Vấn đề môi trường trong ngành cà phê và giải pháp

– PROTECT THE ORIGIN –

Các vấn đề môi trường trong ngành cà phê là vấn đề cần được quan tâm. Bởi cà phê là một trong những mặt hàng được giao dịch nhiều nhất trên thế giới. Điều đó có nghĩa là loại nông sản này được sản xuất và xuất khẩu trên quy mô toàn cầu.

Đương nhiên, sản xuất nông nghiệp quy mô lớn sẽ luôn phải đối mặt với các vấn đề bảo vệ môi trường – chẳng hạn như nạn phá rừng và quản lý trang trại kém. Cà phê bền vững được ra đời như một giải pháp để gắn kết ngành công nghiệp cà phê và thiên nhiên. Cùng tìm hiểu các vấn đề môi trường trong ngành cà phê và lời giải cho một đề bài muôn thuở này nhé!

Các vấn đề môi trường trong ngành cà phê

Trong ngành cà phê, từ sản xuất đến tạo thành sản phẩm và giao thương đều sẽ có các hoạt động gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.

Tác động của sản xuất cà phê đến môi trường

Phần lớn các vấn đề môi trường trong sản xuất cà phê là kết quả của canh tác quy mô lớn. Nông dân sản xuất nhỏ cung cấp khoảng 80% sản lượng cà phê cung cấp cho nhu cầu tiêu dùng của toàn thế giới, nhưng hầu hết diện tích canh tác của họ chỉ trong khoảng từ 30 ha trở xuống. Lượng khí thải carbon của họ rất nhỏ so với các trang trại cà phê lớn hơn hoặc các công thi cà phê đa quốc gia. Chính vì vậy các vấn đề môi trường phần lớn là trách nhiệm của các doanh nghiệp cà phê chứ không phải những người nông dân sản xuất nhỏ lẻ.

Ngày nay có nhiều chưong trình bền vững được thực hiện tại các trang trại cà phê, nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại một số vấn đề môi trường bắt nguồn từ việc sản xuất cà phê. Trong nhiều trường hợp, cà phê thường được vận chuyển đến các nước tiêu thụ trên các tàu chở hàng lớn. Việc vận chuyển cà phê phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch ở một mức độ nào đó.

Ngoài khí thải, các vấn đề khác cũng cần được xem xét toàn diện. Sử dụng sai hoặc vượt ngưỡng cho phép các hóa chất và nông cụ đầu vào ở các trang trại có thể là một mối lo ngại cho môi trường. Việc lạm dụng các hóa chất này trên quy mô lớn có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe của đất, cũng như ô nhiễm nước ngầm và phú dưỡng; phá huỷ sự cân bằng của hệ sinh thái chung.

Phá rừng cũng là một vấn nạn đối với nông nghiệp quy mô lớn. Nó tàn phá đáng kể môi trường sống của động vật hoang dã địa phương và có nguy cơ đẩy nhanh quá trình sa mạc hóa đất canh tác. Trên khắp thế giới, trung bình khoảng 13 triệu ha rừng bị mất mỗi năm. Việc mất rừng không chỉ phá hủy môi trường sống của động vật, côn trùng và chim, mà còn gây nên tình trạng mất cân bằng khí hậu. 

Tác động của chế biến cà phê đến môi trường

Chế biến là một phần quan trọng trong việc sơ chế, bảo quản và xuất khẩu cà phê. Hai phương pháp phổ biến là ướt và tự nhiên. Xử lý tự nhiên được cho là kỹ thuật xử lý thân thiện với môi trường nhất, vì nó ít tốn năng lượng và cần ít nước hơn. Trong khi đó, cà phê đã sơ chế ướt cần một lượng nước đáng kể. Phương pháp này có thể tạo ra cà phê có vị sạch hơn, nhưng đồng thời cũng tạo ra một lượng nước thải lớn hơn so với chế biến tự nhiên. 

Ngoài ra, tải trọng sinh học cao có thể dẫn đến hiện tượng phú dưỡng, khiến thực vật phù du như tảo phát triển. Điều này ngăn oxy và ánh sáng mặt trời chiếu xuống dưới mặt nước, hạn chế khả năng phát triển và có khả năng giết chết cá, các động vật hoang dã khác.

Bột giấy (parchment) là một sản phẩm phụ khác của quá trình chế biến cà phê cần được xem xét. Giống như nước thải, nếu không được loại bỏ đúng cách, bột giấy cũng có thể gây ô nhiễm đất và hệ thống nước.

Tác động của các bộ phận khác trong chuỗi cung ứng đến môi trường

Mặc dù nông dân trồng cà phê có thể được khuyến khích sử dụng nhiều phân bón hữu cơ hơn hoặc quản lý chất thải theo cách bền vững hơn, nhưng những nỗ lực về môi trường trong ngành cà phê cần phải vượt xa điều này. Tất cả các tác nhân trong chuỗi cung ứng cần có trách nhiệm hơn trong việc giảm tác động môi trường của ngành cà phê. Vì không riêng sản xuất và xuất khẩu, những  lĩnh vực khác trong chuỗi cung ứng đều có thể ảnh hưởng đến môi trường.

Quá trình rang có thể tạo ra khí thải nhà kính, chẳng hạn như carbon dioxide và carbon monoxide. Trong khi một số máy rang cà phê hiện đại hiện nay bao gồm các hệ thống tái chế không khí tích hợp, các mô hình cũ hơn thường thải các loại khí này vào khí quyển.

Khối lượng chất thải do các quán cà phê thải ra (đặc biệt là cốc dùng một lần) tương đối nhiều. Mặc dù đã có cách thức sử dụng ly tái chế hay các chất liệu khác như thủy tinh hay gốm sứ,… nhưng có vẻ nó đã không hoạt động hiệu quả. Do vậy, lượng chất thải không được giảm thiểu đáng kể. Chúng có thể mất hàng trăm năm để phân hủy hệt như một quả bom nổ chậm với môi trường.

Không chỉ vậy, các bên liên quan quan trọng khác của ngành cũng cần tham gia, vì luật pháp và chính sách có thể giúp thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn trong sản xuất cà phê. Ví dụ, Liên minh Châu Âu gần đây đã thực thi các quy tắc thẩm định bắt buộc mới đối với các nhà xuất khẩu và thương nhân để họ dần ngừng tìm nguồn cung ứng cà phê có liên quan đến nạn phá rừng tại vùng trồng.

Giải pháp cho vấn đề môi trường trong ngành cà phê

Khi tác động của biến đổi khí hậu tiếp tục đe dọa tương lai của ngành cà phê, những nỗ lực bền vững giờ đây trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. 

Giải quyết vấn đề môi trường trong sản xuất cà phê

Một số nông dân đang chuyển sang thực hành nông nghiệp thân thiện với môi trường hơn, chẳng hạn như canh tác tổng hợp và nông lâm kết hợp. Trồng cà phê dưới bóng cây đã được chứng minh là tạo ra loại cà phê chất lượng cao hơn, đồng thời thúc đẩy đa dạng sinh học. Điều này cũng có thể cung cấp cho nông dân các phương pháp kiểm soát dịch hại tự nhiên, vì chim và động vật nhỏ có thể ăn côn trùng cản trở sự sinh trưởng của cây cà phê.

Ngoài ra, việc tăng số lượng cây cà phê được trồng trong bóng râm sẽ giảm thiểu nạn phá, tăng mức hấp thụ carbon dioxide và giảm nhu cầu về hóa chất đầu vào như phân bón hơn.

Về phương pháp xử lý, kỹ thuật quản lý thích hợp có thể giúp tái chế hoặc tái sử dụng nước thải và bột giấy thải bỏ. Khi được xử lý đúng cách, nước thải có thể được sử dụng để tưới cây cà phê hoặc có thể bổ sung trở lại nguồn nước tự nhiên ở địa phương. Tương tự, khi được quản lý đúng cách, bã cà phê có thể được tái sử dụng làm nhiên liệu sinh học hoặc phân bón hữu cơ.

Đối với nhiều nhà sản xuất (chủ yếu là nông dân sản xuất nhỏ), những thay đổi này có thể đòi hỏi một khoản đầu tư tài chính đáng kể và có thể không trả cổ tức ngay lập tức. Trong khi canh tác hữu cơ có thể bền vững hơn, nó cũng có thể dẫn đến sản lượng thấp hơn, nghĩa là người sản xuất có thể không nhận được nhiều thu nhập trong khoảng thời gian đầu.

Giải pháp cho vấn đề môi trường trong các khâu khác của chuỗi cung ứng

Các công ty cà phê lớn hơn cũng có vai trò chính trong việc giảm tác động đến môi trường. Các khái niệm mới như bù đắp và carbon insetting trở nên nổi bật hơn trong quá trình sản xuất cà phê. 

Insetting đề cập đến việc một công ty bù đắp lượng khí thải của mình thông qua một dự án bù đắp carbon trong chuỗi giá trị như trồng lại rừng, nông lâm kết hợp, sử dụng năng lượng tái tạo và nông nghiệp tái tạo. Các công ty đang sử dụng phương pháp cài đặt carbon để đưa các hoạt động bền vững vào chuỗi giá trị của chính họ đồng thời giảm lượng khí thải carbon.

Mặc dù tính bền vững về môi trường ở cấp độ trang trại chắc chắn là cần thiết, nhưng điều quan trọng là phải làm nổi bật vai trò của các chứng nhận. Các chương trình chứng nhận phổ biến trong ngành cà phê, đặc biệt là những chương trình yêu cầu các doanh nghiệp cà phê thực hiện các hoạt động bền vững hơn. Ví dụ, chứng nhận hữu cơ có các quy định nghiêm ngặt đối với nông dân – chủ yếu liên quan đến việc không sử dụng hóa chất đầu vào.

Nhiều hộ sản xuất nhỏ có thể đã thực hiện các biện pháp hữu cơ trên trang trại cà phê của họ. Tuy nhiên, vì việc đạt được các chứng nhận có thể tốn kém nên một số nông dân có thể không đăng ký được.

Mặc dù những thay đổi bền vững đã được thực hiện trong những năm gần đây, nhưng rõ ràng cần phải có thêm sự điều chỉnh từ luật pháp, đầu tư và nhận thức để giải quyết một số vấn đề môi trường liên quan đến ngành cà phê. Chúng ta cũng không thể bỏ qua những tác động tài chính của việc thực hiện những thay đổi này ở cấp độ trang trại – đặc biệt là khi các hộ nông dân sản xuất nhỏ có liên quan.

Nhiều nghiên cứu này cho thấy mức độ phức tạp đáng ngạc nhiên của tác động của biến đổi khí hậu và các yếu tố liên quan đối với một số loại cây trồng, đặc biệt là cà phê. Do đó, chúng ta cần phải thích ứng với những thay đổi đang diễn ra và hạn chế nhiều nhất những tác động của hoạt động của ngành cà phê nói riêng đến môi trường. 

Để ngành cà phê phát triển bền vững, chúng ta cần nhận thức được tầm quan trọng, cấp thiết của việc dung hòa cà phê – môi trường. Bất kỳ hành vi phá hủy môi trường nào cũng cần bị lên án và điều chỉnh. Hãy thay đổi vì tương lai của toàn ngành. 

Theo dõi 43 Factory Coffee Roaster để cập nhật thêm các thông tin về cà phê!

Bài viết liên quan:

– Chuyển đổi ngành cà phê Việt Nam hướng tới những dấu mốc mới

– Khái niệm Single Origin, Single Farm, Cà phê Micro Lot, Nano Lot