Quảng cao khu di tích chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ

Khó khăn trong thực hiện đề án

Năm 2003, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Dự án tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích lịch sử Chiến trường Ðiện Biên Phủ”, thời hạn thực hiện dự án trong 4 năm. Tuy nhiên, dự án đã kéo dài gần 18 năm nhưng nhiều mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra vẫn chưa hoàn thành.

Nói về yếu tố này, ông Nguyễn Hoàng Hiệp – Phó Giám đốc Sở VHTTDL cho biết : “ Trong những năm gần đây, do ảnh hưởng tác động từ quy trình đô thị hóa và những chủ trương tăng trưởng kinh tế tài chính cũng có những ảnh hưởng tác động đáng kể cả tích cực và xấu đi so với công tác làm việc bảo vệ, tôn tạo và phục dựng di tích ” .“ Bên cạnh đó, do yếu tố lịch sử để lại, nhiều hộ dân đã lấn chiếm, san lấp nên gây khó khăn vất vả cho công tác làm việc công tác làm việc khoanh vùng phạm vi, cắm mốc, giải tỏa và xác lập quyền sử dụng đất ” – ông Hiệp nói ..

Di tích Chiến trường Ðiện Biên Phủ được Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) xếp hạng là Di tích cấp quốc gia năm 1962. Đến năm 2009 đã được xếp hạng Di tích cấp quốc gia đặc biệt.

Khi mới được công nhận, di tích có 22 điểm thành phần, năm năm ngoái Thủ tướng nhà nước đã phê duyệt bổ trợ 23 điểm di tích thành phần khác nâng tổng số điểm di tích được công nhận lên 45 điểm .Tuy nhiên, từ khi tiến hành dự án Bất Động Sản, đến nay, công tác làm việc bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử Chiến trường Ðiện Biên Phủ mới dừng lại ở việc phục sinh được những dấu tích cơ bản và bảo vệ một số ít di tích thành phần quan trọng .

Nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết

Ngày 9.3.2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng cũng đã có quan điểm đồng ý chấp thuận chủ trương triển khai “ Ðề án Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng Chiến trường Ðiện Biên Phủ ” và nhu yếu tập trung chuyên sâu vào một số ít trách nhiệm đơn cử để tiến hành theo lộ trình .Ngày 2.10.2019, Thủ tướng nhà nước liên tục có văn bản chỉ huy Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Ðiện Biên về việc “ triển khai công tác làm việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng Chiến trường Ðiện Biên Phủ ” .Trong đó nhấn mạnh vấn đề : “ Việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích là rất quan trọng và cấp thiết. Yêu cầu những bộ, ngành Trung ương theo công dụng, trách nhiệm phối hợp ngặt nghèo với tỉnh Ðiện Biên tiến hành có hiệu suất cao, bảo vệ hoàn thành xong tiềm năng, trách nhiệm bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích ” .Đến ngày 8.7.2020, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Điện Biên đã ban hành Quyết định phê duyệt “ Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt quan trọng Chiến trường Điện Biên Phủ đến năm 2030 ” .Tuy vậy, hơn 1 năm sau với hàng chục công văn qua lại giữa Ủy Ban Nhân Dân tỉnh, Sở VHTTDL với những sở, ngành tương quan thì đến ngày 15.9.2021, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Điện Biên mới phát hành “ Quyết định về việc phê duyệt dự trù, kế hoạch lựa chọn nhà thầu lập trách nhiệm quy hoạch, dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, hồi sinh và phát huy giá trị Di tích … ” .Và đến tháng 11.2021, nội dung lập trách nhiệm quy hoạch, dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, hồi sinh và phát huy giá trị Di tích … vẫn chưa được trình để HĐND tỉnh Điện Biên trải qua …

Bao giờ mới phát huy giá trị?

Trao đổi về việc chậm trễ trong triển khai trách nhiệm “ quan trọng và cấp thiết ” này, ông Nguyễn Anh Đạo, Giám đốc Ban quản trị Di tích tỉnh Điện Biên – đơn vị chức năng tham mưu cho Sở VHTTDL trong việc tiến hành đề án này cho rằng :“ Trong quy trình khảo sát, lập quy hoạch phải đi điền dã mất rất nhiều thời hạn vì những điểm di tích nằm rải rác trên địa phận rộng. Cùng với đó còn phải xin quan điểm của những sở, ngành, những tổ chức triển khai chính trị xã hội và hội đồng dân cư tại những nơi sẽ nằm trong quy hoạch ” .

Còn ông Nguyễn Hoàng Hiệp – Phó Giám đốc Sở VHTTDL thì cho biết, lúc bấy giờ Sở đang liên tục triển khai xong những bước thiết kế xây dựng Ðề án nhằm mục đích tiến hành công tác làm việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích mặt trận Ðiện Biên Phủ .

“Nếu sớm nhất cũng phải đến quý 1/2022 mới có thể trình HĐND tỉnh thông qua sau đó mới trình Bộ VHTTDL và Thủ tướng Chính phủ…” – ông Hiệp nói.

Không gian của những ký ức hào hùng

Những ngày tháng 5 lịch sử này, nhiều đoàn khách đổ về thành phố Điện Biên Phủ ( tỉnh Điện Biên ) thăm lại mặt trận xưa nhân ngày kỷ niệm 65 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ ( 7/5/1954 – 7/5/2019 ).

Du khách du lịch thăm quan khu di tích đồi A1

Đã có rất nhiều thay đổi trên vùng đất từng là mặt trận quyết liệt năm xưa, với chiến dịch 56 ngày đêm “ khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt ” của quân dân ta, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược. Quần thể di tích Chiến trường Điện Biên Phủ nay là một trong số hơn 100 di tích vương quốc đặc biệt quan trọng của cả nước và đóng vai trò quan trọng trong việc tăng trưởng du lịch của tỉnh Điện Biên. Quần thể di tích Chiến trường Ðiện Biên gồm có những di tích điển hình nổi bật như : Đồi A1, đồi Ðộc Lập, cứ điểm Hồng Cúm, Him Lam, cầu Mường Thanh, hầm chỉ huy tập đoàn lớn cứ điểm Điện Biên Phủ ( hay hầm Đờ Cát ), Tượng đài chiến thắng, Tượng đài kéo pháo, Sở chỉ huy chiến dịch Ðiện Biên Phủ … Những di tích này đã để lại ấn tượng thâm thúy, lôi cuốn nhiều hành khách du lịch thăm quan khi đến với Điện Biên. Nằm ở phía đông TT tập đoàn lớn cứ điểm Điện Biên Phủ, đồi A1 có vị trí quan trọng bậc nhất trong mạng lưới hệ thống 5 quả đồi bảo vệ TT Mường Thanh. Tại đây, đêm 6-5-1954, quân ta đã đào một đường hầm, đặt khối thuốc nổ nặng gần 1.000 kg và cho điểm hỏa. Đến sáng 7-5-1954, quân ta đã làm chủ trọn vẹn đồi A1, mở đường cho đợt tổng công kích ở đầu cuối vào Sở chỉ huy tập đoàn lớn cứ điểm và giành thắng lợi trọn vẹn. Đồi A1 nay là điểm thăm quan lôi cuốn hành khách trong nước và quốc tế với những hầm, hào, lô cốt, xe tăng được giữ gìn gần như nguyên vẹn. Tại đây, khách du lịch hoàn toàn có thể thưởng thức đẩy xe đạp điện thồ, nấu ăn bằng nhà bếp Hoàng Cầm, nghe cựu chiến binh kể chuyện … Hầm chỉ huy của tướng Đờ Cát nằm ở TT lòng chảo Điện Biên. Đây là căn hầm với những phòng thao tác, nghỉ ngơi của tướng Đờ Cát cùng Bộ chỉ huy tập đoàn lớn cứ điểm Điện Biên Phủ. Đây cũng là nơi lưu lại sự thất bại thảm hại của một đạo quân viễn chinh với hình ảnh viên tướng chỉ huy cùng hàng loạt sĩ quan dưới quyền giơ tay xin hàng và bộ đội ta phất cao lá cờ Quyết chiến quyết thắng kết thúc chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Một di tích khác không hề không nhắc tới cùng những bản hùng ca về người chiến sỹ Điện Biên đó là di tích Đường kéo pháo. Tuyến đường lịch sử một thời này đã đi vào lịch sử dân tộc bản địa và trở thành lịch sử một thời. Chỉ bằng sức người cùng những dụng cụ thô sơ, nhưng với lòng yêu nước, ý thức can đảm quả cảm, quân và dân ta đã mở những tuyến đường trên những sườn núi quanh co hiểm trở để kéo pháo vào trận địa. Cách TT thành phố Điện Biên Phủ 20 km là Sở chỉ huy chiến dịch nằm sâu trong khu rừng Mường Phăng. Đây là nơi đóng quân của Bộ chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ từ ngày 31-1 đến 15-5-1954. Trong những ngày ở đây, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đưa ra nhiều quyết sách quan trọng, mang tính lịch sử. Rừng Mường Phăng đã trở thành hình tượng sức mạnh của Quân đội Nhân dân Nước Ta và được người dân gọi là “ Rừng Đại tướng ”. Trong quần thể di tích Chiến trường Điện Biên Phủ, một khu công trình tuy sinh ra trong thời bình nhưng có vai trò rất là quan trọng, đó là Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Công trình này được triển khai xong năm năm trước, đúng dịp kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Bảo tàng có hình dáng mô phỏng chiếc mũ của bộ đội ta năm xưa. Đây là nơi lưu giữ những hiện vật trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, gồm 2 khu tọa lạc : Bên ngoài gồm 112 hiện vật là những loại vũ khí của Quân đội Nhân dân Nước Ta và quân đội Pháp sử dụng, bên trong tọa lạc 274 hiện vật và 202 bức ảnh tư liệu. Bảo tàng đã góp thêm phần phát huy giá trị quần thể di tích lịch sử mặt trận Điện Biên Phủ và là điểm nhấn lôi cuốn khách du lịch đến với Điện Biên.

Bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử

Trong nhiều năm qua, quần thể di tích lịch sử Chiến trường Điện Biên Phủ luôn được tỉnh Điện Biên quan tâm giữ gìn và bảo vệ, đồng thời phát triển thành điểm nhấn trong hành trình tham quan của du khách. Bà Vũ Thị Tuyết Nga, Phó Giám đốc Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ cho biết: Lượng khách du lịch tham quan quần thể di tích chiến trường Điện Biên Phủ ngày càng tăng theo từng năm. Rất nhiều điểm di tích tiêu biểu tại đây đã được đầu tư tôn tạo, phục dựng, gắn với việc phát huy, khai thác giá trị du lịch, góp phần thu hút du khách. Tỉnh Điện Biên cũng rất quan tâm đến công tác tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu di tích. Tuy nhiên, việc trùng tu tôn tạo các di tích hiện vẫn phụ thuộc vào nguồn ngân sách bởi công tác xã hội hóa còn gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về cơ chế. Vì vậy, nhiều di tích mặc dù đã xuống cấp nhưng chưa thể tu bổ, tôn tạo ngay, làm tăng nguy cơ đe dọa đến tính nguyên gốc của di sản.

Để trở thành một TT du lịch của khu vực Tây Bắc và cả nước, tỉnh Điện Biên cần bảo tồn và phát huy giá trị của những di sản văn hóa truyền thống nói chung và quần thể di tích Chiến trường Điện Biên Phủ nói riêng. Đó là một trong những nội dung được xác lập trong Ðề án Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích Chiến trường Ðiện Biên Phủ đến năm 2030. Trong năm 2019, tỉnh Điện Biên góp vốn đầu tư hơn 5 tỷ đồng từ nguồn ngân sách để trùng tu 1 số ít điểm di tích như : Trung tâm Văn hóa Cựu chiến binh tại đồi E, những di tích Trung tâm tập đoàn lớn cứ điểm Điện Biên Phủ, Trận địa pháo 105 và H6, đường kéo pháo … nhằm mục đích ship hàng hành khách và góp thêm phần tuyên truyền sâu rộng về ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Điện Biên Phủ. Việc góp vốn đầu tư liên tục, lâu bền hơn cho công tác làm việc bảo tồn, tôn tạo mạng lưới hệ thống di tích, khoảng trống văn hóa truyền thống lịch sử Điện Biên Phủ là cách làm hiệu suất cao để phát huy nguồn tài nguyên du lịch nhân văn riêng có của tỉnh Điện Biên. Đây cũng là cách ghi lại sự độc lạ của những loại sản phẩm du lịch tỉnh Điện Biên với những tỉnh khác trong vùng Tây Bắc, đồng thời tăng cường giáo dục ý thức yêu nước, truyền thống lịch sử cách mạng cho những thế hệ dân cư Nước Ta và lôi cuốn hành khách nhiều hơn nữa trong tương lai.