‘Cổng thành Gia Định’ hay chỉ là bót lính gác?
Thành Gia Định có một vị trí đặc biệt quan trọng không chỉ về mặt quân sự chiến lược của TP HCM xưa mà còn là di tích quan trọng từng gắn bó với những thăng trầm của lịch sử dân tộc. Vì vậy, việc phát hiện ra cổng thành Gia Định sẽ có ý nghĩa rất lớn trong công tác làm việc nghiên cứu và điều tra và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống cho TP.HCM.
 Ảnh : TL của học giả An Chi Ảnh chiếc cổng do Gary Mathews chụp năm 1965 Bạn đang đọc: ‘Cổng thành Gia Định’ hay chỉ là bót lính gác? |
Đối diện với lăng tả quân Lê Văn Duyệt, ngay góc đường Đinh Tiên Hoàng – Phan Đăng Lưu ( Quận Bình Thạnh, Thành Phố Hồ Chí Minh ) mỗi khi có dịp đi ngang qua đây, hẳn nhiều người sẽ … giật mình trước kiến trúc lạ của một đoạn tường thành cũ kỹ, cùng chiếc cổng nhỏ đắp nổi hai chữ Gia Định ( chữ quốc ngữ ). Công trình này hiện được một số ít trang mạng và một vài nhà điều tra và nghiên cứu cho rằng chính là cổng thành Gia Định còn sót lại .
Theo những tài liệu lịch sử vẻ vang, thành Gia Định đã trải qua nhiều dịch chuyển thời vua Gia Long và Minh Mạng. Năm 1790, Gia Long cho tiến hành xây thành Bát Quái ( còn gọi là thành Quy, hay thành Phiên An ) tại đất Gia Định. Sĩ quan công binh Pháp Olivier de Puymanel tiếp đón việc giám sát thiết kế tòa thành theo phong cách thiết kế phong thái Vauban của kỹ sư người Pháp Théodore Lebrun. Thành Phiên An có chu vi 4.000 m, nằm trong số lượng giới hạn những đường : Lê Thánh Tôn, Nguyễn Đình Chiểu, Đinh Tiên Hoàng và Nam Kỳ Khởi Nghĩa ngày này .
|
Đến đời vua Minh Mạng, năm 1830, Lê Văn Khôi, con nuôi của Lê Văn Duyệt, nổi loạn, đánh chiếm lấy thành Bát Quái và biến nơi đây thành căn cứ chính cho cuộc nổi dậy của mình từ năm 1833 – 1835. Sau khi đánh bại Lê Văn Khôi, vua Minh Mạng đã cho phá thành Bát Quái để lập thành Gia Định mới. Thành mới này nhỏ hơn thành cũ (chu vi 1.900 m), được gọi là thành Phụng và gần như nằm trong phạm vi thành cũ, với trung tâm là nhà thờ Đức Bà hiện nay. Thành đã bị Pháp đánh chiếm và phá hủy vào năm 1859.
\ n
Thiếu cơ sở khoa học
Đến tận nơi xem “ cổng thành Gia Định ”, nhiều quan điểm cho rằng quy mô kiến trúc quá nhỏ bé so với một cổng thành thường thấy. Và đặc biệt quan trọng, hai chữ Gia Định được đắp bằng chữ quốc ngữ liệu có hài hòa và hợp lý ?
Nhà nghiên cứu và điều tra An Chi kể : “ Những năm 1952 – 1955, ngày nào tôi đi học đều đạp xe qua chỗ này mà không hề thấy bóng hình cái “ cổng thành Gia Định ”. Hồi đó, vỉa hè hai bên đường Đinh Tiên Hoàng lúc bấy giờ, đoạn từ lăng tả quân Lê Văn Duyệt đến cầu Bông rất rộng, mà người đi bộ cũng thưa thớt, nên ngành giao thông vận tải lao lý xe ngựa và xe đạp điện phải chạy trên vỉa hè. Sau này từ miền Bắc trở về tôi nhiều lúc có đi qua lại chỗ đó thì quá bất ngờ khi thấy cái “ di tích lịch sử dân tộc truyền kiếp bậc nhất ” như 1 số ít người nhận định và đánh giá lù lù tại khúc quanh này. Tôi vướng mắc không hiểu nó mọc lên từ khi nào, nhưng đành để bụng vậy thôi ” .
Ông Đỗ Tấn Sổ, hiện đã ngoài 90 tuổi, dân chính gốc của đất Bà Chiểu (Gia Định), hiện đang là cố vấn Ban Quý tế lăng tả quân Lê Văn Duyệt, cho biết: “Cái “cổng thành” này thực ra là một cái mirador mặt đất, tức là một cái trạm gác, do đội công binh thuộc Trung đoàn địa phương 135 (của chính quyền Sài Gòn) xây dựng vào nửa sau thập niên 1950, sau khi Pháp rút khỏi VN. Chỉ huy trung đoàn này là thiếu tá Ngô Tấn Nghiệm cho người trình bản vẽ lên tòa hành chính tỉnh thì tỉnh trưởng không duyệt vì mặt tiền của cái trạm gác này nhìn thẳng vào nơi làm việc của mình. Vì thế nên phải vẽ lại cho nó nhìn qua phía lăng Ông. Mặt tiền của nó rộng khoảng 3 m, có lắp một cái cửa hình vòm, ghép bằng sáu miếng gỗ, nhưng không bao giờ mở; chỉ có cửa ở mặt sau để ra vào, tường hai bên có khoét mỗi bên một khoảng trống để cho lính quan sát. Lúc bấy giờ nó nằm ngay góc đại lộ Lê Văn Duyệt – Chi Lăng (nay là Đinh Tiên Hoàng – Phan Đăng Lưu)”.
Nhà điều tra và nghiên cứu Lê Nguyễn, tác giả với nhiều tác phẩm nổi tiếng về TP HCM, lập luận : “ Một điều gần như hiển nhiên là với thành Gia Định kiến thiết xây dựng năm 1836, sẽ chẳng khi nào có chữ quốc ngữ ghi trên cổng, toàn bộ đều phải ghi, đắp bằng chữ Hán như cha ông ta đã làm với toàn bộ những khu công trình kiến thiết xây dựng trước thời Pháp thuộc ” .
Trao đổi với PV Thanh Niên, chuyên viên Lương Chánh Tòng ( Bảo tàng Lịch sử TP.Hồ Chí Minh ), chứng minh và khẳng định : “ Căn cứ vào map thành Gia Định vẽ 1795 của Dayot và bản vẽ thành Gia Định của Giám thành sứ Trần Văn Học năm 1815 thì khuôn viên tường thành không chạy ra xa tới đó. Khu vực bên đó là xã Bình Hòa, nơi dân cư sinh sống và mộ của 1 số ít quan lại, được xem là phần số lượng giới hạn bảo vệ cho thành mà thôi nên việc cho rằng cổng thành Gia Định đối lập với lăng tả quân Lê Văn Duyệt là trọn vẹn thiếu cơ sở khoa học ” .
Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh
![Toni Kroos là ai? [ sự thật về tiểu sử đầy đủ Toni Kroos ]](https://evbn.org/wp-content/uploads/New-Project-6635-1671934592.jpg)
