Bản chất con người trong triết học Mác – Lênin – https://leading10.vn

( Last Updated On : 11/02/2022 )Trong lịch sử dân tộc triết học trước Mác, những ý niệm về con người, cơ bản là những ý niệm duy tâm, tôn giáo hoặc siêu hình. Mặc dù, triết học duy vật trước Mác coi con người là một thực thể tự nhiên – thực thể xã hội. Song họ cũng không vượt qua đặc thù siêu hình và thậm chí còn còn là duy tâm. Bởi vì họ đã quy đặc trưng bản chất con người theo khuynh hướng tuyệt đối hóa những thuộc tính tự nhiên hoặc thuộc tính xã hội, mà không thấy được vai trò của hoạt động giải trí thực tiễn xã hội .

Trong hệ thống thế giới quan tôn giáo coi con người như một thực thể nhị nguyên, là sự kết hợp tinh thần và thể xác. Trong đó linh hồn của con người tồn tại một cách vĩnh cửu và mang tính tuyệt đối. Tuy nhiên, một số trường phái triết học vẫn đạt được những thành tựu trong việc phân tích, quan sát con người, đề cao lý tính, xác lập các giá trị nhân bản học để hướng con người tới tự do. Đó cũng chính là những tiền đề có ý nghĩa cho việc hình thành tư tưởng về con người trong triết học Mácxít.

Con người – thực thể thống nhất giữa mặt sinh học và mặt xã hội

Tiếp thu một cách mang tính phê phán những quan điểm có tính hài hòa và hợp lý và khắc phục những thiếu sót hạn chế ý niệm về con người trong lịch sử vẻ vang triết học trước đó, triết học Mác chứng minh và khẳng định con người hiện thực là sự thống nhất giữa yếu tố sinh học và yếu tố xã hội. Bởi vì, con người không phải là cái gì đó giống hệt tuyệt đối về chất, – đó là sự giống hệt bao hàm trong mình sự độc lạ giữa hai yếu tố trái chiều nhau : con người với tư cách là mẫu sản phẩm của giới tự nhiên, là sự tăng trưởng liên tục của giới tự nhiên, mặt khác con người là một thực thể xã hội được tách ra như một lực lượng trái chiều với giới tự nhiên, sự ảnh hưởng tác động qua lại giữa cái sinh học và cái xã hội tạo thành con người .
Trước hết, con người là mẫu sản phẩm của lịch sử dân tộc tự nhiên. Đó là quy trình tạo thành phương diện sinh học và năng lực thoả mãn những nhu yếu sinh học như : ăn, mặc, ở ; hoạt động giải trí và nhu yếu tái sản sinh con người. Như vậy, con người trước hết là một sống sót sinh vật, con người tự nhiên là con người mang tổng thể bản tính sinh học, tính loài. Yếu tố sinh học trong con người, trước hết là tổ chức triển khai khung hình và mối quan hệ của nó với tự nhiên, là những thuộc tính, những đặc thù sinh học, quy trình tâm sinh lý, những quá trình tăng trưởng khác nhau bộc lộ bản chất sinh học của cá thể con người .
Tuy nhiên, mặt tự nhiên không phải là yếu tố duy nhất pháp luật bản chất con người. Đặc trưng pháp luật sự độc lạ giữa con người và quốc tế loài vật là mặt xã hội, là quy trình lao động của con người .
Thứ hai, con người còn là loại sản phẩm của lịch sử dân tộc xã hội và chính lao động là tác nhân giữ vai trò quyết định hành động cho quy trình hình thành con người, chứng minh và khẳng định con người có tính xã hội. Trong lịch sử dân tộc triết học trước Mác đã có nhiều ý niệm khác nhau phân biệt con người với quốc tế loài vật, như con người là động vật hoang dã biết sử dụng công cụ lao động, hoặc con người có tư duy, v.v … Nhưng, nhưng ý niệm đó cũng chỉ nhấn mạnh vấn đề một góc nhìn nào đó trong bản chất xã hội của con người .
Thông qua hoạt động giải trí sản xuất vật chất, con người đã làm biến hóa, cải biến hàng loạt giới tự nhiên : “ con vật chỉ tái sản xuất ra bản thân nó, còn con người thì tái sản xuất ra hàng loạt giới tự nhiên ”. Tính xã hội của con người biểu lộ trong hoạt động giải trí sản xuất vật chất, con người sản xuất ra của cải vật chất và ý thức để Giao hàng đời sống của mình, hình thành tăng trưởng ngôn từ và tư duy, xác lập những quan hệ xã hội .

Thứ ba, mối quan hệ giữa mặt sinh học và mặt xã hội, không chỉ khẳng định nguồn gốc, bản chất sinh vật và xã hội của con người; mà còn khẳng định vai trò quyết định của hệ thống các quy luật khách quan đối với quá trình hình thành và phát triển của con người. Đó là hệ thống các quy luật tự nhiên như là quy luật môi trường, quy luật trao đổi chất, về di truyền, biến dị, tiến hóa, v.v… quy định phương diện sinh học của con người. Hệ thống các quy luật tâm lý, ý thức hình thành vận động trên nền tảng sinh học của con người như hình thành tình cảm, khát vọng, niềm tin, ý chí, v.v… hệ thống các quy luật xã hội quy định các quan hệ xã hội giữa người với người.

Ba mạng lưới hệ thống quy luật trên cùng tác động ảnh hưởng, tạo nên thể thống nhất hoàn hảo trong đời sống con người gồm có mặt sinh vật và mặt xã hội. Bởi vì, con người chỉ hoàn toàn có thể sống sót khi thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu sinh học, nhưng không phải bất kỳ một sản phẩm vật chất nào cũng có sẵn trong tự nhiên mà đa phần đều do quy trình phát minh sáng tạo của con người trải qua lao động. Xã hội không phải là một thực thể sống sót độc lập bên ngoài mặt sinh học, cũng không có cái xã hội và cái sinh học thuần túy sống sót độc lập với nhau, chúng có quan hệ biện chứng tác động ảnh hưởng qua lại lẫn nhau trong những quan hệ xã hội. Bởi xã hội là phương pháp cho con người thoả mãn tốt hơn những nhu yếu sinh học ngày càng có tính hài hòa và hợp lý và văn minh hơn. Chính thế cho nên, con người ngày càng chăm sóc đến quy trình tái tạo hiện thực khách quan, cũng như chính quyền lợi của cá thể, tập thể, giai cấp hay của hàng loạt xã hội, không phải do ý thức chủ quan của con người mà do chính điều kiện kèm theo khách quan và những quy luật khách quan pháp luật .

Trong tính hiện thực của nó, bản chất của con người là tổng hòa những mối quan hệ xã hội.

Con người khác với quốc tế loài vật về bản chất 3 phương diện : Quan hệ với vạn vật thiên nhiên, quan hệ với xã hội, quan hệ với bản thân. Sự độc lạ ấy biểu lộ con người là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh học và mặt xã hội hoặc bản chất của con người là tổng hòa những mối quan hệ xã hội. Bởi vì, cả ba mối quan hệ ấy, suy đến cùng đều mang tính xã hội giữa người và người là quan hệ bản chất, bao trùm toàn bộ những mối quan hệ khác của con người .
Để nhấn mạnh vấn đề bản chất xã hội của con người, Mác đã nêu lên luận đề nổi tiếng Luận cương về Phoiơbách : “ Bản chất con người không phải là một cái trừu tượng cố hữu của cá thể riêng không liên quan gì đến nhau. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội ” .
Luận đề trên khẳng định chắc chắn rằng, không có con người trừu tượng, thoát ly khỏi điều kiện kèm theo, thực trạng lịch sử dân tộc xã hội. Con người là đơn cử, sống trong một điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang đơn cử nhất định. Trong điều kiện kèm theo lịch sử dân tộc, đơn cử đó bằng hoạt động giải trí thực tiễn, con người sản xuất ra những giá trị vật chất và ý thức để sống sót, tăng trưởng về thể lực và trí lực. Chỉ trong hàng loạt những mối quan hệ xã hội như mái ấm gia đình, giai cấp, dân tộc bản địa, v.v … con người mới thể hiện bản chất xã hội của mình .
Điều quan tâm là luận đề trên khẳng định chắc chắn bản chất xã hội, không có nghĩa phủ nhận mặt tự nhiên trong đời sống con người ; trái lại, điều đó muốn nhấn mạnh vấn đề sự phân biệt giữa con người và quốc tế động vật hoang dã ở bản chất xã hội và đó cũng là để khắc phục sự thiếu sót của những nhà triết học trước Mác về bản chất xã hội của con người. Mặt khác, cái bản chất với ý nghĩa là cái thông dụng, cái mang tính quy luật chứ không phải là cái duy nhất ; do đó cần phải thấy được những bộc lộ riêng không liên quan gì đến nhau, nhiều mẫu mã và phong phú của mỗi cá thể trong hội đồng xã hội

Con người là chủ thể và là sản phẩm của lịch sử.

Con người là mẫu sản phẩm tăng trưởng của tự nhiên và lịch sử dân tộc tăng trưởng của xã hội. Song, điều quan trọng hơn cả là con người luôn luôn là chủ thể của lịch sử dân tộc xã hội. Với tính cách chủ thể của lịch sử dân tộc, trải qua hoạt động giải trí thực tiễn, con người đổi khác giới tự nhiên, biến hóa xã hội và bản thân mình .
Trong quy trình cải biến giới tự nhiên, con người cũng làm ra lịch sử dân tộc của mình. Con người là mẫu sản phẩm của lịch sử vẻ vang, đồng thời là chủ thể phát minh sáng tạo ra lịch sử vẻ vang. Hoạt động sản xuất vật chất vừa là điều kiện kèm theo cho sự sống sót của con người, vừa là phương pháp dẫn đến sự biến hóa xã hội. Đó là quy trình con người nhận thức và vận dụng những quy luật khách quan để khẳng lịch sử vẻ vang hoạt động tăng trưởng của xã hội là lịch sử vẻ vang của tăng trưởng của những phương pháp sản xuất vật chất khác nhau, v.v …

Không có con người trừu tượng, con người là đơn cử trong mỗi quy trình tiến độ tăng trưởng nhất định của lịch sử dân tộc và bản chất của con người trong tính hiện thực của nó là tổng hòa những mối quan hệ xã hội. Bản chất con người không phải là một mạng lưới hệ thống đóng kín, mà là mạng lưới hệ thống mở tương ứng với điều kiện kèm theo lịch sử dân tộc của con người. Cho nên, hoàn toàn có thể nói rằng, sự hoạt động và tăng trưởng của lịch sử vẻ vang sẽ lao lý tương ứng với sự hoạt động và tăng trưởng của bản chất con người trải qua những mối quan hệ xã hội trong lịch sử vẻ vang .

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn