Cùng đi tìm NGUỒN GỐC tên gọi quận GÒ VẤP của Thành phố Hồ Chí Minh

Theo Cổng thông tin điện tử quận Gò Vấp, Theo tài liệu Lịch sử Gò Vấp và Thành phố Hồ Chí Minh, vùng đất Gò Vấp được khám phá từ những ngày đầu khi lưu dân Việt đi mở đất từ cuối thế kỷ XVI sang đầu thế kỷ XVII .
Năm 1698, khi Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnhthừa lệnh Chúa Nguyễn Phúc Chu kinh lý miền Nam, xác lập chủ quyền lãnh thổ cương thổ của Nước Ta ở vùng đất mới thì đất Gò Vấp đã có tên trong sổ bộ, thôn, xã thuộc huyện Tân Bình – Phủ Gia Định .
Gò Vấp cách TT Bến Nghé xưa ( là Quận 1 giờ đây ) khoảng chừng 1 km về phía Tây Bắc, lại nằm trên vùng đất gò, cao hơn 11 m so với mặt biển ( cao nhất Thành phố ), có nước ngọt của sông Bến Cát – phụ lưu của sông Hồ Chí Minh – thuận tiện canh tác và hoạt động và sinh hoạt. Vì thế mà lưu dân đã quyết chọn nơi này lập làng, lập ấp, tạo dựng quê nhà mới .

Có truyền thuyết cho rằng nguồn gốc của danh gọi Gò Vấp là do ở nơi gò cao này có một rừng cây Vắp bao phủ (cây này trong tiếng Chăm là Krai, hiện trong Thảo Cầm Viên – Thành phố Hồ Chí Minh còn hai cây). Đất Gò có một rừng Vắp… người xưa ghép nối lại thành Gò Vắp, lâu ngày truyền tụng nói lái đi thành Gò Vấp và vì thế mà danh gọi Quận Gò Vấp có từ trong các thời kỳ hình thành, đấu tranh bảo vệ, xây dựng và phát triển của Thành phố đến ngày nay.

Ngã bảy giao lộ Phạm Văn Đồng, quận Gò Vấp thời nay, ảnh : Cổng thông tin điện tử quận Gò Vấp
Theo sách “ Gia Định Thành thông chí ” của Trịnh Hoài Đức thì vào Triều Gia Long, năm 1818, vùng đất mang tên Gò Vấp khá to lớn, nằm trong địa phận những tổng Bình Trị và Dương Hòa thuộc huyện Tỉnh Bình Dương. Năm 1836, khi Nhà Nguyễn đạc điền và lập bạ cho hàng loạt lục tỉnh Nam Kỳ thì vùng đất Gò Vấp thuộc tổng Bình Trị Hạ, huyện Tỉnh Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định .
Thời Pháp thuộc, tỉnh Gia Định ( từ ngày 1 tháng 1 năm 1911 ) chia thành 4 Quận : Hóc Môn, Quận Thủ Đức, Gò Vấp và Nhà Bè. Năm 1917, Quận Gò Vấp gồm 3 tổng : Dương Hòa Thượng, Bình Trị Hạ, Bình Trị Thượng với 37 làng thường trực .
Từ năm 1940 đến năm 1953, nhiều làng được sát nhập lại nên Gò Vấp có 24 làng ( gồm có cả vùng đất của Quận Quận Bình Thạnh, Quận Phú Nhuận, Quận Tân Bình, Quận 12 và một phần của huyện Bình Chánh và huyện Củ Chi thời nay ) .
Ngày 29 tháng 4 năm 1957, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa phát hành Nghị định 138 – BNV / HC / NĐ ấn định địa giới tỉnh Gia Định gồm 6 Quận ( 10 tổng, 61 xã ), trong đó tăng thêm 2 Quận là Bình Chánh và Tân Bình. Quận Tân Bình được xây dựng trên cơ sở cắt tổng Dương Hòa Thượng ( gồm bảy xã : Bình Hưng Hòa, Phú Nhuận, Phú Thọ Hòa, Tân Hòa, Tân Sơn Hòa, Tân Sơn Nhì và Vĩnh Lộc ) ra khỏi Quận Gò Vấp .
Năm 1957, Quận Gò Vấp chỉ còn lại một tổng là Bình Trị Thượng với 8 xã thường trực gồm : An Nhơn, An Phú Đông, Bình Hòa, Thạnh Lộc, Hạnh Thông, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội và Quới Xuân .

Ngã năm quận Gò Vấp ngày nay, ảnh: Cổng thông tin điện tử Gò Vấp

Năm 1960, sát nhập xã Quới Xuân vào xã Thạnh Lộc Thôn, quận Gò Vấp còn 7 xã. Từ năm 1962, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa bỏ dần cho đến năm 1965 bỏ hẳn cấp hành chính tổng, những xã trực tiếp thuộc quận. Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975, quận Gò Vấp có 7 xã thường trực : An Nhơn, An Phú Đông, Bình Hòa, Thạnh Lộc, Hạnh Thông, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội .
Sau khi nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Nước Ta tiếp quản Đô thành TP HCM và những vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975, Thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định được xây dựng .

Gò Vấp tăng trưởng với nhiều dự án Bất Động Sản địa ốc quan trọng, ảnh : cityland.com.vn
Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức triển khai hành chính Thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định được sắp xếp lần hai ( theo Quyết định số 301 / UB ngày 20.5.1976 của Ủy ban Nhân dân Cách mạng Thành phố TP HCM – Gia Định ). Theo đó, tái lập Quận Gò Vấp trên cơ sở sát nhập Quận Thông Tây Hội và Quận Hạnh Thông cũ. Ngoài ra, những P. cũ đều giải thể, lập những P. mới có diện tích quy hoạnh – dân số nhỏ hơn và mang tên số. Theo đó, Quận Gò Vấp có 17 Phường ( đánh số từ 1 đến 17 ) .
Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Khóa VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên Thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh, Quận Gò Vấp trở thành quận thường trực Thành phố Hồ Chí Minh .
Ngày 11 tháng 7 năm 1983, theo Quyết định số 70 – HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng, Quận Gò Vấp giải thể 5 Phường là P. 2, 6, 8, 9 và 14 .
Đến cuối năm 2006, theo Nghị định số 143 / 2006 / NĐ-CP ngày 23.11.2006 của nhà nước, Quận Gò Vấp được kiểm soát và điều chỉnh lại địa giới và có 16 phường ( gồm có những P. : 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 và 17 ) giữ không thay đổi cho đến nay .

Bản đồ quận Gò Vấp hiện nay, ảnh: Cổng thông tin điện tử Gò Vấp

Kể từ ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Khóa VI, kỳ họp thứ nhất chính thức đổi tên Thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh, Gò Vấp cũng trở thành một Quận thường trực Thành phố Hồ Chí Minh .
Phát huy truyền thống lịch sử anh hùng cách mạng trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm và nghị lực bản lĩnh vượt khó trong thời kỳ tiếp quản Thành phố, làm lành những vết thương quyết liệt do cuộc chiến tranh xâm lược để lại, cùng Thành phố và cả nước đi lên kiến thiết xây dựng CNXH, Quận Gò Vấp đã vươn mình tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong suốt hơn 40 năm qua .

Nguồn: Cổng thông tin Điện tử quận Gò Vấp

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh