Vốn ODA là vốn gì? Cơ sở lý luận về nguồn vốn ODA tại Việt Nam

Vốn ODA là một trong những khoản vay nước ngoài đóng góp rất lớn cho sự phát triển của các quốc gia nghèo, các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, hiện nay cũng có nhiều quốc gia trở nên “e ngại” trong việc nhận, cung cấp ODA. Tại sao lại như vậy? Chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu khái niệm nguồn vốn ODA là gì? Vai trò cũng như ưu và nhược điểm của loại vốn này để tìm lời giải đáp nhé!

Vốn ODA là vôn gì?

ODA là viết tắt của cụm từ Official Development Assistance – Hỗ trợ Phát triển Chính thức đề cập đến tất cả các khoản vay viện trợ bao gồm các khoản tài trợ không hoàn lại và các khoản vay có hoàn lại (cho vay dài hạn với một thời gian ân hạn và lãi suất thấp) của chính phủ; các tổ chức phi chính phủ; các tổ chức tài chính quốc tế (IMF, ADB, EIB,..); Liên hợp quốc… dành cho Chính phủ và nhân dân các quốc gia nhận viện trợ.

Theo định nghĩa của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development – OECD), Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) được định nghĩa là viện trợ của chính phủ nhằm mục đích thúc đẩy sự phát triển kinh tế và phúc lợi của các nước đang phát triển. Viện trợ có thể được cung cấp song phương, từ nhà tài trợ đến người nhận, hoặc chuyển qua một cơ quan phát triển đa phương như Liên hợp quốc hoặc Ngân hàng Thế giới. Viện trợ bao gồm các khoản viện trợ không hoàn lại, các khoản cho vay “mềm” và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật. Các khoản cho vay ưu đãi là những khoản mà yếu tố tài trợ (thể hiện qua phương thức, thời hạn trả nợ và lãi suất) ít nhất là 25% trên tổng viện trợ. ODA không bao gồm các nguồn vốn viện trợ quân sự và thúc đẩy lợi ích an ninh của nhà tài trợ. Đồng thời nguồn vốn ODA cũng không được sử dụng cho các giao dịch có mục tiêu thương mại chủ yếu như tín dụng xuất khẩu.

von_oda_la_gi_luanvan99
Khái niệm vốn ODA là gì?

Đặc điểm của nguồn vốn ODA là gì?

#1 Tính ưu đãi

Có thể nói, ODA là nguồn vốn có tính chất ưu đãi hơn cả, bởi như bạn đọc đã biết, trong ODA có một phần không nhỏ là tài trợ không hoàn lại (tối thiểu là 25%), phần còn lại là cho vay ưu đãi với lãi suất thấp (thường dưới 3%) và thời gian hoàn trả chậm. Một khoản ODA thường có thời gian sử dụng vốn dài, thường từ 20 – 50 năm, tùy thuộc vào từng nhà tài trợ.

#2 Vốn ODA gắn với điều kiện kinh tế

Nhìn chung, các nhà cung cấp viện trợ nói chung đều có mong muốn đạt được những ảnh hưởng về kinh tế, mang về nhiều lợi nhuận cho sản phẩm hàng hóa, dịch vụ cho quốc gia của mình. Chính vì thế, các khoản vốn ODA thông thường sẽ đi kèm với các điều kiện về kinh tế, phổ biến nhất là yêu cầu khoản viện trợ phải để mua hàng hóa và dịch vụ từ nước tài trợ. Điều này sẽ giúp quốc gia tài trợ tăng cường khả năng xâm nhập thị trường và làm chủ việc xuất khẩu.

#3 Nguồn vốn ODA gắn liền với yếu tố chính trị

ODA là một trong những “công cụ” để các nước cung cấp viện trợ thực hiện ý đồ chính trị đối với các quốc gia nhận viện trợ. Điều này được nhìn nhận rõ nhất có lẽ là trong thời kỳ chiến tranh lạnh, nguồn vốn ODA trở thành phương tiện để các nước lôi kéo đồng minh. Trong bối cảnh hiện nay, vốn ODA cũng chịu nhiều ảnh hưởng từ các quan hệ giữa bên cấp viện trợ và bên nhận viện trợ. Các nước đồng minh kinh tế, chính trị và quân sự sẽ được ưu tiên cung cấp vốn ODA từ các nước viện trợ.

#4 Gắn liền với các nhân tố xã hội

Về mặt bản chất, nguồn vốn ODA thực chất là một phần trích ra từ GNP (tổng sản lượng quốc gia) của các nước tài trợ. Chính vì thế, vốn ODA rất “nhạy cảm” với dư luận xã hội tại các quốc gia này. Hầu hết, người dân của các nước trợ cấp rất đồng thuận với các chính sách trợ cấp vốn ODA của chính phủ đối với các nước nhận trợ cấp. Tuy nhiên, ở một số các quốc gia, người dân tỏ ra lo ngại trước một số vấn đề trong việc cung cấp viện trợ hoặc họ yêu cầu chính phủ giảm bớt viện trợ để tập trung giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội trong nước. Đồng thời, một số quốc gia nhận viện trợ cũng tỏ ra khá dè dặt trong việc tiếp nhận viện trợ bởi họ e ngại các điều kiện kinh tế gắn liền với khoản viện trợ sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống, truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc…