Giai thoại về di tích mộ phần của phu nhân Nguyễn Trung Trực ở Phú Quốc (Kỳ cuối)

Nguyễn Trung Trực mới ra hòn đảo nên không hiểu đặc tính cửa sông Cửa Cạn. Ở cửa sông này, mỗi khi triều dâng, sóng đẩy cát lấp cửa sông nhưng tàu bè vẫn ra vào được. Khi triều rút, nước từ sông đẩy cát ra biển nhưng tàu bè không hề ra vào. Quân Pháp tiến công đúng lúc triều rút, tàu nghi binh của bà Điều bị mắc cạn. Không nao núng, bà vẫn chỉ huy binh sỹ vừa đối kháng quân Pháp kinh khủng vừa cho người móc cát để tàu lui vào nhánh sông .
Khi thấy tàu của phu nhân mắc cạn, Nguyễn Trung Trực nhận ra kế hoạch bị vỡ. Ông vội vã nhét đứa con trai sơ sinh vào một bọng cây cổ thụ ( Hiện vẫn còn di tích ở Cửa Cạn ) rồi chỉ huy binh sỹ xông ra giải cứu. Ra đến nơi thì bà đã quyết tử .
Quân Pháp đánh cấp tập, ông đành lui quân về bắc hòn đảo ( Ghềnh Dầu ) để bảo toàn lực lượng. Trong cơn nguy biến, sinh mạng binh sỹ quan trọng hơn, ông đành rứt lòng bỏ con ở lại bọng cây .

Mấy ngày sau, ông cố kỵ của Tư Ngây là một binh sỹ thuộc hạ của Nguyễn Trung Trực giả dạng ngư phủ đánh liều vượt vòng vây quân Pháp trở ra Cửa Cạn để tìm con trai Nguyễn Trung Trực. Khi đến nơi, công tử đã không còn ở đó nữa. Ông đành ngậm ngùi kéo tử thi phu nhân Nguyễn Trung Trực đưa lên bãi biển hoang vu cách Cửa Cạn vài cây số mai táng tạm và khấn hứa sẽ dặn con cháu đời sau xây mộ khang trang cho bà.

Năm 1963, ông Tư Ngây địa thế căn cứ theo sự hướng dẫn của cha tìm đến mộ bà. Dù đã tìm được mộ nhưng do nghèo khó, ông Tư Ngây cũng chỉ biết thắp hương, vén đất cho ngôi mộ .

Tác giả chụp lưu niệm bên ngôi mộ Bà

Người chủ tàu ở Rạch Giá tìm gặp Tư Ngây đúng thời gian đó. Cả hai đều vui mừng bắt tay nhau triển khai thiết kế xây dựng mộ cho Bà. Ông chủ tàu bỏ tiền, ông Tư Ngây bỏ công xây ngôi mộ đá có bia đề ” Mộ Bà Lớn Tướng ” .
Căn cứ vào hồ sơ chính sử thì đêm 16-06-1868, nghĩa binh Nguyễn Trung Trực đánh chiếm và làm chủ thành Kiên Giang ( Rạch Giá ) tạo nên chiến công hiển hách ” kiếm bạc Kiên Giang khốc quỷ thần “. Ngày 21-06-1868, quân Pháp gồm Thiếu tá Hải Quân Léonard Ausart, Đại úy Dismuratin, Trung úy thủy quân Richard, Trung úy Taradel cùng 1 số Việt gian kéo quân phản công, ông phải lui quân về Hòn Chông rồi ra hòn đảo Phú Quốc, lập chiến khu tại Hàm Ninh nhằm mục đích tổ chức triển khai kháng chiến vĩnh viễn .

Tháng 9-1868, Việt gian Huỳnh Công Tấn – Vốn là bạn kháng chiến với ông Nguyễn Trung Trực thời điểm đánh trận đốt tàu L’Espérance của quân Pháp trên sông Nhật Tảo (10-12-1861) đã đầu hàng giặc Pháp – được Thiếu tá Hải Quân Léonard Ausart trưng dụng đưa lên chiếc tàu chiến Groeland cùng 150 lính ở Gò Công ra đảo Phú Quốc truy kích quân Nguyễn Trung Trực. Tại đây, Nguyễn Trung Trực bị Huỳnh Công Tấn viết một trá thư cho rằng Pháp đã bắt được mẹ Nguyễn Trung Trực, ông phải nộp mạng để đổi lấy mạng mẹ. Vì vậy, ông ra hàng và bị Pháp giết.

Dinh Bà được tôn tạo khang trang

Trong chính sử, không nhắc đến chuyện Nguyễn Trung Trực có vợ .
Tuy vậy, địa thế căn cứ vào những sử liệu của những nhà nghiên cứu trong thời hạn gần đây đều có những cụ thể cho rằng, phu nhân của Nguyễn Trung Trực có tục danh là Điều hoặc Đỏ, mỹ danh là Lê Kim Định. Bà là một người sát cánh bên vai Nguyễn Trung Trực trong những hoạt động giải trí kháng Pháp. Có nhiều nguồn chứng minh và khẳng định, bà đã từng bị Pháp bắt 2 lần giam tại Rạch Giá và đều được Nguyễn Trung Trực giải cứu thành công xuất sắc. Khi ông lui quân về Phú Quốc, bà Điều cũng được đi theo .
Vì bà là vợ chính thức nên dân địa phương Phú Quốc gọi là ” Bà Lớn Tướng ” .
Cũng theo những nguồn này, mãi đến năm 1867, quân Pháp mới đánh ra Phú Quốc. Và ” Bà Lớn Tướng ” quyết tử tại Cửa Cạn là chi tiết cụ thể có thật chứ không chỉ là giai thoại .

Với nhân dân Phú Quốc, sự kiện vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực xây dựng căn cứ kháng chiến ở địa phương là niềm tự hào khá sâu đậm. Đó cũng là câu chuyện liên quan đến nguyên do hình thành 1 cụm dân cư giữa vùng hoang vu Cửa Cạn từ những năm giữa cuối thế kỷ 19.

Cho đến thời nay, giai thoại ” Nguyễn Trung Trực đặt con ở bọng cây sao với nải chuối vàng để nếu có ai đó gặp mang về nuôi giúp ” vẫn còn được truyền tụng. Về sự kiện Nguyễn Trung Trực rơi vào tay giặc cũng có nhiều quan điểm sử học khác nhau. Có người cho rằng do Huỳnh Công Tấn bắt mẹ của ông, rồi vì chữ hiếu, ông phải ra nộp mình .

Tượng thờ Nguyễn Trung Trực hướng ra biển

Cũng có người cho rằng Huỳnh Công Tấn bắt giết dân, mỗi ngày giết 10 người, vì không muốn dân phải chết oan uổng nên ông phải tự trói mình bằng dây rau muống biển rồi ra hàng. Cũng có người cho rằng ông đã bị bắt sau một trận ác chiến với quân địch .
Ngày nay ngôi mộ đã được bá tánh góp tiền xây một mái nhà che và cử một người thủ từ nhang khói, chăm nom. Hàng năm, vào ngày rằm tháng 8 ( âm lịch ), dân cư địa phương liên tục tổ chức triển khai cúng giỗ cho bà. Ông Tư Ngây đã qua đời ở tuổi 109, mang theo nhiều ký ức truyền đời. / .

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh