Những con phố bắt đầu bằng chữ “hàng” ở Thủ đô Hà Nội

Hỏi:

Thủ đô Hà Nội có bao nhiêu con phố bắt đầu bằng chữ “hàng”?

A. 36 phố

B. 40 phố

C. 46 phố

D. 48 phố

Đáp án:

D. 48 phố

Theo bài thơ cổ còn lưu truyền tới nay, Hà Nội xưa có 36 phố phường và hầu hết bắt đầu bằng từ “hàng”.

Rủ nhau chơi khắp Long thành

Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai:

Hàng Bồ, hàng Bạc, hàng Gai,

Hàng Buồm, hàng Thiếc, hàng Hài, hàng Khay,

Mã Vĩ, hàng Điếu, hàng Giày,

Hàng Lờ, hàng Cót, hàng Mây, hàng Đàn…

Tuy nhiên, trong Phố và đường Hà Nội của nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc (xuất bản năm 2004), thủ đô hiện có tới 48 phố bắt đầu bằng chữ “hàng”, hầu hết thuộc huyện Thọ Xương xưa. Trừ một số tên phố mới xuất hiện gần đây (do gộp nhiều phố cổ nhỏ), còn lại đều được hình thành từ thế kỷ thứ 15 đến 19.

Đặc điểm chung của các phố này là ngắn, dưới 1.000m, có phố chưa tới 100m. Tên gọi thường gắn với nghề hoặc mặt hàng bán buôn trên phố. Do nằm ở trung tâm của đô thị Hà Nội trong nhiều thế kỷ, các con phố gắn với chữ “hàng” là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử, tập trung nhiều công trình có giá trị về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của người Hà Nội.

Phố cổ Hà Nội xưa (Ảnh: TL).

Phố “hàng” dài nhất

Hỏi:

Trong số phố bắt đầu bằng từ “hàng”, phố nào dài nhất?

A. Hàng Bông

B. Hàng Đường

C. Hàng Đào

D. Hàng Bài

Đáp án:

A. Hàng Bông

Phố Hàng Bông dài 932 m, nối phố Hàng Gai với phố Cửa Nam. Theo nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, cái tên Hàng Bông thực ra mới có khoảng dăm chục năm nay. Trước kia, Hàng Bông chia ra nhiều đoạn phố với những tên gọi riêng.

Đoạn đầu, ngay chỗ giáp với phố Hàng Gai đến đầu phố Hàng Mành có tên là phố Hàng Hài vì thời trước ở đây sản xuất và bày bán các loại hài. Hài thật đế bằng gỗ vuông, mũi bằng lụa thêu kim tuyến; hài giả bằng giấy ngũ sắc dùng cho việc thờ tự.

Nối tiếp Hàng Hài là Hàng Bông Đệm, bắt đầu từ phố Hàng Mành đến đầu phố Hàng Da, là nơi bật bông và bán các loại chăn đệm. Tiếp đó là đoạn phố Hàng Bông Cửa Quyền, có ngôi miếu nhỏ thờ Cô Quyền. Cạnh miếu có cây đa cũng gọi là cây đa Cô Quyền hoặc Cửa Quyền. Sau ngôi miếu đó bị sét đánh đổ, cây đa bị đốn đi, nhưng cái tên Cô Quyền, hoặc Cửa Quyền vẫn còn.

Nối với Hàng Bông Cửa Quyền là phố Hàng Bông Lờ, bắt đầu từ ngõ Hội Vũ tới đầu phố Cửa Nam. Gọi như vậy vì ở đây bán các loại lờ – dụng cụ đánh cá. Trước nữa, phố này gọi là Hàng Lam, chuyên nhuộm vải màu xanh.

Phố Hàng Bông (Ảnh: Người lao động).

Phố “hàng” ngắn nhất

Hỏi:

Trong số phố bắt đầu bằng từ “hàng”, phố nào ngắn nhất?

A. Hàng Bút

B. Hàng Chai

C. Hàng Chỉ

D. Hàng Quạt

Đáp án:

C. Hàng Chỉ

Theo Phố và đường Hà Nội, phố Hàng Chỉ dài 64 m, từ phố Tô Tịch đến phố Hàng Hòm. Đây nguyên là đất thôn Tố Tịch, tổng Tiền Túc (sau đổi là tổng Thuận Mỹ, huyện Thọ Xương cũ).

Phố này thời xưa có một số nhà làm nghề xe chỉ, do đó thành tên. Thời Pháp thuộc, đây cũng là ngõ Hàng Chỉ (ruelle de Hàng Chỉ), chính quyền cách mạng sau đó vẫn giữ tên này.

Phố Hàng Hòm (Ảnh: Sở Du lịch Hà Nội).

Hỏi:

Phố Hàng Bút xưa kia có tên là gì?

A. Hàng Vải

B. Hàng Mụn

C. Hàng Điếu

D. Hàng Quạt

Đáp án:

B. Hàng Mụn

Phố Hàng Bút dài 68 m, đi từ phố Thuốc Bắc đến phố Bát Sứ. Đây nguyên là phần đất của thôn Đông Thành, tổng Tiền Túc (sau đổi là Tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương cũ. Ngày nay ở số nhà 5 phố Hàng Bút là ngôi đền của thôn Đông Thành cũ.

Ca dao Hà Nội xưa còn có câu:

Hàng Cân, Hàng Cót, Hàng Đồng

Hàng Mụn, Hàng Bát, Hàng Bông, Hàng Bài

Hàng Mụn chính là Hàng Bút ngày nay. Theo nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, con phố này xưa kia có những cửa hàng chuyên dùng đầu vải, mụn vải để may thành mũ áo trẻ em, đặc biệt là khâu những chùm “bùa tua bùa túi” cho trẻ em đeo trong dịp Tết Đoan Ngọ mùng 5/5 âm lịch.

Thời Pháp thuộc, phố có tên gọi là Rue Combanère. Chính quyền thành phố sau đó đổi thành Hàng Bút, có thể vì tên Hàng Mụn không hay và cạnh đó có phố Hàng Bút, nhưng đã bị gộp vào phố Thuốc Bắc.

Phố Hàng Bút (Ảnh: Du lịch).

Hỏi:

Tên gọi phố Hàng Đào xuất phát từ điều gì?

A. Gắn với phố chợ xưa chuyên bán đào

B. Gắn với nghề nhuộm vải màu đào

C. Gắn với phố bán đồ của các ả đào

D. Gắn với phố ăn chơi của có các ả đào

Đáp án:

B. Gắn với nghề nhuộm vải màu đào

Phố Hàng Đào dài 260 m, đi từ phố Hàng Ngang đến đầu phố Hàng Gai. Đầu thế kỷ 15, Nguyễn Trãi đã ghi tên phố này vào sách Dư địa chí của ông: “Phường Hàng Đào nhuộm điều”. Dân phường này đã làm nghề nhuộm và chuyên về nhuộm màu đỏ, màu hồng, màu hoa đào… Tới cuối thế kỷ 18, phố này nhuộm thêm nhiều màu khác, còn nhận cả “chuội” tơ lụa cho trắng nõn ra.

Số nhà 90A phố Hàng Đào là đình Hoa Lộc do dân làng Đan Loan ở huyện Bình Giang (nay là tỉnh Hải Dương) lên cư trú lập ra. Vì dân Đan Loan làm nghề nhuộm màu và buôn bán tơ lụa nên ở đình thờ tổ nghề nhuộm và là thành hoàng làng Đan Loan.

Tới thời Pháp thuộc, phố Hàng Đào tập trung buôn bán tơ lụa. Hai bên phố là những cửa hàng bán đủ mặt hàng dệt bằng tơ tằm. Tại đây, mỗi tháng có sáu phiên chợ họp ngay trên đường phố vào các ngày 1 và 6, gọi là chợ Hàng Tơ. Người các làng La Khê, La Cả ra bán the. Người làng Mỗ ra bán cấp. Trừ gấm vóc là dệt bằng tơ đã nhuộm, các thứ khác để mộc.

Đầu thế kỷ 20, một số người Ấn Độ đến mở hiệu bán các thứ vải len dạ nhập từ phương Tây. Thời kỳ này, trên phố mọc lên một số hiệu tạp hóa, vàng bạc, làm mũ…, nhưng chủ yếu Hàng Đào vẫn là phố bán tơ lụa. Thực dân Pháp đã đặt tên phố là Rue de la Soie (phố hàng tơ lụa), nhưng chính quyền thành phố sau đó giữ tên gọi Hàng Đào.

Phố Hàng Đào (Ảnh: Du lịch).

Xem thêm