Thương nhân là gì? Các đặc điểm pháp lý của thương nhân là như thế nào?

Trong các giao dịch thương mại, các hợp đồng hay trong đời sống hằng ngày chúng ta vẫn thường nghe nói đến thuật ngữ “thương nhân”, vậy thương nhân bao gồm những đối tượng nào? Thương nhân có những quyền và nghĩa vụ gì trong các hoạt động thương mại? Bài viết sau đây sẽ trình bày rõ hơn về đối tượng này.

Mục Lục

Căn cứ theo Khoản 1 Điều 6 Luật Thương mại 2005 quy định khái niệm về thương nhân như sau:

“Điều 6. Thương nhân

1. Thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh.”

Theo đó, thương nhân có thể là tổ chức kinh tế hoặc cá nhân nhưng phải có hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh. Như vậy, có thể hiểu thương nhân không thể là một cá nhân bán hàng rong hay tự phát mà phải đáp ứng đầy đủ đồng thời cả 3 tiêu chí: hoạt động thương mại một cách độc lập, thương xuyên và có đăng ký kinh doanh.

Ví dụ về thương nhân: Công ty Cổ phần Tư vấn & Đầu tư ABC, …

Từ khái niệm thương nhân ở trên, ta có thể khái quát thành năm đặc điểm của thương nhân như sau:

Thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh.

Đối với cá nhân, bao gồm công dân Việt Nam và công dân nước ngoài, phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, có điều kiện hoạt động thương mại theo quy định của pháp luật để trở thành thương nhân.

Đối với tổ chức kinh tế, phải được thành lập hợp pháp và có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật.

Các cá nhân, tổ chức kinh tế phải có hoạt động thương mại, có nghĩa là phải có các hoạt động mua bán, cung ứng dịch vụ, xúc tiến thương mại, trung gian thương mại hay các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.

Hiểu một cách ngắn gọn là thương nhân phải tự mình tham gia hoạt động thương mại mà không phụ thuộc vào tổ chức hay cá nhân nào. Khi tham gia và các hoạt động thương mại hay các giao dịch thương mại thương thân phải tham gia với tư cách là chủ thể pháp luật độc lập, bằng hành vi, khả năng của chính mình tham gia các hoạt động, giao dịch thương mại đó và phải tự chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Các đơn vị phụ thuộc vào tổ chức kinh tế như văn phòng đại diện, chi nhánh không phải là thương nhân vì các đơn vị này chỉ là đơn vị phụ thuộc vào thương nhân, không tham gia và chịu trách nhiệm độc lập trong các quan hệ pháp luật.

Các tổ chức, cá nhân là thương nhân thì phải hoạt động thương mại một cách thường xuyên. Các hoạt động này phải được diễn ra liên tục, thực tế, lặp đi lặp lại, mang tính chất nghề nghiệp, không mang tính chất tạm thời, ngắn hạn. Nguồn thu nhập chính của doanh nghiệp phải xuất pháp từ chính các hoạt động này. Nếu một thương nhân không hoạt động thương mại thường xuyên, liên tục thì có thể bị buộc chấm dứt thương nhân thông qua hình thức thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giải thể.

Đặc điểm cuối cùng nhưng cũng không kém phần quan trọng đối với thương nhân đó là thực hiện xong thủ tục đăng ký kinh doanh và được cấp giấy chứng nhận. Tính chất hợp pháp thể hiện qua việc hoàn tất thủ tục hành chính liên quan đến việc ra đời của chủ thể hoạt động thương mại. Đăng ký kinh doanh vừa có thể được nhìn nhận là một đặc điểm của thương nhân, vừa có thể là một yêu cầu bắt buộc đối vưới các cá nhận, tổ chức muốn trở thành thương nhân.

Đăng ký kinh doanh là sự công nhận của cơ quan nhà nước về sự ra đời của thương nhân, kể từ thời điểm được cơ quan nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, tư cách pháp nhân được xác lập và thương nhân có quyền tiến hành các hoạt động thương mại. Trên giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh có ghi các thông tin cơ bản về thương nhân đó như tên thương mại, ngày thành lập, ngành nghề kinh doanh… Tùy vào từng loại hình kinh doanh của thương nhân mà giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh có các tên gọi khác nhau:

+ Đối với doanh nghiệp: Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp;

+ Đối với cá nhân, nhóm kinh doanh, gia đình có hoạt động thượng mại thường xuyên: Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh;

+ Đối với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã: Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã.

Từ các đặc điểm trên đây, giúp chúng ta hình dung dễ hơn về khái niệm thương nhân là gì. Các cá nhân, tổ chức muốn trở thành thương nhân bước đầu có thể biết để trở thành thương nhân cần phải làm những gì.