Vấn đề người di cư gây sóng gió tại châu Âu

Các quốc gia Đông Âu là thành viên Liên minh châu Âu (EU) như Ba Lan và các quốc gia láng giềng Baltic như Litva và Latvia đã phải đối mặt với làn sóng người xin nhập cư tràn về biên giới.

Người di cư di chuyển tại Huixtla, bang Chiapas, Mexico trong hành trình tới Mỹ ngày 27/10/2021. Ảnh: AFP/TTXVN

Trong nỗ lực bảo vệ biên giới của mình, các quốc gia châu Âu đã dựng hàng rào, đồng thời yêu cầu cấp kinh phí cần thiết để tiếp tục triển khai biện pháp này nhằm ngăn chặn người di cư. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã từ chối đáp ứng yêu cầu này.

Frontex, cơ quan bảo vệ biên giới của EU, chịu trách nhiệm quản lý người di cư, cũng đã phải đối mặt với những tình huống khó xử. Cơ quan này đã bị liên đới trong nhiều vụ bê bối, như cáo buộc Frontex làm ngơ trước động thái trục xuất những người di cư ở biên giới của Hy Lạp.

Nhà nghiên cứu Yves Pascouau tại Viện Jacques Delors (Pháp), nhấn mạnh: “Có rất ít ví dụ trong lịch sử cho thấy các quốc gia châu Âu, cùng với các thể chế châu Âu, có một quan điểm ngoại giao vững chắc và hiệu quả cho các biện pháp”. Trong khối, một sự đồng thuận tạm thời chiếm ưu thế, nhưng phải trả giá là vi phạm các nguyên tắc của EU. Đó là việc cấm các tổ chức nhân đạo đến khu vực biên giới và không cho phép hỗ trợ người tị nạn.  

Nhà nghiên cứu Yves Pascouau lưu ý rằng phản ứng của EC, trong đó có dự án cải tổ Khu vực tự do đi lại Schengen, đi theo hướng giảm bớt hơn là tăng cường các quyền của người di cư. Nếu được thông qua, các quy tắc nhập cảnh của công dân nước ngoài vào EU có thể áp dụng chung đối với tất cả mọi người.

Liên quan vấn đề di cư, EC nêu rõ lực lượng cảnh sát sẽ phụ trách thực hiện đề xuất cũ do EC đề ra về việc tiến hành các cuộc tuần tra kiểm soát trên không ở các khu vực biên giới. EC cũng siết chặt hơn các quy định nhập cảnh khi không còn áp dụng hiệp định tự động cho phép nhập cảnh trở lại đối với những người trong diện mà lực lượng tuần tra cho rằng họ đến trực tiếp từ quốc gia thành viên khác. Tuy vậy, cơ quan này cũng đã linh hoạt gia hạn cho người nộp đơn tị nạn từ 10 ngày lên thành 4 tuần.

Viện dẫn việc EC – cũng như Frontex – đã ghi nhận tình trạng gia tăng số lượng người nhập cảnh hoặc cố tìm cách nhập cảnh vào EU trong năm 2021 so với năm 2020, nhà nghiên cứu Yves Pascouau nhấn mạnh rằng đó là một bức tranh cho thấy các hành động và biện pháp được áp dụng từ năm 2015 đã không phát huy được tác dụng. Trong khi đó, vụ chìm tàu khiến ít nhất 27 người di cư thiệt mạng trên eo biển Manche ngày 24/11 đã làm dấy lên nhiều bất bình. Theo ông Pascouau, những gì xảy ra tại đây, giống như những gì đang xảy ra trên Địa Trung Hải hoặc ở biên giới đất liền phía Đông từ Litva đến Hy Lạp, chứng tỏ rằng các chính sách đóng cửa đang được ủng hộ ngày nay là những chính sách tồn tại nhiều bất cập, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng.