Di tích kiến trúc nghệ thuật Chùa Phật Tổ (Quan Âm Cổ Tự) – TRUNG TÂM XÚC TIẾN ĐẦU TƯ VÀ HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP TỈNH CÀ MAU

Không chỉ là điểm hành hương của đông đảo Phật tử, chùa Phật Tổ còn là công trình kiến trúc tôn giáo truyền thống độc đáo, gìn giữ được nguyên dáng vẻ đặc trưng của mái đình Nam Bộ xưa.

Vị trí – Đặc điểm

Chùa Phật Tổ ( còn có tên Sắc Tứ Quan Âm Cổ Tự ) tọa lạc tại phường 4, thành phố Cà Mau. Từ trường bay hoặc bến xe Cà Mau, đi theo đường Lý Thường Kiệt tới ngã ba nhà thời thánh Bảo Lộc rẽ phải đi theo đường Phan Ngọc Hiển qua cầu, rẽ vào đường Lý Bôn là thấy chùa .

Chùa được xây dựng vào năm 1840, mang đậm lối kiến trúc cổ của thế kỷ 19, đây là nơi truyền giáo Phật pháp sớm nhất ở vùng đất Cà Mau. Trong kháng chiến chống Mỹ, chùa Phật Tổ là nơi che giấu các chiến sĩ cách mạng. Chùa Phật Tổ cũng là ngôi chùa đầu tiên của tỉnh Cà Mau vinh dự được công nhận Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia vào ngày 24/11/2000.

Lịch sử hình thành

Nguyên cách gọi tên chùa Phật Tổ là do sự tôn kính từ truyền kiếp của người dân vùng Cà Mau với vị hòa thượng lập dựng chùa : Hòa thượng Thích Trí Tâm .
Vào khoảng chừng năm 1840, vùng Cà Mau còn là vùng đất lau sậy, hoang sơ. Người dân địa phương kể rằng, thời đó có chàng trai Tô Quang Xuân đi lấy củi trong rừng, khi rìu bổ vào thân cây bồ đề cổ thụ thì thấy lộ ra một quyển kinh Phật đặt ở gốc cây. Từ đó chàng trai dựng am vừa tu vừa bốc thuốc chữa bệnh cho dân bên bờ kênh Quản Lộ. Tương truyền, Tô Quang Xuân tụng kinh Kim Cương cảm hóa được thú dữ. Thiên hạ biết tiếng kéo đến xin thuốc và học đạo rất đông .
Về sau, nhờ người dân góp phần tài vật, Tô Quang Xuân dựng được một ngôi chùa bằng lá đơn sơ. Thấy vậy, hương hào Đỗ Văn Viễn trong vùng ghanh tỵ đã vu cho ông là gian đạo sĩ. Ông bị quan trên bắt về TP HCM ( nay là Thành phố Hồ Chí Minh ) quản thúc .
Nhưng đạo hạnh của Tô Quang Xuân đã làm những quan trên kính phục. Ông được đưa về Huế và thọ giới xuất gia ở chùa Kim Chưởng, không lâu sau đó ông mất .
Tiếc thương ông, năm 1842, vua Thiệu Trị ( triều Nguyễn ) đã xuống chiếu sắc phong cho Tô Quang Xuân là Hòa thượng Thích Trí Tâm, sửa sang am tranh của ông bên cánh rừng già và sắc tứ cho chùa với tên hiệu là “ Sắc Tứ Quan Âm Cổ Tự ”. Hòa thượng Thích Trí Tâm được người dân trong vùng tôn kính xem như thể “ Phật Tổ ”, nên chùa cũng gọi là “ chùa Phật Tổ ” .

Kiến trúc nghệ thuật

Chùa Phật Tổ đã qua nhiều lần tu sửa, lần đại trùng tu là vào năm 1937, tuy nhiên về cơ bản vẫn giữ được thực trạng của ngôi chùa cổ và những hiện vật phụng thờ như tượng gỗ, khánh gỗ, độc bình, chuông đồng, câu đối, sắc phong của vua ban … vẫn còn lưu giữ cho đến ngày này .

Mái chùa hình quả ấn, lợp ngói máng, kiến trúc sắc nét, mô phỏng mái đình ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Mái được chia thành phần nóc chính và mái nghi môn. Phần nóc chính thể hiện giá trị nghệ thuật đặc sắc của ngôi cổ tự với hình lưỡng long tranh châu cách điệu, bên dưới là phù điêu, hình ảnh mô tả cảnh thiên nhiên. Mặt chính trên nóc chùa đề 6 chữ: “Sắc Tứ Quan Âm Cổ Tự”.

Những đường cong ở đầu đao mái chùa biểu lộ cảnh cá hóa rồng làm bằng xi-măng ốp sứ cách điệu, hình dáng độc lạ. Mái nghi môn ở tầng thấp hơn lợp ngói máng, có họa tiết sôi động và đề 4 chữ : “ Quan Âm Cổ Tự ” .
Hai bên cổng chùa những câu đối vẫn còn nguyên vẹn. Các bức vách hai bên chùa tạc hình ảnh theo thứ tự thời hạn, những bức tranh này có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ tôn tạo thêm giá trị nghệ thuật của ngôi chùa .
Bản sắc phong của vua Thiệu Trị thứ II Khuôn viên chùa khá rộng, được sắp xếp hòa giải, tượng Quan Thế Âm lộ thiên đứng trên tòa sen, tay cầm tịnh bình, nét mặt hiền hòa .
Cửa chùa mở theo hình bán nguyệt dẫn vào chánh điện. Ngôi Tam Bảo thờ nhiều tượng Phật chia thành 3 tầng, trên cùng là tượng Thích Ca Mâu Ni với kích cỡ lớn. Nét rực rỡ trong đường nét kiến trúc ở ngôi Tam Bảo là đồ sứ ốp vào những họa tiết tạo thành một án thờ có thiêng vật long – lân – quy – phụng bao quanh ngôi chánh điện như một chiếc lọng che những tượng Phật .
Bản dịch Sắc tứ quan âm cổ tự được khắc lại trên bia đá Án thờ hòa thượng Thích Trí Tâm được đặt trên một bệ cao 1,47 m, rộng 1,52 m. Đây là một khu công trình nghệ thuật rực rỡ trong ngôi chánh điện, nét chạm trổ, họa tiết điêu khắc cách điệu, thoáng và sinh động, ở giữa là hai câu đối vẫn còn giữ được nét tinh tế : “ Nhất Tự Quyền Hành Năng Chấn Tỉnh / Chúng Tăng Bảo Chướng Vĩnh An Hòa ” ( tạm dịnh là : “ Một chữ dọc ngang có năng lực làm tỉnh thiên hạ / Giữ cho chúng tăng được bình yên mãi mãi trong công cuộc tu hành ” ). Bên dưới bệ thờ Hòa thượng Thích Trí Tâm có bia đá được dựng lúc trùng tu chùa năm 1937, trên bia là bản khắc bằng chữ Hán ghi nguyên văn sắc phong cho chùa của vua Thiệu Trị thứ II ( 1842 ) .
Tháng 11 năm 2000, chùa Phật Tổ được công nhận Di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc gia

Giá trị văn hóa tâm linh

Ngày nay, chùa Phật Tổ còn là nơi đặt văn phòng thao tác của những ban ngành Giáo hội Phật giáo Cà Mau, những cơ sở từ thiện giúp sức người nghèo từ những huyện thị vùng sâu, vùng xa .

Ngoài kiến trúc chính của ngôi chùa cổ, bên phải từ cổng chùa vào còn có văn phòng Ban Trị sự Thành hội Phật giáo, Trường Trung cấp Phật học Cà Mau, văn phòng Phân ban Đặc trách Ni giới. Bên trái kiến trúc chính còn có Tuệ Tĩnh đường miễn phí dành cho người nghèo, Hội quán Gia đình Phật tử, nhà Tăng…

Hàng tuần nơi đây đều tổ chức triển khai tu học, thuyết giảng Phật pháp. Hàng năm, mỗi dịp đại lễ Phật giáo như lễ rằm tháng Giêng, Phật đản, Vu lan … chùa Phật Tổ trở thành nơi diễn ra tiệc tùng, phần đông Tăng Ni, Phật tử tề tựu về tham gia .
Chùa Phật Tổ là niềm tự hào của người dân Cà Mau. Bên cạnh vẻ đẹp kiến trúc cổ, chùa Phật Tổ còn là TT văn hóa truyền thống, tu học, tâm linh của Tăng Ni, Phật tử tỉnh Cà Mau và là nơi ngoạn cảnh của hành khách bốn phương .

Nguồn: camautourism.vn

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh