Category

Các Di tích lịch sử – đền, chùa tiêu biểu ở Quảng Ninh

Khu Di tích nhà Trần ở Đông Triều

Đền và lăng mộ nhà Trần thuộc xã An Sinh, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, nằm rải rác trong một khu đất rộng có bán kính 20km để thờ “Bát Vị Hoàng Đế” thời Trần.

Đền và lăng mộ nhà Trần được thiết kế xây dựng thời nhà Trần, được trùng tu vào thời Hậu Lê và thời Nguyễn, quần thể di tích gồm một đền và 8 lăng mộ. Trải qua thời hạn và thăng trầm của lịch sử, khu vực này đã bị hư hỏng nặng. Ngày nay với ý thức và lòng tự hào dân tộc bản địa nên khu đền Sinh và những lăng mộ nhà Trần đang dần được chăm sóc Phục hồi đúng với tầm cỡ của nó để bảo tồn và phát huy một di sản văn hoá quý báu của dân tộc bản địa và góp thêm phần giáo dục truyền thống lịch sử cho những thế hệ tương lai, tạo thành một khu di tích lôi cuốn hành khách bốn phương. Khu đền Sinh thuộc thôn Nghĩa Hưng là nơi thờ chung 8 vị vua Nhà Trần và lăng mộ của Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông và Giản Định Đế. Lăng mộ Trần Anh Tông ở khu trại Lốc, lăng Trần Minh Tông ở khu Khe Gạch, lăng Trần Hiến Tông ở khu Ao Bèo, lăng Trần Dụ Tông ở khu Đống Tròn, lăng Trần Nghệ Tông ở khu Khe Nghệ. Ngoài việc kiến thiết xây dựng điện miếu ở mỗi lăng làm nơi thờ cúng, triều đình còn cho kiến thiết xây dựng ở khu đền Sinh nhiều toà điện miếu lớn để làm nơi tế lễ bái yết và cắt cử những quan về trông coi cẩn trọng. Toàn bộ khu vực này trở thành nhà thời thánh tôn nghiêm qua những triều Trần, Lê, Nguyễn.

Khu di tích nhà Trần ở Đông Triều.

Đền An Sinh (Đông Triều)

Năm 1381, để tránh nạn người Chiêm Thành vào cướp phá, triều đình đã cho chuyển những lăng mộ ở Quắc Hương Thái Đường, Kiến Xương về An Sinh Đông Triều, Quảng Ninh. Điện An Sinh đã trải qua nhiều lần tôn tạo và kiến thiết xây dựng lại, tuy nhiên đầu thế kỷ XX điện cũng chỉ còn là phế tích. Năm 1997, Ủy Ban Nhân Dân huyện Đông Triều đã lôi kéo công đức của khách thập phương, thi công thiết kế xây dựng lại một ngôi đền mới trên khu vực đất của điện An Sinh để thờ tám vị vua Trần gọi là đền An Sinh. Năm 2000 đền An Sinh được hoàn thành xong với kiến trúc chữ công gồm tiền đường, trung đường và hậu cung. Sân đền trồng tám cây vạn tuế tượng trưng cho sự vĩnh hằng của tám vị hoàng đế triều Trần được thờ ở đây.

Ðình Yên Giang (An Hưng đền):

Ðình Yên Giang nằm trên một gò đất cao ở TT xã Yên Giang, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh đã được Bộ Văn hoá tin tức cấp bằng công nhận là di tích lịch sử số 310 QÐ / BT ngày 13-2-1996 ( bổ trợ vào di tích bãi cọc Bạch Ðằng ). Ðình kiến thiết xây dựng thế kỷ 16 nhưng đã trải qua nhiều lần trùng tu kiến thiết xây dựng năm 1952 ; 1993 được kiến thiết xây dựng lại như ngày này. Ðình thờ Thành Hoàng làng là vị anh hùng dân tộc bản địa Trần Hưng Ðạo. Ðình Yên Giang và đền Trần Hưng Ðạo có mối quan hệ mật thiết với nhau. Ðền thờ Trần Hưng Ðạo là nơi thờ tiếp tục thành Hoàng của Làng. Do vậy vào những ngày sinh, ngày hoá của Trần Hưng Ðạo vào ngày giỗ trận ( ngày 8/3 âm lịch, ngày thắng lợi Bạch Ðằng 1288 ) và những dịp làng có sự như cầu mưa, cầu phước … dân làng đều rước tượng Trần Hưng Ðạo từ đền về đình để tế lễ, cầu xin Thành Hoàng làng che chở. Ðình kiến trúc theo kiểu chữ Ðinh ( J ) gồm 5 gian tiền đường, 3 gian bái đường và 1 gian hậu cung. Hiện nay đình còn lưu giữ được một bát hương sứ thời Lê, 2 bia đá chạm nổi trên trán và diềm hình rồng thời Nguyễn, câu đối, đại tự và 6 đạo sắc của những vua triều nguyễn phong cho Thành Hoàng làng Trần Hưng Ðạo, 5 long ngai, 1 bộ kiệu Bát Cống và long đình được chạm trổ kênh bong sắc nét hình rồng và hoa văn hoa lá sơn son thếp vàng thời Nguyễn. Lễ hội đình Yên Giang gắn bó mật thiết với đền Trần Hưng Ðạo – miếu Vua Bà và bãi cọc Bạch Ðằng vào ngày 8/3 âm lịch, kỷ niệm ngày thắng lợi Bạch Ðằng năm 1288. Ngoài ra đình còn có 2 lần hội nữa đó là ngày 20/8 âm lịch ( ngày mất của Trần Hưng Ðạo ) ngày 24, 25, 26 âm lịch là ngày đại kỳ phước tức tạ ơn Thành Hoàng, Thổ địa đã ban phúc cho đồng điền phong đăng hoà cốc.

Ðình Yên Giang.

Ðền Trung Cốc

Ðền Trung Cốc nằm trên gò đất cao ở giữa thôn Ðông Cốc, xã Nam Hoà, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, đã được Bộ Văn hoá tin tức công nhận là di tích lịch sử số 310 QÐ / BT ngày 13-2-1996 bổ trợ cho di tích bãi cọc Bạch Ðằng. Ðền được kiến thiết xây dựng từ lâu bằng tranh tre, đến năm Gia Long thứ 6 ( 1807 ) kiến thiết xây dựng lại như ngày này. Ðền thờ anh hùng dân tộc bản địa Trần Quốc Tuấn và Phạm Ngũ Lão. Tương truyền, để sẵn sàng chuẩn bị cho kiến thiết xây dựng bãi cọc đồng Vạn Muối ở cửa Sông Kênh, 2 ông đã bị cạn thuyền gò đất thôn Ðông Cốc ( thời nay ) và phải kêu gọi dân binh, thuyền chài tới kéo thuyền ra. Ðể ghi nhớ sự kiện này, sau thắng lợi Bạch Ðằng, nhân dân đã lập đền thờ ngay tại chỗ thuyền bị mắc cạn trước đây.

Ðền Trung Cốc.

Đình Trung Bản

Là nơi thờ Trần Hưng Đạo, gồm những khuôn khổ : tả vu, hữu vu, nghi môn trụ biểu, cuốn thư trấn môn, nhà khách, nhà phụ trợ, sân vườn, tường bao … Trong đình hiện còn lưu giữ được nhiều di vật, cổ vật giá trị, có niên đại vào khoảng chừng cuối thời Hậu Lê, đầu thời Nguyễn, như bộ kiệu bành bát cống, quán tẩy, bia đá, sắc phong …

Đình Trung Bản.

Đền Thái (Đông Triều)

Đền Thái nằm trên một ngọn đồi thấp có tên là Đồi Đình thuộc thôn Trại Lốc, xã An Sinh, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Đền được thiết kế xây dựng từ thời Trần và là nơi thờ ba vị vua tiên phong của triều Trần là Trần Thái Tổ ( Trần Thừa – Bố của Trần Thái Tông, được vua Trần Thái Tông tôn lên làm Thượng Hoàng ), Trần Thái Tông và Trần Thánh Tông. Trải qua thời hạn dài bị vạn vật thiên nhiên và cuộc chiến tranh huỷ hoại, tàn phá, đền chỉ còn là phế tích. Năm 1993, nhân dân trong vùng thiết kế xây dựng lại ngôi đền nhỏ như thời nay và đặt tên chữ là Đại Vương đền, tên thường gọi là đền Thái.

Chùa Ngoạ Vân (Đông Triều)

Chùa Ngoạ Vân nằm trên núi Bảo Đài, thuộc dãy núi vòng cung Đông Triều, thôn Tây Sơn, xã Bình Khê, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Cụm di tích chùa Ngoạ Vân thuộc dãy núi chạy từ Yên Tử sang, ở độ cao hơn 500 m so với mực nước biển, dựa sống lưng vào vách núi, ở một vị trí đẹp trên cả phương diện cảnh sắc và phương diện phong thuỷ, có tả thanh long, hữu bạch hổ, sau có chẩm, trước có án, xa hơn là trường lưu thuỷ, vị trí chùa phải gọi là đắc địa. Chùa Ngoạ Vân xưa là am Ngoạ Vân, nơi Trần Nhân Tông đã từng tu hành và viên tịch tại đó.

Chùa Hồ Thiên (Đông Triều)

Chùa Hồ Thiên nằm ở phía Nam của núi Phật Sơn ( thuộc dãy núi Yên Tử ) rất lâu rồi thuộc Phú Ninh, tổng Thuỷ Sơn, nay thuộc xã Bình Khê, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Chùa được thiết kế xây dựng vào thời Trần, theo tài liệu cũ thì đây chính là nơi đăng đàn thuyết pháp của Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông. Vào thế kỷ thứ XIV, khi Pháp Loa kế tục sự nghiệp của Trần Nhân Tông, ông đã cho kiến thiết xây dựng ở đây hàng chục khu công trình lớn nhỏ khác nhau, quy mô đồ sộ như chùa chính, khu nhà bia, khu tăng xá, khu vườn tháp … để làm nơi truyền kinh giảng đạo. Đến thời Lê chùa đổ nát và đã được triều đình đứng ra trùng tu.

Chùa Tuyết (Đông Triều)

Chùa Tuyết có tên chữ là “ Trung Tiết tự ”, là ngôi chùa thứ ba nằm trong khu di tích kiến trúc Phật giáo đời Trần. Chùa nằm rất gần với khu đền An Sinh, được thiết kế xây dựng vào thời Trần, ngoài việc thờ Phật, chùa còn thờ cả hai vị thánh ở đời Trần là Đặng Tảo và Lê Chung – hai vị cận thần tin yêu của vua Trần Anh Tông. Theo sử cũ, khi vua Trần Anh Tông mất, nhà Trần đã đưa linh cữu về táng ở Thái Lăng thuộc An Sinh thì hai vị cận thần này cũng chuyển cả mái ấm gia đình về đây để trông coi phần mộ của vua, dựng chùa để thờ phật và ở đây cho đến cuối đời.

Chùa Quỳnh Lâm (Đông Triều)

Nơi thờ Trúc Lâm Tam Tổ tại chùa Quỳnh Lâm.

Ngôi chùa được bài thơ nhắc đến chính là Quỳnh Lâm Tự. Ngôi chùa nằm ở TT xã Tràng An, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ( xưa kia là xã Hà Lôi, huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn, tỉnh Thành Phố Hải Dương ). Chùa tọa lạc trên một ngọn đồi thoai thoải gọi là núi Tiên Du nằm trong mạng lưới hệ thống triền đồi chạy từ núi Yên Tử, Ngọa Vân xuống đồng bằng. Chùa Quỳnh Lâm được kiến thiết xây dựng ở thế đất “ Đầu gối sơn, chân đạp thủy ” mà dân gian vẫn gọi là thế đất “ Rồng chầu, Hổ phục ”. Bốn góc chùa có bốn gò đất cao được coi là “ Bốn mắt Rồng ” tứ trấn xuyên thấu tâm sinh. Theo thần thoại cổ xưa dân gian thì Quỳnh Lâm được thiết kế xây dựng vào thời Lý Thần Tông do nhà sư Nguyễn Minh Không khởi dựng. Dân gian truyền lại rằng, khi dựng chùa ông đã cho đúc một pho tượng phật Di Lặc bằng đồng cao sáu trượng, pho tượng này được coi là một trong “ Thiên Nam tứ đại khí ”, pho tượng được đặt trong tòa điện cao bảy trượng. Trải qua bao biến cố và thời hạn nhưng lúc bấy giờ trước sân chùa vẫn còn lưu lại tấm bia đá cao 2,46 m ; rộng 1,53 m và dày 0,25 m có khắc hình rồng thời Lý nên ta biết chùa có từ thời Lý. Đến thời Trần do có vị trí là cửa ngõ nối TT phật giáo Yên Tử, Ngọa Vân, Hồ Thiên với 1 số ít ngôi chùa khác trong vùng nên chùa đã được lan rộng ra và góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng. Các vị tổ của Thiền Phái Trúc Lâm Yên Tử như Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang đều đã về tu ở chùa này và thiết kế xây dựng Quỳnh Lâm trở thành TT phật giáo của cả nước. Từ đó Quỳnh Lâm trở thành một giảng đường quy mô giảng kinh của Phật Giáo và cũng từ đó Quỳnh Lâm có thêm thiền viện với tên “ Viện Quỳnh Lâm ” – Trường Đại học phật giáo tiên phong ở nước ta. Chính từ nơi đây đã huấn luyện và đào tạo hàng trăm tăng ni phật tử và in nhiều kinh phật để truyền bá khắp mọi nơi. Chùa Quỳnh Lâm đã trải qua bao thời hạn và bao biến cố thăng trầm, lúc cuộc chiến tranh, khi thiên tai hỏa hoạn, có khi chỉ còn lại dấu tích. Thế nhưng ngôi chùa đã từng “ Nức tiếng xứ Đông ” thời xưa ấy vẫn còn nguyên giá trị lịch sử văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội của dân tộc bản địa. Hàng năm cứ đến ngày 4 tháng 2 ( Âm lịch ) du khác những nơi lại đổ về trảy hội Quỳnh Lâm.

Chùa Cảnh Huống (Chùa cảnh đẹp) (Đông Triều)

Đây là một ngôi chùa cổ có từ thời nhà Trần ( Thế kỷ thứ XII-XIV ). Chùa gắn liền với sự tích vua Trần Nhân Tông sau khi lãnh đạo nhân dân chống quân xâm lược dành thắng lợi lần thứ 2 tại sông Bạch Đằng đã về lập chùa trụ trì tại đây và khắc thơ trên vách núi. Trải qua thời hạn cuộc chiến tranh chùa đã bị tàn phá nhiều lần. Lần trùng tu lớn nhất là vào thời Lê năm 1664. Chùa từng được sử dụng làm căn cứ địa Cách mạng thời chống pháp, nơi nuôi dưỡng thương bệnh binh thời chống Mỹ. Chùa nằm trong khung cảnh núi non hữu tình và có diện tích quy hoạnh là 36.000 mét vuông gồm 3 gian nhà thời thánh. Bên phải chùa một mái là đền thờ tổ, được sửa lại năm 1987. Bên trong : thờ tấm bia ghi tên 8 vị thủy tổ có công khai minh bạch lập làng. Tiếp theo bên cạnh nhà thời thánh là bàn cờ Tiên dưới một tảng đá lớn tạo thành mái che rộng, bên trong khắc một bàn cờ trên phiến đá. Tục truyền có hai vị tiên ông thường xuống đây chơi cờ, sau này trở thành chỗ chơi cờ của những cụ trong làng.

Chùa Hoa Yên (Yên Tử)

Nằm trên lưng chừng núi ở độ cao 516 m, chùa Hoa Yên là ngôi chùa to nhất và đẹp nhất nên còn gọi là chùa Cả. Chùa này vốn được dựng từ đời Lý. Chùa Hoa Yên vốn có tên là Vân Yên ( mây khói ), đặt với hàm ý : chùa tận trên núi cao quanh năm mây phủ, mây lững lờ trôi, trắng nhẹ như mây khói trên núi. Từ khi Vua Lê Thánh Tông lên vãn cảnh, thấy sắc hoa tươi đẹp nên cho đổi là chùa Hoa Yên. Chùa Hoa Yên ở độ cao 535 m so với mực nước biển, là ngôi chùa chính của cả mạng lưới hệ thống chùa ở Yên Tử. Trên 700 năm trước chùa chỉ là một thảo am để Đe Nhất Tổ Trần Nhân Tông giảng đạo. Nhìn theo thế núi, chùa Hoa Yên tọa lạc nơi đầu rồng, núi nhô ra như trán, mũi, hàm rồng. Đôi mắt rồng ở ngôi Tháp Tổ, hai dãy núi tây, đông vươn về nam ôm lấy con đường hành hương dưới chân núi Giải Oan như đôi cánh tay rồng. Xét về mặt tâm linh, chùa Hoa Yên là nơi giao hội của trục linh ( trục tung ) và trục tú ( trục hoành ), hai bên tả hữu vươn ra như hai tay ngai ( tả long thanh, hữu bạch hổ ) theo luật tử vi & phong thủy, đây là vị trí đất quý và hiếm.

Chùa Đồng (Yên Tử)

Chùa Đồng có tổng khối lượng gần 70 tấn, nằm ở đỉnh Bạch Vân Sơn thuộc khu di tích danh lam Yên Tử ( Đông Triều – Quảng Ninh ). Chùa Đồng tên chữ là “ Thiên Trúc Tự ” mang tên quốc gia của Phật Tổ Như Lai, tương thích với vị trí “ Vô Thượng ” của đỉnh Yên Tử. Toạ lạc trên độ cao 1.068 m, chùa Đồng ( Yên Tử ) đã được Trung tâm Sách kỷ lục Nước Ta ghi nhận là ngôi chùa đồng lớn nhất và nằm ở độ cao nhất cả nước. Đây cũng là ngôi chùa được xếp vào hàng độc lạ nhất trên quốc tế. Tương truyền rằng đỉnh Yên Sơn ( nơi đặt chùa Đồng ) trước kia được gọi là “ núi thiêng ” – nơi hoàn toàn có thể cầu mưa, hô phong hoán vũ. “ Trăm năm tích đức tu hành / Chưa đi Yên Tử chưa thành quả tu ” – Yên Tử rất linh là thế và cũng mê hoặc mọi người vì vậy. Tại điểm đặt chùa Đồng thời nay, xưa là một ngôi chùa bằng Đồng có quy mô nhỏ. Trong chùa thờ tượng Quan Thế Âm Bồ Tát, chuông và đồ thờ đều bằng đồng sau thất lạc. Vào thời Lê – Trịnh, một nội nhân họ Trịnh dựng lại chùa mái lợp bằng đồng. Chùa xưa không còn, dấu tích còn lại là những lỗ chân cột đục sâu vào nền đá. Đây là ngôi chùa Đồng thứ tư được thiết kế xây dựng trên đỉnh núi Yên Tử. Ngôi chùa Đồng tiên phong được kiến thiết xây dựng từ thời Vua Cảnh Hưng ( hậu Lê, năm 1780 ). Ngôi chùa Đồng tiên phong này bị vạn vật thiên nhiên làm hư hại, sau đó bị kẻ tà đạo lấy cắp. Ngôi chùa thứ hai bằng bê tông cốt đồng được dựng năm 1930, do bà Bùi Thị Mỹ ( chùa Long Hoa ) phong cách thiết kế. Ngôi chùa thứ ba được dựng năm 1993 từ góp phần hảo tâm của ông Nguyễn Sơn Nam ( Việt kiều Mỹ ). Nhà nghiên cứu và điều tra Phật giáo Trần Ngọc Hằng ( Giáo hội Phật giáo Nước Ta ) nhìn nhận : “ Chùa Đồng giá trị không riêng gì ở vật liệu đồng. Đồng ở đây còn phải được hiểu là chữ “ đồng ” trong ý niệm người Việt – đồng lòng, giống hệt, chiến sỹ, đồng tâm hiệp lực. Trong thời đại mới, chữ “ đồng ” với ý nghĩa “ đại đoàn kết ” vẫn luôn là bài học kinh nghiệm của cả dân tộc bản địa. Với ý nghĩa to lớn như vậy, chắc như đinh ngôi chùa Đồng lần này sẽ vĩnh cửu cùng dân tộc ”. Ngày 03 tháng 6 năm 2006 dưới sự chủ trì của Tiến sĩ Phật học Đại Đức Thích Thanh Quyết ( Thượng Tọa Thích Thanh Quyết ) và Ban Quản lý Dự án chùa Đồng, bằng công đức thập phương trong và ngoài nước đã khởi lễ đúc chùa Đồng. Chùa được khánh thành vào ngày 30 tháng 01 năm 2007, tọa lạc trên đỉnh non thiêng ở vị trí giữa hai ngôi chùa được kiến thiết xây dựng trước kia. Chùa Đồng lúc bấy giờ là một khu công trình độc lạ nhất Khu vực Đông Nam Á, khối lượng 70 tấn, chiều dài 4,6 m, chiều rộng 3,6 m, cao 3,35 m. Chùa mang dáng vóc một đài sen nở. Trong chùa thờ Phật Thích Ca Mâu Ni và Tam Tổ Trúc Lâm Yên Tử.

Chùa Ba Vàng (TP Uông Bí)

Toạ lạc trên lưng chừng núi Thành Đẳng, chùa còn có tên gọi là Bảo Quang tự ( có nghĩa là ánh sáng quý ), tên dân gian thường gọi là Ba Vàng. Chùa nằm ở độ cao 340 m. Bên trái là những dãy núi Thanh Long trùng điệp chầu về, bên phải là những dãy núi Bạch Hổ hùng vĩ phục xuống. Theo nội dung khắc trên cây hương đá trước cửa chùa thì chùa xưa được dựng vào năm Ất Dậu, triều vua Lê Dụ Tông, niên hiệu Vĩnh Thịnh ( tức năm 1706 ) và ngôi chùa lúc đó được gắn liền với tên tuổi Ngài Trúc Lâm Ma Ha Sa Môn Tuệ Bích Phổ Giác ( 1659 – 1758 ). Tuy nhiên, địa thế căn cứ vào những dấu tích di chỉ được những nhà khảo cổ thêm thì ngôi chùa còn hoàn toàn có thể được thiết kế xây dựng từ sớm hơn, tức là vào thời Trần thế kỷ thứ 13. Tuy nhiên chùa xưa chỉ còn là phế tích, để phát huy giá trị văn hóa truyền thống lịch sử ngôi chùa liên tục được góp vốn đầu tư tôn tạo. Ban đầu chùa được kiến thiết xây dựng bằng gỗ và sau đó năm 1993 chùa được trùng tu lại bằng xi-măng. Hiện vật đáng chú ý quan tâm nhất của chùa Ba Vàng còn sót lại tới ngày hôm nay là một số ít di vật bằng đá, gồm có 1 bia đá cao 0,52 m, rộng 0,38 m, dày 0,12 m, 2 con rùa đá và 1 cây hương bằng đá cao 1,2 m 4 mặt, mỗi mặt rộng 0,22 m. Theo dòng chảy thời hạn, chữ Hán trên bia đá và cây hương đá đã mòn, rất khó đọc. Riêng cây hương bằng đá, hầu hết chữ ở mặt bia đã bị phai mờ, chỉ còn lại 1 số ít chữ lớn giáp đầu bia ghi những chữ : Thành Đẳng Sơn, Bảo Quang tự, Thiên đài trụ. Nghĩa là trụ đài đá chùa Bảo Quang, núi Thành Đẳng.

Năm 2010, UBND tỉnh Quảng Ninh với thành ý muốn xây dựng nơi đây làm trung tâm hoằng pháp của tỉnh; là nơi bảo tồn những giá trị văn hóa Phật giáo nói chung và văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam nói riêng. Theo quy hoạch, công trình chùa được xây dựng trên diện tích khoảng 22.00ha, trong đó đất dành cho cây xanh cảnh quan chiếm hơn nửa. Tổng mức đầu tư của công trình khoảng 280 tỷ đồng.
Chùa mới có đặc trưng của các ngôi chùa Bắc Bộ, gồm 3 gian bái đường, 1 gian hậu cung, gồm có các ban thờ Phật, thờ Mẫu và Đức Ông. Toà “Đại hùng bảo điện” (chùa chính) có quy mô nhất với kiến trúc 2 tầng. Chùa Ba Vàng có nơi thờ Tam bảo và trống độc mộc được công nhận là lớn nhất Việt Nam. Hệ thống tượng pháp trong chùa làm bằng gỗ có cũng có kích thước lớn như tượng Tam thế, Quan âm, ông Thiện, ông Ác… đều cao từ trên 2m trở lên. Trong đó, pho tượng A Di Đà là một trong những tượng Phật bằng gỗ vào loại lớn nhất miền Bắc. Trong chùa còn có một giếng cổ nước không bao giờ cạn. Tương truyền, ai mà uống được nước lấy từ giếng sẽ khỏe mạnh và khỏi bách bệnh.

Đây không chỉ là nơi để tu tập cho những người đến để học Phật, hiểu Phật và tu Phật, chùa Ba Vàng còn hội đủ những yếu tố của một điểm du lịch sinh thái xanh, văn hoá – lịch sử và là điểm đến của tăng ni, phật tử, khách thập phương trong và ngoài nước.

Chùa Yên Đông (TX Quảng Yên)

Có từ khoảng chừng ( 1470 – 1500 ) và sống sót gần 500 năm. Chùa được trùng tu nhiều lần vào những năm : Năm Đoan Thái thứ 2 ( 1587 ), trùng tu tái tạo khang trang ; Năm Đoan Thái thứ 3 ( 1588 ) tôn tạo 8 pho tượng Phật và những năm 1590 – 1591 – 1832 – 1861 – 1868 – 1872 – 1876 – 1879 – 1921 – 1923 – 1931 – 1954, và gần đây là năm 1989, năm 1996 và năm 2003.

Chùa Yên Đông là một ngôi chùa cổ, kiến trúc theo kiểu chữ Đinh, 5 gian Bái đường và 3 gian Hậu cung, nhà Tổ, nhà sắp lễ, nhà khách, nhà Ni, nhà bếp, Tam quan, sân, vườn tháp, vườn chùa. Chùa hiện còn lưu giữ 110 cổ vật có giá trị.

Đền Trần Hưng Đạo (TX Quảng Yên)

Khu đền thờ về phía trái với 4 trụ biểu cao uy nghi. Bốn trụ tạo thành ba lối đi rộng thay cho tam quan. Mỗi trụ có câu đối chữ Hán, có hoa văn, có đắp tượng long giao nghê chầu. Lối đi qua cổng và sân Đền đều lát gạch Bát Tràng, nhìn từ ngoài vào, có bình phong kiểu uốn thư bằng xi-măng giả đá xanh, hoa văn tỉ mỉ công phu. Sân Đền rộng hoàn toàn có thể chứa hơn nghìn người. Đền thờ Trần Hưng Đạo gồm ba gian tiền đường, hai gian bái đường và một gian hậu cung. Hiện vật quý còn giữ lại trong đền là một số ít câu đối ca tụng công lao to lớn của Trần Hưng Đạo. Ngay trước tam cấp lên tiền đường có lư hương bằng đá xanh cao quý mét, hai cây đèn đá kiểu Nhật cao hơn lư nhang. Hai bên hông Đền có 2 nhà bia khá lớn.

Miếu Vua Bà (TX Quảng Yên)

Miếu Vua bà đặt cạnh đền thờ Trần Hưng Đạo bên dòng sông Bạch Đằng lịch sử thuộc phường Yên Giang, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. Theo những cụ quản trị di tích miếu Vua Bà kể lại : Xưa kia có bà bán hàng nước bên gốc cây Quyếch cổ thụ. Trước khi trận chiến Bạch Đằng xảy ra, Trần Hưng Đạo đã đi thị sát vùng cửa sông Bạch Đằng và đã hỏi bà hàng nước về con nước thủy triều lên xuống. Bà hàng nước đã phân phối tỷ mỉ về lịch con nước lên xuống góp thêm phần tạo thắng lợi lẫy lừng năm 1288. Sau khi thắng giặc, Trần Hưng Đạo đã quay lại tìm bà hàng nước nhưng không tìm thấy, liền phong bà làm Quốc mẫu vua bà và lập miếu thờ bên cạnh cây Quyếch cổ thụ. Lễ hội đền Trần Hưng Ðạo, miếu Vua Bà được diễn ra vào ngày 8/3 âm lịch hàng năm cùng với bãi cọc Bạch Ðằng, đình Yên Giang, đền Trung Cốc và đình Trung Bản nhân kỷ niệm thắng lợi Bạch Ðằng lịch sử 1288.

Chùa Giữa Đồng (TX Quảng Yên)

Chùa Giữa Đồng thuộc địa phận P. Nam Hòa – Quảng Yên – Quảng Ninh được dân Đồng Cốc thiết kế xây dựng khoảng chừng năm 1797 có tên là chùa Giữ Đồng, sau này đổi tên thành chùa Giữa Đồng. Chùa tọa lạc giữa cánh đồng, có khoảng trống rộng, nhiều cảnh sắc đẹp. Trong chùa hiện có chuông đồng và 2 tấm bia đá cổ và nhiều pho tượng Phật, đồ thờ có giá trị. Ngày lễ hội chính : mùng 9 tháng giêng âm lịch hàng năm.

Chùa Đống Phúc (TX Quảng Yên)

Được hình thành từ đời Lý và liên tục tăng trưởng vào những đời sau, có nhiều góp phần trong quy trình dựng nước và giữ nước của dân tộc bản địa. Thời Trần, trước trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử năm 1288, vua tôi nhà Trần đã vào chùa làm lễ dâng hương cầu cho thắng giặc Nguyên Mông và quốc thái, dân an ; sau thắng lợi, nhà chùa đã làm lễ cầu siêu cho những chiến sỹ trận vong. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, chùa trở thành cơ sở hoạt động giải trí cách mạng, trụ sở những cơ quan, trường học.

Chùa Lôi Âm (TP Hạ Long)

Là cái tên còn khá lạ lẫm với hành khách thập phương nhưng với người dân Quảng Ninh, chùa Lôi Âm lại rất nổi tiếng với cảnh sắc hữu tình, rất thiêng và cổ kính. Thuộc phường Đại Yên, thành phố Hạ Long, hành khách đến chùa phải ngồi thuyền chừng 15 phút rồi liên tục leo bộ chừng nửa tiếng theo triền dốc thoai thoải. Hành trình thăm viếng sẽ khởi đầu từ chùa Lôi Âm tọa lạc trên một vùng đất rộng, phẳng phiu, xung quanh là cây cối xum xê, chững lại. Theo con đường nhỏ phía bên phải chùa sẽ dẫn đến ban thờ Mẫu, đi tiếp qua triền đồi là Hang Cậu hướng ra lòng hồ Yên Lập.

Chùa Long Tiên (TP Hạ Long)

Nằm dưới chân núi Bài Thơ, chùa Long Tiên là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng bậc nhất ở Hạ Long. Vào mùa trẩy hội ở Quảng Ninh, người ta gọi chùa Long Tiên là chùa Trình, bởi ai cũng muốn đến chùa Long Tiên dâng hương trước rồi mới liên tục hành hương tới Yên Tử, tới hội đền Cửa Ông … Được thiết kế xây dựng vào năm 1941, chùa mang phong thái kiến trúc và điêu khắc thời nhà Nguyễn, kiểu chồng giường giá chiêng và những họa tiết trang trí rồng phượng, hoa văn cách điệu. Bước vào cổng tam quan là khoảng chừng sân rộng đặt tượng Bồ Tát quan thế âm. Chính điện thờ Phật, bên phải thờ những tướng lĩnh nhà Trần, bên trái là cung Tam Phủ Thánh Mẫu.

Đền thờ Đức ông Trần Quốc Nghiễn (TP Hạ Long)

Nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hoá núi Bài Thơ đã được nhà nước xếp hạng, ngôi đền thờ Đức ông Trần Quốc Nghiễn ( nằm ở khu vực Bến Đoan, TP Hạ Long ) được rất nhiều hành khách biết đến, đặc biệt quan trọng là ngư dân vùng biển … Đây là một ngôi đền nhỏ, có vị trí khá đẹp. Đền được thiết kế xây dựng trên một nền đất cao, mặt hướng ra Vịnh Hạ Long, cạnh con đường bao biển núi Bài Thơ mới được thiết kế xây dựng, nên khá thuận tiện cho hành khách đi lại du lịch thăm quan, vãn cảnh. Theo sử sách, đền thờ Đức ông Trần Quốc Nghiễn được kiến thiết xây dựng vào khoảng chừng cuối thế kỷ XIII. Đức ông Trần Quốc Nghiễn là con trai cả của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, cháu đích tôn của An sinh vương Trần Liễu, cháu ruột của vua Trần Thái Tông. Trải qua thời hạn, cuộc chiến tranh, ngôi đền bị xuống cấp trầm trọng và đã được trùng tu lại rất nhiều lần. Bắt đầu từ năm 2008 đến nay, tiệc tùng đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn được phục dựng lại và được tổ chức triển khai vào dịp 29 và 30/4 hàng năm. Lễ rước thần trong Lễ hội đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn.

Đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả)

Đền Cửa Ông thuộc thành phố Cẩm Phả là nơi thờ phụng Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng cùng nhiều nhân vật nổi tiếng thời nhà Trần. Cũng như chùa Cái Bầu, đền Cửa Ông tọa lạc trên ngọn đồi cao nhìn thẳng ra vịnh Bái Tử Long. Chỉ có khác là từ đây, ngoài biển cả bát ngát, toàn cảnh thành phố công nghiệp khai thác vàng đen gói trọn trong tầm mắt. Không chỉ dâng hương tại hai cụm kiến trúc là đền Thượng và đền Hạ, hành khách còn được chiêm ngưỡng và thưởng thức đặc sản nổi tiếng có 1 không 2 bày bán dọc lối vào đền là bánh Tày nồng ệp.

Chùa Cái Bầu (Vân Đồn)

Dù mới được khánh thành năm 2009 nhưng với thế tựa sống lưng vào núi, hướng mặt ra biển, Thiền viện Trúc Lâm Giác Tâm ( hay còn gọi là chùa Cái Bầu ) ở Vân Đồn hiện lôi cuốn phần đông hành khách thập phương đến du xuân vùng Đông Bắc. Chùa nằm cách TT thị xã Cái Rồng, Vân Đồn khoảng chừng 10 km, ngoài phương tiện đi lại cá thể, hành khách hoàn toàn có thể đến chùa bằng xe buýt.

Chùa Quan Lạn (Vân Đồn)

Chùa nằm trong khu di tích lịch sử văn hóa truyền thống nổi tiếng gồm : chùa Quan Lạn, đình Quan Lạn, đền Vân Hải, miếu Đức Ông. Chùa thuộc Hệ phái Phật giáo Bắc tông. Tam quan chùa được xây khá lớn vào năm 1953. Cổng giữa có tầng lầu treo quả đại hồng chung. Sau tam quan là đài Quan Âm được xây năm 2002. Ngôi chánh điện được trùng tu nhiều lần, lần trùng tu mới nhất do Sư cô trụ trì Thích Nữ Trung Thế tổ chức vào năm 2004. Mái ngôi chánh điện chồng diêm, bên trong có nhiều hoành phi và câu đối. Điện Phật bài trí trang nghiêm. Đặc biệt chùa còn giữ nhiều pho tượng cổ bằng đồng như bộ tượng Tam Thế Phật, tượng đức Phật Thích Ca, tượng Bồ tát đản sanh, tượng Mẫu.

Chùa Nam Thọ (còn gọi là Khánh Linh Tự) (TP Móng Cái)

Tam quan chùa Nam Thọ.

Là một trong những khu công trình kiến trúc tôn giáo được thiết kế xây dựng từ năm 1775 đời vua Lê Cảnh Hưng. Hiện nay chùa còn lưu giữ cả một mạng lưới hệ thống tượng phật quý giá được chạm trổ rất là phức tạp và tỉ mỉ, biểu lộ qua những thời kỳ khác nhau đều mang đậm truyền thống văn hoá dân tộc bản địa Việt. Sân chùa là những cây đa, cây chay đại thụ hàng trăm năm tuổi quanh năm rợp bóng tạo ra một khoảng trống rất tĩnh mịch và yên bình. Chùa Nam Thọ được xếp hạng di tích cấp vương quốc thuộc mô hình kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật.

Chùa Xuân Lan (TP Móng Cái)

Chùa Xuân Lan được thiết kế xây dựng từ khi nào không ai rõ. Điều đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm là, đến nay chùa còn lưu giữ được 1 số ít tượng Phật rất lớn ( trong đó có 5 pho tượng thời Lê ). Ngoài mạng lưới hệ thống tượng Phật, chùa còn lưu giữ được 1 số ít mảng chạm khắc gỗ với những đường nét phức tạp tinh tế mang phong thái thời Lê. Qua đây, hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định rằng, ngôi chùa được kiến thiết xây dựng từ cuối thời Hậu Lê, đầu thời Nguyễn, cách thời nay khoảng chừng trên ba thế kỷ. Chùa Xuân Lan là một di tích kiến trúc cổ, được thiết kế xây dựng từ truyền kiếp, địa thế căn cứ vào thượng lương và những mảng chạm khắc gỗ ở những bức cốn, vì kèo, đầu dư, đầu bảy … cho thấy chùa mang đậm phong thái thời Lê, Nguyễn, do những hiệp thợ xứ Nghệ và xứ Thanh bộc lộ.

Cụm di tích và danh thắng Núi Bài Thơ

Núi Bài Thơ

Nằm ở TT thành phố Hạ Long, có độ cao 200 m, núi Bài Thơ là một di tích có giá trị văn hoá lịch sử quan trọng. Trước kia núi có tên gọi là núi Truyền Đăng. Đến tháng 2 năm 1468, nhân một dịp đi kinh lý vùng Đông Bắc, cảm hứng trước cảnh đẹp thần tiên của Vịnh Hạ Long vua Lê Thánh Tông đã làm một bài thơ và cho khắc vào vách núi phía Nam. Từ đó núi có tên là núi Đề Thơ, sau được gọi là núi Bài Thơ. 261 năm sau ( năm 1729 ), nhân ngày duyệt thủy quân trên Biển Đông, chúa Trịnh Cương đã là một bài thơ họa lại bài thơ của vua Lê Thánh Tông và cho khắc ngay gần đấy. Leo núi Bài Thơ là một nụ cười mê hoặc. Đứng trên đỉnh núi Bài Thơ, hành khách không khỏi ngỡ ngàng trước quanh cảnh kỳ vĩ của vịnh Hạ Long, xa xa là biển nước xanh bát ngát, hòn đảo đá nhấp nhô điểm xuyến những con thuyền, con tàu nhỏ bé. Nhìn lên cao là trời mây lồng lộng, xung quanh là cỏ cây hoa lá với tiếng chim hót ríu rít thật thanh thản. Núi Bài Thơ – một di tích danh thắng nổi tiếng của Hạ Long.

Núi Bài Thơ.

Cụm Di tích chiến thắng Bạch Đằng

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của Khu di tích, ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Khu di tích lịch sử Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 là Di tích Quốc gia đặc biệt (Quyết định số 1419/QĐ-TTg).

Di tích bãi cọc Bạch Đằng

Bãi cọc Bạch Đằng tiên phong được tổ chức triển khai khai thác vào năm 1958 là bãi cọc Yên Giang nằm trong đầm nước xã Yên Giang, nay là phường Yên Giang thuộc thị xã Quảng Yên. Năm 1969 bãi cọc này được khai thác lần thứ 2, rồi lần thứ 3 năm 1976, lần thứ 4 năm 1984 và lần thứ 5 năm 1988. Cọc trong bãi cọc này đa phần là gỗ lim có đường kính từ 20 cm đến 30 cm được cắm thẳng, khoảng cách giữa những cọc trung bình từ 0,9 m đến 1,5 m, phần đầu cọc nhô lên phần lớn bị gẫy xước do nước bào mòn mất phần giác gỗ. Một số cọc được vớt lên có chiều dài từ 2,6 m đến 2,8 m, phần gốc được vạt nhọn có chiều dài từ 0,5 m đến 1 m, phần giác đã bị mục mủn nhưng phần lõi vẫn còn rất chắc, dẻo. Ngày 22-3-1988, bãi cọc Yên Giang được xếp hạng di tích Quốc gia. Hiện bãi cọc này được khoanh vùng bảo vệ, dựng bia trình làng di tích, tôn tạo đường vào tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho hành khách thăm quan. Trong những lần khai thác bãi cọc Yên Giang, những cơ quan hữu quan đều thực thi thám sát bãi cọc Đồng Vạn Muối nằm trong địa phận xứ Đồng Vạn Muối thuộc phường Nam Hòa, thị xã Quảng Yên lúc bấy giờ. Năm 1998, bãi cọc được phòng Văn hóa địa phương đào kiểm tra và đưa một số ít cọc về tọa lạc tại Bảo tàng huyện và Bảo tàng Hải quân. Năm 2005, Viện Khảo cổ học và tỉnh Quảng Ninh khảo sát và khai thác khu vực này. Cọc tại bãi cọc này thuộc nhiều loại gỗ được sử dụng cả thân và cành. Đường kính mỗi cọc từ 7-10 cm, phần được vạt nhọn chỉ khoảng chừng 25-30 cm. Tuy nhiên, tỷ lệ cọc ở đây được cắm rất dày, phổ biến cách nhau từ 40-60 cm, một số ít cọc chỉ cách nhau từ 10-30 cm. Bãi cọc Đồng Vạn Muối đã được đắp bờ bao xung quanh, lấp đất bảo vệ nguyên trạng. Năm 2007, bãi cọc được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia. Cũng trong địa phận phường Nam Hòa, thị xã Quảng Yên, tại xứ Đồng Má ngựa chiến – xứ đồng có những cánh ruộng lúa cao thấp khác nhau, vào năm 2010, Viện Khảo cổ học phối hợp với Ban quản trị những Di tích trọng điểm tỉnh Quảng Ninh và những nhà nghiên cứu quốc tế đã khảo sát và khai thác bãi cọc thứ ba. Bãi cọc có chiều dài 70 m, rộng 30 m, cắm cọc thuộc nhiều loại gỗ có đường kính từ 6-22 cm chi chít thành dải như một lớp tường thành. Cũng như hai bãi cọc trên, bãi cọc Đồng Má ngựa chiến được dữ gìn và bảo vệ là “ Di tích nguyên gốc ” trong khu di tích Quốc gia đặc biệt quan trọng của Quảng Ninh.

Bãi cọc Bạch Đằng.

Cây lim Giếng Rừng (Cây lim cổ thụ)

Hai cây lim Giếng Rừng nằm dưới chân núi Tiên Sơn thuộc phố Ðoàn Kết, thị xã Quảng Yên, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh. Hai cây lim này có tuổi thọ trên 700 năm cùng với những địa điểm cổ còn lưu lại đến thời nay như Sông Rừng, Bến Rừng, Chợ Rừng, Giếng Rừng … chứng tỏ xưa kia là vùng đất ven sông Bạch Ðằng là những cánh rừng cổ mà dấu vết còn lại đến nay có tương quan mật thiết với những trận địa cọc trên sông Bạch Ðằng năm xưa. Mặc cho thời hạn và khí hậu khắc nghiệt nhưng cây vẫn xanh tươi, như một tượng đài thắng lợi giản dị và đơn giản, đơn sơ và đầy sinh lực. Hai cây lim Giếng Rừng đã được Bộ Văn hoá tin tức cấp bằng công nhận di tích lịch sử số 191 VH / QÐ ngày 23/3/1998 bổ trợ cho di tích bãi cọc Bạch Ðằng.

Hai cây lim Giếng Rừng.

Di tích thương cảng Vân Đồn

Vân Đồn là cảng ngoại thương đầu tiên ở nước ta. Vân Đồn thuộc quẩn đảo Vân Hải, ngày nay thuộc huyện Vân Đồn, nằm ở phía đông nam vịnh Hạ Long.

Ngoài việc phát hiện những dấu vết hoạt động giải trí thương nghiệp ở Vân Đồn, những nhà khảo cổ học còn tìm thấy kiến trúc tôn giáo, những chùa, tháp. Chỉ riêng trên hòn hòn đảo Cống Đông có tới bốn ngôi chùa và một bảo tháp. Trong số đó có khu di tích chùa Lấm rất rộng thiết kế xây dựng từ thời nhà Trần. Ngôi chùa này được kiến thiết xây dựng ở sườn núi phía Tây hòn đảo Cống Đông, đối lập với bến thuyền ở sườn núi phía đông. Những di tích của khu chùa tam quan, chùa Hộ, chùa Phật, Thượng diện, nhà Tổ, bệ đá, toà sen, lan can chạm sóc, chạm rồng … nói lên rằng khu di tích chùa Lấm là TT Phật giáo quan trọng của vùng hải đảo. Cách chùa Lấm 3 km về phía đông bắc hòn đảo, trên ngọn đồi cao cùa hòn đảo Cống Đông còn phế tích của một ngọn bảo tháp xây bằng gạch nung. Mặt ngoài gạch được trang trí hình rồng giun, khuôn trong hình lá đề. Trong khu đựng hộp xá lị còn có 13 mảnh vỡ của một bình sứ màu men ngà. Bình sứ này đựng tro thi hài vị cao tăng mà cuộc sống gắn liền với khu TT Phật giáo chùa Lấm. Căn cứ vào size của ngăn đựng hộp xá lị, tac hoàn toàn có thể đoán được quy mô của ngọn bảo tháp khs đồ sộ, ít ra là tương tự với tháp Phổ Minh thiết kế xây dựng từ đời Trần ở Tỉnh Nam Định. Trên hết, Vân Đồn là thương cảng lớn, vật phẩm trao đổi với thuyền buôn ngoại bang tại đây có loại sản phẩm lâm sản, món ăn hải sản, hương liệu, lụa là, gấm vóc. Nhưng loại sản phẩm chủ yếu từ đời Lý đến đời Trần vẫn là đồ sành sứ mà những mảnh vỡ trong khi bốc xếp kết thành từng tầng trên những bến thuyền là một dẫn chứng. Đồ sứ thời Lý mà men ngọc thanh thoát. Đồ sứ thời Trần màu men nâu khoẻ khoắn. Đố sứ thời Lê màu men lam dụi dàng. Từ cảng Vân Đồn, sứ của nước Địa Việt được đem tới bán tại Nhật Bản, Trung Quốc, những nước Khu vực Đông Nam Á, thậm chí còn đến tận vùng Đông Âu. Không khí kinh doanh sinh động, sầm uất của thương cảng Vân Đồn tới tận thời kỳ Tây Sơn. Với những giá trị về lịch sử, thương cảng Vân Dồn đã được Bộ Văn hoá – tin tức ( nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ) cấp bằng xếp hạng Di tích lịch sử.

Thương cảng cổ Vân Đồn.

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh