LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG MÙA XUÂN CÔN SƠN – KIẾP BẠC – Di tích Quốc gia đặc biệt Côn Sơn – Kiếp Bạc

Lễ hội truyền thống cuội nguồn mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc từ nhiều thế kỷ trước đã trở thành tập quán đẹp .
Vũ Phương Đề trong sách “ Công Dư Tiệp Ký ” thế kỷ XVIII chép : “ Tục cũ cứ đến đầu năm mới, trai thanh gái lịch kéo nhau về đây vãn cảnh, đường sá đi lại đông như mắc cửi, thực là một nơi đại thắng tích ” .

Mở đầu các nghi lễ diễn ra trong lễ hội mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc là lễ khai hội, tổ chức vào sáng ngày 16 tháng giêng hằng năm. Trong không khí linh thiêng của ngày hội, chiếc lư hương lớn của chùa Côn Sơn tỏa hương trầm thơm ngát làm không khí thêm trang trọng, hồi trống khai hội rộn rã vang lên hòa vào đất trời. Không gian thiêng kết hợp với không khí hội tưng bừng, trong tiếng trống chiêng, tiếng nhạc lưu thủy hành vân mọi người cùng thành kính dâng nén tâm hương trước trời, Phật, các bậc tiền nhân cùng niềm tin ước nguyện được linh ứng.

Khai hội xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc 2016
Khai hội xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc năm naySau lễ dâng hương khai hội, những đại biểu và nhân dân tham gia nghi lễ rước nước. Đây là nghi lễ truyền thống lịch sử lôi cuốn phần đông nhân dân, phật tử tham gia. Đoàn rước ra đến hồ Côn Sơn làm lễ xin nước với không thiếu những nghi thức như : dâng hương, trì chú, đăng đàn cầu nước, an vị thuỷ bình. Sau một năm làm ăn thuận tiện, bước sang năm mới cả hội đồng dân cư lại làm lễ rước tam vị Thánh tổ thiền phái Trúc Lâm đi cầu nước cho sản xuất, và đời sống dân số được rất đầy đủ thuận hoà. Trong năm mới, họ tôn kính rước Phật tổ để chiêm ngưỡng và thưởng thức sự thịnh vượng, an lành của quốc gia, sự thành đạt, đoàn kết của những lớp con cháu. Không khí lễ rước nước rất thiêng choáng ngợp, cảm xúc vui mừng, hân hoan lan toả như được tiếp thêm sức mạnh phật pháp, với niềm tin Phật, Thánh sẽ chứng cho lòng tôn kính của hội đồng mà ban cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tốt tươi, nhà nhà no đủ và mọi điều an lành. Sau đó bình nước được rước về Tổ đường chùa Côn Sơn làm lễ mộc dục Trúc Lâm tam tổ theo nghi thức truyền thống cuội nguồn của Phật giáo .
Lễ tế trời đất trên núi Ngũ Nhạc diễn ra vào sáng ngày 17 tháng giêng tại Trung Nhạc miếu. Đây là nghi lễ truyền thống của chùa Côn Sơn. Nếu ngày 16 tháng giêng nhân dân rước Thánh tổ đi cầu nước tượng trưng cho việc ra sông, biển cầu những vị thuỷ thần phù hộ cho mưa thuận gió hoà, sản xuất nông nghiệp thuận tiện không bị lũ lụt, hạn hán, mùa màng bội thu, thì lễ tế trời đất trên Ngũ Nhạc linh từ là nghi lễ kính cáo với trời đất vào ngày rất thiêng nhất của lễ hội đầu năm, cầu mong trời đất tận mắt chứng kiến lòng tôn kính và phép ứng xử trong đời sống xã hội của hội đồng đúng đạo làm người, hợp với đạo trời – từ bi hỷ xảs mà trời đất, thánh Phật phù giúp cho quốc thái dân an, nhân khang vật thịnh .
Theo truyền thuyết thần thoại dân gian, núi Ngũ Nhạc là vùng đất phúc mà những thần tiên ngự trị, thưởng ngoạn cảnh sắc kỳ tuyệt ở chốn trần gian, phù giúp cho con người trần gian được tốt đẹp. Đây là năm ngọn núi thiêng tượng trưng cho năm phương, mỗi phương ứng với một hành. Năm miếu mang tính năng quản việc cát, hung, hoạ, phúc, thống lĩnh muôn loài và chủ quản đất đai, nguồn nước, vạn vật, cây cối, núi rừng, khe vực. Vì thế, trong tín ngưỡng dân gian tế trời đất tại Ngũ Nhạc để cầu phúc, tránh hoạ, mong cho mùa màng phong đăng hoà cốc, quốc thái, dân an .
Tham gia triển khai nghi lễ là những pháp sư và nhân dân xã Lê Lợi. Sau khi tế lễ xong, đại diện thay mặt chỉ huy Đảng, Nhà nước ban ngũ cốc cho nhân dân về làm giống gieo trồng mùa vụ mới cho những địa phương và những người dự lễ với mong ước một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, nhân khang vật thịnh .
Một nghi lễ quan trọng của lễ hội mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc là lễ cúng đàn Mông Sơn thí thực. Theo quan niệm Phật giáo, quốc tế âm tính có vô vàn cô hồn không nơi lệ thuộc. Bởi vậy, tổ chức triển khai lễ đàn Mông Sơn thí thực tại chùa Côn Sơn vào ngày mất của Tổ Huyền Quang 23 tháng Giêng âm lịch, là nét đẹp văn hoá Phật giáo, biểu lộ uy linh của tam tổ Trúc Lâm, Tư đồ Trần Nguyên Đán và Anh hùng dân tộc bản địa, danh nhân văn hoá quốc tế – Nguyễn Trãi ; đồng thời thí thực cho những cô hồn dưới âm tính trong toàn quốc Việt Nam để cứu độ chúng sinh, cầu cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình …
Đàn Mông Sơn thí thực là một trong những nghi lễ quan trọng nhất của Phật giáo. Nghi lễ cúng đàn Mông Sơn do đệ tam tổ Huyền Quang biên soạn trên cơ sở tập hợp, đúc rút tinh hoa giáo lý của 3 tôn giáo : Nho – Phật – Đạo. Nội dung lễ đàn gồm có : đàn chính và đàn bàn tiến cúng Phật. Đàn chính là nơi toạ đàn của pháp sự Phật, nhị Bồ Tát ( tầng trên cùng ), của Kim đồng, Ngọc nữ và 2 hành giả ( tầng trung ). Tầng dưới bày đồ lễ, hoa nghi, hương nến … Đàn bàn tiến đặt bộ tượng Tam thế Phật ở tầng cao nhất, phía dưới bài trí hoa nghi, lễ phẩm … Hai bên đường “ chạy đàn ”, bày những mâm lễ với la liệt đồ chay như : Bỏng ngô, khoai luộc, bánh đa, hoa quả, cháo, gạo … để ban phát cho chúng sinh chầu đàn ăn mày cửa Phật. Nghi lễ được triển khai uy nghi, chuẩn mực gồm những nghi thức : Nhiễu đàn, đọc khoá cúng, bắt quyết, múa long hồ, sái tịnh chân ngôn, khai hoa kết ấn, dâng lục cúng, thỉnh mời cô hồn, tuyên sớ cầu an, nguyện cho quốc tế hoà bình, nhân khang vật thịnh, thiên hạ thái bình, mùa màng bội thu … Lễ đàn Mông Sơn kết thúc những người tham gia chen nhau vào cướp đồ lễ ( cướp cháo thí ) để lấy may. Trên khuôn mặt mỗi người đều lộ rõ vẻ hân hoan bởi “ một miếng lộc thánh bằng một gánh lộc trần ”. Đặc biệt, khi tham gia lễ đàn Mông Sơn, mọi người đều thấy lòng thanh thản, nhẹ nhàng vì đã góp thêm phần tạo nên sức mạnh niềm tin và vật chất hộ trì, giải thoát cho những cô hồn khỏi nghiệp lực .
Lễ đàn Mông Sơn thí thực là nét đẹp văn hóa truyền thống tâm linh tiêu biểu vượt trội trong lễ hội mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc, góp thêm phần khơi dậy truyền thống cuội nguồn tương thân tương ái, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp trong kho tàng văn hóa truyền thống vật thể ở khu di tích lịch sử, tạo nên một lễ hội đậm đà truyền thống dân tộc bản địa .

Lễ rước nước

Năm 2012, lễ hội chùa Côn Sơn được vinh danh là Di sản văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc. Để nội dung lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc thêm đa dạng chủng loại, phong phú, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thành Phố Hải Dương đã quyết định hành động đưa một số ít hoạt động giải trí dân gian vào nội dung lễ hội như Hội thi bánh chưng, bánh giày ( tổ chức triển khai vào ngày 14 và 15 tháng giêng ) và Liên hoan pháo đất tỉnh Thành Phố Hải Dương ( tổ chức triển khai vào ngày 16 tháng giêng ). Tuy là hoạt động giải trí mới trong lễ hội mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc nhưng những nội dung này đã mang lại không khí vô cùng sôi sục, mê hoặc và lôi cuốn khách thập phương. Liên hoan pháo đất không những tạo ra sự phong phú và đa dạng cho lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc mà nó còn như tái diễn lại một thời chiến đấu oanh liệt của tổ tiên ta ; thật là một niềm tự hào về quê nhà mình với một game show dân gian vẫn được lưu truyền cho tới ngày thời điểm ngày hôm nay. Hội thi gói bánh chưng, giã bánh giầy không riêng gì mang lại không khí vui nhộn cho lễ hội mà nó còn mang một giá trị văn hóa truyền thống thâm thúy bởi bánh chưng, bánh giầy từ lâu đã là nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn đẹp của người Việt được lưu truyền từ bao thế hệ nay. Sau hội thi, ngoài những giải do ban tổ chức triển khai trao thưởng, 2 đội giành giải nhất sẽ được vinh dự tham gia hội thi gói, nấu bánh chưng, giã bánh giầy tại Lễ giỗ tổ Hùng Vương và lễ hội đền Hùng năm đó. Ngoài ra, những loại bánh đạt giải sẽ được rước lên chùa Côn Sơn, đền thờ Nguyễn Trãi, Ngũ Nhạc linh từ để làm lễ cúng Phật, Thánh .
Trẩy hội Côn Sơn – Kiếp Bạc, bên cạnh phần lễ là phần hội rất náo nhiệt, tưng bừng được tổ chức triển khai với những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống, nghệ thuật và thẩm mỹ, thể thao như những đoàn nghệ thuật và thẩm mỹ, múa rối nước, hát chèo, kịch nói, ca nhạc nhẹ và những gánh hát dân gian màn biểu diễn Giao hàng nhân dân ngay từ ngày đầu mở hội ; thi đấu vật, cờ tướng lôi cuốn phần đông hành khách thập phương tới xem và cổ vũ. Trong tiếng trống hội thôi thúc, tiếng hò reo không ngớt cổ vũ những đô vật nam nữ từ khắp mọi miền về so tài cao thấp với hàng trăm keo vật, tạo nên một không khí sôi sục của ngày hội. Trái với không khí tại sới vật, là những màn đấu trí của những kỳ thủ môn cờ tướng. Những điệu dân ca cùng tiếng hát thướt tha, đằm thắm của những liền anh, liền chị góp thêm phần làm cho không khí của những ngày hội càng thêm sôi động .

Giải vật dân tộc bản địa tại Lễ hội xuân

Source: https://evbn.org
Category: Lễ Hội