Sự khác nhau giữa tính cách và nhân cách

• 1. Tính cách là gì?
• 2. Đặc điểm đặc trưng của tính cách con người
• a. Nội dung và hình thức của tính cách
• b. Sự hình thành tính cách
• 3. Cấu trúc của tính cách
• a. Xu hướng – thành phần chủ đạo
• b. Tình cảm – thành phần cốt lõi, bao trùm của tính cách
• c. Ý chí – mặt sức mạnh của tính cách.
• d. Khí chất – mặt cơ động của tính cách
• e. Kiểu hành vi – mặt hiện thực của tính cách.
• Video liên quan

Trong cuộc sống, mỗi người có những phản ứng riêng biệt khác nhau đối với những tác động của thế giới khách quan (tự nhiên và xã hội) và thế giới chủ quan. Trong thái độ đối với người khác, có người luôn tỏ ra dịu dàng, lịch thiệp, có người lại thô lỗ cục cằn. Có người xởi lởi, phóng khoáng nhưng có người lại keo kiệt, bủn xỉn. Trong thái độ đối với lao động, có người thường cần cù, chịu khó, có người lại lười biếng, ngại khó…. Những phản ứng riêng biệt này được củng cố trong thực tiễn, trong kinh nghiệm trở thành ổn định, bền vững thì gọi là những nét tính cách. Tổng hợp nhiều nét tính cách chúng ta có tính cách.

1. Tính cách là gì?

Từ “ xapakmep ” ( tiếng Nga ), “ character ” ( tiếng Anh ) dịch từ tiếng Hi Lạp “ charakter ” có nghĩa là “ nét ”, “ dấu tích ”, “ đặc thù ”. Song khái niệm tính cách không phải gồm có toàn bộ những nét, những đặc thù tiêu biểu vượt trội của con người. Khi dùng khái niệm tính cách là tất cả chúng ta muốn nhìn nhận hành vi của con người trong quan hệ của con người với người khác, với quốc tế bên ngoài và khi tất cả chúng ta muốn nói về không phải những hành vi ngẫu nhiên mà là những hành vi mà chúng biểu thị quan hệ xã hội của người đó. Mỗi người đều có quan hệ nhiều vẻ với thực tiễn và do đó có nhiều đặc thù hay thuộc tính cá thể. Nhưng trong số những đặc thù ấy, có ý nghĩa lớn nhất là những đặc thù nào của cá thể nêu lên được đặc trưng của con người đơn cử coi như là một thành viên của xã hội. Tương ứng với chúng là những hình thức riêng không liên quan gì đến nhau, độc lạ của hành vi là sự biểu lộ của những mối quan hệ trên. Tính cách là một phong thái đặc trưng của mỗi nguồn phản ánh lịch sử dân tộc tác động ảnh hưởng của những điều kiện kèm theo sông và giáo dục biểu lộ ở thái độ đặc trưng của người đó so với hiện thực khách quan ở cách xử sự, ở những đặc thù trong hành vi xã hội của người đó ( A.G. Covaliốp )
Tính cách là sự tích hợp độc lạ các đặc thù tâm ý không thay đổi của cá thể. Những đặc thù tâm ý này lao lý hành vi của cá thể. Tính cách gồm có nhiều nét tính cách. Trong đời sống, những nét tính cách tốt thường được gọi là “ nết ”, “ lòng ”, “ niềm tin ”, những nét tính cách xấu được gọi là “ thói ”, “ tật ” .
Các ví dụ về tính cách :

• Tính tốt: khiêm tốn, vị tha, kiên nhẫn, hòa đồng, cởi mở, chừng mực, giúp đỡ người khác…
• Tính xấu: ích kỉ, khoe khoang, đặt điều, vụ lợi, gian trá, lừa lọc, ác độc, vô duyên, đua đòi, đố kị, hách dịch,…

2. Đặc điểm đặc trưng của tính cách con người

a. Nội dung và hình thức của tính cách

Nội dung của tính cách là mạng lưới hệ thống thái độ của cá thể so với hiện thực : thái độ so với tự nhiên, so với xã hội, so với lạo động, so với bản thân. Hệ thống thái độ này có mối quan hệ tương hỗ với nhau. Trong các loại thái độ thì thái độ so với những người xung quanh là chính, nó sẽ chi phối các mối quan hệ khác .
Hình thức của tính cách là những phương pháp hành vi, kiểu hành vi xã hội của con người. Giữa mạng lưới hệ thống thái độ ( nội dung của tính cách ) và phương pháp hành vi, kiểu hành vi xã hội ( hình thức của tính cách ) có mối quan hệ biện chứng, tác động ảnh hưởng chi phối lẫn nhau .

Sự kết hợp giữa các thuộc tính trong cấu trúc tính cách là sự kết hợp độc đáo mang tính đặc thù.

Mỗi tính cách có nhiều nét tính cách. Mỗi nét tính cách có ý nghĩa riêng tùy thuộc vào sự tích hợp của nó với những nét tính cách khác của cá thể. Sự phối hợp khác nhau giữa các nét tính cách sẽ tạo nên những tính cách khác nhau .

Cái chung và cái riêng trong tính cách

Tính cách là một hiện tượng kỳ lạ xã hội – lịch sử vẻ vang. Do đó không hề có tính cách chung chung cho mọi những tầng lớp, giai cấp, tách khỏi khoảng trống, thời hạn sống. Song cá thể có tính cách lại là một thành viên của xã hội và tương quan với xã hội bằng các quan hệ khác nhau .
Những điều kiện kèm theo kinh tế tài chính, xã hội, văn hóa truyền thống chung tạo nên cho tính cách những nét chung. Cái chung trong tính cách là những nét chung cho một nhóm người. Những nét này phản ánh những điều kiện kèm theo chung trong đời sống của nhóm người ấy và bộc lộ nhiều hay ít ở từng đại diện thay mặt của nhóm ấy. Mỗi thời kì lịch sử dân tộc mỗi chính sách xã hội, mỗi giai cấp có những nét tính cách nổi bật riêng. Như vậy là trong tính cách của một con người đơn cử hoàn toàn có thể tách ra những nét tính cách chung của cả loài người, của dân tộc bản địa, của giai cấp và những nét riêng biệt đặc trưng cho cá thể ấy. Chúng thấm quyện vào nhau tạo thành một sắc thái tâm lí thống nhất, độc lạ của tính cách .

b. Sự hình thành tính cách

Tính cách không phải được di truyền, không phải là bẩm sinh cũng không phải là một thuộc tính không bao giờ thay đổi của con người. Tính cách được hình thành trong tiến trình sống, nó phụ thuộc vào vào cách sống của con người, phản ánh những điều kiện kèm theo sống và là hình ảnh của đời sống của con người. Tuy nhiên con người không phải là đối tượng người dùng thụ động, chịu những tác động ảnh hưởng của những điều kiện kèm theo sống và thực trạng bên ngoài. Con người là chủ thể của hoạt động giải trí, có hành vi tương hỗ, tích cực với môi trường tự nhiên. Không những thiên nhiên và môi trường biến hóa con người mà con người cũng tích cực ảnh hưởng tác động đến môi trường tự nhiên, đổi khác thiên nhiên và môi trường, khắc phục và tái tạo những thực trạng sống không thuận tiện. Không phải tự bản thân thiên nhiên và môi trường mà chính là hoạt động giải trí của con người với môi trường tự nhiên đã đóng vai trò quyết định hành động trong việc hình thành tính cách của họ .

3. Cấu trúc của tính cách

Sự tích hợp độc lạ của các nét tính cách tạo nên cấu trúc tính cách. Đó không phải là sự phối hợp máy móc, phép tính cộng đơn thuần của các thuộc tính, của các nét tính cách mà là sự hoà nhập vào nhau, phối hợp với nhau một cách độc lạ tạo nên một cấu trúc toàn vẹn, thống nhất. Nhưng không hề điều tra và nghiên cứu và hiểu một nguyên thể phức tạp như tính cách nếu như không tách ra trong tính cách ấy những mặt riêng không liên quan gì đến nhau hay những biểu lộ nổi bật .

a. Xu hướng – thành phần chủ đạo

Một trong những mặt quan trọng nhất của tính cách là những nét tính cách nói lên xu thế của nhân cách.

Xu hướng quy định tính cách con người phát triển theo hướng nào. Khi con người đặt ra cho mình mục đích, mục tiêu nào trong cuộc sống (xu hướng) họ sẽ hướng thái độ và hành vi của mình (tính cách) vào mục đích, mục tiêu đó. Tính cách của con người ổn định và vững vàng (con người có bản lĩnh) khi xu hướng được hình thành và ổn định. Nhu cầu và hứng thú quy định nên thái độ lựa chọn đối với các mặt khác nhau trong cuộc sống, xác định tính độc đáo trong tính cách. Lí tưởng, thế giới quan, niềm tin quy định nên nội dung đạo đức trong thái độ, giúp cá nhân định hướng đúng đắn trong cuộc sống và quy định nguyên tắc của hành vi khiến con người trở nên vững vàng trong mọi tình huống.

b. Tình cảm – thành phần cốt lõi, bao trùm của tính cách

K.Đ. Usinxki : “ Không có cái gì, không một lời nào, thậm chí còn một hành vi nào của tất cả chúng ta lại biểu lộ bản thân và thái độ của ta với quốc tế bên ngoài một cách rõ ràng và trọn vẹn như xúc cảm của tất cả chúng ta ” .
Có thể nói, nơi nào có quan hệ tình cảm giữa con người và con người với nhau thì đều có quan hệ tình cảm giữa con người và con người. Quan hệ nào trong xã hội cũng có quan hệ tình cảm xen vào. Tất cả những tình cảm như lòng yêu nước, yêu quê nhà, tình làng, nghĩa xóm, tình yêu giữa những người ruột thịt tình bạn, tình yêu, tình chiến sỹ bao trùm lên đời sống cá thể và đạo đức con người được thiết kế xây dựng trên cơ sở tình cảm gắn bó giữa con người và con người .
Đời sống tình cảm của con người như thế nào thì sẽ pháp luật tư cách đạo đức và tư thế tác phong của người đó như thế ấy .
Khi con người mất đi những quan hệ tình cảm, người ta cũng mất luôn cả tính người. Mất đi những tình cảm tốt đẹp cũng là mất đi những phẩm chất, tính cách nói riêng, nhân cách nói chung .

c. Ý chí – mặt sức mạnh của tính cách.

Ý chí bộc lộ trong tính cách theo hai chiều :
+ Thúc đẩy hành vi : Đó là sự quyết tâm, tính quả quyết, lòng quả cảm .
+ Kiềm chế hành vi : Đó là sự tự chủ, tự kiềm chế để đạt được mục tiêu .
Những nét ý chí của tính cách có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng so với hành vi của con người, pháp luật hiệu suất cao của mọi thái độ, hành vi. Các phẩm chất ý chí pháp luật cường độ và sự cứng rắn của tính cách nói chung. Tùy thuộc vào sự tăng trưởng những nét ý chí của tính cách con người mà người ta nói đến những tính cách mạnh hay yếu .
Nhờ ý chí con người mới chuyển được nội dung bên trong của tính cách ( mạng lưới hệ thống thái độ so với hiện thực ) thành kiểu hành vi xã hội, kiểu xử thế bên ngoài và tính cách mới được thể hiện một cách toàn vẹn, sắc nét, bản lĩnh của con người mới được bộc lộ rõ ràng .
Nếu con người có khuynh hướng đúng nhưng không có ý chí để thực thi những tiềm năng tốt đẹp đó thì tiềm năng đó cũng không có giá trị gì .

d. Khí chất – mặt cơ động của tính cách

Khí chất là sự bộc lộ sắc thái hoạt động giải trí tâm lí của cá thể về cường độ, vận tốc, nhịp độ tạo nên bức tranh hành vi của cá thể đó, làm đậm nét tính đặc trưng của nhân cách. Khí chất có ảnh hưởng tác động đến sự thuận tiện hay khó khăn vất vả của việc hình thành và tăng trưởng nét tính cách này hay khác của cá thể .
Khí chất không lao lý con đường tăng trưởng của các đặc thù đặc trưng của tính cách một cách một chiều và hơn nữa một cách định mệnh. Bản thân khí chất được cải tổ dưới ảnh hưởng tác động của tính cách. Nhưng nội dung bên trong của tính cách khi biểu lộ ra bên ngoài thường mang sắc thái của loại khí chất này hay khác góp thêm phần tạo nên tính độc lạ, riêng không liên quan gì đến nhau trong tính cách mỗi người .

e. Kiểu hành vi – mặt hiện thực của tính cách.

Nhờ kiểu hành vi mà tính cách sống sót. Hệ thống hành vi, cử chỉ, cách nói năng của cá thể là sự biểu lộ ra bên ngoài một cách đơn cử mạng lưới hệ thống thái độ của họ, là sự biểu lộ của tính cách cá thể. Do đó nhìn nhận tính cách phải trải qua kiểu hành vi. Tính cách không được biểu lộ ra hành vi thì cũng sẽ mất dần .
Tuy nhiên, không phải toàn bộ mọi hành vi, cử chỉ, cách nói năng của cá thể đều bộc lộ tính cách mà chỉ những hành vi, cử chỉ, cách nói năng đã trở thành thói quen, đã trở thành “ kiểu riêng ” của cá thể mới bộc lộ tính cách của họ .

Tóm lại. Khi xét tính cách phải xét toàn bộ chỉnh thể của nó.

Tách riêng một mặt nào đều không có ý nghĩa. Nhưng trong trong thực tiễn người ta hoàn toàn có thể gọi tính cách bằng nét tiêu biểu vượt trội của thành phần có trong cấu trúc. Ví dụ : Chị A giàu tình cảm ; Anh B giàu nghị lực …
( Nguồn : tổng hợp )