Chùa Ông (Cần Thơ) – Wikipedia tiếng Việt

Chùa Ông (Cần Thơ), tên gốc là Quảng Triệu Hội Quán (chữ Hán: 廣肇會館；广肇会馆)[1]; tọa lạc tại số 32 đường Hai Bà Trưng, thuộc phường Tân An, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ, Việt Nam. Đây là một ngôi chùa của người Hoa gốc Quảng Đông tại Cần Thơ, và là một di tích lịch sử cấp quốc gia kể từ năm 1993[2].

Tên gọi, nguồn gốc[sửa|sửa mã nguồn]

Chùa có tên gốc theo chữ Hán là Quảng Triệu Hội Quán（廣肇會館). Tên gọi khác là chùa Minh Hương và chùa Ông.

Sở dĩ có tên Quảng Triệu Hội Quán（廣肇會館；广肇会馆） là vì chùa vốn là hội quán của một nhóm người Hoa Quảng Đông thuộc hai phủ Quảng Châu 廣州 và Triệu Khánh 肇慶 (đều thuộc tỉnh Quảng Đông 廣東, Trung Quốc) theo dòng di dân sang lưu trú ở đất Trấn Giang (tức Cần Thơ xưa) vào thế kỷ 17-18. Tuy nhiên, người dân vẫn quen gọi là Chùa Ông, vì ở chính điện thờ Quan Thánh Đế quân (tức Quan Công)[3].

Chùa được khai công thiết kế xây dựng trên phần đất 532 mét vuông vào năm 1894 ( năm Quang Tự thứ 20, và là năm Thành Thái thứ 6 ), đến năm 1896 thì hoàn thành xong. Và cũng như một số ít ngôi chùa của người Hoa khác, Chùa Ông không nằm khác biệt mà nằm trong một khu dân cư đông đúc, ngay giữa TT thành phố Cần Thơ, cạnh bến Ninh Kiều .
Đèn lồng, hương vòng và bộ binh khí ở khu vực sân thiên tỉnhTừ khi kiến thiết xây dựng ( 1894 ) cho đến ngày này, diện mạo của chùa Ông gần như không biến hóa. Toàn bộ kiến trúc chùa được thiết kế xây dựng theo hình chữ Quốc ( 國 ) với những dãy nhà khép kín vuông góc với nhau, ở giữa chùa một khoảng chừng khoảng trống trống gọi là sân thiên tỉnh ( giếng trời ) .Cũng giống như nhiều ngôi chùa Hoa khác, Chùa Ông có sắc tố sặc sỡ, vui tươi ; nhưng vẫn mang nét cổ kính [ 4 ]. Mái chùa lợp ngói âm khí và dương khí với những gờ bó mái nằng men xanh thẫm. Trên bờ nóc là những hình nhân, lưỡng long tranh châu, cá hóa long, chim phụng, v.v… bằng gốm sứ đủ màu. Ngoài ra, ở hai đầu đao còn có hai tượng người cầm mặt trời và mặt trăng ( tượng trưng cho âm khí và dương khí hòa hợp ). Kết cấu vòm mái được nâng đỡ bởi 6 hàng cột gỗ tròn và vuông sơn đỏ, có chân đế bằng đá tảng nguyên khối, và một mạng lưới hệ thống vì kèo khá phức tạp. Và những đòn tay ở đây đều ở dạng gỗ tròn, được sơn phết cẩn trọng .Hầu hết vật tư để cấu thành những cụ thể kiến trúc đều được đưa từ Quảng Đông sang như cột gỗ, đá làm trụ chân cột, liễn đối, kèo, đòn tay, chuông đồng, lư hương … và đều có ghi niên đại 1896 do những nhà hảo tâm góp phần. Riêng những bao lam ở bàn thờ cúng Quan Công thì được làm tại đường Thủy Binh ( đường Đồng Khánh, thuộc Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh thời nay ). Bệ thờ, tượng Bồ Tát Quan Âm, ba bàn hương án trước bàn thờ cúng Quan Công thì thiết kế xây dựng vào năm 1974 bằng đá mài .Chánh điện do ông La Ích Xe khai công kiến thiết xây dựng vào khoảng chừng giữa thế kỷ 19, Nhà khách do ông La Thành Cơ ( con trai của La Ích Xe ) kiến thiết xây dựng vào cuối thế kỷ ấy. Và khu nhà khói ( căn phòng nhà bếp ) do Dương Lập Cang kiến thiết xây dựng vào năm 1931. Tuy việc dựng chùa trải qua ba thời kỳ với ba kiểu kiến trúc có không ít dị biệt ; nhưng chúng lại rất hòa giải với nhau, tạo thành một quần thể kiến trúc mang phong thái chùa Hoa độc lạ [ 5 ]. Lược kể 1 số ít cụ thể :Cách lề đường vài mét là cổng và hàng rào với những trụ cột tô đá rửa nối với nhau bằng những tuy nhiên sắt. Trên đầu hai trụ cột chính được trang trí đôi lân, ở những cột khác là hình nhân và cá hóa long. Tất cả đều bằng sành sứ nhiều màu .Bước qua khoảng chừng sân hẹp, là tiền điện. Ở giữa gian có đặt một bức bình phong chạm trổ. Trên hai cửa ra vào có bảng đại tự ” Quảng Triệu Hội Quán ” .

Tiếp nối tiền điện là sân thiên tỉnh. Đây là một đặc điểm tiêu biểu của chùa Hoa [6]. Tùy theo từng chùa mà có lợp mái hay không, riêng ở đây có lợp mái bằng ngói âm dương. Trên vòm mái treo một báo ghi môn và bảng đại tự “Hiệp Lực Đồng” (協力同). Bộ vì kèo của mái làm theo kiểu chồng rường gối mộng lên nhau qua những con bọ được chạm khắc tinh vi, và chung quanh mái được thiết kế di động để điều chỉnh ánh sáng thiên nhiên.

Chánh điện là gian quan trọng nhất của chùa. Vì kèo ở đây được làm theo kiểu trồng rường, gồm những xà ngang gối mộng lên nhau. Điểm điển hình nổi bật nhất ở đây là phù điêu gần như hiện hữu ở khắp nơi, từ những bao lam, hoành phi, liễn đối, xà ngang … Bằng thẩm mỹ và nghệ thuật chạm nổi với nội dung vô cùng đa dạng chủng loại được rút ra từ những lịch sử một thời, lịch sử vẻ vang Trung Quốc ; hoặc ở kỹ thuật chạm chìm những đề tài : mai, lan, cúc, trúc, rồng, phụng, cá hóa long ( rồng ), bông lúa, v.v… Ngoài ra, ở đây còn có những kiểu chữ ” triện “, ” thảo ” được chạm khắc trên những hoành phi, liễn đối, lư, chuông đồng … Tất cả đã bộc lộ được kĩ năng chạm khắc và nghệ thuật và thẩm mỹ thư pháp của những nghệ nhân lúc bấy giờ .
Trong chính điện Chùa ÔngTiền điện : thờ Mã Tiền tướng quân và ngựa xích thố ( bên trái ) và Phúc Đức Chính Thần ( còn gọi là Ông Bổn, thờ bên phải ) .Sân thiên tỉnh : trong sân đặt hai bộ binh khí ( bát bửu ), chậu kiểng và bàn hương án. Ngoài ra, ở đây còn treo 1 số ít đèn lồng, và rất nhiều hương vòng do người dân đem đến dâng cúng .Chính điện : Ở giữa thờ Quan Thánh Đế quân, bên trái thờ Đỗng Vĩnh trạng nguyên và Tài Bạch tinh quân ( còn gọi là Thần Tài ), bên phải thờ Thiên Hậu Thánh mẫu. Ngoài ra, trong chùa ông còn có gian thờ Bồ Tát Quan Âm .Các tượng thờ trong chùa được làm bằng những vật liệu khác nhau : gỗ, thạch cao, …Chùa Ông có nhiều liên hoan trong năm, nhưng tiêu biểu vượt trội nhất là ngày vía ( ngày sinh ) Quan Thánh Đế Quân được tổ chức triển khai vào ngày 24 tháng 6 ( âm lịch ) và ngày vía Thiên Hậu Thánh mẫu được tổ chức triển khai vào ngày 23 tháng 3 ( âm lịch ) … [ 7 ]
Một trong số phù điêu gỗ trong chính điện

Bên cạnh các giá trị về mỹ thuật, Chùa Ông còn có ý nghĩa về mặt lịch sử. Trong cuộc chiến tranh trước năm 1975, đây là nơi đùm bọc và chở che cho những cán bộ cách mạng hoạt động trong nội thành[8].

Với những giá trị về lịch sử vẻ vang và thẩm mỹ và nghệ thuật như vậy, ngày 21 tháng 6 năm 1993, Chùa Ông đã được công nhận là ” Di tích quốc gia ” .
Chùa Ông ( Cần Thơ ), tên chữ Quảng – Triệu hội quán ( 廣肇會館 ). Ảnh chụp năm 2003 . Chùa Minh Hương, Cần Thơ. Ảnh xuất bản năm 1930 .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh