Tìm hiểu điều kiện khởi kiện vụ án hành chính theo quy định pháp luật

Bên cạnh các khái niệm về vụ án hình sự, dân sự thì trong hệ thống pháp luật còn có khái niệm vụ án hành chính. Vụ án hành chính (VAHC) theo quy định của pháp luật là vụ án phát sinh khi các cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện yêu cầu Tòa án xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, danh sách cử tri của cơ quan nhà nước và được Tòa án thụ lý theo quy định của pháp luật. Bài viết sẽ nêu lên các quy định của pháp luật về điều kiện khởi kiện vụ án hành chính. 

Khởi kiện đúng đối tượng

Pháp luật quy định đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính bao gồm:

– Quyết định hành chính: Đây là văn bản được ban hành bởi cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức. Với nội dung là quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính và được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.

– Hành vi hành chính được pháp luật quy định là hành vi thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước.

– Quyết định kỷ luật buộc thôi việc được quy định là quyết định bằng văn bản với nội dung buộc thôi việc đối với công chức thuộc quản lý của mình của người đứng đầu cơ quan, tổ chức để áp dụng hình thức kỷ luật.

– Quyết định giải quyết khiếu nại về xử lý cạnh tranh: là quyết định do Chủ tịch hội đồng cạnh tranh hoặc bộ trưởng Bộ Công thương ban hành.

– Danh sách cử tri: danh sách bầu cử Đại biểu Quốc hội, Đại biểu Hội đồng nhân dân, trưng cầu ý dân.

Chủ thể khởi kiện

Luật tố tụng hành chính (TTHC) 2015 quy định về chủ thể được phép khởi kiện vụ án hành chính được quy định tại khoản 8 Điều 3 và Điều 54, cụ thể như sau:

2.1. Cá nhân

Chủ thể khởi kiện vụ án hành chính thứ nhất là cá nhân. Các cá nhân này phải có đầy đủ năng lực hành vi hành chính và năng lự pháp luật hành chính, cụ thể là: thứ nhất từ đủ 18 tuổi trở lên; thứ hai có khả năng tự mình tham gia các quan hệ tố tụng hành chính, không phải là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Pháp luật cũng quy định cho các cá nhân dưới 18 tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi khi tham gia khởi kiện cần có người đại diện khi định đoạt khởi kiện, người đại diện đương nhiên tự tham gia hoặc ủy quyền cho người khác.

2.2. Cơ quan nhà nước, tổ chức

     Pháp luật cũng quy định chủ thể khởi kiện có thể là tổ chức. Tổ chức này tham gia dưới sự đại diện của người đại điện theo pháp luật của chính tổ chức đó. Cá nhân, cơ quan, tổ chức này khi khởi kiện vụ án hành chính phải thỏa mãn 2 điều kiện, đó là:

*Cá nhân, tổ chức phải có năng lực chủ thể tham gia quan hệ pháp luật tố tụng hành chính: Cá nhân là người từ đủ 18 tuổi trở lên có đầy đủ năng lực hành vi tố tụng hành chính. Tổ chức – chủ thể khởi kiện vụ án hành chính, phải là pháp nhân, theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015. 

*Cá nhân, tổ chức phải là người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc hoặc quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh

Phương thức khởi kiện

Có 3 phương thức đối với đối tượng khởi kiện là quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc để các chủ thể lựa chọn:

     Thứ nhất, các chủ thể có thể khởi kiện ngay sau khi nhận được quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc mà không khiếu nại.

     Thứ hai, các chủ thể có thể khởi kiện sau khi nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần 1 và không đồng ý với kết quả giải quyết hoặc trong trường hợp hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần 1 mà vẫn không được giải quyết.

     Thứ ba, các chủ thể có thể khởi kiện khi nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần 2 mà không đồng ý hoặc trong trường hợp hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần 2 mà vẫn không được giải quyết.

Ngoài ra, quyết định giải quyết khiếu nại về xử lý cạnh tranh theo quy định của pháp luật thì khởi kiện ngay chứ không được khiếu nại.

Pháp luật cũng quy định danh sách cử tri sẽ khởi kiện khi nhận được thông báo trả lời khiếu nại mà các chủ thể không đồng ý hoặc trong trường hợp hết thời hạn giải quyết khiếu nại trước ngày diễn ra bầu cử 5 ngày, chứ không được khởi kiện khi chưa làm thủ tục khiếu nại.

Như vậy, để khởi kiện vụ án hành chính cần đảm bảo một số điều kiện về đối tượng, chủ thể, hình thức theo quy định của pháp luật như đã phân tích ở trên.