Di tích lịch sử thành phố Thủ Đức

Đình Linh Đông nay tọa lạc tại số 28 đường Chương Dương, phường Linh Chiểu, quận Thủ Đức. Đình nằm trên một gò đất cao, có diện tích quy hoạnh 2479.1 mét vuông. Mặt tiền đình quay về hướng Đông – Nam. Đây là một khu công trình rực rỡ, có giá trị về lịch sử – văn hóa truyền thống, kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ ; bộc lộ sự kết nối hội đồng làng xã của dân cư Nam Bộ, niềm tin tôn trọng, tưởng niệm công ơn của các bậc tiền hiền đã có công khai phá lập làng, lập đình … đồng thời cũng bộc lộ trí tuệ, sự tài hoa, khôn khéo của các bậc nghệ nhân xưa.

Mặt tiền đình Linh Đông

     Lịch sử xây dựng đình Linh Đông

Căn cứ chữ hán khắc trên cây đòn nóc tiền điện đình Linh Đông “ Quý mùi niên, quý thu, cát nhật tạo ” ( dựng đình ngày lành tháng 9 năm Quý Mùi – 1823 ) hoàn toàn có thể xác lập đình Linh Đông được kiến thiết xây dựng vào đầu thế kỷ XIX. Buổi đầu, kiến trúc đình Linh Đông hoàn toàn có thể được thiết kế xây dựng với quy mô nhỏ và bằng các vật tư nhẹ. Thời gian sau, kiến trúc đình có sự biến hóa ngày càng khang trang, tôn nghiêm hơn với tường gạch, mái ngói, mạng lưới hệ thống cấu trúc gỗ như : cột, vì kèo, câu đầu, xà, đòn tay, rui, mè phần đông còn bảo tồn nguyên vẹn đến ngày này.

     Mặt bằng tổng thể và kiến trúc đình Linh Đông

Đình Linh Đông là một khu công trình có giá trị về kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ. Trải qua thời hạn dài sống sót và tăng trưởng, kiến trúc của đình Linh Đông vẫn còn lưu giữ được nhiều yếu tố kiến trúc đình làng truyền thống cuội nguồn Nam Bộ. Đình Linh Đông kiến thiết xây dựng theo dạng chữ Tam gồm ba nếp nhà : tiền điện, trung điện và chính điện, nhà khách và phòng bếp, phần còn lại là sân đình. Trong đó, điển hình nổi bật là kiến trúc tiền điện và chính điện. Chi tiết vì kèo Tiền điện là nếp nhà năm gian, chính điện theo kiểu tứ trụ với tổng số lượng là 32 cột gỗ chống đỡ hàng loạt mạng lưới hệ thống mái ngói âm khí và dương khí. Các bàn thờ cúng trong chính điện được bài trí đăng đối nhau. Trung tâm là khám thờ Thần Thành Hoàng Bổn Cảnh ; phía trước là án thờ Hội Đồng ; bên phải là khám thờ Ngũ Thổ Thần Vị và khám thờ Tiền Hiền Chi Vị ; bên trái là khám thờ Ngũ Cốc Thần Vị và khám thờ Hậu Hiền Chi Vị. Đặc biệt đình còn lưu giữ sắc phong do vua Tự Đức ban cho Thần Thành Hoàng Bổn Cảnh thôn Linh Chiểu Đông, huyện An Nghĩa vào ngày 29 tháng 11 năm Tự Đức thứ 5 ( ngày 8 tháng 1 năm 1853 ). Ngoài ra, đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý được làm bằng gỗ, chạm khắc tinh xảo các đề tài như : long – lân – quy – phụng, hạc – rùa, hoa – lá – quả …

     Lễ hội đình Linh Đông

Hàng năm, đình Linh Đông tổ chức triển khai một ngày lễ lớn đó là lễ Kỳ Yên. Lễ Kỳ Yên diễn ra trong hai ngày 15 và 16 tháng 10 âm lịch với mục tiêu cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa vụ bội thu. Trong những ngày này, nhân dân vùng Linh Chiểu và hành khách sinh động về dự lễ cúng đình. Ngoài ra, đình còn tổ chức triển khai lễ Thượng Nguyên ( 15 tháng Giêng ), lễ Cafe Trung Nguyên ( 15 tháng 7 ) và lễ giỗ Tiền hiền Tạ Dương Minh ( tên húy là Huy, tên hiệu là Thủ Đức ) vào ngày 19 tháng 6 âm lịch. Với những giá trị lịch sử – văn hóa truyền thống và giá trị kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ tiêu biểu vượt trội, đình Linh Đông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật vương quốc theo Quyết định số 3245 / QĐ-BVHTTDL ngày 4 tháng 11 năm 2020.

Nguồn gốc tên gọi Thủ Đức

Căn cứ vào các di tích và sử liệu còn ghi lại hoàn toàn có thể xác lập rằng, địa danh Thủ Đức lấy từ tên hiệu “ Thủ Đức ” của ông Tạ Dương Minh còn gọi là Tạ Huy, một người có công lao với vùng đất này thời mới khai hoang, lập ấp khoảng chừng những năm 1679 – 1725 .

Tương truyền, ông Tạ Huy vốn là thủ lĩnh của thiểu số người Hoa “bài Thanh phục Minh” bị nhà Thanh truy đuổi ráo riết nên lẩn tránh, di cư sang Việt Nam, xin thần phục nhà Nguyễn và tự nguyện làm thần dân nước Việt.

Với chủ trương “ chiêu dân lập ấp ” thoáng đãng của triều đình lúc bấy giờ, ông Tạ Huy đã được thu nhận. Tại vùng Linh Chiểu Đông xưa kia, ông đã cùng 1 số ít dân cư người Việt, người Champa, người Chân Lạp khai khẩn đất hoang, lan rộng ra canh tác rồi lập nghiệp .
Để thuận tiện cho người dân kinh doanh, ông Tạ Huy cho xây ngôi chợ lớn nằm ở vị trí đẹp, thuận tiện giao thương mua bán ở khu vực này và gọi là chợ Thủ Đức – một trong những ngôi chợ lớn và sầm uất của Hồ Chí Minh thời bấy giờ
Hiện nay, tại thị trấn Thủ Đức vẫn còn ngôi mộ cổ của ông Tạ Huy. Mộ nằm trên gò đất cao so với các vùng xung quanh của phường Linh Chiểu, cách chợ Thủ Đức khoảng chừng 500 mét .
Ngôi mộ có kiến trúc theo hình voi phục với 2 vòng tường trong ngoài bao quanh. Gắn liền phần chân mộ là tấm bia đá granit khắc 37 chữ Hán với nội dung : “ Mộ ông Tạ Huy, hiệu Thủ Đức, tiền hiền thôn Linh Chiểu Đông nước Đại Nam. Ông mất ngày 19/6. Hương chức trong thôn lập mộ bia vào ngày lành tháng 2/1890 ”. Ngôi mộ này đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ cấp thành phố vào năm 2007 .

Lịch sử hành chính

Từ lúc còn sơ khai, địa phận vùng đất Thủ Đức tương ứng với phần nhiều huyện Ngãi An thuộc phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa. Đến thời Pháp thuộc, huyện Ngãi An ( Thủ Đức ) được chuyển sang thuộc tỉnh Gia Định .
Năm 1911, tỉnh Gia Định được chia thành bốn quận : Thủ Đức, Nhà Bè, Gò Vấp và Hóc Môn. Quận Thủ Đức có 6 tổng : An Bình, An Điền, An Thành, An Thổ, An Thủy và Long Vĩnh Hạ .
Năm 1945, tổng An Thành được giải thể, các làng thuộc tổng này sáp nhập vào hai tổng An Bình và Long Vĩnh Hạ. Năm 1955, quận Thủ Đức có 5 tổng và 19 làng. Năm 1956, các làng được gọi là xã. Quận lỵ Thủ Đức đặt tại xã Linh Đông Xã, thuộc Tổng An Điền .
Từ năm 1957 – 1975, trải qua một quy trình giải thể và sáp nhập, quận Thủ Đức có có tổng thể 15 xã thường trực : Tam Bình Xã, Long Bình, Long Phước Thôn, Long Thạnh Mỹ, Bình Trưng, Thạnh Mỹ Lợi, Phú Hữu, An Phú, Linh Xuân Thôn, Phước Long Xã, Linh Đông Xã, Long Trường, Tăng Nhơn Phú, Hiệp Bình Xã, Phước Bình. Lúc bấy giờ, quận Thủ Đức có diện tích quy hoạnh vào thời gian 200 km² với dân số là 184.989 người .
Năm 1975, huyện Thủ Đức được xây dựng trên cơ sở hàng loạt quận Thủ Đức cũ thời Nước Ta Cộng hòa, thuộc TP Hồ Chí Minh – Gia Định. Chính quyền chuyển xã Linh Đông Xã thành thị trấn Thủ Đức ; đổi tên năm xã : Tam Bình Xã thành Tam Bình, Long Phước Thôn thành Long Phước, Linh Xuân Thôn thành Linh Xuân, Phước Long Xã thành Phước Long và Hiệp Bình Xã thành Hiệp Bình .
Đến năm 1976, huyện Thủ Đức trở thành huyện thường trực TP Hồ Chí Minh. Huyện Thủ Đức nhận thêm hai xã An Khánh và Thủ Thiêm vốn là hai phường của quận 9 giải thể, nhập về .
Năm 1987, huyện Thủ Đức xây dựng thêm các xã mới, nâng tổng số lên 22 xã và 1 thị xã .
Năm 1997, huyện Thủ Đức được phân loại thành 3 quận : quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức theo nghị định 03 / CP của Chính Phủ phát hành ngày 6/1/1997 .
Ngày 9/12/2020, Ủy ban thường vụ Quốc hội trải qua nghị quyết về việc sáp nhập hàng loạt diện tích quy hoạnh và dân số của quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức để xây dựng TP. Thủ Đức thuộc TP. Hồ Chí Minh. Nghị quyết sẽ có hiệu lực thực thi hiện hành từ ngày 1/1/2021 .
Sau khi xây dựng, TP. Thủ Đức có diện tích quy hoạnh trên 211 km2 với quy mô dân số hơn một triệu người ; nằm giáp Quận 1, Quận 4, Quận 7, Quận 12, quận Q. Bình Thạnh ; tỉnh Đồng Nai và tỉnh Tỉnh Bình Dương .
TP. Thủ Đức có 34 phường : An Khánh, An Lợi Đông, An Phú, Bình Chiểu, Bình Thọ, Bình Trưng Đông, Bình Trưng Tây, Cát Lái, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Hiệp Phú, Linh Chiểu, Linh Đông, Linh Tây, Linh Trung, Linh Xuân, Long Bình, Long Phước, Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình, Phước Long A, Phước Long B, Tam Bình, Tam Phú, Tăng Nhơn Phú A, Tăng Nhơn Phú B, Tân Phú, Thảo Điền, Thạnh Mỹ Lợi, Thủ Thiêm, Trường Thạnh, Trường Thọ .

TP. Thủ Đức và khát vọng phát triển

TP. Thủ Đức là cửa ngõ phía đông của TP. Hồ Chí Minh, có nhiều tuyến đường giao thông vận tải lớn, huyết mạch liên kết TT thành phố với các tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ .
TP. Thủ Đức được xây dựng sẽ là tiền đề quan trọng để hình thành khu đô thị phát minh sáng tạo, tương tác cao của TP. Hồ Chí Minh. TP. Thủ Đức được kỳ vọng là “ hạt nhân ” thôi thúc, dẫn dắt kinh tế tài chính TP. Hồ Chí Minh và vùng kinh tế tài chính trọng điểm phía Nam, tạo động lực mới cho tăng trưởng nhanh và bền vững và kiên cố. Góp phần thiết lập chuỗi giá trị ngày càng tăng trên nền tảng công nghệ cao, hạ tầng kỹ thuật và xã hội văn minh theo chuẩn quốc tế, tương hỗ kinh tế tài chính hiệu suất cao cho doanh nghiệp. Là đòn kích bẩy góp thêm phần nâng cao chất lượng đời sống cho người dân TP. Hồ Chí Minh nói chung và TP. Thủ Đức nói riêng .

Chủ tịch UBND TP. HCM, Nguyễn Thành Phong cho biết: “ Việc thành lập TP. Thủ Đức sẽ góp phần tinh gọn bộ máy, phát huy nguồn lực để phát triển kinh tế xã hội của địa phương. TP. Thủ Đức không chỉ là động lực phát triển kinh tế mà còn là đòn bẩy nâng cao đời sống người dân; dự kiến đóng góp 30% GDP TP. HCM và 7% GDP cả nước”.

Theo đề án của nhà nước, TP. Thủ Đức sau khi được xây dựng dự kiến sẽ hình thành tám TT quan trọng của khu đô thị phát minh sáng tạo, tương tác cao .
Cụ thể là Trung tâm kinh tế tài chính gắn với khu đô thị mới Thủ Thiêm ; Trung tâm thể thao và sức khỏe thể chất Rạch Chiếc ; Trung tâm sản xuất ứng dụng công nghệ cao ( khu công nghệ cao và các khu công nghiệp, khu công nghiệp ) ; Trung tâm giáo dục, huấn luyện và đào tạo ĐH và nghiên cứu và điều tra khoa học công nghệ tiên tiến trình độ cao ( ĐH Quốc gia TP.Hồ Chí Minh, ĐH Fulbright, ĐH Nông Lâm và các ĐH lân cận … ) ; Trung tâm khởi nghiệp phát minh sáng tạo lớn nhất Nước Ta ; Trung tâm công nghệ sinh thái – khu vực Tam Đa và Long Phước ; Trung tâm giao thông vận tải liên kết vùng Đông Nam bộ và cảng container Cát Lái ; khu đô thị cảng Trường Thọ – đô thị tương lai.