Vật chất là gì? Các phương thức và hình thức tồn tại của vật chất

Vật chất là gì? Các phương thức và hình thức tồn tại của vật chất.

Phạm trù vật chất

Vật chất với tư cách là phạm trù triết học đã có lịch sử phát triển trên 2500 năm. Ngay từ thời cổ đại, chung quanh phạm trù vật chất đã diễn ra cuộc đấu tranh không khoan nhượng giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm. Đồng thời, cũng giống những phạm trù khác, phạm trù vật chất có quá trình phát triển gắn liền với thực tiễn và nhận thức của con người.

Trong khi chủ nghĩa duy tâm ý niệm thực chất của quốc tế, cơ sở tiên phong của mọi tồn tại là một bản nguyên niềm tin, còn vật chất chỉ được ý niệm là mẫu sản phẩm của bản nguyên ý thức ấy thì chủ nghĩa duy vật ý niệm : thực chất của quốc tế ; thực thể của quốc tế là vật chất – cái tồn tại vĩnh viễn, tạo nên mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ cùng với những thuộc tính của chứng .

Trước khi chủ nghĩa duy vật biện chứng sinh ra, nhìn chung, những nhà triết học duy vật ý niệm vật chất là một hay 1 số ít chất tự có, tiên phong, sản sinh ra thiên hà. Thời cổ đại, phái ngũ hành ở Trung Quốc ý niệm vật chất là kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Ở Hy Lạp, phái Milet cho rằng tiên phong ấy đơn thuần là nước, không khí, lửa, nguyên tử … Cho đến thế kỷ XVII, XVIII ý niệm về vật chất như trên của những nhà duy vật cơ bản vẫn không có gì khác tuy hình thức diễn đạt hoàn toàn có thể khác đi không ít .
Với ý niệm vật chất là một hay 1 số ít chất tự có, tiên phong, sản sinh ra thiên hà chứng tỏ những nhà duy vật trước Mác đã giống hệt vật chất với vật thể. Việc giống hệt này là một trong những nguyên do dẫn đến nhiều hạn chế trong nhận thức : không hiểu được thực chất của những hiện tượng kỳ lạ ý thức cũng như mối quan hệ giữa vật chất với ý thức ; không có cơ sở để xác lập những biểu lộ của vật chất trong đời sống xã hội nên cũng không có cơ sở để đứng trên quan điểm duy vật khi xử lý những yếu tố xã hội. Hạn chế đó tất yếu dẫn đến quan điểm duy vật nửa vời, không triệt để : khi xử lý những yếu tố tự nhiên, những nhà duy vật đứng trên quan điểm duy vật, nhưng khi xử lý những yếu tố xã hội họ lại trượt qua chủ nghĩa duy tâm .
Sự tăng trưởng của khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, đặc biệt quan trọng là những ý tưởng của W. Roentgen, H. Becquerel, J.J. Thomson … đã bác bỏ quan điểm của những nhà duy vật về những chất được coi là “ số lượng giới hạn tột cùng ”, từ đó dẫn tới cuộc khủng hoảng cục bộ về quốc tế quan trong nghành nghề dịch vụ nghiên cứu và điều tra vật lý học. Những người theo chủ nghĩa duy tâm đã tận dụng thời cơ này để chứng minh và khẳng định thực chất “ phi vật chất ” của quốc tế, chứng minh và khẳng định vai trò của những lực lượng siêu nhiên so với quy trình phát minh sáng tạo ra quốc tế .
Trong toàn cảnh lịch sử dân tộc đó, Lênin đã thực thi tổng kết những thành tựu khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và từ nhu yếu của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa duy tâm, ông đã vạch rõ ý đồ xuyên tạc những thành tựu khoa học tự nhiên của những nhà triết học duy tâm, khẳng định chắc chắn thực chất vật chất của quốc tế và đưa ra định nghĩa tầm cỡ về vật chất :
“ Vật chất là phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm xúc, được cảm xúc của tất cả chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không phụ thuộc vào cảm xúc ”
Theo định nghĩa của Lênin về vật chất :
– Cần phân biệt “ vật chất ” với tư cách là phạm trù triết học với những dạng biểu lộ đơn cử của vật chất. Vật chất với tư cách là phạm trù triết học là hiệu quả của sự khái quát hóa, trừu tượng hóa những thuộc tính, những mối liên hệ vốn có của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ nên nó phản ánh cái chung, vô hạn, vô tận, không sinh ra, không mất đi ; còn tổng thể những sự vật, những hiện tượng kỳ lạ là những dạng biểu lộ đơn cử của vật chất nên nó có quy trình phát sinh, tăng trưởng, chuyển hóa. Vì vậy, không hề giống hệt vật chất với một hay một số ít dạng biểu lộ đơn cử của vật chất .– Đặc trưng quan trọng nhất của vật chất là thuộc tính khách quan tức là thuộc tính tồn tại ngoài ý thức, độc lập, không nhờ vào vào ý thức của con người, mặc dầu con người có nhận thức được hay không nhận thức được nó .
– Vật chất ( dưới hình thức tồn tại đơn cử của nó ) là cái hoàn toàn có thể gây nên cảm xúc ở con người khi nó trực tiếp hay gián tiếp tác động ảnh hưởng đến giác quan của con người ; ý thức của con người là sự phản ánh so với vật chất, còn vật chất là cái được ý thức phản ánh .
Định nghĩa của Lênin về vật chất có ý nghĩa quan trọng so với sự tăng trưởng của chủ nghĩa duy vật và nhận thức khoa học :
– Bằng việc tìm ra thuộc tính quan trọng nhất của vật chất là thuộc tính khách quan, Lênin đã phân biệt sự khác nhau giữa vật chất và vật thể, khắc phục được hạn chế trong ý niệm về vật chất của chủ nghĩa duy vật cũ ; cung ứng địa thế căn cứ nhận thức khoa học để xác lập những gì thuộc về vật chất ; tạo lập cơ sở lý luận cho việc thiết kế xây dựng quan điểm duy vật về lịch sử vẻ vang, khắc phục được những hạn chế duy tâm trong ý niệm về lịch sử vẻ vang của chủ nghĩa duy vật trước Mác .

– Khi chứng minh và khẳng định vật chất là thực tại khách quan “ được đem lại cho con người trong cảm xúc ” và “ được cảm xúc của tất cả chúng ta chép lại, chụp lai, phản ánh ”, Lênin không những đã khẳng định tính thứ nhất của vật chất, tính thứ hai của ý thức theo quan điểm duy vật mà còn khẳng định chắc chắn năng lực con người hoàn toàn có thể nhận thức được thực tại khách quan trải qua sự “ chép lại, chụp lại, phản ánh ” của con người so với thực tại khách quan .

Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất

Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, hoạt động là phương thức tồn tại của vật chất ; khoảng trống, thời hạn là những hình thức tồn tại của vật chất .

Vận động là phương thức tồn tại của vật chất.

Ăngghen định nghĩa : “ Vận động hiểu theo nghĩa chung nhất, – tức được hiểu là một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất – thì gồm có toàn bộ mọi sự đổi khác và mọi quy trình diễn ra trong thiên hà, kể từ sự đổi khác vị trí đơn thuần cho đến tư duy ”Theo ý niệm của Ăngghen : hoạt động không chỉ thuần túy là sự biến hóa vị trí trong khoảng trống mà là “ mọi sự biến hóa và mọi quy trình diễn ra trong thiên hà ”, hoạt động “ là một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất ” nên trải qua hoạt động mà những dạng đơn cử của vật chất biểu lộ sự tồn tại đơn cử của mình ; hoạt động của vật chất là tự thân hoạt động ; và, sự tồn tại của vật chất luôn gắn liền với vật chất .
Dựa trên thành tựu khoa học trong thời đại mình, Ăngghen đã phân loại hoạt động thành năm hình thức cơ bản : hoạt động cơ học, hoạt động vật lý, vận động hóa học, hoạt động sinh học và hoạt động xã hội .
Các hình thức hoạt động nói trên được sắp xếp theo thứ tự từ thấp đến cao tương ứng với trình dộ cấu trúc của vật chất. Các hình thức hoạt động khác nhau về chất tuy nhiên chúng không tồn tại khác biệt mà có mối quan hệ mật thiết với nhau, trong đó : hình thức hoạt động cao Open trên cơ sở những hình thức hoạt động thấp và bao hàm trong nó những hình thức hoạt động thấp hơn. Trong sự tồn tại của mình, mỗi sự vật hoàn toàn có thể có nhiều hình thức hoạt động khác nhau tuy nhiên bản thân nó khi nào cũng được đặc trưng bởi hình thức hoạt động cao nhất mà nó có .
Bằng việc phân loại những hình thức hoạt động cơ bản, Ăngghen đã đặt cơ sở cho việc phân loại, phân ngành, hợp ngành khoa học. tư tưởng về sự thống nhất nhưng khác nhau về chất của những hình thức hoạt động cơ bản còn là cơ sở để chống lại khuynh hướng đánh đồng những hình thức hoạt động hoặc quy hình thức hoạt động này vào hình thức hoạt động khác trong quy trình nhận thức .
Khi khẳng định chắc chắn hoạt động là phương thức tồn tại của vật chất, là thuộc tính cố hữu của vật chất ; chủ nghĩa duy vật biện chứng cũ đã khẳng định chắc chắn hoạt động là vĩnh viễn. Điều này không có nghĩa chủ nghĩa duy vật biện chứng phủ nhận sự đứng im, cân đối ; tuy nhiên đứng im, cân đối chỉ là hiện tượng kỳ lạ tương đối, trong thời điểm tạm thời và thực ra đứng im, cân đối chỉ là một trạng thái đặc biệt quan trọng của hoạt động .
Đứng im là tương đối vì đứng im, cân đối chỉ xảy ra trong 1 số ít quan hệ nhất định chứ không xảy ra với tổng thể mọi quan hệ ; đứng im, cân đối chỉ xảy ra trong một hình thức hoạt động chứ không phải xảy ra với toàn bộ những hình thức hoạt động. Đứng im là tam thời vì đứng im không phải là cái tồn tại vĩnh viễn mà chỉ tồn tại trong một thời hạn nhất định, chỉ xét trong một hay 1 số ít quan hệ nhất định, ngay trong sự đứng im vẫn diễn ra những quy trình đổi khác nhất định .
Đứng im là trạng thái đặc biệt quan trọng của hoạt động, đó là hoạt động trong thế cân đối, không thay đổi ; hoạt động chưa làm đổi khác cơ bản về chất, về vị trí, hình dáng, cấu trúc của sự vật .

Không gian, thời gian là những hình thức tồn tại của vật chất:

Mọi dạng đơn cử của vật chất đều tồn tại ở một vị trí nhất định, có một quảng tính nhất định và tồn tại trong những mối đối sánh tương quan nhất định với những dạng vật chất khác. Những hình thức tồn tại như vậy được gọi là khoảng trống. mặt khác, sự tồn tại của sự vật còn được biểu lộ ở quy trình đổi khác : nhanh hay chậm, tiếp nối và chuyển hóa, … Những hình thức tồn tại như vậy được gọi là thời hạn .
Ăngghen viết : “ Các hình thức cơ bản của mọi tồn tại là khoảng trống và thời hạn ; tồn tại ngoài thời hạn thì cũng rất là vô lý như tồn tại ngoài khoảng trống ”. Như vậy, vật chất, khoảng trống, thời hạn không tách rời nhau ; không có vật chất tồn tại ngoài khoảng trống và thời hạn ; cũng không có khoảng trống, thời hạn tồn tại ngoài vật chất hoạt động .
Là những hình thức tồn tại của vật chất, không tách khỏi vật chất nên khoảng trống, thời hạn có những đặc thù chung như những đặc thù của vật chất, đó là tính khách quan, tính vĩnh cửu, tính vô tận và vô hạn .
Ngoài ra, khoảng trống có thuộc tính ba chiều còn thời hạn chỉ có một chiều. tính ba chiều của khoảng trống và một chiều của thời hạn biểu lộ hình thức tồn tại về quảng tính và quy trình diễn biến của vật chất hoạt động .

Tính thống nhất vật chất của quốc tế

Thế giới vật chất biểu lộ rất là đa dạng chủng loại phong phú, tuy nhiên những dạng bộc lộ của quốc tế vật chất đều phản ánh thực chất của quốc tế và thống nhất với nhau .
Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định chắc chắn thực chất của quốc tế là vật chất, quốc tế thống nhất ở tính vật chất. Theo quan điểm đó :

• Chỉ có một thế giới duy nhất là thế giới vật chất; thế giới vật chất là cái có trước, tồn tại khách quan, độc lập với ý thức con người.
• Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn, không sinh ra, không mất đi.
• Mọi tồn tại của thế giới vật chất đều có mối liên hệ thống nhất với nhau, biểu hiện ở chỗ chúng đều là những dạng cụ thể của vật chất, là những kết cấu vật chất, có nguồn gốc vật chất, do vật chất sinh ra và cùng chịu sự chi phối của những quy luật khách quan, phổ biến của thế giới vật chất. Trong thế giới vật chất không có gì khác ngoài những quá trình vật chất đang biến đổi và chuyển hóa lẫn nhau, là nguồn gốc, nguyên nhân và kết quả của nhau.

Bản chất vật chất và tính thống nhất vật chất của thế giới là kết luận được rút ra từ việc khái quát những thành tựu của khoa học, được khoa học và cuộc sống hiện thực của con người kiểm nghiệm. Nó không chỉ định hướng cho con người giải thích về tính đa dạng của thế giới mà còn định hướng cho con người tiếp tục nhận thức về tính đa dạng ấy để thực hiện quá trình cải tạo hợp quy luật.

Xem thêm: Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức? Ý nghĩa, Vận dụng

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn