Quản lý di tích lịch sử – văn hóa ở Thái Bình – một số vấn đề đặt ra – https://leading10.vn

Theo số liệu của Sở VHTTDL tỉnh Thái Bình, tính đến hết năm 2020, toàn tỉnh Thái Bình có 2.969 di tích, trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt (Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật chùa Keo và Khu Di tích Đền Trần, lăng mộ các vị vua nhà Trần), 114 di tích quốc gia, 550 di tích cấp tỉnh và 2.138 di tích trong danh mục kiểm kê (1). Các di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn tỉnh Thái Bình đa dạng về loại hình, được phân bố rộng khắp ở các địa phương trong tỉnh. Trong thời gian qua, công tác quản lý di tích lịch sử – văn hóa ở tỉnh Thái Bình đã được các cấp quản lý và các ngành liên quan quan tâm, đạt được những kết quả đáng kể. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn không ít khó khăn, vướng mắc, đặt ra nhiều vấn đề đối với công tác quản lý di tích nơi đây.

1. Thực trạng công tác quản lý di tích lịch sử – văn hóa ở Thái Bình

Những năm qua, công tác làm việc quản lý, bảo vệ di tích nói chung, những di tích được Nhà nước xếp hạng, di tích trong hạng mục kiểm kê nói riêng ở tỉnh Thái Bình luôn được những cấp ủy Đảng, chính quyền sở tại, ngành VHTTDL Thái Bình chăm sóc chỉ huy, tăng cường ; phát huy vai trò của hội đồng trong bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị những di sản văn hóa truyền thống vật thể và phi vật thể. Thực hiện Luật Di sản văn hóa truyền thống, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định số 2319 / QĐ-UBND ngày 11-6-2019 về việc tăng cường quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử vẻ vang – văn hóa truyền thống, danh lam thắng cảnh ( 2 ) và Chỉ thị số 12 / CT-UBND ngày 27-6-2019 về việc tăng cường công tác làm việc quản lý Nhà nước ở một số ít nghành nghề dịch vụ văn hóa truyền thống trên địa phận tỉnh Thái Bình ( 3 ). Theo đó, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Bình giao cho Sở VHTTDL là cơ quan trình độ tham mưu Ủy Ban Nhân Dân tỉnh quản lý Nhà nước những di tích trên địa phận tỉnh ; Ủy Ban Nhân Dân cấp huyện, thành phố quản lý những di tích trên địa phận huyện, thành phố và trực tiếp quản lý di tích vương quốc đặc biệt quan trọng, quần thể di tích ; Ủy Ban Nhân Dân cấp xã trực tiếp quản lý những di tích ở địa phương gồm có di tích cấp vương quốc, cấp tỉnh và đối tượng người dùng kiểm kê ; những di tích thuộc chiếm hữu của tổ chức triển khai, cá thể thì Ủy Ban Nhân Dân cấp xã giao cho tổ chức triển khai, cá thể chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp bảo vệ và phát huy giá trị di tích theo lao lý của pháp lý. Đối với mỗi di tích lịch sử vẻ vang – văn hóa truyền thống được Nhà nước xếp hạng, chính quyền sở tại địa phương cấp xã xây dựng Ban quản lý di tích, số lượng từ 7-13 người. Thành phần gồm đại diện thay mặt chính quyền sở tại địa phương, những tổ chức triển khai đoàn thể quần chúng và chủ sở hữu di tích. Thực tế, với số lượng di tích được Nhà nước xếp hạng, toàn tỉnh hiện có hàng nghìn người là thành viên Ban quản lý những di tích, qua đó phát huy vai trò của những tổ chức triển khai, đoàn thể trong việc kêu gọi những nguồn lực xã hội, góp phần kinh phí đầu tư trùng tu, tôn tạo, bảo vệ những di tích .

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND huyện Vũ Thư, UBND xã Hiệp Hòa kiểm tra công trình đã được tu bổ, tôn tạo.

Ảnh : sovhttdl.thaibinh.gov.vn
Từ khi Luật Di sản văn hóa truyền thống được phát hành, đặc biệt quan trọng là Thông tư số 09 / TT-BVHTTDL ngày 14-7-2011 của Bộ VHTTDL pháp luật về nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng những di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống và danh lam thắng cảnh có hiệu lực hiện hành, công tác làm việc điều tra và nghiên cứu, khảo sát, lập hồ sơ di tích ý kiến đề nghị xếp hạng có nhiều chuyển biến. Trên cơ sở đề xuất của chính quyền sở tại địa phương, Ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh ( nay sáp nhập về Bảo tàng tỉnh Thái Bình ) đã phối hợp với Phòng Văn hóa – tin tức những huyện, thành phố xây dựng Đoàn khảo sát, điều tra và nghiên cứu, lập hồ sơ di tích trình Hội đồng khoa học xem xét, trình Ủy Ban Nhân Dân tỉnh công nhận. Việc lập hồ sơ di tích được thực thi chuyên nghiệp và bài bản, ngặt nghèo, bảo vệ không thiếu tính pháp lý và khoa học theo pháp luật pháp lý. Giai đoạn 2009 – 2020, trung bình mỗi năm toàn tỉnh có từ 3-5 di tích được Bộ VHTTDL xếp hạng cấp vương quốc, từ 8-20 di tích được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh xếp hạng cấp tỉnh. Các di tích sau khi được xếp hạng đều được những địa phương tổ chức triển khai thực thi công tác làm việc quản lý bảo vệ theo pháp luật ; phát huy vai trò giá trị di sản trong đời sống niềm tin trải qua những hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống hội đồng gắn với tiệc tùng truyền thống cuội nguồn ở mỗi địa phương. Công tác kiểm kê di tích cũng được ngành VHTTDL tỉnh tăng nhanh nhằm mục đích quản lý ngặt nghèo mạng lưới hệ thống di tích, tránh thực trạng di tích bị bỏ quên và xuống cấp trầm trọng. Đến nay, Sở VHTTDL đã phối hợp với những cơ quan trình độ triển khai 4 đợt tổng kiểm kê di tích vào những năm 1962, 1977, 2007, năm trước. Trên cơ sở số liệu kiểm kê, Sở VHTTDL đã triển khai phân loại theo thiết chế văn hóa truyền thống và theo những mô hình di tích. Sở VHTTDL đã tổng hợp, phân loại những mô hình di tích. Hiện, toàn tỉnh có 731 đình, 425 đền, 425 miếu, 869 chùa, 401 từ đường, 21 khu vực lịch sử vẻ vang, 97 di tích thuộc những mô hình khác ( 4 ). Hệ thống những di tích này đã và đang được những cấp chính quyền sở tại, người dân những địa phương chung tay bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Trên cơ sở hiệu quả công tác làm việc kiểm kê, nghiên cứu và điều tra, lập hồ sơ xếp hạng di tích, công tác làm việc bảo tồn, tôn tạo, chống xuống cấp trầm trọng di tích được chăm sóc triển khai hiệu suất cao. Hằng năm, Sở VHTTDL đã thiết kế xây dựng kế hoạch kiểm tra, nhìn nhận tình hình mạng lưới hệ thống di tích ; từ đó sắp xếp nguồn kinh phí đầu tư để trùng tu chống xuống cấp trầm trọng từ 30-50 di tích / năm với mức kinh phí đầu tư 40 triệu đồng / di tích ( 5 ). Bên cạnh đó, so với những di tích trọng điểm, những năm gần đây được trùng tu trọn vẹn bằng nguồn kinh phí đầu tư nhà nước cấp, hoàn toàn có thể kể đến như : chùa Lãng Đông, xã Trà Giang, huyện Kiến Xương được cấp 19 tỷ đồng, chùa Cần Tu, xã Đông Dương, huyện Đông Hưng được cấp kinh phí đầu tư 23 tỷ đồng. Miếu Ba Thôn, chùa Hưng Quốc, xã Thụy Bình, huyện Thái Thụy được cấp 29 tỷ đồng … Bên cạnh đó, nhiều di tích được thực thi những dự án Bất Động Sản trùng tu, tôn tạo bằng nguồn vốn xã hội hóa đã góp thêm phần vào công tác làm việc bảo tồn di tích trên địa phận tỉnh .
Về công tác làm việc tuyên truyền và phát huy giá trị di tích, Phòng Nghiệp vụ văn hóa truyền thống chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về công tác làm việc tuyên truyền thông dụng pháp lý và viết bài tuyên truyền ra mắt di tích trên trang thông tin điện tử của ngành. Ban quản lý những di tích ở địa phương tự thuyết minh, hướng dẫn cho khách du lịch thăm quan du lịch .

2. Một số vấn đề đặt ra đối với công tác quản lý di tích lịch sử – văn hóa ở Thái Bình

Bên cạnh những hiệu quả đạt được trong thời hạn qua, công tác làm việc quản lý di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống ở Thái Bình còn đặt ra 1 số ít yếu tố chưa ổn yên cầu phải khắc phục để từ đó nâng cao hiệu suất cao quản lý như sau :
Một là, về cỗ máy quản lý và phân cấp quản lý. Bộ máy quản lý còn có những chưa ổn, đội ngũ cán bộ làm công tác làm việc quản lý di sản văn hóa truyền thống nói chung, di tích nói riêng còn thiếu về số lượng, tính chuyên nghiệp chưa cao, không riêng gì ở cấp tỉnh mà cả ở cấp huyện, xã, đặc biệt quan trọng là trình độ đội ngũ cán bộ làm công tác làm việc ở cấp huyện, xã còn thấp, có những cán bộ được huấn luyện và đào tạo theo đúng chuyên ngành nhưng lại ít được tiếp xúc với việc làm, ít có điều kiện kèm theo tham gia vào việc thiết kế xây dựng những kế hoạch, đề án nên khi tiến hành và yêu cầu chiêu thức xử lý còn lúng túng, việc dữ thế chủ động trong việc làm còn thụ động. Một số nơi hoạt động giải trí thiết kế xây dựng, tôn tạo di tích sai pháp luật như : đưa những tượng, đồ thờ tự mới vào di tích, tô lại tượng và đồ thờ tự. Có nơi chính quyền sở tại cơ sở cho thiết kế xây dựng những khu công trình mới trong khu vực di tích mà không xin quan điểm của cơ quan có thẩm quyền về văn hóa truyền thống theo pháp luật. Những việc như vậy vô hình trung đã làm biến dạng di tích. Khi cơ quan có thẩm quyền về văn hóa truyền thống phát hiện ra thì “ việc đã rồi ” rất khó khắc phục .
Thứ hai, lúc bấy giờ tỉnh Thái Bình chưa phát hành quy định quản lý di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống, dẫn đến thực trạng những quy mô quản lý di tích chưa được thống nhất, phân cấp quản lý chưa rõ ràng và nhờ vào vào từng địa phương. Đơn cử như trường hợp có 2 di tích vương quốc đặc biệt quan trọng trên địa phận tỉnh là : di tích chùa Keo ( huyện Vũ Thư ) và khu Đền Trần, lăng mộ những vị vua nhà Trần ( huyện Hưng Hà ) đều phân cấp do cấp huyện quản lý. Tuy nhiên, Ban Quản lý di tích chùa Keo do Giám đốc Trung tâm Văn hóa huyện Vũ Thư làm trưởng phòng ban, trong khi Ban Quản lý di tích đền Trần và lăng mộ những vị vua nhà Trần lại do Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Hưng Hà làm trưởng phòng ban. Việc chưa thống nhất được quy mô quản lý di tích trên địa phận tỉnh gây khó khăn vất vả cho công tác làm việc quản lý di tích .
Thứ ba, công tác làm việc tuyên truyền, phổ cập những văn bản Nhà nước có tương quan đến di tích được chăm sóc. Tuy nhiên, do việc tuyên truyền chưa tiếp tục nên người dân vẫn chưa thực sự hiểu và vận dụng những văn bản này vào công tác làm việc bảo tồn di tích. Việc tuyên truyền giáo dục bảo vệ di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống trên những phương tiện thông tin đại chúng cũng thiếu tập trung chuyên sâu, điểm nhấn. Hiện nay, ý thức về bảo vệ di sản văn hóa truyền thống trong hội đồng rất khác nhau và có sự phân hóa trong cách ứng xử với di sản văn hóa truyền thống, bên cạnh những người góp phần tiền của để trùng tu, tôn tạo di tích, tô lại tượng, đúc lại chuông … vẫn còn Open những cá thể vi phạm Luật Di sản văn hóa truyền thống, lấn chiếm đất di tích …
Thứ tư, công tác làm việc hướng dẫn trình độ về quản lý, trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích trong giáo dục truyền thống cuội nguồn, thiết kế xây dựng đời sống văn hóa truyền thống cơ sở cũng chưa đơn cử, chưa sát tình hình thực tiễn, tính thiết thực và hiệu suất cao chưa cao. Vẫn còn thực trạng buông lỏng quản lý di tích trên địa phận, tạo điều kiện kèm theo cho sự xâm phạm, lấn chiếm di tích ( trước và sau khi xếp hạng ). Một số cấp chính quyền sở tại địa phương chưa quan tâm việc trông nom, chăm nom di tích, coi di tích là của hội đồng hoặc của Nhà nước ( so với những di tích đã được xếp hạng ). Phần lớn di tích trước khi ý kiến đề nghị xếp hạng di tích cấp tỉnh không được góp vốn đầu tư chống xuống cấp trầm trọng. Việc xã hội hóa những hoạt động giải trí bảo tồn, phát huy giá trị di tích còn hạn chế. Bên cạnh góp phần to lớn của nhân dân vào công tác làm việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống cũng còn 1 số ít địa phương mang nặng tâm ý trông chờ vào Nhà nước, khi di tích được Nhà nước xếp hạng bị xuống cấp trầm trọng thì trông chờ vào ngân sách Nhà nước tương hỗ, trong khi đó lại kêu gọi nhân dân góp phần cho việc tu sửa những khu công trình chưa được Nhà nước xếp hạng .
Mặt khác, thiếu sự hướng dẫn nhiệm vụ so với những góp phần của tổ chức triển khai, cá thể cho việc dữ gìn và bảo vệ, trùng tu và hồi sinh di tích. Trong thời hạn qua, có nhiều nhà hảo tâm công đức cho việc tu sửa di tích, tuy nhiên, do hạn chế về công tác làm việc tổ chức triển khai, cán bộ trình độ ở những cấp, cộng với sự đảm nhiệm không có tinh lọc của những người trực tiếp trông nom di tích và chính quyền sở tại cơ sở nên những cơ quan chuyên môn chưa trấn áp được việc trùng tu, tôn tạo di tích bằng những nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước dẫn đến thực trạng trùng tu, tôn tạo di tích tùy tiện ở 1 số ít nơi … không ít trường hợp đã làm xô lệch và giảm giá trị di tích .
Việc quản lý nguồn tiền công đức, có nơi chưa được công khai minh bạch minh bạch và chưa được góp vốn đầu tư trở lại để trùng tu di tích như tại Di tích vương quốc đền Tiên La, xã Đoan Hùng, huyện Hưng Hà, mọi nguồn thu đều do thủ nhang quản lý và toàn quyền sử dụng. UBND xã, huyện không có thông tin về số tiền công đức và quản lý nguồn tiền này tại di tích ( 6 ) .
Thứ năm, công tác làm việc thanh tra, kiểm tra giải quyết và xử lý vi phạm tại di tích đã được chú trọng, tuy nhiên nhiều vấn đề phát sinh trong thực tiễn chưa được xử lý dứt điểm, thậm chí còn còn lúng túng trong quy trình giải quyết và xử lý như : xây mới di tích tại khu vực khác xảy ra tại cụm di tích đình, chùa làng Ngùi, xã Tân Tiến, huyện Hưng Hà ; trùng tu không phép xảy ra ở đình làng Bồng Lai, xã Vũ Tiến, huyện Vũ Thư ; Ban Quản lý di tích lăng mộ và đền thờ những vị vua triều Trần, xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà đã tự tiện tiếp đón và đặt sáu bia đá trong khu vực bảo vệ 1 của di tích do một hội đồng hương tại quốc tế công đức mà không xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền ( 7 ) .
Với những yếu tố đặt ra trong công tác làm việc quản lý di tích nêu trên, thời hạn tới, ngành VHTTDL Thái Bình cần tập trung chuyên sâu vào những nhóm giải pháp như về hoàn thành xong chính sách, chủ trương ; tăng cường công tác làm việc tuyên truyền triển khai nghiêm Luật Di sản văn hóa truyền thống ; nâng cao niềm tin nghĩa vụ và trách nhiệm và năng lượng trình độ của cỗ máy quản lý di tích ; nâng cao hiệu suất cao hoạt động giải trí và chính sách phối hợp giữa những bên tương quan. Việc thực thi đồng nhất những giải pháp sẽ góp thêm phần vào việc nâng cao hiệu suất cao quản lý di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống ở Thái Bình trong thời hạn tới .
__________________

1. UBND tỉnh Thái Bình, Quyết định số 3591/ QĐ-UBND ngày 31-12-2018 của UBND tỉnh Thái Bình phê duyệt, công bố danh mục kiểm kê di tích trên địa bàn tỉnh Thái Bình. 

2. UBND tỉnh Thái Bình, Quyết định số 2319 / QĐ-UBND ngày 11-6-2019 về việc tăng cường quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống, danh lam thắng cảnh .
3. UBND tỉnh Thái Bình, Chỉ thị số 12 / CT-UBND ngày 27-6-2019 về việc tăng cường công tác làm việc quản lý nhà nước ở 1 số ít nghành nghề dịch vụ văn hóa truyền thống trên địa phận tỉnh Thái Bình .
4, 5, 6, 7. Bảo tàng tỉnh Thái Bình, Báo cáo tổng kết công tác làm việc quản lý di tích năm 2020 và phương hướng trách nhiệm năm 2021 .
Ths NGUYỄN TRI PHƯƠNG
Nguồn : Tạp chí VHNT số 479, tháng 11-2021

Đánh giá post

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh