夏 ) là thương hiệu bộ lạc do 12 thị tộc tổ thành : Tự tính Hạ hậu thị, Hữu Hỗ thị, Hữu Nam thị, [ note 9 ] Châm Tầm thị, Đồng Thành thị, Bao thị, Phí thị, [ note 10 ] Kỉ thị, Tăng thị, Tân thị, Minh thị, Châm Quán thị. [ note 11 ] Vua Hạ là thủ lĩnh của bộ lạc, do vậy sau khi kiến lập triều Hạ, lấy tên bộ lạc làm quốc hiệu. [ tham 26 ] Trương Thủ Tiết thời Đường thì đánh giá và nhận định ” Hạ ” là do Đại Vũ thụ phong tại Dương Trạch làm ” Hạ Bá “, sau lấy làm tên. Lại có thuyết nói ” Hạ ” bắt nguồn từ địa điểm ” Hữu Hạ chi cư “, ” Đại Hạ ” diễn biến thành tên bộ lạc, rồi trở thành quốc hiệu. [ tham 10 ]
Theo ghi chép trong văn hiến Trung Quốc cổ đại, trước khi Hạ hậu thị kiến lập, Open cuộc chiến tranh tiếp tục giữa bộ tộc Hạ và những bộ tộc khác xung quanh để tranh đoạt vị thế thủ lĩnh liên minh. Trong truyền thuyết thần thoại cổ sử Trung Quốc, bộ tộc Hạ từ từ hưng khởi từ thời Chuyên Húc về sau. Có không ít văn hiến cổ đại truy nguyên Hạ tộc đến Chuyên Húc. [ note 12 ] Trong ” Sử ký – Hạ bản kỉ ” và ” Đại đái lễ ký – Đế hệ “, nói rằng Cổn là con của Chuyên Húc. Tuy nhiên, cũng có 1 số ít văn hiến thì nói rằng Cổn là cháu năm đời của Chuyên Húc. [ note 13 ] Các văn hiến này cho thấy rằng Hạ tộc rất có năng lực là một chi hậu duệ của Chuyên Húc. Có thuyết cho rằng Hạ tộc khởi nguyên tại khu vực dãy núi Mân Sơn trên thượng du Mân giang thuộc nơi giao giới giữa ba tỉnh Tứ Xuyên – Cam Túc – Thanh Hải lúc bấy giờ. Sau đó, họ dần theo thượng du Hán Thủy cổ, qua trung hạ du Vị Thủy, dời về phía đông đến lưu vực Y – Lạc tại nam bộ Sơn Tây – tây bộ Hà Nam. [ tham 25 ]

Mục Lục

Cổn – Vũ trị thủy[sửa|sửa mã nguồn]

Thành viên Hạ tộc tiên phong được văn hiến ghi chép là Cổn. Trong ” Quốc ngữ – Chu ngữ ” có ghi rằng Cổn là thủ lĩnh của Hạ tộc, được phong tại Tung, [ note 14 ] cho nên được gọi là ” Tung bá Cổn “. Sau này, Vũ kế thừa Cổn làm ” Tung bá Vũ “. Điều này biểu lộ rằng Hạ tộc hoạt động giải trí ở phụ cận Tung Sơn. [ note 15 ] [ tham 33 ] Đương thời, nước sông gây lụt, có không ít những bộ lạc hình thành liên minh bộ lạc nhằm mục đích chống lại nước lụt, Cổn được Tứ Nhạc cử làm chỉ huy trị thủy, trải qua chín năm tuy nhiên ở đầu cuối thất bại. Nguyên nhân trị thủy thất bại có năng lực là do ông không giỏi trong việc đoàn kết tộc nhân cùng những bộ lạc khác. ” Thượng thư — Nghiêu Điển ” chép rằng Nghiêu ngay từ tiên phong đã nhận định và đánh giá rằng Cổn trái mệnh hại tộc, hủy hại người thiện lương nên phản đối Cổn chỉ huy trị thủy, [ tham 9 ] điều này biểu lộ rằng trong thời hạn Cổn chỉ huy trị thủy có không ít bộ lạc bất mãn với ông. Trong ” Thượng thư — Hồng phạm ” và ” Quốc ngữ — Lỗ ngữ ” lại đề cập thêm rằng ” Cổn chướng hồng thủy “, cho thấy chiêu thức trị thủy của Cổn đa phần là dùng đất, gỗ ngăn trở để chặn nước lụt, hoàn toàn có thể đây cũng là một nguyên do của việc Cổn trị thủy chín năm thất bại. [ tham 34 ] Sau khi trị thủy thất bại, Cổn bị Hoa Thành giết tại Vũ Sơn nằm ven biển Hoàng Hải. [ note 16 ]

(bản khắc đá thời Đông Hán Vũ Lương từ tại huyện Tranh diễn đạt Đại Vũ trị thủy, tay cầm cày ( bản khắc đá thời Đông Hán Vũ Lương từ tại huyện Gia Ninh, Sơn ĐôngVũ là con của Cổn, sau khi Cổn mất, Vũ thụ mệnh của Thuấn làm công tác làm việc trị thủy. Vũ nâng cấp cải tiến chiêu thức trị thủy của cha, nạo vét dòng sông, đoàn kết tộc nhân những bộ lạc, ở đầu cuối kìm hãm được nước lụt. ” Sử ký — Hạ bản kỉ ” có chép rằng khi Vũ trị thủy ” lao thân tiêu tư, 13 năm sống ở ngoài, qua cửa nhà không dám vào “, niềm tin khắc khổ này được hậu thế truyền tụng, trong quy trình trị thủy có năng lực cũng đã triển khai đoàn kết giữa tộc nhân những bộ lạc. ” Mạnh tử — Đằng Văn công ” đề cập đến chiêu thức trị thủy của Vũ : ” khai thông chín sông, đào thông Tể, Tháp ra Chư Hải, khơi Nhữ, Hán ; tháo nước Hoài, Tứ vào Giang [ tham 35 ] “. Vũ cũng đề xướng nông nghiệp, nhấn mạnh vấn đề ” tự thân trồng trọt mà có thiên hạ “. [ tham 36 ] Hàn Phi Tử — Ngũ đố ” khen ngợi Vũ ” thân cầm cày xẻng mà chỉ huy dân, đùi và cẳng chân không mọc được lông, nhọc nhằn của nô lệ cũng không bằng của ông “. [ tham 37 ]Do Vũ có công trị thủy và triển khai sản xuất nông nghiệp, thế lực của bộ tộc Hạ tăng cường. Sau đó, Thuấn cũng phái Vũ đi thảo phạt Tam Miêu. Vũ nhiều lần vượt mặt Tam Miêu, xua đuổi Tam Miêu đến lưu vực Đan Giang và Hán Thủy, củng cố quyền vua. Trong ” Mặc Tử — Phi công ” có viết về việc sau khi Vũ thắng Tam Miêu ” biệt vật thượng hạ, khanh chế đại cực, nhi thần dân bất vi, thiên hạ nãi tĩnh “, qua đó hoàn toàn có thể thấy rằng sau khi Vũ trị thủy và thắng lợi trước Tam Miêu, bộ tộc Hạ trở thành thủ lĩnh liên minh bộ tộc. Thuấn đem đế vị thiện nhượng cho Vũ, Vũ tại Đồ Sơn [ note 17 ] triệu tập hội minh bộ lạc, một lần nữa chinh thảo Tam Miêu. [ note 18 ] Trong Tả truyện có chép ” người vạn quốc đem theo ngọc lụa ” tham gia Đồ Sơn hội minh, [ tham 45 ] hoàn toàn có thể thấy năng lực hiệu triệu của bộ lạc Hạ. [ tham 3 ] Có một lần tại Cối Kê [ note 19 ] [ note 20 ] tổ chức triển khai hội minh bộ lạc, thủ lĩnh Phòng Phong thị đến muộn nên bị Vũ xử tử. Trong văn hiến cổ còn viết về việc Vũ địa thế căn cứ vào đường đi xa hay gần của những bộ lạc chư hầu mà phân biệt nạp cống nhiều hay ít, hoàn toàn có thể thấy bộ tộc Hạ khống chế về mặt kinh tế tài chính của những bộ lạc xung quanh. Vũ từng tiến cử thủ lĩnh họ Yển là Cao Dao có thanh thế ở phía đông làm người thừa kế, bộc lộ tôn trọng truyền thống thiện nhượng. [ tham 33 ] Tuy nhiên, chưa đến khi thiện nhượng thì Cao Dao lại mất trước Vũ. Hạ Vũ lại mệnh thủ lĩnh Đông Di là Ích [ note 21 ] làm người thừa kế, tuy nhiên có rất nhiều bộ lạc không ủng hộ việc này, ngược lại họ ủng hộ con của Vũ là Khải. [ note 22 ]

Gia thiên hạ[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi Vũ mất, Ích không có được quyền vị, ngược lại Khải được dân chúng ủng hộ nên đoạt được quyền vị. Ghi chép về tiến trình lịch sử vẻ vang này không giống nhau. Theo Trúc thư kỉ niên cổ bản, sau khi Ích tức vị, Khải giết Ích mà đoạt lấy quân vị. [ note 23 ] Lại có thuyết nói sau khi Ích kế vị, có 1 số ít bộ tộc không thần phục Ích mà lại ủng hộ Khải, họ tiến hành cuộc chiến tranh với bộ tộc của Ích, ở đầu cuối Khải thắng và đoạt được quyền vị. Sau đó, Ích suất lĩnh liên minh Đông Di thảo phạt Khải. Trải qua mấy năm đấu tranh, Khải xác lập vị thế thủ lĩnh trong liên minh bộ tộc. [ note 24 ] Văn hiến Tiên Tần ghi chép về vấn đề này cùng cho là ” công thiên hạ ” biến thành ” gia thiên hạ “, tức thiên hạ là của chung biến thành thiên hạ của một nhà, khu vực Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên từ đây Open khái niệm ” vương quốc ” [ note 25 ]. [ tham 31 ] Không ít học gia lịch sử vẻ vang đánh giá và nhận định đây là khởi thủy của triều Hạ — vương triều thế tập tiên phong của Trung Quốc. [ tham 3 ] Sau đó, không ít bộ tộc theo khuynh hướng thiện nhượng truyền thống cuội nguồn nghi vấn về quyền vị của Khải. Hữu Hỗ thị vốn ở vùng ngoài kinh đô của Khải, [ note 28 ] trượng nghĩa khởi binh, [ note 29 ] suất lĩnh liên minh bộ tộc hướng đến thảo phạt kinh đô của Khải, cùng quân của Khải đại chiến tại Cam [ note 28 ] Trước khi chiến, Khải công bố quyền vị của ông là ” cung hành thiên “, tức là theo ý trời. Điều này trở thành nguyên mẫu của thiên tử luận của triều Chu sau này. Khải nhận được sự tán đồng của dân chúng Cafe Trung Nguyên, do vậy chiếm tuyệt đại lợi thế về phương diện số người, sau cuối vượt mặt Hữu Hỗ thị, trừng phạt bằng cách giáng họ làm mục nô. [ note 30 ] [ note 31 ] Đây là thắng lợi thứ hai đại diện thay mặt cho việc ý niệm xã hội chủ lưu của khu vực Cafe Trung Nguyên đi từ chính sách thiện nhượng nguyên thủy chuyển hướng sang chế độ thế tập. [ tham 31 ]Thị tộc Hạ có nguyên mang họ ( tính ) Tự, tuy nhiên từ thời Khải trở đi chuyển sang dùng quốc danh ” Hạ ” làm họ. Đồng thời, Khải không liên tục sử dụng xưng hiệu ” bá ” mà đổi sang dùng ” hậu “, tức ” Hạ hậu Khải “. [ note 36 ] [ tham 57 ] Khải có tài ca hát, giỏi múa, thường cử hành thịnh yến. Trong đó, một lần lớn nhất là tại Quân Đài [ note 37 ] [ note 38 ] ấy là Quân Đài chi hưởng, còn tại ” Thiên Mục chi dã ” [ note 39 ] biểu diễn ca vũ. ” Sơn Hải kinh – Hải ngoại tây kinh ” chép rằng Khải khi múa ” tay trái giữ ế [ note 40 ], tay phải cầm vòng, đeo ngọc hoàng [ note 41 ] “. [ tham 58 ] Văn hiến nhạc vũ cổ xưa của Trung Quốc như ” Cửu biện “, ” Cửu ca ” và ” Cửu thiều ” [ note 42 ] đều nhận Khải là tác giả gốc. Trong thời hạn Khải thống trị, con là Vũ Quan, [ note 44 ] thường làm mưa làm gió. ” Hàn Phi Tử — Thuyết nghi ” chép rằng người này ” hại nước hại dân bại pháp “, ở đầu cuối bị giết. [ tham 61 ]

Thái Khang thất quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi Hạ Khải mất, con là Thái Khang thừa kế hậu vị, Thái Khang chỉ để tâm vào du ngoạn, không lo chính sự. [ tham 62 ] Trong thời hạn Thái Khang tại vị, quyền uy của bộ tộc Hạ suy yếu, những bộ lạc Đông Di là Thái Hạo và Thiếu Hạo thừa cơ tây tiến. Thủ lĩnh Nghệ [ note 45 ] [ note 46 ] của tộc Đông Di là người giỏi bắn cung, ông suất quân từ đất Từ [ note 47 ] của Đông Di dời đến đất Cùng Thạch [ note 48 ] của Hạ hậu thị, thông hôn với người Hạ địa phương, hình thành nên Hữu Cùng thị [ note 49 ] Dưới sự ủng hộ của dân Hạ, Nghệ đoạt lấy Hạ chính, [ note 50 ] Thái Khang sau đó chạy đến Châm Tầm [ note 51 ] thuộc Châm Tầm thị .Sau khi Nghệ đoạt được quyền vị, ông không xưng vương mà lập em của Thái Khang là Trung Khang làm vương, tuy nhiên quốc sự trên thực tiễn đều do Nghệ trị lý. Việc này khiến cho không ít bộ lạc bất mãn, trong đó Hòa thị và Hi thị công khai minh bạch phản đối, họ đồng thời cũng có trách nhiệm chủ trì hoạt động giải trí quan sát những hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên. Nghệ nói họ phế thời loạn nhật, phái Dận [ note 52 ] suất binh thảo phạt hai thị tộc Hi và Hòa, trước khi chiến cử hành lời thệ sư ” Dận chinh ” [ note 53 ], giành thắng lợi trong trận chiến. [ tham 26 ] } } 。Sau khi Trung Khang mất, con là Tướng kế vị. Sau đó, Tướng chạy trốn hướng về hai thị tộc Châm Tầm [ note 51 ], Châm Quán [ note 54 ] Từ đó, Nghệ một mình đảm đương vương vị. Nghệ giỏi săn bắn, không thạo trị lý, sau khi đoạt quyền thì cũng giống như Thái Khang khi trước, ham săn bắn mà bỏ bê quốc sự. Ông vô hiệu những trung thần như Vũ La, Bá Khốn, Long Ngữ, trọng dụng Hàn Trác [ note 55 ]. Hàn Trác vào thời niên thiếu do bịa đặt dối gạt mọi người nên bị quân chủ của Bá Minh thị đuổi đi, sau được thủ lĩnh Hữu Cùng thị là Hậu Nghệ thu dưỡng, trở thành một người của Hữu Cùng thị, được trọng dụng [ note 56 ] Thế lực của Hàn Trác ngày càng vững mạnh, về sau thừa cơ hội Nghệ ra ngoài săn bắn, Hàn Trác giết Nghệ và gia nhân, đoạt quyền lực tối cao và thê của Nghệ, sinh hai con trai là Ế [ note 57 ] và Kiêu [ note 58 ] Hàn Trác đem đất Qua [ note 59 ] phong cấp cho Ế, đem đất Quá [ note 60 ] phong cấp cho Kiêu. Kiêu nhận mệnh của cha, suất binh trước sau diệt Châm Quán thị và Châm Tầm thị vốn thân Hạ, giết Tướng đang ẩn náu tại Châm Tầm. Thê tử [ note 61 ] của Tướng là Hôn [ note 62 ] [ note 63 ] đương thời có mang con của Tướng, bà theo lỗ tường đào tẩu đến quê nhà mẹ là Hữu Nhưng thị [ note 64 ] [ note 65 ] tị nạn. Không lâu sau, bà sinh hạ di phúc tử Thiếu Khang. [ note 66 ]

Thiếu Khang trung hưng[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi trưởng thành, Thiếu Khang giữ chức mục chính [ note 67 ] của Hữu Nhưng thị. Sau khi biết chuyện, Kiêu phái người truy sát, Thiếu Khang không đối phó nổi nên chạy đến Hữu Ngu thị ( hậu duệ của Thuấn ), được giữ chức bào chính. [ note 68 ] Thủ lĩnh Hữu Ngu thị là Ngu Tư [ note 69 ] không có con trai mà chỉ có hai con gái, [ note 70 ] Ngu Tư đem hai người con gái hứa phối cho Thiếu Khang, ban ruộng một thành, người một lữ [ note 71 ] [ note 72 ] đồng thời đem Luân Ấp [ note 73 ] [ note 74 ] giao cho Thiếu Khang quản trị. Thiếu Khang lấy Luân Ấp làm căn cứ địa, tổ chức triển khai dân chúng Hạ tộc còn lại, thiết quan phân chức. Thiếu Khang phái Nữ Ngải đến triều đình của Kiêu mật thám, sẵn sàng chuẩn bị Phục hồi Hạ thất. [ tham 65 ] Đương thời, di thần của Hạ thất là Mĩ [ note 75 ] ẩn náu tại Hữu Cách thị [ note 76 ] biết được việc Thiếu Khang sẵn sàng chuẩn bị đoạt lại chính quyền sở tại, đích thân dẫn tàn dư dân chúng Châm Quán thị, Châm Tầm thị cùng Thiếu Khang hội sư, liên hiệp vượt mặt Hàn Trác, phục lập Thiếu Khang là Hạ hậu. Sau khi Thiếu Khang diệt Kiêu ở đất Quá, lại phái con là Trữ [ note 77 ] đi diệt Ế ở đất Qua. Đến lúc này, Hữu Cùng thị bị tiêu diệt sau gần 100 năm khống chế Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên, kết thúc thời kỳ ” vô vương ” 40 năm. [ tham 1 ] Hạ do đó phục quốc, hậu thế gọi là ” Thiếu Khang trung hưng “. Thông qua tiến trình từ Thái Khang thất quốc đến Thiếu Khang trung hưng, hoàn toàn có thể thấy được lịch trình Hoa Hạ tộc bình định bộ lạc phương quốc Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên ( nhất là Đông Di tộc ). [ tham 3 ]Sau khi con của Thiếu Khang là Trữ thừa kế hậu vị, ông hiểu rõ sự bất mãn của Đông Di so với Hạ thất, nhằm mục đích củng cố thế lực tại phía đông, ông dời đô thị từ Nguyên [ note 78 ] về phía đông đến Lão Khâu [ note 79 ] Trữ xem trọng tăng trưởng vũ khí và sản xuất binh giáp. Trong văn hiến thường Open ” Trữ tác giáp “, ” Trữ tác mâu “. Ông còn phái người thảo phạt Đông Di ở khu vực duyên hải Đông Nam ( nay là khu vực nam bộ Sơn Đông, đông bộ An Huy, Giang Tô ). Theo thần thoại cổ xưa, ông bắt được vật cát tường như ý là cửu vĩ hồ. Bản đồ triều Hạ trong thời hạn thống trị của Trữ khoách trương đến bờ Đôn Hải ( nay là Hoàng Hải ). Thời kỳ Trữ tại vị cũng là lúc triều Hạ hưng thịnh nhất. Người Hạ đắc biệt tôn trọng so với Trữ, vì Trữ mà cử hành ” báo tế “. [ tham 33 ]Thời con của Trữ là Hòe tại vị, hai tộc Đông Di và Hoa Hạ khởi đầu cùng sống sót độc lập. Trong đó chín bộ lạc cư trú tại lưu vực Hoài Hà-Tứ Thủy là Quyến Di, Vu Di, Phương Di, Hoàng Di, Bạch Di, Xích Di, Huyền Di, Phong Di, Dương Di ( tức Cửu Di ) thường thì hướng Hạ hậu nạp cống chúc hạ. Sau khi Hòe mất, con là Mang kế vị, con của Mang là Tiết kế vị sau khi Mang mất, trong thời hạn này hai tộc Đông Di và Hoa Hạ dần đồng nhất. Trong thời hạn Tiết tại vị, Đông Di tộc về cơ bản đã đồng nhất, do vậy ông mở màn tăng trưởng về phía tây. Đồng thời, ông khởi đầu phong đất phong hiệu cho những phương quốc bộ lạc thuận theo Hạ thất, việc này khởi đầu chư hầu chế lê dài trong nhiều thế kỷ sau. Sau khi Tiết mất, con là Bất Giáng [ note 80 ] kế vị, từng nhiều lần suất binh chinh thảo Cửu Uyển ở phía tây. [ note 81 ]

Thương Thang diệt Kiệt, nhà Thương thay nhà Hạ[sửa|sửa mã nguồn]

Tranh mô tả Kiệt cầm kích, ngồi lên hai nữ bộc.
(vẽ vào thời Hán, Vũ lương từ, Gia Tường, Sơn Đông)Khi Bất Giáng già yếu, nội thiện cho đệ là Quynh. [ note 82 ] Sau khi Quynh mất, con là Cần [ note 83 ] kế vị. Sau khi kế vị không lâu, Cần bệnh mất, đường huynh là Khổng Giáp – con của Bất Giáng – kế vị. Khổng Giáp triển khai cải biến truyền thống lịch sử tế tự tổ tông trong Hạ lễ, khởi đầu tế tự Thiên Đế. ” Sử ký-Hạ bản kỉ ” thuật rằng Khổng Giáp ” ham thích thuật quỷ thần, thao tác dâm loạn “. [ note 84 ] Không ít phương quốc bộ lạc khởi đầu bất mãn so với Hạ thất, tuy nhiên quan hệ giữa Hoa Hạ tộc và Đông Di tộc vẫn hữu hảo, có năng lực là do độ đồng điệu giữa hai tộc đã khá cao. Từ thời Khổng Giáp, Hạ hậu thị mở màn ngày càng suy lạc. [ note 85 ] Khi Khổng Giáp mất, con là Cao [ note 86 ] kế vị. Khi Cao mất, con là Phát [ note 87 ] kế vị. Trong quy trình tiến độ này, quan hệ giữa phương quốc bộ lạc và Hạ thất xấu đi, tranh chấp trong nội bộ thị tộc mãnh liệt hơn. Từ thời Khổng Giáp qua Cao và Phát, đến Lý Quý ( biệt danh Hạ Kiệt ), nội loạn không ngừng .Sau khi Phát mất, con là Lý Quý ( Kiệt ) kế vị. Kiệt là người giỏi võ, ” Sử ký — Luật thư ” chép rằng Kiệt ” tay đánh sài lang, chân truy tứ mã [ tham 68 ] ” Trong thời hạn Hạ Kiệt tại vị, quan hệ giữa Hạ thất và phương quốc bộ lạc đã bị phá vỡ, số bộ lạc cống nạp cho Hạ không ngừng giảm thiểu, Kiệt do vậy thường thảo phạt bộ lạc không quy phục. Trong văn hiến có ghi rằng Kiệt tham sắc, sau khi vượt mặt mỗi bộ lạc thì tuyển chọn phi tử trong số những phái đẹp. Hữu Thi thi [ note 88 ] đề cập trong ” Quốc ngữ-Tấn ngữ ” [ note 89 ] ; Mân Sơn thị, Mạt Hỉ thị đề cập trong ” Trúc thư kỷ niên ” đều có kết cục như vậy. Trong đó, Muội Hỉ của Mạt Hỉ thị kết giao với Y Doãn [ note 90 ] Kiệt nhiều lần chinh phục chọc giận không ít bộ tộc khá có quyền uy. Hữu Mân thị [ note 91 ] [ note 92 ] do không phục tùng Kiệt mà bị diệt. Bộ tộc Thương mang tính Tử, hoạt động giải trí tại khu vực nay là tây nam bộ tỉnh Sơn Đông, mở màn trở nên thịnh vượng chính là trong thời loạn này của triều Hạ. Kiệt cũng nhân việc Thương không phục làm nguyên do để thảo phạt, vượt mặt thủ lĩnh của Thương là Thang. Thang bị cầm tù tại Hạ Đài, [ note 93 ] [ note 38 ] sau đó được phóng thích. Ngoài việc đề cập đến quan hệ đối ngoại xấu đi, trong những văn hiến còn đề cập đến việc Kiệt dùng người không thích hợp trong triều đình .Kiệt chỉ chăm sóc đến hưởng lạc, không màng tới khổ cực của dân gian. Theo thần thoại cổ xưa, dân Hạ nguyền rủa cho Kiệt sớm ngày quy thiên, Kiệt biết được thì nói đùa rằng bản thân là Thái Dương trên trời, Thái Dương bất tử thì ông cũng tử bất, dân Hạ liền chỉ Thái Dương trách, hỏi Thái Dương khi nào thì phá diệt, tình nguyện cùng diệt vong. [ note 94 ] [ tham 71 ] Khoảng cuối thế kỷ 17 TCN và đầu thế kỷ 16 TCN, thủ lĩnh bộ tộc Thương là Thang tận dụng tâm ý dân Hạ hận Kiệt, link phương quốc bộ lạc thảo phạt Kiệt. Liên minh diệt trừ những bộ tộc thân Hạ là Vi, [ note 95 ] Cố, [ note 96 ] Côn Ngô, [ note 97 ] [ note 98 ] sau đó khai chiến với Kiệt. Thế lực của Thang lớn, Kiệt ngăn ngừa không được, vừa chiến vừa trốn, sau cuối chiến bại tại đất cũ của Hữu Tung thị. Kiệt trốn đến Minh Điều [ note 99 ] Thang đuổi kịp, tiến hành đại chiến tại đây. Kiệt một lần nữa bị vượt mặt, bị Thang đuổi đày tại Lịch Sơn [ note 100 ] cùng sống với Mạt Hỉ thị, sau cuối đến núi ở Nam Sào [ note 101 ] thì mất ở đó. ” Hoài Nam Tử — Tu Vũ huấn ” thì viết có chút sự không tương đồng, theo đó Thang ” chỉnh binh ở Minh Điều, vây hãm quân Hạ tại Nam Sào, trách mắng việc đã qua ( của Kiệt ), đầy đến Lịch Sơn “. [ tham 73 ] Trong truyền thuyết thần thoại của hậu thế, Hạ hậu Kiệt bị miêu tả là một bạo quân, hậu nhân thường đem Hạ hậu Kiệt và Thương Trụ Vương, Chu Lệ Vương và Chu U Vương gọi chung là những bạo quân họa quốc ương dân, nhưng trong những văn hiến khá sớm thì Kiệt được ghi chép rất giản lược. ” Thượng Thư — Thang thệ ” có ghi rằng khi Thang phạt Kiệt có nêu ra tội trạng của Kiệt chỉ là ” suất át chúng lực, suất cát Hạ ấp “. [ tham 70 ] Trong trận Minh Điều, Hạ thất bị lật đổ, Thang nhận được sự ủng hộ của phương quốc bộ lạc mà xưng vương tại Bạc, [ note 102 ] kiến lập Thương vương triều, trở thành lần biến hóa triều đại tiên phong trong lịch sử vẻ vang Trung Quốc. Chính quyền thế tập tiên phong tại Trung Quốc là Hạ triều truyền được 14 đời, 17 vua, [ note 1 ] trải qua 471 năm. [ note 3 ]
Sau khi Hạ diệt vong, thế lực còn lại hầu hết lưu cư Cafe Trung Nguyên [ note 103 ] tuy nhiên cũng có hai chi phân biệt thiên di hướng bắc và hướng nam. Kiệt đem theo không ít dân chúng Hạ tộc từ Lịch Sơn nam thiên đến Nam Sào, chính là chi phía nam. Chi phía bắc tiến vào cao nguyên Mông Cổ, cùng những tộc địa phương dung hợp, có người nhận định và đánh giá đấy chính là dân tộc bản địa được hậu nhân gọi là Hung Nô. ” Sử ký — Hung Nô liệt truyện ” có chép rằng ” tiên tổ của Hung Nô cũng là hậu duệ của Hạ hậu thị, gọi là Thuần Duy [ note 104 ] [ tham 76 ] “. ” Quát địa phả ” cho biết cụ thể hơn ” con ( Hạ Kiệt ) là Huân Dục [ note 105 ] [ note 106 ] có thê là thê thiếp của Kiệt, tị cư ở Bắc Dã, sơ tán theo thú nuôi, Trung Quốc gọi là Hung Nô “. [ tham 77 ] Thương Thang phong một chi của Hạ thất mang họ Tự tại Kỷ quốc để phụng tự tông miếu tổ tiên [ tham 78 ] [ tham 79 ]. ” Sử ký-Trần Kỉ thế gia ” ghi rằng hậu duệ Hạ tộc tại ” Ân thời hoặc phong hoặc tuyệt ” [ tham 80 ] Sau khi Chu Vũ Vương diệt Thương và trở thành vương, ông phong hậu duệ của Đại Vũ là Đông Lâu công tại đất Kỷ, liên tục quốc tộ Kỉ quốc, chủ quản việc tế tự so với Vũ. Mạt kỳ Xuân Thu, Khổng Tử do sùng thượng Hạ lễ nên còn đặc biệt quan trọng đến Kỷ quốc phỏng vấn khảo sát [ tham 81 ] Tại thôn Vũ Lăng ở Cối Kê Sơn thuộc Thiệu Hưng của Chiết Giang, đời sau họ Tự của Hạ Vũ đến nay vẫn giữ lăng của Vũ [ note 107 ] [ tham 83 ] Quách Mạt Nhược, Hồ Hậu Tuyên, Trình Cảnh đánh giá và nhận định Thổ phương trong Giáp cốt văn chính là Hạ sau khi chiến bại. [ tham 84 ] [ tham 85 ] [ tham 86 ] Căn cứ ghi chép trên Bốc từ, Thổ phương là một phương quốc vững mạnh ở tây-bắc của Ân [ note 108 ], là đối tượng người tiêu dùng mà Vũ Đinh và những vua Thương trước đó trường kỳ chinh thảo. Sau khi Vũ Đinh chinh phục Thổ phương, tại ” Đường thổ ” trong trong nước của Thổ phương cho thiết kế nên thành ấp lớn là ” Đường “, khống chế nhân dân Thổ phương, về sau không lại thấy có ghi chép Thổ phương bạn biến. [ tham 85 ] Thời Chu sơ, Thành Vương phong quân chủ tiên phong của Tấn quốc là Đường Thúc Ngu ở nơi đó. [ tham 87 ]Sau khi vua Thiếu Khang trung hưng vương thất, phong cho con thứ là Vô Dư làm vua nước Việt ở đất Cối Kê ( nay thuộc huyện Thiệu Hưng tỉnh Chiết Giang ) để lo việc phụng thờ. Do ở nơi man hoang nên tiến trình sau nhà Hạ và nhà Thương cho đến Tây Chu nước này không có ảnh hưởng tác động gì lớn để sử sách ghi chép, đến cuối thời Xuân Thu, Việt vương Câu Tiễn giành ngôi bá chủ Cafe Trung Nguyên nước Việt mới được quan tâm đến. Đến giữa thời Chiến Quốc, nước Việt suy yếu bị nước Sở vượt mặt. Con thứ hai của Việt vương Vô Cương là Minh Di được vua Sở cho quản lý vùng đất Ngô Thành ( nay ở huyện Ngô Hưng tỉnh Chiết Giang ), nằm ở phía nam Âu Dương Đình, được đặt tên như vậy do tại nó được thiết kế xây dựng ở phía nam và là phía dương ( mặt trời ) của núi Âu Dương, vì vậy ông được đặt thương hiệu là Âu Dương Đình Hầu. Năm 223 TCN, tướng nước Tần là Vương Tiễn tiến vào vùng đất Việt. Các thủ lĩnh người Việt ở đây ( là hậu duệ của Câu Tiễn ) đều quy phục. Vương Tiễn bèn lấy đất Việt lập Q. Cối Kê. Con cháu họ liên tục giữ họ Âu, Âu Dương hay Âu Hầu để tưởng niệm chức tước rất lâu rồi của tổ tiên .Năm 334 TCN, một nhánh khác của nước Việt bị nước Sở vượt mặt đã chạy đến vùng Phúc Kiến thiết kế xây dựng nước Mân Việt. Quốc gia này bị nhà Tần khuất phục, tuy nhiên chẳng bao lâu ” nhà Tần mất hươu khiến thiên hạ cùng đuổi “, cháu 7 đời của Vô Cương là Vô Chư vì có công chống Tần nên được Hán Cao Tổ được cho phép phục quốc và phong làm Mân Việt Vương. Mân Việt bị chiếm đóng một phần bởi nhà Hán vào cuối thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Tuy nhiên, do địa hình được phủ bọc bởi núi non, nhà Hán lúc đó không hề trọn vẹn trấn áp được vùng này. Mân Việt bị thôn tính bởi Nam Việt từ năm 183 TCN đến 135 TCN, nhưng họ phục quốc chưa bao lâu thì bị xâm lăng bởi nhà Hán năm 110 trước Công Nguyên. Một phân nhóm dân tộc bản địa tên là Huệ An Nữ tự nhận họ là con cháu của những người Mân Việt xưa. Ngày nay, theo phân loại dân tộc bản địa của Trung Quốc, nhóm Huệ An Nữ được xếp làm một nhánh của dân tộc bản địa Hán .Năm 472 TCN, sau khi hủy hoại nước Ngô, Việt vương Câu Tiễn phong cho con trai thứ ( chưa rõ tên ) ở Đông Âu tộc ( nay thuộc Ôn Châu và Thai Châu tỉnh Chiết Giang. Tuy nước Việt bị Sở sáp nhập nhưng bộ phận Đông Âu tộc vẫn được quyền tự trị, thủ lĩnh bộ tộc tự xưng là Đông Âu vương. Năm 220 TCN, Tần Thủy Hoàng hạ lệnh phế truất thủ lĩnh đời thứ sáu Đông Âu tộc là An Chu, Đông Âu tộc bị sáp nhập với Mân Việt thành Q. Mân Trung, chấm hết sau 252 năm sống sót. Năm 209 TCN, con trai An Chu là Sô Giao nhân nhà Tần đại loạn cũng vùng lên phục quốc, năm 200 TCN được Hán Cao Tổ phong làm Thành Phố Hải Dương Tề Tín Hầu. Năm 191 TCN, Hán Huệ Đế cải phong Giao làm Đông Hải vương, tuy nhiên thế tục vẫn gọi ông này là Đông Âu vương. Năm 138 TCN, Đông Âu quốc chính thức bị nhà Hán sáp nhập, quân chủ ở đầu cuối là Sô Vọng bị Hán Vũ Đế giáng phong làm Quảng Vũ hầu .

Phạm vi thế lực và phân loại hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Triều Hạ sống sót trong khoảng chừng thời hạn quá độ từ liên minh thành bang bộ lạc tới vương quốc phong kiến, do đó không có cương vực rõ ràng. Quan hệ giữa thị tộc Hạ và những thành bang bộ lạc khác khá giống với kiểu quan hệ giữa nước tông chủ và nước triều cống. Tuy nhiên, có một chút ít phương quốc được Hạ thất phân phong, giống như nước chư hầu. Do vậy, chỉ hoàn toàn có thể lấy khoanh vùng phạm vi thế lực để biểu thị lực tác động ảnh hưởng của triều Hạ. 11 chi họ Tự của Hạ tộc và vương thất trung ương Hạ hậu thị về dòng máu có quan hệ tông pháp, về chính trị có quan hệ phân phong, về kinh tế tài chính có quan hệ cống phú, nói chung cấu thành khoanh vùng phạm vi chủ quyền lãnh thổ lõi của vương triều Hạ. [ tham 88 ] Hạ mở màn từ tây bộ Hà Nam và nam bộ Sơn Tây ở phía tây ; phía đông đến nơi giao giới giữa ba tỉnh Hà Nam, Sơn Đông, Hà Bắc ; phía nam đến bắc bộ tỉnh Hồ Bắc ; phía bắc lên tới nam bộ tỉnh Hà Bắc. Khu vực này có TT địa lý nay là dải Yển Sư, Đăng Phong, Tân Mật, Vũ Châu. [ tham 33 ] Đương thời, thế lực của Hạ lê dài ra nam bắc Hoàng Hà, thậm chí còn là đến lưu vực Trường Giang. Vào tảo kỳ triều Hạ, Hạ tộc hầu hết hoạt động và sinh hoạt tại vùng đất TP. Hà Nội ở trung nam bộ Sơn Tây, men theo Phần Thủy, Hà Thủy dời đến phía đông nam, vãn kỳ đến lưu vực Y-Hà ở trung bộ Hà Nam. ” Quốc ngữ-Chu ngữ thượng ” viết rằng ” xưa Y Lạc khô cạn nên Hạ mất [ tham 89 ] “, hoàn toàn có thể thấy sông Y-Lạc mang tính trọng điểm so với vùng TP. hà Nội thời vãn kỳ của Hạ. [ tham 31 ]

Chín châu trong truyền thuyết thần thoại[sửa|sửa mã nguồn]

Vũ cống cửu châu đồ (hướng phía trên là hướng tây)
(làm vào thời Nam Tống)Về phân loại hành chính, triều Hạ chọn thi hành cửu châu chế. Căn cứ theo ghi chép trong ” Thượng Thư-Vũ cống “, sau khi Đại Vũ trị thủy thành công xuất sắc, đem Trung Thổ phân thành chín châu là Ký, Duyện, Thanh, Từ, Dự, Dương, Kinh, Lương, Ung [ note 110 ], và chiếm lấy đồ kim thuộc và thạch khoáng từ chín châu [ note 111 ], đúc ra cửu đỉnh để tượng trưng cho quyền hạn vương quốc, do vậy ” Cửu Châu ” trở thành danh từ đại diện thay mặt cho vương quốc Trung Quốc, và ý ” định đỉnh ” là kiến lập chính quyền sở tại. [ note 113 ] [ tham 53 ] Theo ” Vũ cống “, chín châu phân loại như sau [ tham 93 ] :

Ký châu (冀州), giáp bên phải Kiệt Thạch đến Hà, ba mặt cách Hà, là nơi đường cống nạp của các châu đều đi qua. Nay thuộc các tỉnh Sơn Tây, Hà Bắc và tây bộ Liêu Ninh.
Duyện châu (兗州), thuận theo Tể, Tháp, cho đến Hà. Nay là tây bộ Sơn Đông, góc đông nam của Hà Bắc.
Thanh châu (青州), thuận theo Vấn, cho đến Tể. Nay là khu vực bán đảo Sơn Đông phía đông Thái Sơn.
Từ châu (徐州), thuận theo Hoài, Tứ, cho đến Hà. Nay là khu vực phía bắc Hoài Hà của Giang Tô, An Huy và nam bộ Sơn Đông.
Dương châu (揚州), men theo Giang, Hải, cho đến Hoài, Tứ. Nay là khu vực phía nam Hoài Hà của Giang Tô, An Huy và bắc bộ hai tỉnh Chiết Giang, Giang Tây.
Kinh châu (荊州), thuận theo Giang, Đà, Tiềm, Hán, vượt qua Lạc, cho đến Nam Hà. Nay là Hồ Bắc, vùng phía bắc Hành Sơn của Hồ Nam và phần cực tây bắc của Giang Tây.
Dự châu (豫州), thuận theo Lạc, cho đến Hà. Nay là Hà Nam, bắc bộ Hồ Bắc, đông nam bộ Thiểm Tây, góc tây nam của Sơn Đông.
Lương châu (梁州), thuận theo Tiềm, vượt qua Miện, tới Vị, loạn với Hà. Nay là Tứ Xuyên, cực nam của Thiểm Tây và Cam Túc.
Ung châu (雍州), thuận theo Tích Thạch, đến Long Môn Tây Hà, hội ở Vị, Nhuế. Nay là Thiểm Tây, Cam Túc, Ninh Hạ, Thanh Hải.

Cửu châu mượn danh từ việc làm của Đại Vũ, kỳ thực là do người thời Chiến Quốc ước đoán phân loại Thiên hạ. Quốc gia thời Hạ nằm ở quá trình manh nha, bức xạ chính trị nhìn chung không vượt khỏi thành ấp trong nước, ở ngoài kinh kì thì trải qua phong bang kiến quốc theo thị tộc chế cùng với thông hôn kết minh mà đạt thành quan hệ. Do chủ quyền lãnh thổ nhỏ hẹp, chính quyền sở tại TW đơn nhất không thiết yếu hay không có năng lượng phân loại khu vực hành chính. [ tham 90 ]
Thời kỳ viễn cổ, chưa có khái niệm rõ ràng về đô ấp, xã hội trong quá trình nửa chăn nuôi đi săn, nửa trồng trọt định cư, dân của bộ tộc Hạ theo thủ lĩnh và tráng đinh trong tộc thiên di. Sau khi tài nguyên đương địa đã tận, họ liền thiên di đến đất khác, không thường trú tại một nơi. Vùng đất Hạ hậu cư trú gọi là ” Đại Ấp ” hoặc ” Hạ Ấp “, đó là khái niệm nguyên thủy của thủ đô hà nội vương quốc. [ tham 3 ] Văn hiến ghi chép thủ lĩnh Hạ tộc trước sau định cư tại 17 xứ : Đại Hạ, Hạ Khư [ note 114 ] Cao Mật [ note 115 ] Dương Thành, Dương Trạch, Tấn Dương, Tỉnh Bình Dương, Ký [ note 116 ], An Ấp, Hạ Ấp, Châm Tầm, Đế Khâu [ note 117 ], Luân [ note 73 ], Nguyên, Lão Khâu, Tây Hà, Hà Nam. [ note 118 ] Vị trí đơn cử của những đô ấp này đều đương nhiên không có cách nào khảo chứng, trong đó một số ít có năng lực là biệt danh của cùng một thành ấp. [ tham 3 ] [ tham 31 ]

Bộ lạc phương quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Tung

Châm Tầm

An Ấp

Bình Dương

Tấn Dương

Nguyên

Dương Thành

Lão Khâu

Đế Khâu

Tây Hà

Côn NgôViAnhLụcThương1Thương2Thương3Hữu Dịch thịHữu Cách thịHữu Cùng thịHữu Nhưng thịHữu Mân thịHữu Ngu thị

Hữu Hỗ thị

Xem thêm: Thuyết minh thiền viện Trúc Lâm Phương Nam Cần Thơ giờ mở cửa, trụ trì là ai?

Đồ Sơn thịPhòng Phong thịLai DiCửu DiTam MiêuHuân Dục Toàn đồ thời kỳ Hạ[note 123][tham 97]
Đô ấp của Hạ hậu Đô ấp của phương quốc Đô ấp của Thương tộcPhương quốc là vương quốc quy mô nhỏ được chuyển hóa hình thành từ thị tộc bộ lạc nguyên thủy. Các bang quốc này nằm bên ngoài cương giới, không chịu sự quản trị trực tiếp của Hạ hậu. Một số phương quốc chỉ là bộ tộc lớn, tuy nhiên có 1 số ít phương quốc khá lớn, thiết lập nên tổ chức triển khai vương quốc, quy mô thậm chí còn còn lớn hơn Hạ hậu thị [ tham 99 ] Hữu Cùng thị từng có một thời hạn sửa chữa thay thế cầm quyền, Thiếu Khang từng chạy đến Hữu Nhưng thị, Hữu Ngu thị, giữ những chức mục chính và bào chính .Hữu Nhưng thị còn có tên là Hữu Nhâm thị, mang họ Phong, cư trú bên bờ hồ Vi Sơn [ note 124 ] ở Sơn Đông, là hậu duệ của Thái Hạo, Thiếu Hạo. Giữa Hữu Nhưng thị và Hạ hậu thị có qua lại mật thiết, có hiện tượng kỳ lạ thông hôn, trong đó thê của Tướng là Mân đến từ Hữu Nhưng thị. Khi Tướng bị Hàn Trác sát hại, Mân đang mang thai, bà lánh nạn tại cố hương, sinh hạ Thiếu Khang tại Hữu Nhưng. Sau khi Thiếu Khang phục hưng Hạ thất, phong tộc nhân của Hữu Nhưng ở Nhâm quốc .Hữu Ngu thị là hậu duệ của Ngu Mạc, Đế Thuấn, họ hoạt động giải trí tại lưu vực Phần Thủy cổ tại tây bắc Hà Nam và nam Sơn Tây. Khi Thuấn già, nhận thấy con mình là Thương Quân không tài không đức, do vậy thiện vị cho Vũ. Lúc trước, Nghiêu truyền vị cho Thuấn, Thuấn sau lại nhượng vị cho con Nghiêu là Đan Chu, Vũ muốn làm theo họ mà nhượng vị cho Thương Quân. Tuy nhiên, do dân chúng ủng hộ Vũ mà không đếm xỉa đến Thương Quân, do vậy Vũ kế thừa đế vị, phân phong cho Thương Quân ở phụ cận Ngu Thành, Hà Nam ngày này. Bốn đời sau, Hạ thất trung suy, Thiếu Khang chạy đến Hữu Ngu tị nạn, được thủ lĩnh Ngu Tư [ note 69 ] đại lực hiệp trợ nên mới xoay chuyển được thế cục cho Hạ thất, Hữu Ngu thị có quan hệ trực tiếp đến tồn vong của Hạ hậu thị .Có thuyết nói họ Yển là hậu duệ của Cao Dao. Khi Vũ già có tiến cử Cao Dao làm người thừa kế, tuy nhiên Cao Dao lại mất trước Vũ, Vũ lại tiến cử Bá Ích. Sau khi Vũ mất, con Vũ là Khải thu phục được sự ủng hộ của dân chúng, Bá Ích mất quyền rồi chiến bại trước Khải và bị giết. Hậu duệ của Cao Dao được phong ở ba đất Lục [ note 125 ], Anh, Hứa ở đông nam. [ tham 26 ]Hữu Hỗ thị [ note 28 ] là bộ lạc cùng họ với Hạ. Khi Khải đoạt quyền của Ích, Hữu Hỗ thị không phục lấy danh nghĩa ” Nghiêu Thuấn chọn người hiền tài còn Vũ thì độc chiếm ” mà phản đối Khải thống trị, tác dụng chiến bại trong trận chiến Cam, bộ chúng thì bị giáng làm mục nô .Con của Dận là Bá Mĩ nguyên là thủ lĩnh bộ lạc [ note 126 ] thần phục Hạ hậu, khi Thái Khang mất nước thì quy phục Hậu Nghệ, khi Hàn Trác giết Nghệ thì chạy đến Hữu Cách thị. [ note 76 ] Mĩ biết việc Thiếu Khang chuẩn bị sẵn sàng phục hưng Hạ thất thì tổ chức triển khai binh dân Hữu Cách và nhị Châm hội sư với Thiếu Khang .Châm Quán thị [ note 127 ], Châm Tầm thị [ note 128 ] được gọi chung là ” nhị Châm “, cùng mang họ Tự. [ note 129 ] là thị tộc thân Hạ trọng điểm vào tảo kỳ thời Hạ. Trong quy trình Hạ hậu thị thiên di về phía đông nam, với hai thị tộc có sự dung hợp, đến vãn kỳ thời Hạ thì vùng đất của Châm Tầm trở thành đô ấp của Hạ hậu, di chỉ Nhị Lý Đầu tại Yển Sư có năng lực chính là Châm Tầm. [ tham 101 ] Thời kỳ ” vô vương “, Hàn Trác mệnh con là Kiêu suất binh diệt nhị Châm, đồng thời giết Hạ hậu Tướng đang tị nạn tại Châm Tầm. Thế lực còn lại của nhị Châm 1 số ít năm sau gia nhập vào liên quân của Thiếu Khang và Bá Mĩ, phục hưng Hạ thất. [ tham 63 ]Hữu Hôn thị [ note 91 ] [ note 130 ] cũng là một chi hậu duệ khác của Thiếu Hạo, là một phương quốc vững mạnh vào vãn kỳ thời Hạ. Khi Hạ Kiệt triệu tập hội minh tại Hữu Nhưng, thủ lĩnh Hữu Hôn thị do bất mãn với sự thống trị của Kiệt nên định về nước, bị Kiệt diệt trừ .Hữu Sân thị [ note 131 ] [ note 132 ] là hậu duệ của Đế Khốc Cao Tân thị. Thời Khải, phong quốc cho Chi Tử. Giao thời Hạ-Thương, dưới sự bang trợ của Y Doãn, Hữu Sân thị và Thương Thang kết minh tại Bắc Bạc [ note 133 ], Thang còn cưới phi từ Hữu Sân thị. [ tham 3 ]” Sơn Hải kinh-Hải ngoại tứ kinh ” chép rằng ngoại biên Hạ hậu thị có rất nhiều phương quốc mang tên có chữ ” quốc “, có năng lực chỉ là thần thoại cổ xưa tuy nhiên cũng có năng lực là tên tuổi xô lệch của những bộ lạc viễn cổ. [ tham 102 ] 。
Trong Hán ngữ thời Thượng Cổ, ” Miêu ” và ” Man ” đồng âm chấp thuận đồng ý, Tam Miêu và ” Nam Man ” của hậu thế hoàn toàn có thể có cùng nguồn gốc. [ tham 31 ] ” Chiến Quốc sách-Ngụy sách ” chép rằng vị trí của Tam Miêu : phía đông Động Đình, phía tây Bành Lễ [ note 134 ] [ note 135 ], bắc đến Văn Sơn, nam tiếp Hành Sơn. [ note 122 ] Thời kỳ Nghiêu Thuấn, nước lụt tràn ngập, Miêu thừa cơ ” làm mưa làm gió ” tại Đông Nam, cùng với Hoan Đâu, Cộng Công, và Cổn gọi chung là Thiên hạ ” tứ tội “. Thuấn phái Vũ đi thu phục dân Miêu tuy nhiên không đạt được hiệu quả. Thuấn trong những năm cuối từng tự thân nam chinh, trên đường bệnh mất tại Thương Ngô. Vũ kế tục sự nghiệp chinh Miêu, phát ra lời thệ sư ” Vũ thệ “, cùng quân Miêu tiến hành đại chiến lê dài trong 70 ngày, chế phục quân Miêu, bình định Tam Miêu. [ tham 104 ] Từ đó, Tam Miêu suy lạc không dừng, biến mất khỏi vũ đài lịch sử vẻ vang. [ tham 105 ]
Người Di sống ở phía đông của Cafe Trung Nguyên, cho nên vì thế gọi là Đông Di, nổi tiếng về tài cung tên. Tộc Đông Di ban đầu phân bổ tại khu vực huyện Dịch, Bảo Định, Hà Bắc cho đến chân núi phía nam của Yên Sơn, vào thời kỳ Hạ-Thương, họ phân ra làm bốn phần, một chi lưu cư tại trung bộ Hà Bắc, chi phía bắc đi vòng qua vịnh Bột Hải để đến Liêu Đông và bán đảo Triều Tiên, chi phía nam qua Sơn Đông nam hạ đến khu vực Giang Hoài, còn chi phía tây trải khắp hai tỉnh Sơn Tây và Hà Nam ở tây bộ bình nguyên Hoa Bắc, xa nhất đến tận Thiểm Tây. Chi phía tây vào tảo kỳ thời Hạ xảy ra xích míc với Hạ hậu thị, trong quá trình từ Thái Khang đến Trữ trở thành mối uy hiếp không nhỏ so với chính quyền sở tại Hạ hậu thị. Hữu Cùng thị là hậu duệ của Thiếu Hạo [ note 136 ] người Đông Di, nổi lên ở Cùng Tang [ note 137 ], sau đó bắc thiên đến Cách [ note 76 ] ven bờ Bột Hải, dần vững mạnh tại đây. Thời kỳ Tam Hoàng, liên minh bộ lạc của Hữu Ngu thị hiệp đồng Thuấn Đế xua đuổi những bộ lạc nghịch minh Đại Phong, Thập Nhật, Cửu Anh, Tạc Xỉ, Phong Hy [ note 138 ], Tu Xà. Đầu thời Hạ, Hữu Cùng thị tây thiên đến Tư, sát gần khu vực TT của Hạ hậu thị. Thời Thái Khang, Hạ thất trung suy, thủ lĩnh Nghệ của Hữu Cùng thị thừa cơ tây tiến. Nghệ dẫn người nam vượt Hoàng Hà, diệt bốn thuộc quốc của Hạ hậu, chiếm cứ vùng chân núi phía bắc của Tung Sơn. Sau đó, Hậu Nghệ đoạt được Hạ đô Châm Tầm, đày Thái Khang ra đông bộ Hà Nam, lập Trung Khang làm quân chủ. Trung Khang mất, con là Tướng được lập, Nghệ bèn thay thế sửa chữa nắm quyền. Tám năm sau, Nghệ bị nghĩa tử Hàn Trác sát hại, Hàn Trác nấu thịt Nghệ và cưỡng bách con Nghệ ăn, con Nghệ không chịu nên cũng bị Hàn Trác sát hại. Hàn Trác lấy thê của Nghệ, sinh ra Ế và Kiêu. Hàn Trác hung tàn hôn dung, Hạ hậu Thiếu Khang liên hiệp với hàng thần Mĩ của Hữu Cách thị, Hữu Ngu, Hữu Nhưng, Châm Quán, Châm Tầm diệt Ế, Kiêu và Hàn Trác. Tộc nhân của Hữu Cùng thị từ đó rời khỏi khu vực Lạc Hà, dời về phía tây-nam. [ tham 106 ] Phân chi Đông Nam của tộc Đông Di có chín tộc, gọi chung là ” Cửu Di “. ” Trúc thư kỉ niên ” ghi rằng vào thời Tướng, ” Vu Di đến quy thuận “, nhưng thời Thiếu Khang phục quốc chỉ có Phương Di quy phục, tám tộc còn lại liên tục chống lại Hạ tộc. Trong thời hạn Trữ tại vị, quân Hạ nhiều lần thắng lợi trước tộc Di, giúp khoách trương thế lực của Hạ hậu đến bờ biển Hoa Đông. Đến thời Hòe, Cửu Di lần lượt quy phục Hạ hậu, sau đó Di và Hạ hòa hảo. [ tham 1 ]
Thương tộc mang họ Tử, nguyên là Đông Di, thủy tổ là Tiết [ note 139 ] do Giản Dịch thuộc Hữu Tung thị sinh. Tiết là nhân vật sống cùng thời kỳ với Vũ, sống tại hạ du Hoàng Hà, từng hiệp trợ Đại Vũ trị thủy. [ note 140 ] Trải qua năm vị tiên công là Chiêu Minh, Tướng Thổ, Xương Nhược, Tào Ngữ, Minh, Thương tộc tăng trưởng từ đông bộ Hà Bắc đến bắc bộ Hà Nam. Minh nhậm chức thủy quan của Hạ hậu, mất trong quy trình trị thủy. [ tham 108 ] Trong thời hạn con của Minh là Vương Hợi tại vị, kinh tế tài chính Thương tộc đạt đến đỉnh điểm mới, bốc từ ghi rằng Vương Hợi trong một lần tế tự hoàn toàn có thể dùng nhiều đến 50 đầu bò. Thủ lĩnh Miên Thần của Hữu Dịch thị cưỡng bách Vương Hợi giao ra gia súc và nhân khẩu, Vương Hợi cự tuyệt, Miên Thần liền sát hại Vương Hợi và đoạt lấy bò dê. [ tham 109 ] Về sau, đệ của Vương Hợi là Vương Hằng đoạt về bò dê từ trong tay của Miên Thần. Con của Vương Hằng là Thượng Giáp Vi liên hiệp với Hà Bá thị thảo phạt Hữu Dịch thị, giết Miên Thần. Thương tộc khởi đầu vững mạnh đồng thời với việc Hữu Cùng thị suy lạc. [ tham 3 ] Thời kỳ Chủ Nhâm, Chủ Quý, thế lực của Thương tộc không ngừng tăng lên, họ tập hợp những thị tộc bộ lạc ở hạ du Hoàng Hà, từng bước một tiến gần đến khu vực Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên của Hạ hậu thị. Sau khi Thiên Ất Thang kế vị, Thương tích lũy nhân tài, dưới sự hiệp đồng của Y Doãn, Trọng Hủy, Nữ Cưu, Nữ Phòng, mở màn chinh Cát [ note 141 ], lại trước sau hủy hoại những thị tộc thân Hạ như Vi, Cố, Côn Ngô, làm suy yếu thế lực của Hạ hậu, ” mười một đại chiến mà thành vô địch thiên hạ [ tham 111 ] “. Thang thừa cơ đất Hạ phát sinh hạn tai mà khởi binh tây tiến, tiến hành chiến đấu với Hạ Kiệt tại Minh Điều, Kiệt không chặn nổi nên phải chạy đến Nam Sào. Thang xưng vương tại Tây Bạc, Hạ triều trọn vẹn sụp đổ, Thương triều xây dựng. [ tham 112 ]

Thể chế chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Thời Hạ, về mặt xã hội đã Open 1 số ít cơ cấu tổ chức và chính sách vương quốc mang tính đại biểu. Cơ cấu vương quốc của triều Hạ bắt nguồn trực tiếp từ cơ cấu tổ chức liên minh bộ lạc, có đặc trưng là [ tham 64 ] :

Phạm vi quốc gia trực tiếp quản lý chỉ giới hạn trong nội bộ của thị tộc. Vượt ra ngoài bộ lạc Hạ tộc, các thủ lĩnh bộ lạc khác có được quyền quản lý và quyền thống trị tương đối độc lập trên lãnh địa của mình; đối với Hạ hậu, họ sử dụng phương thức thần phục và nạp cống để biểu thị quan hệ tương hỗ.
Trên phương diện hình thức chính quyền và chế độ quản lý, có hai bản chất lớn là chuyên chế và dân chủ, thể hiện rõ chế độ quốc gia bắt đầu quá độ từ chính thể thị tộc dân chủ hướng đến chính thể quân chủ.

Đương thời, sống sót liên minh phương quốc bộ lạc theo chiêu thức lấy vương triều Hạ của Hạ hậu thị làm TT, những phương quốc bộ lạc này đều hình thành dưới chính sách thị tộc phong kiến của Hạ hậu thị, và sau đó duy trì quan hệ không biến hóa với Hạ hậu, đồng thời nhận được sự bảo lãnh của Hạ hậu. ” Thi Kinh ” trong phần giảng thuật về thời kỳ cuộc chiến tranh giữa Thang và Kiệt có nói ” Vi, Cố ký phạt, Côn Ngô, Hạ Kiệt ” [ tham 72 ] cho thấy Thỉ Vi thị [ note 95 ] và Cố thị [ note 96 ] hiệp đồng với Côn Ngô thị [ note 97 ], Hạ hậu thị tham gia cuộc chiến tranh. Tuy nhiên Hậu Nghệ thuộc Hữu Cùng thị Đông Di hoàn toàn có thể ” dựa vào dân Hạ để thừa kế Hạ chính ” [ tham 63 ], qua đó cũng hoàn toàn có thể thấy quan hệ thân cận giữa Hữu Cùng thị và Hạ hậu thị. Trong những ghi chép trong văn hiến, nguyên do Thái Khang thất quốc và Thiếu Khang phục quốc được quy kết là do Thái Khang, Tướng, Hàn Trác ra ngoài săn bắn thường nhật, không chăm sóc đến dân sự. Tuy nhiên vào tiền kỳ Hạ triều, nông nghiệp chưa tăng trưởng, trách nhiệm săn bắn đều do những cường đinh tráng nam trong nội bộ bộ lạc đảm nhiệm, việc quân chủ săn bắn bên ngoài do vậy là hoạt động giải trí sản xuất thông thường, không phải là nguyên do đa phần dẫn đến mất quyền mất nước. Vào sơ kỳ Hạ triều sống sót cảnh tượng tạp cư xen kẽ giữa Hạ tộc và ngoại tộc, giữa những bầy người xảy ra đấu tranh liên miên. Uy hiếp lớn nhất của Hạ tộc đến từ Di tộc phía đông, hai tộc tiến hành cuộc chiến tranh hơn 100 năm, đến thời Trữ, Hòe thì mới hạ màn. Thời kỳ ” vô vương ” lê dài bốn mươi năm từ khi Thái Khang thất quốc đến Thiếu Khang phục quốc chứng tỏ rằng Đông Di tộc khi ấy có thế lực cường thịnh, cũng phản ánh cơ sở của chính quyền sở tại Hạ hậu không chắc như đinh. Nghệ thuộc Di tộc tuy nhiên lại được Hạ dân ưng ý, trải qua hình thức xua đuổi Thái Khang mà đoạt được quyền vị Hạ hậu, cho thấy vẫn còn sống sót đặc trưng dân chủ thiện nhượng của xã hội nguyên thủy ” đức suy thì thay thế sửa chữa “. [ tham 31 ]Sau khi Thái Khang thất quốc, Thiếu Khang từng chạy đến chỗ Hữu Ngu thị. Thủ lĩnh Hữu Ngu thị là Ngu Tư [ note 69 ] gả hai con gái cho Thiếu Khang, lại ban điền ấp cho Thiếu Khang, Thiếu Khang đang lúc khốn nan nay có được một vị thế nhất định. Tuy nhiên, Hữu Ngu thị và Hạ hậu thị không có quan hệ huyết thống trực tiếp, tuy nhiên thủ lĩnh Hữu Ngu thị có vẻ như như đại lực ủng hộ Hạ hậu thị, bộc lộ rõ rằng bộ lạc thần thuộc Hạ hậu thị mở màn đồng ý chấp thuận sự thống trị ” gia thiên hạ ” của Hạ hậu thị, thừa nhận rằng sự thống trị của Hạ hậu thị mới là chính thống. [ tham 64 ]Quốc gia mà chính quyền sở tại Hạ hậu kiến lập là một vương quốc phôi thai nguyên thủy, do vậy sức sản xuất ở mức thấp, cơ cấu tổ chức chính trị không triển khai xong, mạng lưới hệ thống giao thông vận tải lỗi thời, do vậy thế lực của Hạ hậu số lượng giới hạn trong khu vực vương kỳ rộng chừng 100 lý. Khu vực ngoài cương giới của Hạ, Hạ hậu chỉ hoàn toàn có thể trải qua phương pháp kết minh hòa hiếu để duy trì ảnh hưởng tác động của mình. Kiểu cục thế này là đặc trưng vương quốc chung của Tam Đại thượng cổ là Hạ, Thương và Tây Chu. [ tham 3 ]

Thể hệ quan chức[sửa|sửa mã nguồn]

” Lễ ký-Tế nghĩa ” viết rằng ” thời xưa, Hữu Ngu thị quý đức và thượng xỉ, Hạ hậu thị quý tước và thượng xỉ “, phản ánh người Hạ xem trọng quan vị, cũng qua đây hoàn toàn có thể nói chức quan đời Hạ có phân biệt đẳng cấp và sang trọng cao thấp rõ ràng. [ tham 113 ] Trong văn hiến hậu kỳ có chép rằng thời Hạ đã lập chuỗi quan chức lớn nhỏ. Trong ” Thượng thư-Cam thệ ” có ghi ” đại chiến ở Cam, bèn triệu lục khanh, Vương nói : Ôi ! [ note 142 ], lục sự chi nhân, ta thệ cáo ngươi ” ; còn trong ” Mặc tử-Minh quỷ ” có viết ” tả hữu lục nhân ” ; lục khanh, lục sự chi nhân, lục nhân có năng lực giống như giống như lục khanh thời Chu, sáu vị đại quan giúp sức Hạ hậu quản trị sự vụ vương quốc. [ tham 114 ] ” Lễ ký-Minh đường vị ” có nói đến ” Hạ hậu thị quan bách ” chỉ là quan viên hạ cấp của lục sự chi nhân. [ tham 115 ] Từ ” bách ” trong ” quan bách ” chỉ số nhiều, cũng không phải là số tròn chục, có rất ít ghi chép về chức vị của quan bách. [ tham 53 ] Thời Hạ, có nhiều chức quan gọi là ” chính “, có ” mục chính ” quản trị việc chăn thả gia súc, bào chính quản trị việc nấu ăn căn phòng nhà bếp, xa chính chuyên quản trị việc sản xuất xe. Bên dưới quan ” chính ” còn sống sót tiểu lại gọi là ” công “. ” Hạ thư ” viết ” tù nhân dĩ mộc đạc [ note 143 ] tuẫn vu lộ “. [ tham 116 ] “, quan viên mà Hạ hậu cho đi tứ xứ tuần chinh thi ca và quan điểm gọi là ” tù nhân “. ” Hạ thư ” có viết ” Thần bất tập ư phòng [ note 145 ] [ note 146 ], mậu [ note 147 ] tấu cổ, sắc phu trì, thứ nhân tẩu [ tham 117 ] “, tự thuật về một khoảng chừng thời hạn xảy ra nhật thực, có ” mậu ” quan đánh trống lớn để báo cho mọi người, mỗi quan lại và thứ dân tự chạy hấp tấp vội vàng báo cho nhau. ” Tù nhân “, ” mậu “, ” sắc phu ” đều thuộc tiểu lại cấp ” công ” [ tham 53 ] Hạ hậu có năng lực còn có ” quan chiêm ” [ note 148 ] [ note 149 ] chuyên lo việc bói toán bằng mai rùa và cỏ thi ( tức bốc thệ ). ” Mặc Tử-Canh trú ” chép rằng Hạ hậu Khải đúc đỉnh ở Côn Ngô, từng trải qua bốc quan dưới quyền là Ông Nan Ất để cầu vấn thiên thần [ note 150 ] [ tham 92 ] Ngũ phục cống phú từ Cửu châu là nguồn kinh tế tài chính đa phần của Hạ hậu thị, trong số những ” quan bách ” của Hạ hậu thị có nhiều người chuyên lo việc trưng thu phú dịch. [ tham 3 ] Trong ” Thượng thư-Hạ thư “, tương quan đến quy trình thiết quan phân chức về đại lược, có viết ” phú nạp dĩ ngôn, minh thí dĩ công, xa phục dĩ dung. [ note 151 ] [ tham 120 ]

Chế độ phú nạp[sửa|sửa mã nguồn]

Hình thể hiện khái niệm Ngũ phục
(“Khâm định thư kinh đồ thuyết” thời Thanh)Chế độ thị tộc phong kiến thời Hạ cũng có sự bộc lộ về mặt kinh tế tài chính. Thượng thư viết ” Tứ hải hội đồng, lục phủ khổng tu. Thứ thổ giao chính, để thận tài phú, hàm tắc tam nhưỡng thành phú, trung bang tích thổ, tính, chi đài đức tiên, bất cự trẫm hành ” [ tham 91 ], tức nói thị tộc bộ lạc trong tứ hải đều quy phụ Hạ hậu, sáu loại vật chất kim mộc thủy hỏa thổ cốc đều chịu trị lý, phân biệt rõ ràng ruột đất tốt xấu những xứ, đem phân vào ba hạng để quyết định hành động số lượng phú nạp, khiến cho việc phú nạp được hài hòa và hợp lý mà không thiên lệch, việc ban đất, ban họ địa thế căn cứ vào quan hệ giữa phương quốc bộ lạc và Hạ hậu mật thiết hay xa cách để định ra thứ tự phong kiến trước sau. Thiên ” Vũ cống ” cũng liệt ra tình hình đơn cử về vật phẩm mà Cửu châu phú nạp, đem số lượng vật phẩm phân thánh 9 hạng : thượng thượng, trung thượng, hạ thượng, thượng trung, trung trung, hạ tủng, thượng hạ, trung hạ, hạ hạ. [ note 110 ] Ngoài ra, còn địa thế căn cứ vào cự ly địa lý xa gần so với đô ấp của Hạ hậu thị mà phân ra ” Ngũ phục ” điện, hầu, tuy, yêu, hoang [ note 152 ] .

Điện phục gồm các phương quốc bộ lạc có cự ly dưới 500 lý tính từ đô thành của Hạ, là khu vực cung ứng lương thực chủ yếu của đô thành Hạ. Trong 100 lý phú nạp bó lúa, trong 100-200 lý thì phú nạp bông lúa, trong 200-300 lý thì phú nạp hạt lúa nguyên trấu, trong 300-400 lý thì phú nạp gạo thô, trong 400-500 lý thì phú nạp gạo tinh.
Hầu phục gồm các phương quốc bộ lạc có cự lý từ 500-1000 lý tính từ đô thành của Hạ, là phong địa của thị tộc chư hầu của Hạ hậu thị. Từ 500-600 lý là thải địa[note 153] (tức phong địa của khanh đại phu), từ 600-700 lý là tiểu quốc của nam tước, từ 700-1000 lý là đại quốc của hầu bá.
Tuy phục là khu vực có cự ly 1000-1500 lý tính từ đô thành Hạ, là khu vực ven nằm trong phạm vi thế lực của Hạ hậu. Trong ba trăm lý đầu thi hành quản lý văn hóa giáo dục, trong hai trăm lý còn lại tiến hành phát huy vũ lực để phòng vệ.
Yêu phục là khu vực có cự ly 1500-2000 lý tính từ đô thành Hạ, là khu vực mà Hạ hậu phải thông qua phương pháp kết minh giao thiệp để gia tăng ảnh hưởng. Trong ba trăm lý đầu thì thông qua đồng minh sống chung hòa bình, hai trăm lý còn lại là nơi lưu đày dân Hạ.
Hoang phục là khu vực có cự ly 2000-2500 lý tính từ đô thành Hạ, là cương vực của dị tộc, chỉ có liên hệ gián tiếp với Hạ hậu thị. Trong ba trăm lý đầu là các dân tộc thiểu số, hai trăm lý ngoài là nơi lưu đày[tham 121]

Miêu tả về Cửu đẳng và Ngũ phục là theo cách nhìn của người thời Chu so với kinh tế tài chính phú nạp của triều Hạ, không nhất định là trong thực tiễn vào thời Hạ. Như thép, thép cứng không có nhiều năng lực là vật phẩm thời Hạ, tước vị chư hầu thời kỳ Hạ cũng không có cách nào khảo chứng. Tuy nhiên, trong đó phản ảnh một số ít quan điểm, như Hạ hậu địa thế căn cứ đường đi xa gần và tình hình sản xuất những nơi để định ra những sản vật phải nộp khác nhau, hoàn toàn có thể đúng là trong thực tiễn vào thời Hạ. [ tham 3 ]Luận thuật về chính sách phú nạp của triều Hạ, ” Mạnh Tử ” viết ” Hạ hậu thị năm mươi [ note 154 ] mà cống, người Ân bảy mươi [ note 154 ] mà trợ, người Chu trăm mẫu mà triệt, kỳ thực đều đánh thuế thập phân ” [ tham 35 ], ý là chính sách ” cống ” thời Hạ, ” trợ ” thời Ân và ” triệt ” thời Chu thực tiễn đều buộc dân hộ nộp một phần mười vật phẩm làm ra mỗi năm, và chính sách điền phú Tam Đại Hạ-Thương-Chu một mạch tiếp nối đuôi nhau nhau, Cố Viêm Vũ dựa vào đó mà đánh giá và nhận định ” chính sách điền phú từ thời cổ đến nay, trong thực tiễn mở màn từ Vũ “. [ tham 122 ] Chế độ thập phân của triều Chu lấy tổng thu hoạch trung bình trong vài năm của một dân hộ, sau đó thu 1 số ít trung dung không đổi làm số lượng thuế phải nộp. [ note 155 ], với sức sản xuất và sức bức xạ của chính quyền sở tại thời Hạ thì vẫn chưa đủ năng lực thi hành chính sách địa tô thực vật như vậy. Mạnh Tử viết chữ ” cống “, mang nghĩa biểu lộ là giữa dân chúng và quý tộc không có yếu tố cưỡng chế quá lớn, mà có năng lực sống sót tính tự nguyện ở một mức độ nhất định. Chế độ phú cống mang đặc thù dân chúng tự chủ này tương thích với thời Hạ, vốn có sức sản xuất thấp kém và chính quyền sở tại của Hạ hậu thị có cơ cấu tổ chức không hoàn hảo, cũng thân thiện với trật tự kinh tế tài chính dân chủ của thị tộc bộ lạc nguyên thủy. Vào mạt kỳ triều Hạ, quan hệ giữa Hạ hậu thị và phương quốc bộ lạc xấu đi, Hạ hậu Kiệt thảo phạt tứ xứ, ông tăng số điền phú pháp luật để sung cho quân phí, tăng thêm gánh nặng cho nhân dân, kích thích tâm ý bất mãn, khiến họ phản lại Hạ hậu mà chạy sang với Thương Thang. Trong lúc chinh Hạ, Thang từng thề trước mọi người ” tội Hạ như thế nào ? Hạ vương làm hại đến sức của mọi người, chia cắt Hạ ấp, có dân chúng mệt mà chẳng giúp ” để trách tội trạng hầu hết của Kiệt. Ngoài việc cống thập phân, Kiệt còn bắt dân binh chinh dịch, sau đó dân chúng bất mãn nên chọn thái độ bất hợp tác. Nhìn sang chính sách ” trợ ” thời Ân-Thương, tầm trung bách tính ngoài nghĩa vụ và trách nhiệm sản xuất nông nghiệp còn có nghĩa vụ và trách nhiệm lao dịch với binh dịch là chính, hiệu quả là Thương tộc hoàn toàn có thể động viên binh sĩ lớn hơn so với Hạ hậu. [ tham 3 ]

Chế độ hình pháp[sửa|sửa mã nguồn]

Văn hiến cổ chép rằng vào thời kỳ Hạ đã có chính sách hình pháp khá triển khai xong. ” Thượng thư-Lã hình ” có viết ” Mục vương theo Thục hình thời Hạ mà chế ra Lã hình “, tức là chỉ việc Chu Mục vương lấy Thục hình của triều Hạ để chế định chính sách hình pháp của Chu quốc, là tìm hiểu thêm trọng điểm của ” Lã hình “. ” Thục hình ” được viết trong văn bản có nhiều năng lực là một loại [ tham 123 ] [ tham 124 ] với ” Vũ hình ” [ note 156 ] trong Tả truyện ” Hạ hữu loạn chính, nhi tác Vũ hình ” [ note 157 ] Nhưng Thục hình [ note 158 ], Vũ hình có phải là hình pháp vào thời Hạ hay không, nội dung đơn cử thế nào, đến nay vẫn chưa khảo được. Trong Tả truyện có dẫn thuật từ ” Hạ thư ” về hình pháp thời Hạ ” hôn [ note 159 ], mặc [ note 160 ], tặc [ note 161 ], sát ” [ tham 126 ], nghĩa là người phạm vào ba loại tội hôn, mặc, tặc này thì sẽ bị phán tử hình. Thúc Hướng nước Tấn gọi loại hình pháp này là ” Cao Dao chi hình “. [ tham 127 ] Tuy ý niệm tử hình đã sản sinh từ thời đại đồ đá mới, tuy nhiên lý quan của Vũ là Cao Dao có năng lực là nhân vật tiên phong pháp luật hóa tử hình. [ tham 53 ] ” Hoàn thổ [ note 162 ] ” [ note 163 ] của Hạ hậu Hòe, nơi Thương Thang bị Hạ kiệt giam giữ là ” Hạ đài ” chính là nhà giam thời Hạ [ note 164 ], nhà giam được ghi chép sớm nhất trong sách sử Trung Quốc. [ tham 26 ] [ note 165 ] Hoàn thổ là một loại nhà giam nguyên thủy, có hình tròn trụ được đào bên dưới lòng đất, trên mặt đất dựng hàng rào vây quanh thổ lao. [ tham 53 ] ” Đại Vũ mô ” viết ” giới chi dụng hưu, đổng chi dụng uy, khuyến chi dĩ ” Cửu ca “, tỉ vật hoại ” [ tham 130 ], nhìn nhận rằng việc Hạ hậu lập ra hình pháp là một loại thủ đoạn trong việc thực thi trị lý dân chúng. [ tham 3 ]

Chế độ quân sự chiến lược[sửa|sửa mã nguồn]

Do thiếu thốn sử liệu, tình hình đơn cử về chính sách quân sự chiến lược triều Hạ khó mà khảo chứng được, chỉ hoàn toàn có thể rút ra từ sử sách về cuộc chiến tranh. Trong ” Cam thệ ” có chép đến cuộc chiến tranh giữa Khải và Hữu Hổ thị, đề cập đến chi tiết cụ thể Hạ hậu triệu lệnh Lục khanh [ note 166 ] [ note 167 ], lục khanh là gọi chung tướng lĩnh sáu lộ quân đội, [ note 168 ] mỗi người trong đó chỉ huy một đội quân, Hạ hậu có quân quyền tối cao, chỉ huy lục khanh, hoàn toàn có thể thấy vào thời Hạ đã có chính sách quân quyền tập trung chuyên sâu. ” Cam thệ ” có ghi rằng Hạ hậu phát hành lệnh động viên khi chuẩn bị sẵn sàng thảo phạt Hữu Hổ thị, đây là ghi chép quân pháp sớm nhất trong lịch sử vẻ vang Trung Quốc, rằng ” tả bất công vu tả, nhữ bất cung mệnh ; hữu bất công vu hữu, nhữ bất cung mệnh ; ngự phi kì mã chi chính, nhữ bất cung mệnh. Dụng mệnh, thưởng vu tổ ; phất dụng mệnh, thưởng vu xã. Dữ tắc nô lục nhữ ” [ note 169 ] [ tham 114 ] “, phản ánh quân pháp vào thời Khải tương đối nghiêm khắc. [ tham 53 ]. ” Tư Mã pháp – Thiên tử chi nghĩa ghi ” kì, Hạ hậu thị huyền thủ, nhân chi chấp dã. Chương, Hạ hậu thị dĩ nhật nguyệt, thượng minh dã “, có vẻ như nói đến việc quân đội của Hạ hậu trên mặt trận có người cầm cờ sử dụng cờ đen để chỉ huy, binh tốt dựa vào tín hiệu hình nhật nguyệt mà phân biệt. [ tham 132 ]Kết hợp những ghi chép trong văn hiến và phát hiện khảo cổ hoàn toàn có thể biết rằng thời Hạ có hai loại binh chủng là xa binh và bộ binh, đương thời còn chưa có kị binh. Thời Hạ đã có mã chiến xa làm bằng gỗ, binh sĩ trên xe phân thành tả, hữu, ngự, ngự giả điều khiển và tinh chỉnh chiến xa và chỉ huy tác chiến, còn binh sĩ tả hữu bảo vệ cho ngự giả. Nhưng dựa theo sức sản xuất thời viễn cổ mà nói, việc sản xuất xe ngựa rất hạn chế, chỉ hoàn toàn có thể đáp ứng cho Hạ hậu hoặc tướng lĩnh chỉ huy thượng cấp sử dụng, xa binh không phải là nòng cốt trên mặt trận. Bộ binh là bộ phận tổ thành đa phần của quân đội thời Hạ. Đương thời, binh sĩ và nông dân hợp nhất, chưa có quân đội chuyên nghiệp hóa, vào thời bình họ tham gia hoạt động giải trí nông nghiệp và súc mục nghiệp như thường, trong thời kỳ cuộc chiến tranh thì họ biến thành lực lượng quân sự chiến lược. [ tham 133 ] Binh khí thời viễn cổ bắt nguồn từ công cụ lao động sản xuất, đa phần công cụ hoàn toàn có thể sử dụng cho cả cuộc chiến tranh và lao động. Căn cứ vào những di vật khai thác được tại di chỉ văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu, binh khí thời Hạ đa phần làm từ gỗ, đá, xương, ngoài những sau kỳ thứ ba phát hiện được một chút ít binh khí bằng đồng thanh. Binh khí làm bằng gỗ hầu hết là thù, bổng ( gậy ), cung, tuy nhiên do lõi gỗ dễ mục, số dụng cụ còn lại khá ít. Binh khí làm bằng đá có rất nhiều chủng loại, đại biểu có búa đá, rìu đá, mác đá, cầu đá, đầu mũi tên làm từ đá, đầu mâu làm từ đá. Vỏ trai dùng nhiều trong sản xuất đầu mũi tên, cũng như là vật phụ trợ để tăng cường tính sát thương cho thù gỗ hay gậy gỗ. Từ kỳ thứ ba về sau Open binh khí bằng đồng thanh, tuy nhiên chỉ là số ít, có năng lực là để Hạ hậu, tướng lĩnh và nhân sĩ thuộc thượng tầng trong xã hội đeo. Ngoài ra, còn có binh khí lễ nghi làm bằng đồng thanh và ngọc thạch, dùng làm vật phẩm tùy táng cho quý tộc. [ tham 134 ]
Nhân khẩu triều Hạ là yếu tố chưa thể xác lập, do niên đại xa cách, chỉ hoàn toàn có thể trải qua suy tính số học thực thi nghiên cứu và điều tra. ” Hậu Hán thư – Quận quốc chí ” bổ chú, dẫn từ ” Đế vương thế kỷ ” của Hoàng Phủ Mật ( 215 – 282 ) nói rằng : ” đến khi Vũ bình thủy thổ, triển khai xong Cửu châu, …, dân khẩu 1.3553.923 người [ tham 135 ] “, tuy nhiên trong thực tiễn số lượng này là do Hoàng Phủ Mật địa thế căn cứ vào nhân khẩu thời Tần, Hán, Tây Tấn mà suy tính ngược ra. [ note 170 ] Học giả văn minh Tống Trấn Hào căn cứ việc khi Thiếu Khang cát cứ Luân ấp ” hữu chúng nhất lữ [ note 72 ] ” cùng với chủ giải của Đỗ Dự ” 500 người là một lữ “, thực thi suy tính và đánh giá và nhận định 500 người chỉ là binh số hoàn toàn có thể phái đi, cộng thêm người già, phụ nữ, trẻ nhỏ thì Luân Ấp có nhân khẩu 1500 – 2500 người, là số nhân khẩu một thành ấp hạng trung tiểu thời Hạ [ tham 137 ]. Tuy nhiên, ” chúng nhất lữ ” chưa hẳn là một đơn vị chức năng số lượng đúng mực, cũng hoàn toàn có thể lý giải là mang ý một quần thể người, chỉ hoàn toàn có thể nói rằng vào thời kỳ Thiếu Khang đã có khái niệm về số lượng nhân khẩu nhất định. Do không có văn hiến ghi chép truyền thế đến nay, ngay cả việc thời Hạ đã từng sống sót chính sách tìm hiểu nhân khẩu, hiện cũng không hề tranh luận. Thống kê nhân khẩu chỉ có ý nghĩa trong số lượng giới hạn khoanh vùng phạm vi khoảng trống đơn cử, tuy nhiên nay không hề phục nguyên đúng chuẩn khoanh vùng phạm vi thế lực đơn cử của triều Hạ, do vậy cũng không hề tìm hiểu thêm nghịch suy. [ tham 136 ] ” Thượng thư đại truyện – Ngu truyện ” giảng thuật là vào thời Thuấn ” tám nhà xưa là một lân, ba lân thành một bằng, ba bằng thành một lý năm lý thành một ấp, mười ấp thành một đô, mười đô thị một sư, châu gồm mười hai sư “. Vương Dục Dân địa thế căn cứ theo ghi chép này, giả sử mỗi nhà có năm khẩu, tính rằng thời Ngu Hạ có 432.000 hộ, 2,16 triệu người. [ tham 138 ] Cuối cùng, dựa theo di chỉ khảo cổ văn hóa Nhị Lý Đầu để suy tính, Tống Trấn Hào thống kê rằng có ba thành ấp có nhiều đến 5000 dân cư, một chỗ có 4000 – 5000 nhân khẩu, 4 chỗ có 3000 nhân khẩu, 9 chỗ có 1.000 hay 2000 nhân khẩu, 9 chỗ có 500 – 900 nhân khẩu, 5 chỗ có dưới 300 nhân khẩu. 27 thành ấp dạng mẫu trung bình nhân khẩu 1.000 – 1800 người, do vậy ước tính tổng nhân khẩu trong khoảng chừng 2,4 – 2,7 triệu người. [ tham 137 ]
Triều Hạ nằm trong khoảng chừng thời hạn manh nha quá độ từ thị tộc bộ lạc đến quân chủ vương quốc, lễ học gia cổ đại xác lập triều Hạ là kết thúc của thời kỳ ” Đại đồng “, mở màn thời kỳ ” Tiểu khang “. Toàn thiên ” Lễ ký-Lễ vận ” diễn đạt tổng lực về xã hội ” Tiểu khang ” khởi đầu từ thời Vũ, thời kỳ Đại đồng ” Thiên hạ là của chung, tuyển dụng người hiền năng “, tuy nhiên về thời kỳ ” Tiểu khang ” thì viết rằng ” nay đại đạo [ note 171 ] đã ẩn, Thiên hạ là của triều đình “, giảng thuật là thời Vũ Khải ” công thiên hạ ” biến thành ” gia thiên hạ ” [ note 172 ], không truyền cho người tài đức mà truyền cho con. Biến đổi này là bước ngoặt trong quy trình tăng trưởng chính trị xã hội Trung Quốc, nguyên do chính là hình thức sản xuất vật chất tăng trưởng nhanh gọn trong xã hội vãn kỳ thời đại đồ đá mới. Trong khi sản lượng vật phẩm dư thừa nhiều lên, thì quyền lợi và nghĩa vụ của quý tộc thị tộc cũng tăng cao, theo sau đó là xích míc nội bộ thị tộc trở nên mãnh liệt và một thiểu số quý tộc thượng tầng lũng đoạn so với của cải vật chất. Dưới tình hình này, chính sách thiện nhượng dân chủ trong thị tộc bộ lạc không hề thích ứng với hình thế xã hội mới và bị chế độ quân chủ thế tập sửa chữa thay thế. Chế độ thế tập sản sinh cạnh tranh đối đầu tranh đoạt quyền lực tối cao trong nội bộ thị tộc, bào tộc, ở đầu cuối Open yếu tố quân sự chiến lược. [ tham 3 ] Tình hình này ngay từ thời kỳ Thuấn Vũ đã cấu thành yếu tố, vì thế Vũ mới hoàn toàn có thể phá lệ thiện vị cho con. [ note 173 ] Hoặc nói là Vũ thứ nhất muốn nhượng cho Cao Dao tuổi đã cao, rồi lại nhượng cho Ích tuy nhiên người này không được lòng người, so với việc này người thời Chiến Quốc nói rằng Vũ vẻ bên ngoài là truyền Thiên hạ cho Ích, tuy nhiên kỳ thực lệnh cho Khải tự đoạt lấy. [ tham 140 ]” Lễ ký-Đàn cung hạ ” nói rằng ” tích giả Hữu Ngu thị quý đức nhi thượng xỉ [ note 174 ] Hạ hậu thị quý tước [ note 175 ] nhi thượng xỉ, Ân nhân quý phú nhi thượng xỉ ; lại nói rằng ” Hạ hậu thị vị thi kính [ note 176 ] vu dân nhi dân kính chi “. Trước thời Hạ, thời kỳ Thuấn thực hành thực tế chính sách thiện vị, quân chủ dựa theo phẩm hạnh mà thoái nhượng, coi trọng đức tính của người kế tục. Đến thời kỳ nhà Thương, sức sản xuất được nâng cao đáng kể, những hộ mái ấm gia đình có loại sản phẩm dư thừa, nhân dân khởi đầu xem trọng việc tích góp của cải. Thời Hạ thuộc tiến trình quá độ giữa xã hội thị tộc nguyên thủy và xã hội phong kiến thế tập, hình thành ý niệm đẳng cấp và sang trọng, giá trị của con người dần được xác định dựa theo đẳng cấp và sang trọng của họ trong xã hội, sự độc lạ đẳng cấp và sang trọng này được truyền cho nhau theo phương pháp thế tập cha chết con nối, anh chết em kế tục. Một cá thể trong xã hội được đãi ngộ theo lễ tiết, địa thế căn cứ theo quý phái xã hội của họ chứ không phải theo đức tính phẩm cách của họ. Triều Hạ nằm ở quá trình quá độ giữa hậu kỳ của thời đại đồ đá mới và thời đại đồng thanh, về hoạt động và sinh hoạt xã hội thì kỹ thuật sản xuất được nâng cao, thực thi TW tập quyền đồng thời có sự biến hóa về chất. [ tham 3 ]
Vào thời Hạ, văn minh nông nghiệp có sự tăng trưởng khá lớn. ” Luận ngữ-Thái bá ” ghi rằng ” Vũ tận lực vào ngòi lạch “, biến thủy tai thành thủy lợi, ship hàng trồng cấy. Kỳ thực việc ứng dụng kỹ thuật thủy lợi là do nhân dân lưu vực Hoàng Hà trong quy trình lao động thực tiễn dần tích góp được, không phải chỉ do Đại Vũ tiến hành [ tham 31 ] Theo truyền thuyết thần thoại, đại thần của Vũ là Nghi Địch khởi đầu cất rượu, Hạ hậu Thiếu Khang cũng ý tưởng ra giải pháp cất rượu nếp. Vào hậu kỳ thời đại đồ đá mới, văn hóa truyền thống Long Sơn thuộc văn hóa truyền thống Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên đã có tập quán cất rượu, đến thời Hạ khi mà sức sản xuất cao hơn thì cất rượu ngon, uống rượu ngon trở thành một cách để tượng trưng cho quyền lực tối cao và tài lực. [ tham 141 ] Trong văn hiến cổ có ghi chép đến những truyền thuyết thần thoại ” Đỗ Khang làm rượu ” [ tham 142 ], ” Nghi Địch làm rượu ” [ tham 143 ], ” Thái Khang làm rượu nếp “, ” Thiếu Khang làm rượu nếp ” [ tham 144 ], chúng là những dẫn chứng về tầm quan trọng của rượu trong thời kỳ này. Thời kỳ Hạ-Thương-Tây Chu, rượu đều cất từ lương thực và có số độ không cao, cũng không nồng mạnh. Trong ” Lễ ký-Ngọc tảo ” có chép rằng cổ nhân uống ba chén ( túc ) rượu xong thì đầu óc vẫn tỉnh táo. [ note 177 ] Để phân phối nhu yếu sản xuất nông nghiệp, người ta tò mò ra quy luật những mùa của nông sự, loại nông lịch vẫn được lưu hành đến nay từng được gọi là Hạ lịch – có năng lực được biên thành vào thời Hạ. Súc mục nghiệp có sự tăng trưởng nhất định, còn có 1 số ít thị tộc bộ lạc trình độ chăn nuôi, như Hữu Hỗ thị sau khi thua Hạ hậu trong trận chiến tại Cam bị biến làm mục nô thao tác chăn nuôi. Thức ăn đa phần của thứ dân Tam đại là cháo, cơm nấu từ những loại hạt. Đem những loại kê, gạo nấu thành cháo loãng, cháo đặc dùng để ăn, xã hội thượng tầng thì ăn nhiều cơm, có khi còn ăn rau xanh. Chỉ khi cử hành hoạt động giải trí tế tự quy mô lớn thì mới giết thịt gia súc để tế, thịt cúng đặt ở trong chiếc đỉnh trữ dưới lòng đất. [ tham 146 ] [ tham 147 ] [ tham 148 ] Tại nhiều điểm di chỉ văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu phát hiện được những vật mẫu vỏ kê, vỏ thóc. [ tham 33 ]

Thủ công nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

” Khảo công ký ” có viết rằng ” Hạ hậu thị thượng tượng “, biểu lộ rằng Hạ hậu xem trọng sản xuất thủ công nghiệp. Triều Hạ thành công xuất sắc trong việc đưa văn minh Cafe Trung Nguyên từ thời đại đồ đá quá độ sang thời đại đồ đồng. Các vật phẩm thời đại đồ đá mới như đồ đá tinh xảo, đồ xương sừng, đồ vỏ trai dần bị đồ gốm, đồ sơn mài, đồ ngọc thạch, đồ ngọc lam, đồ đồng, đồ đồng thanh thay thế sửa chữa. Tương truyền, vào thời kỳ Nghiêu Thuấn đã sử dụng đồ sơn, sang thời kỳ Hạ Vũ được sử dụng làm đồ tế, ” mặc nhiễm kỳ ngoại, nhi chu họa kỳ nội “. [ tham 149 ] Thời kỳ viễn cổ, nhân dân sử dụng thoáng đãng đồ gỗ và sơn, tuy nhiên đồ làm bằng gỗ thuận tiện bị mục, không dễ bảo tồn, lúc bấy giờ khai thác được khá ít. Tại di chỉ Nhị Lý Đầu khai thác được một cái bàn nhỏ được sơn, lớp gỗ đều đã mục nát, tuy nhiên vẫn hoàn toàn có thể nghiên cứu và phân tích ra hình dạng. Từ việc nghiên cứu và điều tra hình dạng, phát hiện ra có nhiều loại như ống sơn, trống sơn, bát sơn, hộp sơn đáy bằng, hay quan tài sơn. Chế tạo đồ ngọc thạch thời Hạ đã có trình độ tương đối, ” Tả truyện ” viết rằng vào thời Chu sơ phân phong Lỗ quốc công Bá Cầm, ban cho bảo ngọc truyền thế, ” Hạ hậu thị chi hoàng [ note 178 ] ” [ tham 150 ] Tại di chỉ Nhị Lý Đầu khai thác được nhiều loại đồ ngọc như qua ngọc, đao ngọc, khuê ngọc, tông ngọc, bản ngọc, việt ngọc. Các loại đồ ngọc này dùng làm vật phẩm trang trí trong lễ nghi, không phải là công cụ dùng trong thực tiễn. Trong số văn vật khai thác thuộc kỳ thứ ba của văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu có binh khí làm bằng đồng thanh sớm nhất của Trung Quốc, ứng với ghi chép ” Vũ huyệt chi thời, dĩ đồng vi binh “. [ tham 151 ] Có nhiều chủng loại đồ đồng như qua, đao, đục, chùy, móc câu. Ngoài ra, còn phát hiện vết tích của việc sản xuất đồ đồng như than gỗ, vụn đồng đỏ, mảnh khuôn đúc, mảnh nồi nấu. [ tham 53 ]Vào thời kỳ đồ đá mới, nghề xe sợi dệt vải có tân tiến, Open khung cửi nguyên thủy, nguyên vật liệu xe sợi dệt vải trong xã hội hạ tầng đa số là từ sắn dây, đay, còn trong xã hội thường tầng thì dùng nhiều lông [ note 179 ], da, đương thời đã có tập quán nhuộm y phục. [ tham 153 ] [ tham 152 ] Mặc dù đến nay vẫn chưa phát hiện ra chứng cứ khảo cổ chứng tỏ văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu sử dụng lụa, tuy nhiên đã có phát hiện khảo cổ tương quan trong văn hóa truyền thống Long Sơn, văn hóa truyền thống Đại Vấn Khẩu, văn hóa truyền thống Lương Chử có niên đại sớm hơn [ tham 154 ], tích hợp với ghi chép trong ” Hạ tiểu chính ” là ” tam nguyệt, … nhiếp tang. Tang nhiếp nhi ký chi, cấp tang dã …. thiếp, tử thủy tàm [ tham 155 ], thì việc người Hạ từng sử dụng loại sản phẩm tơ lụa cũng có tình có lý. [ tham 156 ]
” Diêm thiết luận ” có viết rằng ” Hạ hậu dùng sò đen ” [ tham 157 ], cho thấy người thời Hán nhận định và đánh giá triều Hạ dùng tiền vỏ sò. Nhiều nền văn hóa truyền thống viễn cổ trên quốc tế dùng vỏ sò vỏ trai trong vạn vật thiên nhiên làm tiền tệ, tiền đề của việc này là phải đủ về số lượng, đồng thời hoàn toàn có thể đáp ứng vỏ sò biển trong một thời hạn dài. Tuy nhiên, Hạ hậu thị là văn minh sông nước, khoanh vùng phạm vi thế lực chỉ số lượng giới hạn trong trung hạ du Hoàng Hà, đến trung vãn kỳ mới khoách trương đến bờ Hoàng Hải, trước đó Hạ hậu thị từng đối địch một thời hạn dài với tộc Di ở phía đông, không có nhiều năng lực dự trữ được nhiều vỏ sò vỏ trai. Thương nghiệp thanh toán giao dịch vào thời Hạ có năng lực trải qua hạt lương thực và gia súc còn sống để hoàn thành xong. Tại di chỉ Nhị Lý Đầu phát hiện vỏ sò vạn vật thiên nhiên và tự tạo, chúng có năng lực đảm đương trách nhiệm tiền tệ. [ tham 53 ]

Giao thông và thiết kế[sửa|sửa mã nguồn]

Trong quy trình trị thủy, Đại Vũ mở núi thông sông, có công dụng lớn so với sự tăng trưởng giao thông vận tải đường thủy và đường đi bộ thời cổ đại. ” Sử ký-Hạ bản kỷ ” có viết thời Vũ trị thủy ” đi đường bộ ngồi xe, đi đường thủy ngồi thuyền [ note 180 ], đi qua bùn [ note 181 ] dùng khiêu ( 橇 ) [ note 182 ], qua núi dùng cúc ( 檋 ) [ note 183 ] [ note 184 ], … để mở mang cửu châu, thông cửu đạo, vượt cửu trạch, qua cửu sơn, … khi đem đồ cống tương ứng từ địa phương, đến chỗ sông núi thì có tiện nghi [ tham 26 ] ” biểu lộ khi Đại Vũ trị thủy thì việc thông hành rất là phiền phức, Đại Vũ lợi dụng những công cụ giao thông vận tải như xe, thuyền, khiêu để vượt sông suối bùn cát. Ông suất lĩnh quần chúng xây đắp đường đi bộ liên thông cửu châu, tương hỗ việc thực thi chính sách cống nạp, cũng tạo điều kiện kèm theo cho giao lưu kinh tế tài chính giữa những nơi. [ tham 159 ] Khu vực giao thông vận tải của Hạ hậu chiều đông tây ít là 500 – 600 lý, chiều nam-bắc ít là 300 – 400 lý. [ tham 41 ] ” Quốc ngữ-Chu ngữ ” có chép ” Hạ ra lệnh nói rằng tháng 9 mở đường, tháng 10 xong cầu [ tham 67 ] “, tháng 9 nông lịch là sau mùa mưa, sửa sang đường đi bộ, tháng 10 nông lịch là sang mùa đông khô hạn thì xây cầu .Di chỉ Nhị Lý Đầu tại Yển Sư có quy mô lớn chưa từng thấy trong lưu vực Hoàng Hà thời viễn cổ, trong văn hóa truyền thống khảo cổ cùng thời kỳ cũng không có. [ tham 88 ] Tại TT địa lý của khu vực văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu hoàn toàn có thể là một tòa đô ấp hoặc thành thị lớn thời Hạ. [ tham 160 ] Đã xác nhận có hai tòa hoàng cung số 1 và 2, riêng tại tường phía bắc của hoàng cung số 2 còn có nền móng số 6 có size đồng đẳng thuộc kỳ thứ 4. Hai quần thể kiến trúc này biểu lộ bố cục tổng quan trục tuyến giữa. [ tham 156 ] [ tham 161 ] Cung điện số 1 có hình hơi vuông, khuyết một góc hướng đông bắc, chiều đông tây tổng số rộng 96,2 mét, chiều nam bắc tổng số dài 107 mét, tổng diện tích quy hoạnh mặt đất là 9585 m². Điện đường chính nằm ở phía bắc trông về phía nam, mặt rộng 8 gian, vào sâu 3 gian. Bốn phía có tường vách bao quanh, trong có lang vũ hành đạo, tường đông có một phòng bên. Trên trục tuyến giữa hướng về chính nam có cửa lớn lan rộng ra, phân thành ba môn đạo, mỗi phía bắc và đông có một cửa bên. Cung điện số 2 đông tây rộng 58 m, bắc nam dài 72,8 m, có tường bao quanh bốn mặt và hồi lang ba mặt đông, nam, tây. Cung điện số 1 và 2 đều có đường ống thoát nước làm từ gốm, tuy nhiên mạng lưới hệ thống ở hoàng cung số 2 được bảo tồn tương đối hoàn hảo, đường ống cấu thành từ nhiều phần ống gốm liên tục. Mỗi phần có đường kính từ 16,5 – 22 cm, dài 52 – 58 cm, dày khoảng chừng 2 cm, đặt trong một rãnh được đào trước sâu 1 mét dưới đất nhằm mục đích đề phòng thấm nước. Bản đá dày 5 – 7 cm được gác phía trên ống gốm, rãnh, nhằm mục đích đề phòng người đi tạo sức ép làm vỡ ống gốm. óng gốm có xu thế tây cao đông thấp, trải qua chênh lệch độ cao để đưa nước mưa từ trong hoàng cung đình viện ra bên ngoài. [ tham 162 ] Ngoài khu hoàng cung có đường đất dọc ngang xen kẽ, xưởng thủ công bằng tay, tường thành đất nện. [ tham 161 ]
Thời Hạ, xã hội mở màn hình thành giai cấp xấp xỉ, loại sản phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ cũng theo đó mà phân hóa. Đồ vật mà nhân dân hạ tầng sử dụng có tạo hình thực dụng, hoa văn trang trí giản đơn, tăng trưởng theo phương hướng thẩm mỹ và nghệ thuật chất phác. Lễ khí của quý tộc vương thân thượng tầng có hoa văn trang trí phức tạp, diễn biến phương hướng tạo hình biến hóa phong phú. Khí cụ dùng để đựng vật phẩm của hạ tầng có hoa văn phần lớn là những dạng hình học, hoặc có hoa văn gia súc, hoa văn cá và một số ít đề tài khác có tương quan đến sản xuất nông nghiệp. Lễ khí thượng tầng có hoa văn trang trí thường thấy là hình mây sấm phức tạp, hình mắt, hình con rắn, hình mặt thú, đề tài phần nhiều có quan hệ với quỷ thần. [ tham 162 ] [ tham 156 ] Chế tạo đồ gồm tại văn hóa truyền thống vãn kỳ Long Sơn và văn hóa truyền thống tảo kỳ Nhị Lý Đầu có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật tương đối cao. Đồ gốm kỳ thứ hai, thứ ba khai thác từ Nhị Lý Đầu có mặt phẳng phần lớn được trang trí bằng những loại hoa văn trang sức đẹp như vân màu lam, vân dây, vân hình vuông vắn, đôi lúc thấy chạm khắc những loại vân hình móng tay, nét vạch, lông chim, vòng tròn. [ tham 33 ] Thời Tam đại chỉ có nghệ thuật và thẩm mỹ trang sức đẹp cho những vật phẩm thực dụng, thiếu tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật vì thẩm mỹ và nghệ thuật. [ tham 156 ]
Khánh làm bằng đá khai thác tại huyện Hạ, tỉnh Sơn Đông .Trung Quốc vào 9000 năm trước, tức sơ kỳ thời đại đồ đá mới, đã có Open nhạc khí [ note 185 ]. Về khởi thủy của âm nhạc tại Trung Quốc, những văn hiến ghi chép khác nhau. ” Lã thị Xuân Thu-Cổ nhạc thiên ” và ” Thượng thư-Ích tắc ” ghi rằng vào thời kỳ Đế Khốc, Đế Thuấn đã có nhiều loại nhạc khí, trong đó tên tuổi 1 số ít loại nhạc khí nói chưa rõ. ” Sơn Hải kinh-Đại hoang tây ký ” ghi rằng ” khai thượng tam tần vu thiên, đắc ‘ cửu biện ‘ dữ ‘ cửu ca ‘ dĩ hạ. Thử thiên mục chi dã, cao nhị thiên nhận, khai yên đắc thủy ca ‘ cửu thiều ‘ “, nói lại rằng Hạ hậu Khải cưỡi rồng làm khách Thiên cung, trộm lấy ‘ cửu ca ‘, ‘ cửu thiều ‘ ‘ cửu biện ‘ của Thiên Đế để tự mình hưởng dụng, do vậy mà nhân gian có ca nhạc. [ tham 2 ] ” Lã thị Xuân Thu-Âm sơ ” ghi rằng khi Đại Vũ tuần thị đông nam thì gặp gỡ nữ nhi của Đồ Sơn thị, Đồ Sơn thị sáng tác một bài ca ” Hậu nhân hề y “, đấy là tình ca sớm nhất được ghi chép trong văn hiến, có thuyết cho là khởi điểm của Nam âm thời Hán. [ tham 163 ] ” Chu Lễ-Đại ty nhạc ” ghi rằng người thời Hạ vì ca tụng công lạo trị thủy của Đại Vũ nên trình diễn ” Đại Hạ “, dùng làm nhạc vũ tế tự núi sông, đến thời Chiến Quốc còn được Lỗ quốc dùng làm vũ nhạc diễn xuất cung đình. [ tham 164 ] ” Lễ ký-Tế thống ” ghi rằng ” bát dật dĩ vũ Hạ “, tám người thành một dật, tám dật là 64 người tổ thành đội hình trình diễn có chiều dọc ngang đều nhau, dựa theo lễ pháp thời Chu thì chỉ có thiên tử triều Chu mới hoàn toàn có thể dùng đội hình lớn như vậy [ note 186 ], hoàn toàn có thể thấy ” Đại Hạ ” có quý phái cao. Nhạc khí thời kỳ Hạ được chế tác từ xương, gỗ, đá, da, gốm ; chủng loại gồm có dụng cụ diêu hưởng, hưởng cầu, địch, tiêu, cổ, khánh, chung, linh, huân, sừng tín hiệu lệnh. So với những nền văn hóa truyền thống khảo cổ xung quanh, nhạc khí khai thác thuộc văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu rất thiếu thốn. [ tham 162 ] Năm 1960, tại tầng kỳ thứ ba của di chỉ Nhị Lý Đầu tại Yển Sư đã khai thác được một huân gốm màu tro, tâm rỗng, hình quả trám, phần đầu có một miệng thổi nhỏ, một bên phần thân giữa có lỗ âm có đường kính 0,4 cm, qua thử nghiệm thì nó hoàn toàn có thể phát ra hai âm : la thăng thứ, đô thứ. [ tham 2 ] Cũng phát hiện được thạch khánh làm bằng đá, dài 55,5 cm, cao 28,5 cm, dày 4,8 cm, tạo hình đã tiếp cận khánh lễ làm bằng đồng thanh thời kỳ Thương-Chu. [ tham 88 ]
Nhân dân thời Hạ đa phần sử dụng hình thức văn học truyền miệng trong sáng tác văn học. Đề tài ca dạo và hoạt động và sinh hoạt lao động có liên hệ mật thiết, và thần thoại cổ xưa được sử dụng để lý giải 1 số ít sự vật khó hiểu trong quốc tế tự nhiên. Tuy nhiên, những văn học truyền khẩu này không được truyền bá đến nay, nên trước khi hoàn toàn có thể phát hiện tài liệu văn tự đồng thời kỳ với triều Hạ, thì không hề có nhiều nghiên cứu và điều tra sâu xa về văn học thời Hạ. Có thể gọi nó là thời hạn nghệ thuật và thẩm mỹ xưa của văn học thẩm mỹ và nghệ thuật Trung Quốc. [ tham 165 ] Người thời Chu súng kính văn hóa truyền thống triều Hạ, trong toàn bộ những phương diện đều phỏng theo người thời Hạ mà tạo nên. Trên phương diện ngôn từ, người thời Chu đánh giá và nhận định ngôn từ thông dụng của triều Hạ là ” Hạ ngôn ” [ note 187 ] Thời Thượng cổ, ” Hạ ” 夏, ” Nhã ” 雅 tương thông, ” Hạ ngôn ” cũng gọi là ” nhã ngôn “, là ngôn từ được sử dụng trong giao lưu giữa nhân sĩ thuộc thượng tầng xã hội triều Chu, ” Thi Kinh ” thời Chu chính là sử dụng nhã ngôn để sáng tác [ tham 166 ]
Nghề đúc đồng là thủ công nghiệp mới nổi trọng điểm của triều Hạ. Trong những văn vật thời kỳ thứ nhất và thời kỳ thứ nhì của di chỉ Nhị Lý Đầu, Open đồ lễ làm bằng ngọc, biểu lộ nó có một trình độ văn hóa truyền thống tương đối. Ngoài ra, nghề làm đồ gốm thời Hạ có năng lực đã trở thành một ngành công nghiệp độc lập rất trọng điểm. Đối với đồ đồng thanh, Trung Quốc đã phát hiện ra dao đồng của văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu. Nếu như văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu được xác nhận là văn hóa truyền thống thời kỳ Hạ, thì đây là đồ đồng thanh của thời kỳ triều Hạ. Công cụ mà người thời Hạ sử dụng được nhận định và đánh giá hầu hết là đồ đá. ” Chu thư ” chép rằng vào thời Hạ Kiệt, Côn Ngô thị đem phôi bùn nung thành ngói, cho thấy kiến trúc cuối thời Hạ đã khởi đầu sử dụng ngói. [ tham 167 ] 。Trong văn hiến thời Tiên Tần có ghi chép về việc quan triều hạ là Hề Trọng tạo ra xe, viễn tổ nước Tiết là Hề Trọng được Hạ Hậu chỉ định làm ‘ xa chính ‘, quản lý sự vụ sản xuất xe. [ tham 168 ] ” Sử ký-Hạ bản kỉ ” cũng ghi chép rằng trong thời Hạ Vũ trị thủy ” đi đường bộ ngồi xe, đi đường thủy ngồi thuyền “, cho thấy xe đã Open ngày từ thời Đại Vũ. ” Tả truyện ” chép rằng ” minh thí dĩ công, xa phục dĩ dung ” [ tham 120 ], rằng Hạ hậu đem xe làm vật thưởng công cho hạ quan. Ngoài ra, ” Thế bản ” có chép rằng ” Hợi tác phục ngưu [ note 188 ] ， Tướng Thổ tác thừa mã [ note 189 ] ” [ tham 170 ], và có bốc từ Ân khư làm chứng, chứng tỏ bộ tộc Thương đồng thời kỳ đã có xe ngựa. [ tham 133 ]Bè và thuyền độc mộc Open sớm nhất là vào trung kỳ văn hóa truyền thống Long Sơn thuộc thời đại đồ đá mới, người Hạ trong một thời hạn dài đã cư trú nương nhờ Hoàng Hà, Y Thủy, Lạc Thủy, thuyền bè do vậy trở thành công cụ vượt sông phổ cập. Thời Hạ vào trung hậu kỳ bước vào thời đại đồng thanh, sự Open của công cụ thuộc kim tạo điều kiện kèm theo để sản xuất thuyền độc mộc, hoàn toàn có thể nói thuyền mộc bản Open sớm nhất tại Trung Quốc là vào thời Hạ. [ tham 171 ] Tộc Đông Di cư trú ven bờ Hoàng Hải, sở hữu kỹ thuật hàng hải khá cao, đây là nghành mà Hạ hậu thị với văn minh dòng sông không hề theo kịp. ” Luận ngữ-Hiến vấn ” chép rằng ” Nghệ thiện xạ, Ngạo [ note 190 ] đãng [ note 191 ] chu [ tham 36 ] “, Ngạo tức là con của Hàn Trác tên Kiêu [ note 58 ], rằng ông là một nhân vật giỏi tinh chỉnh và điều khiển thuyền, và lại có chữ ” đãng ” nên hoàn toàn có thể nói đây là một kiểu đi thuyền có mục tiêu, dùng nhân lực tinh chỉnh và điều khiển khống chế, không phải để trôi dạt như trước. ” Vũ cống ” nói ” triêu tịch nghênh chi, tắc toại hành nhi thượng [ tham 91 ] “, rằng người Hạ biết tận dụng quy luật thủy triều sáng tối để đi thuyền .

Thiên văn lịch pháp[sửa|sửa mã nguồn]

Người thời Hạ có năng lực đã chiếm hữu nhiều tri thức về thiên văn, lịch pháp. ” Tả truyện-Chiêu công thập thất niên ” dẫn từ ” Thượng thư-Hạ thư ” chép rằng ” thần bất tập vu phòng ” [ note 145 ] [ tham 117 ], chỉ việc Mặt Trời không Open hoàn hảo ở phía trên không của ngôi nhà, đây là ghi chép về nhật thực sớm nhất của Trung Quốc được biết đến [ note 192 ] ” Trúc thư kỉ niên ” ghi rằng vào năm Hạ Kiệt thứ 15 ” Dạ trung tinh vẫn như vũ ” [ tham 1 ] ( trong đêm sao rơi như mưa ), là ghi chép sớm nhất về mưa sao băng. ” Thái bình ngự lãm ” dẫn ” Hiếu kinh câu mệnh quyết ” viết ” ( Vũ thời, ngũ ) sao chồng chất như quán châu [ note 193 ], rõ như liên bích [ note 194 ] 。 [ tham 173 ] “, chép về việc vào sơ kỳ thời Hạ từng xảy ra hiện tượng kỳ lạ thiên văn hiếm thấy ” ngũ tinh tụ ” của Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. [ note 195 ] Thời ba vị quân chủ vãn kỳ triều Hạ là Dận Giáp ( Cận ), Khổng Giáp, Lý Quý ( Kiệt ), đều lấy thiên can làm tên, cách làm này gần như phương pháp ca tụng của quân chủ triều Thương, nếu quả thực là xưng vị thời Hạ chứ không phải biệt danh người thời Ân-Chu thêm vào, thì hoàn toàn có thể nói phép ghi ngày Can Chi đã Open vào vãn kỳ triều Hạ [ tham 33 ]. Căn cứ ” Trúc thư kỉ niên “, lúc sửa chữa thay thế Hạ-Thương, có viết về những hiện tượng kỳ lạ kỳ dị ” hoàng sắc đích thanh oa, hôn ám đích điều dưỡng, tam cá thái dương, thất nguyệt kết sương hòa ngũ cốc điêu linh ” ( sương mù màu vàng, một mặt trời mờ, sau đó ba mặt trời, sương giá trong tháng bảy, ngũ cốc tàn rụng ), có học giả nhận định và đánh giá đó là ghi chép về phun trào núi lửa Minoa tại khu vực nay thuộc Hy Lạp [ tham 175 ] 。 Trong ” Luận ngữ “, Khổng Tử chủ trương ” hành Hạ chi thời ” [ tham 176 ], đến nay nông lịch truyền thống cuội nguồn Trung Quốc còn có biệt danh là ” Hạ lịch “, dựa theo những dấu tích này hoàn toàn có thể nói rằng vào thời Hạ do nhu yếu sản xuất nông nghiệp, tích hợp tri thức thiên văn tích góp được mà biên thành lịch pháp giản đơn. ” Hạ lịch ” đều có ghi chép trong những văn hiến thời Tiên Tần như ” Thi Kinh “, ” Tả truyện “, ” Trúc thư kỉ niên “, tối thiểu là thông dụng trong nội bộ nước Đường ( tức nước Tấn ) thời Chu sơ. ” Hạ tiểu chính ” nguyên là một thiên của ” Đại đái lễ ký “, kinh văn này có một bộ phận câu văn giản ước thâm sâu, không như văn phong Đông Chu, chậm nhất là triển khai xong vào tảo kỳ Xuân Thu, là lịch thư sớm nhất của Trung Quốc, có ghi chép giản đơn về vật hậu, khí hậu, tinh tượng những tháng. ” Hạ tiểu chính ” địa thế căn cứ theo sự đầy khuyết của Mặt Trăng mà phân một năm thành 12 tháng, tuy nhiên không có tín hiệu 5 năm đặt hai tháng nhuận, cũng không phân biệt bốn mùa. Trong ghi chép tháng 5 có ” thời hữu dưỡng nhật “, trong ghi chép tháng 10 có ” thời hữu dưỡng dạ ” [ tham 155 ], ” Tả truyện ” chú giải ” dưỡng giả trường dã “, nói rằng tháng 5 của ” Hạ tiểu chính ” có ngày dài nhất ( tức Hạ chí “, tháng 10 có đêm hôm dài nhất ( tức Đông chí ), tuy nhiên Đông chí tại bình nguyên Hoa Bắc ứng vào tháng 11 thay vì tháng 10, cho thấy rằng loại lịch pháp này không chuẩn xác, niên đại chế thành tương đối nguyên thủy. [ tham 31 ]
Mộ không huyệt thời kỳ thứ 3 tại di chỉ Nhị Lý Đầu, bộ xương có tín hiệu vùng vẫy khi bị trói, biểu lộ năng lực là tế người .

Sức sản xuất thời kỳ viễn cổ thấp kém, ngay cả trong điều kiện thời tiết thuận lợi cũng không thể hoàn toàn tránh được nguy hiểm thiếu lương thực. Nhân dân nhận thấy bất lực trước tình hình, tìm cách thông qua lực lượng tự nhiên siêu việt để đạt đến nguyện vọng chi phối tự nhiên nhằm đảm bảo được mùa. Do đó hi sinh người và động vật để làm hài lòng thiên thần, thử lợi dụng hoạt động tế tự nhằm thoát khỏi áp lực của thế giới tự nhiên đối với sinh tồn của nhân loại. Tế người tại lưu vực Hoàng Hà sớm nhất được biết đến là trong văn hóa Tề Gia tại thượng du, đương thời thường là vợ tuẫn táng theo chồng, sau phát triển thành nô bộc tuẫn táng, cho rằng linh hồn của thê thiếp và nô bộc có thể phục vụ chủ nhân trong thế giới sau khi chết[tham 177]. Văn hóa Nhị Lý Đầu cũng có dấu tích của việc tế người, song quy mô rất nhỏ so với số lượng tế tự hàng trăm người thời Thương. Mộ táng tại di chỉ Nhị Lý Đầu thuộc Yển Sư phân thành hai loại là mộ có huyệt và mộ không có huyệt. Mộ đất một người có huyệt chiếm đa số, người được chôn nằm ngửa và thẳng, hiện tượng bồi táng khá ít[tham 162]. Ngoài ra, còn có một thiểu số là mộ không huyệt, không có đồ tùy táng, đôi khi có mảnh vỡ đồ gốm, thậm chí có khi đồng táng với thú vật, có thể thấy người được chôn có địa vị xã hội thấp kém, khi còn sống có khả năng là tội nhân, tù binh chiến tranh, hoặc nô bộc. Nhiều người được chôn trong mộ không huyệt thể hiện dấu hiệu tử vong không bình thường. Thân thể người được chôn có tư thế cực kỳ không tự nhiên, có các dấu hiệu bị trói trước khi chết như hai tay bắt chéo giơ quá đỉnh đầu, đặt trước ngực, hoặc cong về sau lưng, thậm chí còn có một số sọ bị vỡ, thân và đầu tách rời. Có khả năng là chứng cứ về nhân tế, nhân tuẫn thời kỳ Hạ[tham 177]. Trừ tế người, tế ruộng, thời Hạ còn có hoạt động tế nhà, xung quanh cung điện số 1 kỳ thứ ba của di chỉ Nhị Lý Đầu có một số hố tế tự, phát diện xương các loài thú như chó, lợn[note 196] Còn có năm ngôi mộ táng tại khu sân và hành lang, người được chôn đều tử vong không bình thường, không có vật phẩm tùy táng, huyệt mộ chật hẹp, phá vỡ nền móng cung điện, không xác định được là tế tự dựng móng hay tế tự hoàn thành[tham 179]。

Xem thêm: Văn miếu Trấn Biên – Di tích lịch sử cấp quốc gia hơn 300 năm tuổi

Nhân dân viễn cổ khi nướng thịt thú thì phát hiện hiện tượng kỳ lạ xương bị vỡ, tạo thành những vết nứt vỡ với hình dạng khác nhau, có phần khó hiểu, khiến người xưa quan tâm. Sau này, khi đạt được hiệu quả viên mãn trong những hoạt động giải trí như săn thú, cuộc chiến tranh, mọi người khởi đầu liên hệ hai thứ với nhau, xem đó là điềm trước của thần linh với sự vật, tích góp thành tri thức gọi là chiêm bốc. Do trình tự phức tạp, tri thức nhiều và sâu, nên trong bộ lạc có vu sư chuyên việc xem bói, độc quyền lý giải bốc cốt. Lưu vực Hoàng Hà trong thời kỳ văn hóa truyền thống Long Sơn khởi đầu hưng thịnh chiêm bốc [ tham 177 ]. ” Tả truyện ” chép rằng triều Hạ có quan lại chiêm bốc [ tham 180 ]. Toàn kỳ thứ 4 văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu đều khai thác được bốc cốt bả vai bò, dê, lợn. Những bốc cốt này chỉ bị đốt cháy ở mặt sau, không đâm không đục, chưa khắc chữ, tương đối nguyên thủy hơn so với bốc từ Ân Khư [ tham 162 ] 。