10 di sản văn hóa thế giới của Việt Nam

1. Quần thể di tích Cố đô Huế

Quần thể di tích Cố đô Huế nằm dọc hai bên bờ sông Hương thuộc thành phố Huế và một vài vùng phụ cận thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Thành phố Huế là TT văn hoá, chính trị, kinh tế tài chính của tỉnh, là cố đô của Việt Nam thời phong kiến dưới triều nhà Nguyễn, từ 1802 đến 1945 .

Cố đô Huế là kinh đô một thời của Việt Nam, nổi tiếng với một hệ thống những đền, chùa, thành quách, lăng tẩm, kiến trúc nguy nga tráng lệ gắn liền với cảnh quan thiên nhiên núi sông thơ mộng. Nằm ở bờ Bắc sông Hương, tổng thể kiến trúc của cố đô Huế được xây dựng trên một mặt bằng với diện tích hơn 500 ha và được giới hạn bởi ba vòng thành theo thứ tự ngoài lớn, trong nhỏ: Kinh Thành, Hoàng Thành và Tử Cấm Thành. 

Ba tòa thành này được đặt lồng vào nhau, sắp xếp đăng đối trên một trục dọc xuyên suốt từ mặt Nam ra mặt Bắc. Hệ thống thành quách ở đây là một mẫu mực của sự tích hợp hài hòa thuần thục giữa tinh hoa kiến trúc Đông và Tây, được đặt trong một khung cảnh vạn vật thiên nhiên kỳ thú với nhiều yếu tố hình tượng sẵn có tự nhiên .
Năm 1993, quần thể di tích Cố đô Huế đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa truyền thống quốc tế .

 2. Vịnh Hạ Long

Vịnh Hạ Long là một di sản độc lạ vì nó tiềm ẩn những dấu tích quan trọng trong quy trình hình thành và tăng trưởng lịch sử toàn cầu, là cái nôi cư trú của người Việt cổ, đồng thời là tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật tạo hình vĩ đại của vạn vật thiên nhiên với sự hiện hữu của hàng nghìn hòn đảo đá muôn hình vạn trạng ; nhiều hang động kỳ thú quần tụ thành một quốc tế vừa sinh động vừa huyền bí .

Bên cạnh đó, vịnh Hạ Long còn là nơi tập trung chuyên sâu đa dạng sinh học cao với những hệ sinh thái nổi bật như hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn sinh vật biển, hệ sinh thái rừng cây nhiệt đới gió mùa … cùng với hàng nghìn loài động thực vật vô cùng đa dạng và phong phú, phong phú .
Năm 1994, UNESCO đã chính thức công nhận vịnh Hạ Long là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế bởi giá trị ngoại hạng về mặt cảnh sắc. Năm 2000, vịnh Hạ Long liên tục được UNESCO công nhận lần thứ hai là Di sản địa chất quốc tế vì những giá trị độc lạ về địa chất, địa mạo .

3. Khu di tích Mỹ Sơn
 
 Thánh địa Mỹ Sơn tọa lạc trong một thung lũng kín có địa thế núi non hùng vĩ, thâm nghiêm. Nơi đây, với hơn 70 công trình kiến trúc đền tháp của nền văn minh Chămpa được kết tinh trong những di chứng vật chất trường tồn, chứa đựng những giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật 

Được khai công từ thế kỷ 4, Mỹ Sơn là một quần thể với hơn 70 ngôi đền tháp mang nhiều phong thái kiến trúc, điêu khắc tiêu biểu vượt trội của dân tộc bản địa Chăm. Đây được coi là một trong những TT đền đài chính của đạo Hindu ( Ấn Độ giáo ) ở khu vực Khu vực Đông Nam Á và là di sản duy nhất của thể loại này tại Việt Nam .
Năm 1999, khu di tích Mỹ Sơn đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa truyền thống quốc tế

4. Phố cổ Hội An

Phố cổ Hội An thuộc thị xã Hội An, tỉnh Quảng Nam. Đây là một thành phố được hình thành từ thế kỷ 16-17, trước kia là thương cảng của miền Trung. Đến nay thành phố cổ Hội An vẫn bảo tồn gần như là nguyên trạng quần thể di tích kiến trúc gồm nhiều mô hình như nhà tại, hội quán, đình chùa, miếu, giếng, cầu, nhà thời thánh tộc, bến cảng, chợ phối hợp với đường giao thông vận tải ngang dọc tạo thành những ô vuông kiểu bàn cờ, quy mô thông dụng của những đô thị thương nghiệp phương Đông thời Trung đại .

Đô thị cổ Hội An thời nay là một nổi bật đặc biệt quan trọng về cảng thị truyền thống lịch sử ở Khu vực Đông Nam Á được bảo tồn nguyên vẹn và chu đáo. Phần lớn những ngôi nhà ở đây là những kiến trúc truyền thống lịch sử có niên đại từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19, phần bố dọc theo những trục phố nhỏ hẹp. Nằm xen kẽ giữa những ngôi nhà phố, những khu công trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡngminh chứng cho quy trình hình thành, tăng trưởng và cả suy tàn của đô thị .
Năm 1999, phố cổ Hội An đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa truyền thống quốc tế .

5. Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là một khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, có tổng diện tích quy hoạnh 85.754 ha. Đặc trưng của vườn vương quốc này là những kiến thiết đá vôi, những loại hang động, sông ngầm và hệ động thực vật quý và hiếm nằm trong Sách Đỏ Việt Nam và quốc tế. Đặc biệt, ngoài mạng lưới hệ thống sinh cảnh thảm rừng và động vật hoang dã hoang dã, vùng này tiềm ẩn trong lòng nó cả một mạng lưới hệ thống trên 300 hang động lớn nhỏ được ca tụng là “ vương quốc hang động. ”

Phong Nha – Kẻ Bàng được ví như một kho lưu trữ bảo tàng địa chất khổng lồ có giá trị và mang ý nghĩa toàn thế giới bởi cấu trúc địa lý phức tạp, tập hợp nhiều loại đá khác nhau như sa thạch, thạch anh, phiến thạch, đá vôi chứa silic, đá mac-nơ, đá granodiorite, đá diorite, đá aplite, pegmatite …
Năm 2003, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO công nhận là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế .

6. Nhã nhạc cung đình Huế

Là một mô hình âm nhạc mang tính bác học của những triều đại quân chủ trong xã hội Việt Nam suốt hơn 10 thế kỷ. Nhã nhạc nhằm mục đích tạo sự sang trọng và quý phái cho những cuộc tế, lễ cung đình như Tế Giao, Tế miếu, Lễ Đại triều, Thường triều … ; Tinh hoa này được cô đọng lại dưới triều Nguyễn, khiến cho Huế càng được chứng minh và khẳng định hơn về một TT văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội của dân tộc bản địa .

Nhã nhạc đã đề cập đến âm nhạc cung đình Việt Nam được trình diễn tại những lễ thường niên gồm có những lễ kỷ niệm và những dịp nghỉ lễ tôn giáo cũng như những sự kiện đặc biệt quan trọng như lễ đăng quang, lễ tang hay những dịp nghênh tiếp chính thức .
Năm 2003, nhã nhạc cung đình Huế đã được UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản văn hóa truyền thống phi vật thể và truyền khẩu của trái đất .

7. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên

Không gian văn hóa truyền thống cồng chiêng Tây Nguyên trải rộng suốt 5 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng và gia chủ của mô hình văn hóa truyền thống rực rỡ này là dân cư những dân tộc bản địa Tây Nguyên : Bana, Xêđăng, Mnông, Cơho, Rơmăm, Êđê, Giarai … Cồng chiêng gắn bó mật thiết với đời sống của người Tây Nguyên, là lời nói của tâm linh, tâm hồn con người, để miêu tả niềm vui, nỗi buồn trong đời sống, trong lao động và hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của họ .

Văn hóa cồng chiêng là mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ gắn với lịch sử văn hóa truyền thống của những dân tộc thiểu số sống dọc Trường Sơn-Tây Nguyên. Mỗi dân tộc bản địa ở Tây Nguyên sử dụng cồng chiêng theo phương pháp riêng để chơi những bản nhạc của riêng dân tộc bản địa mình, nhất là vào dịp liên hoan, nghênh đón năm mới, mừng nhà mới … Trải qua bao năm tháng, cồng chiêng đã trở thành nét văn hóa truyền thống đặc trưng, đầy sức điệu đàng và mê hoặc của vùng đất Tây Nguyên .
Năm 2005, khoảng trống văn hóa truyền thống cồng chiêng Tây Nguyên đã chính thức được UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản văn hóa truyền thống phi vật thể và truyền khẩu của quả đât .

8. Quan họ Bắc Ninh

Quan họ TP Bắc Ninh là những làn điệu dân ca của vùng đồng bằng Bắc Bộ, tập trung chuyên sâu hầu hết ở vùng Kinh Bắc ( TP Bắc Ninh và Bắc Giang ). Đây là môn thẩm mỹ và nghệ thuật được hợp thành bởi nhiều yếu tố như âm nhạc, lời ca, phục trang, liên hoan … với một lối hát giao duyên dân dã, biểu lộ mối quan hệ gắn bó tình nghĩa giữa những “ liền anh ”, “ liền chị ” hát quan họ và là nét văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội của người dân vùng Kinh Bắc .

Hội đồng trình độ của UNESCO nhìn nhận cao giá trị văn hóa truyền thống đặc biệt quan trọng, tập quán xã hội, thẩm mỹ và nghệ thuật trình diễn, kỹ thuật hát, phong thái ứng xử văn hóa truyền thống, chuyên nghiệp và bài bản, ngôn từ và cả phục trang của mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ này .
Năm 2009, UNESCO chính thức công nhận Quan họ là Di sản văn hóa truyền thống phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât .

9. Ca trù

Hát ca trù ( hay hát “ ả đào ”, hát “ cô đầu ” ) là bộ môn thẩm mỹ và nghệ thuật truyền thống lịch sử của miền Bắc Việt Nam, rất thông dụng trong đời sống hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống ở khu vực này từ thế kỷ 15. Ca trù sử dụng ba nhạc khí đặc biệt quan trọng ( không riêng gì về cấu trúc mà còn về phương pháp diễn tấu ) là đàn đáy, phách và trống chầu. Về mặt văn học, ca trù làm phát sinh một thể loại văn học độc lạ là hát nói .

Hội đồng trình độ của UNESCO nhìn nhận về ca trù : Ca trù đã trải qua một quy trình tăng trưởng tối thiểu từ thế kỷ 15 đến nay, được trình diễn trong khoảng trống văn hóa truyền thống phong phú gắn liền ở nhiều quá trình lịch sử khác nhau. Ca trù biểu lộ một ý thức về truyền thống và sự kế tục trong nghệ thuật và thẩm mỹ màn biểu diễn, có tính phát minh sáng tạo, được chuyển giao từ thế hệ này sang thế hệ khác trải qua những tổ chức triển khai giáo phường. Mặc dù trải qua nhiều dịch chuyển lịch sử, xã hội nhưng ca trù vẫn có một sức sống riêng bởi giá trị của nghệ thuật và thẩm mỹ so với văn hóa truyền thống Việt Nam .
Ngày 1-10-2009, ca trù của Việt Nam được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa truyền thống phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp .

10. Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội

Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội gồm có Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu với diện tích quy hoạnh hơn 47.000 mét vuông và Thành cổ TP. Hà Nội với diện tích quy hoạnh hơn 138.000 mét vuông, tạo thành một di sản thống nhất. Đây là dẫn chứng rõ nét về một di sản có liên hệ trực tiếp với nhiều sự kiện trọng đại của lịch sử Việt Nam trong mối quan hệ với khu vực và quốc tế ; là dẫn chứng duy nhất về truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống truyền kiếp của người Việt ở châu thổ sông Hồng trong suốt chiều dài lịch sử .

Những tầng văn hóa truyền thống khảo cổ, di tích kiến trúc và nghệ thuật và thẩm mỹ của di sản phản ánh một chuỗi lịch sử tiếp nối đuôi nhau nhau liên tục của những vương triều quản lý quốc gia Việt Nam trên những mặt tư tưởng, chính trị, hành chính, lao lý, kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống trong gần một nghìn năm .
Trên quốc tế rất hiếm tìm thấy một di sản bộc lộ được tính liên tục vĩnh viễn như vậy của sự tăng trưởng chính trị, văn hóa truyền thống như tại Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội .

Nguồn Khám phá Việt Nam

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh