Có gì trong ngôi đình cổ xưa nhất đất Nam bộ-đình Phong Phú ở TP Thủ Đức?

Có gì trong ngôi đình cổ bậc nhất Nam bộ?

Theo TT văn hóa truyền thống TP. Quận Thủ Đức, đình Phong Phú được thiết kế xây dựng vào năm 1880. Đây được xem là ngôi đình cổ bậc nhất miền Nam. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, đình Phong Phú vẫn giữ được vẻ đẹp uy nghiêm và cổ kính .Lớp cổng thứ nhất của đình Phong Phú được khắc họa hình tượng Ông HổĐình Phong Phú được thiết kế xây dựng với lối kiến trúc đối xứng. Cổng đình có hai lớp, lớp thứ nhất là cửa tả và cửa hữu, chính giữa tạc bia Ông Hổ. Lớp cổng thứ hai xây theo kiểu tam quan, chính giữa thờ tượng Bạch Mã .

Bạch Mã trấn cổng đình Phong Phú, TP Thủ Đức (TP HCM).

đoạn Clip : Toàn cảnh đình Phong Phú ( Thành phố Quận Thủ Đức, TP TP HCM ) .Sau cổng tam quan là bàn thờ cúng Thần Nông, tiếp đến là hòn non bộ. Ở hai bên hòn non bộ có miếu Ngũ Hành Nương Nương và tượng Ông Hổ. Tiếp đến là võ ca ( nơi tổ chức triển khai cúng và ca hát trong những lễ ) được đặt chính giữa, đối lập với chính điện .Theo trục dọc của đình, sau võ ca là tiền điện, chánh điện, nhà túc, căn phòng nhà bếp, đối xứng qua trục chính bên phải là nhà truyền thống cuội nguồn, bên trái là nhà rửa rau quả. Trên nóc mặt tiền có trang trí lưỡng long tranh châu cẩn mảnh sành nhiều màu .Hình ảnh tiền điện của đình Phong Phú, Thành phố Quận Thủ Đức ( TP TP HCM ) .Bên trong đình Phong Phú, những họa tiết trang trí như long, lân, quy, phụng, bát tiên, cá hóa long … được chạm khắc tinh xảo, thích mắtĐình Phong Phú mang phong thái đình thờ của miền Nam. Vì vậy, những họa tiết trang trí như long, lân, quy, phụng, bát tiên, cá hóa long … được khắc họa đậm nét .Phía trong chánh điện, có rất nhiều bức hoành phi, câu đối được sơn son thiếp vàng rực rỡ. Trên những cột trong đình, hình tượng rồng, phụng uốn lượn, tạo nên vẻ đẹp huyền bí mà cũng rất uy nghiêm .Bàn thờ Thành hoàng Bổn CảnhNgoài ra, đình Phong Phú là đình duy nhất thờ tượng thần Thành hoàng tại TP Hồ Chí Minh ; trong khi những đình khác chỉ thờ bài vị .Tượng Thành hoàng đặt giữa Long đình trong khám, cao 2,5 m, bệ tượng cao 1 m. Chung quanh khám thờ được trang trí bằng những bao lam gỗ chạm lộng rất đẹp .Hai bên bàn thờ cúng Thần là bàn thờ cúng Tả ban, Hữu ban ( những tướng sĩ đi theo hộ vệ thần ). Phía sau sát vách tường, hai bên có bàn thờ cúng Tiên hiền và Hậu hiền, là những người có công khai minh bạch lập và góp phần sức lực lao động cho làng Phong Phú .Trao đổi với Dân Việt, người quản trị trông coi đình Phong Phú cho biết, thần Thành hoàng được thờ ở đình còn gọi là Ông. Nhiều giai thoại cho rằng, ” Ông ” là một vị tướng tài ba của vua Nguyễn Ánh có thời hạn hoạt động giải trí ở vùng Phong Phú và những làng trên đất quận 9 thời nay .Còn nhiều cụ già trong khu vực thì cho rằng, đình thờ một vị tướng Tây Sơn có tên là Nguyễn Hóa làm Thành hoàng .Tuy nhiên, theo bản dịch sắc thần tại đình Phong Phú, sắc cho Thần Bổn Cảnh Thành hoàng được Tặng Ngay tước hiệu là Bảo An Chánh Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng năm 1852 – thời vua Tự Đức .

Di tích lịch sử quốc gia, nơi tổ chức lễ Kỳ Yên nổi tiếng

Đình Phong Phú không chỉ là nơi thờ cúng thần của làng, mà còn là địa thế căn cứ cách mạng quan trọng trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ .

Theo lời kể của các cụ quản lý đình, trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954), lực lượng thanh niên tiền phong của làng Phong Phú đã tuyên thệ thành lập tại đình Phong Phú. 

Lực lượng này ngày đêm rèn luyện trong khuôn viên đình và tăng trưởng thành lực lượng bộ đội địa phương .Đình Phong Phú trở thành nơi ẩn náu, cung ứng lương thực, thực phẩm và vũ khí cho bộ đội. Cũng chính ngôi đình này, bộ đội địa phương xuất phát tiến công nhiều đồn giặc Pháp .đoạn Clip : Bên trong Đình Phong PhúĐến thời kỳ chống Mỹ ( 1954 – 1975 ), đình Phong Phú liên tục là nơi tập trung chuyên sâu bộ đội và là điểm dừng chân của cán bộ cách mạng của vùng Quận Thủ Đức .Dưới sự che chở của nhân dân và sự ủng hộ của ban Hội đình, nhiều cán bộ, chiến sỹ đã ẩn nấp trong hầm bí hiểm của đình để hoạt động giải trí thiết kế xây dựng trào lưu cách mạng .Được biết, hầm bí hiểm ở đình Phong Phú là sáng tạo độc đáo của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Bá. Căn hầm bí hiểm được đặt ngay dưới bàn thờ cúng ở chánh điện, là điểm đặc biệt quan trọng tạo ra sự dấu ấn riêng cho đình Phong Phú. Nhưng căn hầm bí hiểm này chỉ được ban quản trị mở vào những đợt nghỉ lễ, tết .

Bàn thờ Thần Nông, Ông Hổ, Ngũ Hành Nương Nương và Hòn non bộ được đặt đối xứng trong đình

Ông Trường An – một cao niên trong vùng tới thăm đình Phong Phú hồi tưởng lại, ngày ấy mỗi khi địch phục kích để bắt cán bộ, người dân lại đốt một ngọn đèn hoặc một bó nhang lớn nơi bàn thờ cúng thiên ở cổng vườn để làm hiệu cho cán bộ biết trốn vào bên trong .

Nếu nguy cấp, cán bộ sẽ chui xuống hầm để thoát ra ngoài rừng. Nhờ vậy, nhiều lần quân giặc truy quét nhưng cán bộ đã thoát thân an toàn.

Một sự kiện lịch sử khác cũng được nhắc đến, đó là vào năm 1946, chi đội 6 của đại đội 15 của làng Phong Phú đã lập chiến công hủy hoại được tên chỉ huy có tên Phá “ Ách râu ” và đánh bị thương bọn lính lê dương ở bót Dây Thép .Nhưng ngay sau đó, quân Pháp đã hèn nhát trả thù, sát hại 44 người dân làng vô tội trước cổng đình Phong Phú. Đây là sự kiện đau thương, càng làm khơi dậy ý thức yêu nước của nhân dân làng Phong Phú thời ấy .Năm 1948, dân làng hưởng ứng chủ trương tiêu thổ kháng chiến đã kéo đổ đình, không cho giặc Pháp làm nơi trú ngụ .Chiếc võng được cho là hiện vật còn lại của Thành hoàng làng Phong Phú .Hằng năm, người dân tứ phương vẫn liên tục ghé thăm đình Phong Phú vào những ngày mùng Một, ngày rằm, đặc biệt quan trọng là lễ Kỳ Yên ( lễ cầu an ) – lễ tế thần Thành hoàng lớn nhất trong năm của một ngôi đình thờ nhân thần ở Nam Bộ .

Lễ Kỳ Yên là lễ chính của đình Phong Phú, diễn ra vào ngày 14 đến 16 tháng 11 âm lịch thường niên. Vào dịp này, không chỉ lễ tế Thành hoàng, người dân còn thắp hương thành kính cầu an và tưởng nhớ đến những chiến sĩ cách mạng từng trú ngụ nơi này. 

Đình cũng Phong Phú là nơi học viên, sinh viên tiếp tục lui tới để khám phá lịch sử, văn hóa truyền thống dân tộc bản địa cũng như lịch sử cách mạng .Ngày 20/10/1976, xã Tăng Nhơn Phú ( phường Tăng Nhơn Phú thời nay ) được công nhận là xã Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Danh hiệu cao quý này có sự góp phần của hội đình Phong Phú. Năm 1993, đình Phong Phú được nhà nước công nhận là Di tích lịch sử văn hóa truyền thống – cách mạng và được xếp hạng Di tích lịch sử cấp vương quốc .

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh