Di sản văn hóa trong thành phố mới Thủ Đức

1 .Vùng đất Thủ Đức có truyền thống lịch sử lịch sử truyền kiếp, là vùng ven kề sát đô thị Hồ Chí Minh ( như nhiều tỉnh thành ở Nam bộ có huyện Châu Thành kế bên đô thị TT của tỉnh ), hoàn toàn có thể đến đây bằng nhiều tuyến đường như đường đi bộ, xe lửa, đường sông … trước 1975 nơi này khá quen thuộc và mê hoặc so với dân TP HCM .Trước đây chợ Thủ Đức có món nem nổi tiếng gần xa, trong vùng nhiều chỗ đi dạo vui chơi thơ mộng, không quá ồn ào náo nhiệt, tương thích cho người thành phố đến đây nghỉ ngơi. Lại có sông Hồ Chí Minh và sông Đồng Nai là ranh giới tự nhiên bao quanh tạo nên cảnh sắc sông nước độc lạ, thế cho nên nơi này hình thành những khu dân cư phong phú, những “ làng ” biệt thự nghỉ dưỡng mát bóng cây xanh, những vườn cây ăn trái, thậm chí còn còn cả ruộng lúa, kinh rạch nước triều lên xuống mỗi ngày … Môi trường tự nhiên và nhân văn này trở thành một lợi thế của vùng đất này .

Địa thế cao ráo nối tiếp vùng phù sa cổ Đồng Nai, Bình Dương nên Thủ Đức là nơi đã phát hiện những di tích khảo cổ học nổi tiếng như Bến Đò, Hội Sơn, Long Bửu, Gò Cát là dấu tích lớp người đầu tiên có mặt trên vùng đất Đông Nam bộ, niên đại đến khoảng 3.000 năm cách ngày nay. Đây còn là một vùng văn hóa quan trọng của đất Gia Định xưa, có nhiều di tích lăng mộ như khu mộ cổ thời Nguyễn ở Gò Cát, những ngôi chùa, thánh thất, đình miếu… Khu lò gốm cổ Long Trường mới mất đi do quá trình đô thị hóa gần đây.

Có thể kể đến 1 số ít di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ ở Thủ Đức đã được xếp hạng vương quốc như : chùa Hội Sơn, chùa Phước Tường, đình Trường Thọ, đình Xuân Hiệp, đình Phong Phú, đình Thần Linh Đông, bót Dây Thép … Ngoài ra còn hàng chục di tích cấp thành phố, trong đó có những ngôi chùa nổi tiếng tiếp tục được rất nhiều người thăm viếng như : chùa Một Cột – Nam thiên nhất trụ, những ngôi đình truyền kiếp như đình Linh Tây, đình Trường Thọ … Ngày nay những cơ sở tôn giáo tín ngưỡng này như một sự hồi tưởng của hội đồng về những làng xóm thủa rất lâu rồi đã nhường chỗ cho đô thị tăng trưởng .Di sản văn hóa trong thành phố mới Thủ ĐứcTS. Nguyễn Thị Hậu

Ở vùng đất Nam bộ, theo nhà văn Sơn Nam, đình làng có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh lưu dân vào khai phá vùng đất mới: Có xây dựng đình thì làng mới tạo được thế đứng, tăng cường gắn bó vào cộng đồng dân tộc và càn khôn vũ trụ. Bằng không thì “làng” chỉ như lục bình trôi sông, một dạng lưu dân tập thể. Cho nên, người lưu dân lập làng ở đâu dựng đình ở đó. Đình có vai trò “trung tâm” của làng xã, nơi tổ chức các lễ hội và những hoạt động văn hóa – xã hội khác như lễ Cúng thần, lễ Kỳ yên…. Do đó đình làng là “không gian cộng cảm” của cộng đồng có những ký ức chung, những sinh hoạt thực hành tín ngưỡng, văn hóa chung. Sự hiện diện của những ngôi đình với tuổi đời cổ xưa và mật độ khá cao cho biết lịch sử tụ cư và phát triển lâu dài của vùng đất Thủ Đức.

2 .

Thành phố mới Thủ Đức thuộc TP.HCM được thành lập trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. Nhìn trên bản đồ, thành phố Thủ Đức nằm giữa một vùng đô thị – công nghiệp lớn ở miền Đông Nam bộ: TP.HCM – Biên Hòa, Long Thành (Đồng Nai) – Dĩ An, Thuận An, Thủ Dầu Một (Bình Dương). Chính vì vậy với vai trò “Đô thị sáng tạo phía Đông” TP.HCM, thành phố Thủ Đức dự kiến được quy hoạch chia thành 6 khu chức năng chính, nhiệm vụ hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển. Đây là một thành phố đa chức năng với các trụ cột có sẵn là: khu công nghệ cao quận 9; Đại học Quốc gia TP.HCM và khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Như vậy, ngoài dân số tự nhiên lúc bấy giờ là 1,1 triệu người, dân số của thành phố Thủ Đức sẽ tăng cơ học một cách nhanh gọn ( dự kiến đến năm 2030 dân số Thủ Đức đạt 1,5 triệu và năm 2060 là 3 triệu người ), nhằm mục đích cung ứng và phân phối nguồn nhân lực cho sự hình thành và tăng trưởng những phân khu tính năng với hàng chục ngành nghề và hàng trăm cơ sở điều tra và nghiên cứu, sản xuất sẽ mọc lên. Do đó việc quy hoạch và thực thi thiết kế xây dựng tăng trưởng thành phố mới có hàng loạt giải pháp, gồm có quy hoạch khoảng trống đô thị, quy hoạch kinh tế tài chính – xã hội ; quản trị đất đai, gia tài đô thị ; góp vốn đầu tư và lôi cuốn góp vốn đầu tư ; thiết kế xây dựng hạ tầng, hạ tầng số và quy đổi số … Tất cả những giải pháp đó chắc như đinh sẽ ảnh hưởng tác động trực tiếp đến mạng lưới hệ thống di sản văn hóa truyền thống vật thể là những khu công trình di tích và cảnh sắc nhân văn, cảnh sắc sông nước độc lạ .Kinh nghiệm và bài học kinh nghiệm đau xót của quy trình đô thị hóa bán đảo Thủ Thiêm còn đó : phương pháp giải tỏa trắng giao đất sạch cho nhà đầu tư đã làm cho hàng loạt đình, chùa, làng xóm truyền kiếp biến mất ; một vùng lịch sử truyền kiếp sẽ trở thành khu đô thị văn minh mà vô hồn như mọc lên từ hoang mạc. Kênh rạch sông nước bị lấp đi, biến hóa cảnh sắc tự nhiên trong khi đổi khác khí hậu ngày càng nóng bức. Ven sông nhà cao tầng liền kề mọc lên, khoảng trống vạn vật thiên nhiên trở thành “ gia tài ” của một bộ phận dân cư khá giả .

3.

Chính thế cho nên, việc khảo sát, nhìn nhận và lập dự án Bất Động Sản bảo vệ, bảo tồn mạng lưới hệ thống di tích lịch sử – văn hóa truyền thống của thành phố mới Thủ Đức cần được triển khai khẩn trương, tráng lệ và khoa học, đưa hiệu quả vào quy hoạch chung để hoàn toàn có thể tích hợp kiến thiết xây dựng những khu công trình mới trên cơ sở tôn trọng và bảo tồn di tích lịch sử. Đặc biệt là những khu vực tiềm ẩn dưới lòng đất dấu tích khảo cổ học. Cùng với đó là việc bảo vệ cảnh sắc ven sông Đồng Nai, sông TP HCM và 1 số ít sông rạch khác, để hoàn toàn có thể tạo ra những khoảng trống công cộng, nơi nghỉ ngơi, đi dạo của hội đồng, kiến thiết xây dựng khoảng trống văn hóa truyền thống của thành phố mới .Trong thành phố mới Thủ Đức những khu công trình văn hóa truyền thống như đình, chùa, nhà thời thánh, thánh thất … những “ làng ” biệt thự cao cấp ở nơi chốn cũ là gạch nối quá khứ và tương lai. Thành phố mới không lạ lẫm so với cộng đồng cư dân truyền kiếp Thủ Đức, Thủ Thiêm. Đổi lại, việc gìn giữ những di sản văn hóa truyền thống ở đô thị mới sẽ nuôi dưỡng ký ức lịch sử của vùng đất này, mang lại cho những dân cư mới cảm xúc thân thiện, sự gắn bó và thái độ quý trọng một nơi chốn có quá khứ vĩnh viễn. Những dấu tích lịch sử – văn hóa truyền thống chính là sợi dây thông suốt những hội đồng dân cư qua những quy trình tiến độ tăng trưởng. Từ đó và nhờ đó, vị thế thành phố mới được nâng cao nhờ giá trị về văn hóa truyền thống, bên cạnh giá trị từ kinh tế tài chính .Việc địa danh Thủ Đức trở thành tên của thành phố mới có ý nghĩa quan trọng : gìn giữ một di sản vănhóa phi vật thể, bởi đây là địa điểm truyền kiếp, quen thuộc và có giá trị lịch sửđối với vùng đất Gia Định xưa. Cũng thế cho nên xin đừng xóa bỏ tên những kinh rạch, bến đò, những địa điểm hành chính đã có từ thời xưa ( như tên những phường ) … Địa danh dân gian được lưu giữ và di truyền qua nhiều thế hệ, giúpnhận ra đặc trưng văn hóa truyền thống, biểu lộ tâm thức lối sống dân cư của vùngđất đó … góp thêm phần tạo ra sự lịch sử của thành phố mới Thủ Đức, cũng là một phần của TP HCM – TP.HCM.

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh