Khám phá kinh thành cổ Lam Kinh

Với lợi thế về diện tích quy hoạnh trải dài trên 140 ha, Khu di tích Quốc gia đặc biệt quan trọng Lam Kinh ( huyện Thọ Xuân, Thanh Hoá ) đã không chỉ giữ được nguyên vẹn những khu công trình của triều đại Nhà Hậu Lê, mà còn lưu giữ cả những câu truyện thần thoại cổ xưa mang đầy sắc tố huyền bí của một triều đại phong kiến được coi là hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Nước Ta .

Khu di tích lịch sử Lam Kinh rộng 200 ha ( huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa ) là nơi anh hùng Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược. Sau khi thắng lợi, năm 1428, Lê Lợi lấy niên hiệu Lê Thái Tổ, đặt tên nước là Đại Việt. Ảnh : Công Đạt

Kiến trúc độc đáo của kinh thành cổ

Lam Kinh vốn là đất Lam Sơn, quê nhà của anh hùng Lê Lợi ( 1385 – 1433 ), là nơi nghĩa quân Lam Sơn dựng cờ khởi nghĩa chống giặc Minh ( 1418 – 1428 ). Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi nhà vua ( Lê Thái Tổ ), lập nên vương triều Hậu Lê, đóng đô ở Thăng Long ( Đông Kinh ), mở ra thời kỳ tăng trưởng mới cho vương quốc Đại Việt. Năm 1430, Lê Thái Tổ đổi tên vùng đất Lam Sơn thành Lam Kinh ( Tây Kinh ). Kể từ đó, những kiến trúc điện, miếu … cũng khởi đầu được kiến thiết xây dựng tại đây, gắn với hai công dụng chính : Điểm nghỉ chân của những vua Lê khi về cúng bái tổ tiên, đồng thời, cũng là nơi ở của quan lại và quân lính thư ­ ờng trực trông coi Lam Kinh ; Khu tập trung chuyên sâu lăng mộ của tổ tiên, những vị vua, hoàng thái hậu nhà Lê và một số ít quan lại trong hoàng tộc .Thành điện Lam Kinh xưa được thiết kế xây dựng theo vị trí “ tọa sơn hướng thủy ”, một tiêu chuẩn vàng trong tử vi & phong thủy của người Á Đông. Phía Bắc của kinh thành dựa vào núi Dầu, phía Nam nhìn ra sông Chu, có núi Chúa làm bình phong, phía Đông là rừng Phú Lâm, còn phía Tây được bảo vệ bởi núi Hương và núi Hàm Rồng .Khu hoàng thành, hoàng cung và thái miếu của kinh thành Lam Kinh vẫn được giữ nguyên vẹn cho đến ngày này, với cách sắp xếp hình bàn cờ gồm khu ngọ môn, sân rồng, chính điện, thái miếu …Cây cầu Bạch ( tên gọi xưa là cầu Tiên Loan Kiều ) bắc trên sông Ngọc là lối đi chính dẫn hành khách vào thăm Kinh thành cổ Lam Kinh. Cầu được làm theo mẫu mã kiến trúc độc lạ thông dụng ở những nước nhiệt đới gió mùa vùng Á Đông, đó là thượng gia hạ kiều tức trên nhà, dưới cầu .

Trên sông Ngọc có bắc một cây cầu tên là Tiên Loan Kiều hình cánh cung, còn có tên gọi là Cầu Bạch. Cầu uốn cong bắc qua sông Ngọc, nằm trên trục đường chính dẫn vào khu TT chính điện Lam Kinh. Ảnh : Thanh Giang

Qua cầu khoảng chừng 50 m đến một giếng cổ, trước kia có thả sen. Nước giếng trong xanh quanh năm không cạn, bờ Bắc được lát bậc đá lên xuống, phân phối nước cho điện Lam Kinh. Ảnh : Công Đạt

Muốn vào khu chính điện, khách phải đi qua Ngọ môn có 3 gian, gian giữa rộng 4,6 m, gian bên rộng 3,5 m. Nền Ngọ môn rộng 11 m, dài hơn 14 m, có 3 cửa ra vào. Cửa giữa rộng 3,6 m, cửa hai bên rộng 2,74 m và được sắp xếp hàng cột chính giữa. Đặc điểm của bốn cột giữa là size lớn, đường kính chân cột 78 cm. Ảnh : Thanh Giang

Hàng năm có rất đông du khách đến viếng điện Lam Kinh và thăm quan thắng cảnh. Ảnh : Công Đạt

Du khách và người dân viếng mộ vua Lê Thái Tổ. Ảnh : Thanh GiangNằm trong quần thể thứ nhất, Ngọ môn được những nhà nghiên cứu về kiến trúc cổ nhìn nhận là một khu công trình kiến trúc khá quy mô, địa thế căn cứ vào chiều rộng của nền Ngọ môn và xét về tỷ suất quy mô những khu công trình kiến trúc toàn khu hoàng cung .Ngọ môn có hai con Nghê bằng đá đứng canh. Nền Ngọ môn rộng 11 m dài 14,10 m, có 3 cửa ra vào. Cửa giữa rộng 3,6 m, cửa hai bên rộng 2,74 m và được sắp xếp ở hàng cột chính giữa. Đặc điểm của bốn cột giữa là rất lớn, đường kính chân cột đo được 78 cm. Ngọ môn có 3 gian, gian giữa rộng 4,60 m, gian bên rộng 3,50 m .Qua Ngọ môn vào đến sân rồng ( còn có tên gọi là sân chầu ). Sân trải rộng khắp bề ngang chính điện và đến sát thềm hai nhà tả vu và hữu vu với tổng diện tích quy hoạnh 3.539,2 m² ( rộng 58,5 m ; dài 60,5 m ) .Sân rồng là lối vào khu chính điện, gồm 3 toà điện lớn xây trên nền đất rộng, cao 1,8 m so với sân rồng, bề ngang 38 m, chiều sâu 46 m .Từ sân rồng đi lên chính điện là một thềm lớn, rộng 5 m có 9 bậc với 3 lối lên, có chiều rộng không bằng nhau, lối giữa rộng 1,8 m, lối bên rộng 1,21 m, được trang trí hình rồng tạc tròn, thân uốn khúc, …

Những câu chuyện truyền thuyết

Khu di tích vương quốc đặc biệt quan trọng Lam Kinh không chỉ mê hoặc hành khách trong và ngoài nước bởi kiến trúc độc lạ đậm chất Á Đông của khu kinh thành cổ, mà còn lôi cuốn hành khách bởi những câu truyện thần thoại cổ xưa mang sắc tố huyền bí tại khu lăng tẩm của những Vua chúa thời Hậu Lê .Đầu tiên phải kể đến là Vĩnh Lăng ( lăng vua Lê Thái Tổ ). Lăng được thiết kế xây dựng trên một dải đất phẳng phiu cách điện Lam Kinh 50 m, phía trước có minh đường thoáng đãng và bình phong là núi Chúa, phía sau có gối tựa núi Dầu, hai bên tả, hữu có hai dãy núi tạo thế “ hổ phục rồng chầu ” .Bố cục và phong thái mai táng của Vĩnh lăng đơn thuần nhưng tôn nghiêm. Lăng đắp đất hình lập phương, xung quanh xây chèn bằng đá đục ở bên ngoài, có size 4,4 x 1 m .

Trước Lăng có hai hàng tượng quan hầu và tượng các con giống tạc bằng đá dựng ở đây để trấn trạch (bốn đôi con giống đối nhau theo thứ tự hai nghê, hai ngựa, hai tê giác, hai hổ).

Bia Vĩnh Lăng được dựng cách lăng 300 m, bằng đá trầm tích biển nguyên khối cao 2,97 m ; rộng1, 94 m ; dày 0,27 m ; đặt trên sống lưng một con rùa lớn cũng được tạc từ đá trầm tích biển nguyên khối có chiều dài 3,46 m ; rộng 1,9 m ; cao 0,94 m kể cả đế .

Cũng tại khu Vĩnh Lăng này có sống sót thần thoại cổ xưa về cây ổi cười, tạo lên sự huyền bí cho vùng đất Lam Kinh. Du khách chỉ cần dùng ngón tay cù nhẹ lên thân cây, thì hàng loạt cây ổi đều rung lên như có một cơn gió mạnh thổi qua. Chuyện về cây ổi biết cười mở màn từ hơn 10 năm về trước, do một hành khách vô tình phát hiện. Không chỉ body toàn thân cười khi có người chạm vào vào, cây ổi còn mang lại một cảm xúc nhẹ nhõm khác lạ nếu hành khách nắm tay vào cành và nhắm mắt lại tĩnh tâm .Cũng nằm trong khu quần thể lăng mộ, cây lim cổ thụ có tuổi thọ khoảng chừng 600 năm tuổi, cao nhất nhì rừng Lam Kinh, được gọi bằng cái tên “ cây lim hiến thân ” .

Chuyện kể lại rằng, cây lim đang xanh tươi, khỏe mạnh bất ngờ trút hết lá ra đi ngay khi dự án phục hồi phỏng dựng Chính điện Lam Kinh được phê duyệt năm 2010. Thân và cành lim được ước lượng đủ kích thước để làm một bộ gồm: cột cái, cột quân, cột góc và thượng lương để phục vụ Lễ phạt mộc khởi công cung điện vào tháng 10 cùng năm.

Đường kính phần gốc cây lim trùng khớp với chân đá tảng cột cái ( xê dịch 0,8 m ), phần ngọn khoảng chừng 0,65 cm, vừa với chân đá tảng cột quân. Những sự trùng hợp về size này được đồn đoán rằng, có vẻ như cây Lim sinh ra để triển khai thiên chức của 600 năm sau đó là phỏng dựng lại hoàng cung cho hậu thế .Đó chỉ là hai trong số rất nhiều câu truyện truyền thuyết thần thoại mà hành khách sẽ được trực tiếp thưởng thức khi đến thăm Quần thể khu di tích Lam Kinh. Du khách không chỉ được sống trong khoảng trống lịch sử, ngược dòng về quá khứ để tưởng niệm đến một thời kỳ hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Nước Ta, mà còn được nghe những tích xưa, tận mắt tận mắt chứng kiến chuyện lạ, như cách gọi của chính những người dân địa phương : “ Quần thể di tích Lam Kinh là quốc tế của những câu truyện cổ tích được xây nên từ những linh khí của trời đất ”. / .

Báo ảnh Việt Nam/Thảo Vy – Công Đạt – Thanh Giang

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh