Viêm tụy cấp: triệu chứng và biến chứng nguy hiểm của bệnh | BvNTP

1. Bác sĩ giúp chỉ ra triệu chứng của viêm tụy cấp

Tình trạng viêm nhiễm cấp tính của nhu mô tụy trong bệnh lý viêm tụy cấp thường gây ra những triệu chứng lâm sàng không điển hình gồm:

1.1. Đau bụng cấp

Người bệnh chủ yếu gặp tình trạng đau bụng dữ dội, đột ngột vùng trên rốn, có thể đau thượng vị, 1/4 trên phải hay đau bụng trái, thường xả ra sau khi dung nạp quá nhiều chất đạm, mỡ hoặc sau khi uống rượu bia. Không có tư thế giảm đau và cơn đau kéo dài, có thể vài giờ.

Tình trạng đau này rất giống với đau do bệnh dạ dày, nhiều người còn lầm tưởng là do dung nạp thực phẩm không phù hợp bình thường. Song khi cơn đau nghiêm trọng, kéo dài từng cơn, lan ra nhiều cơ quan xung quanh thì nên cẩn thận với viêm tụy cấp.

1.2. Chướng bụng, trung tiện bí

Triệu chứng này thường gặp ở người bệnh mắc viêm tụy cấp thể hoại tử.

1.3. Buồn nôn và nôn xong không đỡ đau

Khác với vấn đề tiêu hóa thông thường, nôn trong viêm tụy cấp khá nghiêm trọng, gồm cả dịch mật, dịch dạ dày và máu.

1.4. Triệu chứng toàn thân

Thông thường viêm tụy cấp không gây triệu chứng toàn thân ngay lập tức mà sẽ xuất hiện sau một vài tuần, thể hiện mức độ nghiêm trọng của bệnh đang tăng dần. Các triệu chứng toàn thân có thể gặp gồm: tụt huyết áp, rối loạn ý thức, thiểu niệu,…

Viêm tụy cấp xảy ra do nhu mô tụy bị tổn thương, quá trình tự tiêu hủy của tuyến tụy gây ra bởi men tụy, có thể lây lan tổn thương sang cơ quan bên cạnh. Nguyên nhân do chính men được tụy sản xuất ra, vì nguyên nhân nào đó mà chúng hoạt động phá hủy tế bào ngay trong lòng ống tụy thay vì thực hiện chức năng tiêu hóa thức ăn ở tá tràng. 

Có 3 thể bệnh viêm tụy cấp lâm sàng là: thể phù nề, thể xuất huyết và thể xuất huyết hoại tử. Trong đó, thể xuất huyết hoại tử có tỉ lệ tử vong cao nhất, chiếm đến 80% các ca bệnh. Triệu chứng bệnh ban đầu có thể không điển hình song tiến triển rất nhanh và phức tạp, điều này khiến nhiều ca bệnh chủ quan, chậm trễ trong điều trị dẫn tới hậu quả đáng tiếc.

Những biến chứng nguy hiểm mà bệnh nhân viêm tụy cấp có thể gặp phải gồm bệnh não do tụy, hoại tử mỡ,… Trong đó phổ biến nhất là:

2.1. Sốc

Biến chứng này có thể xảy ra ngay trong những ngày đầu bị viêm tụy cấp, có thể do xuất huyết hoặc nhiễm khuẩn nặng. Đây cũng là biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan thậm chí gây tử vong.

Sốc do nhiễm khuẩn nhu mô tụy nặng thường xuất hiện khá muộn, sau khoảng 3 tuần kể từ khi dấu hiệu viêm khởi phát. 

2.2. Nhiễm trùng tuyến tụy

Biến chứng này thường xuất hiện sau khoảng 1 tuần kể từ khi triệu chứng viêm khởi phát. Đây là biến chứng tiên lượng nặng, cần được điều trị kịp thời.

2.3. Xuất huyết

Xuất huyết có thể ở ngay ổ viêm trong tuyến tụy hoặc tại bất cứ vị trí nào mạch máu bị tổn thương trong ống tiêu hóa, trong xoang bụng hoặc các cơ quan khác. Biến chứng xuất huyết trong viêm tụy cấp xảy ra khá sớm, hầu hết trường hợp có biến chứng này đều tiên lượng khá nặng.

2.4. Nang giả tụy

Nang giả tụy bản chất là nang kén do tổn thương nhu mô tụy diễn ra trong thời gian dài. Nếu nang tự dẫn lưu và biến mất thì không nguy hiểm, song cần cẩn thận nang kéo dài và tiến triển thành áp xe, bội nhiễm.

2.5. Suy hô hấp cấp

Người bệnh viêm tụy cấp có biến chứng này thường tiên lượng nặng.

Như vậy, viêm tụy cấp là tình trạng cấp cứu nghiêm trọng, hầu hết biến chứng đều tiên lượng nặng, nguy cơ tử vong cao như nhiễm trùng huyết, suy hô hấp cấp, liệt ruột cơ năng, hoại tử nhu mô tụy, giảm thể tích,… Phát hiện và điều trị sớm giúp bảo vệ tính mạng cũng như sức khỏe của các cơ quan chức năng trong cơ thể.

Khi mang thai, cơ thể người phụ nữ có rất nhiều biến đổi, nhất là nội tiết tố dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe khi hệ miễn dịch suy giảm, sức đề kháng cũng yếu đi. Vì thế ngoài gây ra những triệu chứng thai kỳ khó chịu, cơ thể cũng nhạy cảm hơn với các tác nhân kích thích. Trong đó có chứng viêm tụy cấp, khi xảy ra trong thai kỳ cần được theo dõi cẩn trọng hơn, tránh biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.

Viêm tụy cấp ở phụ nữ mang thai là tình trạng khá hiếm gặp, chiếm khoảng 1/1.000 đến 1/12.000 trên tổng số các ca mang thai. Đây là kết quả của nhiều tình trạng kết hợp như: rối loạn nội tiết tố, nồng độ triglyceride trong máu tăng cao, áp lực lớn do thai ở cuối thai kỳ,…

Là biến chứng nguy hiểm, gây tỉ lệ tử vong cao song chẩn đoán sớm viêm tụy cấp còn gặp nhiều khó khăn do triệu chứng ban đầu không rõ ràng, dễ gây bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm lẫn. Đây cũng là lý do viêm tụy cấp ở phụ nữ mang thai là biến chứng vô cùng nguy hiểm. Tình trạng bệnh càng kéo dài, xảy ra ở những tháng cuối thai kỳ thì mức độ nguy hiểm càng cao.

Vì thế, nếu thai phụ gặp phải các triệu chứng nghi ngờ của viêm tụy cấp thai kỳ cần sớm đến bệnh viện thăm khám kiểm tra, bao gồm:

• Đau bụng: đau nhói, đau đột ngột quằn quại, dần dần cơn đau lan rộng đến xương bả vai, vai và cả cạnh sườn.

• Đau theo từng đợt, có lúc cường độ cao có lúc cơn đau giảm nhẹ nhưng không hết.

• Không dung nạp các thực phẩm chứa nhiều acid béo.

• Chán ăn, có thể có buồn nôn và sốt nhẹ.

Đặc biệt khi các dấu hiệu này xảy ra sau một bữa ăn chứa quá nhiều chất béo thì mẹ bầu càng phải cẩn thận hơn. Tùy theo mức độ nghiêm trọng của viêm tụy cấp mà bác sĩ có thể phải xem xét có chấm dứt thai kỳ để bảo vệ sức khỏe của mẹ hay không.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương – Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp