THẦN THOẠI – 2. Thần thoại 2. Vấn đề khái niệm “thần thoại” – Nói đến thần thoại là nói đến tư duy – Studocu

2.1. Thần

thoại

2.1.1. Vấn

đề khái niệm “thần thoại”

–

Nói

đến

thần

thoại

là

nói

đến

tư

duy

lãng

mạn,

mơ

mộng

của

nhân

loại.

Điều

này là

sự

tương

ứng

đặc

biệt

giữa

tên

gọi

Mythologie

với

những

câu

chuyện

đậm

chất

hoang

đường.

T

uy

nhiên,

yếu

tố

hoang

đường

là

đặc

điểm

chung

của

nhiều

thể

loại

truyện kể

dân gian.

Về khái

niệm “thần

thoại”, đến

nay vẫn

còn

nhiều quan

niệm khác

nhau trong giới nghiên cứu.

–

Tuy

nhiên,

thuật

ngữ

M

ythologie

được

sử

dụng

trên

phạ

m

vi

rộng

hơn

nhiều

so với khái niệm “thần thoại” ở nư

ớc ta.

+

T

r

ường

phái

thần

thoại

cho

rằng

thần

thoại

là

sự

giải

thích

và

nhâ

n

cách

hóa

nghệ

thuật

các

hiện

tượng

trong

vũ

trụ

mà

con

người

chưa

hiểu

được.

Họ

công nhận các hình thức nghi lễ, truyện cổ

tích cũng là những mảnh vỡ của thần thoại

.

+

T

rường

phái

nhân

chủng

học

cho

rằng

thần

thoại

là

sản

phẩm

của

sự

tưởng

tượng,

nhân

cách

hóa,

của

quan

niệm

vạn

vật

hữu

linh,

thần

thánh

hóa

giới

tự

nhiên. Có ý

kiến c

ho rằng

thần thoại là

chuyện có thật,

là hình

ảnh về

những gì

đã mất

của tổ tiên.

+

Các

nhà

phân

tâm

học

quan

niệm

thần

thoại

là

biểu

hiện

của

sự

giải

thoát những cảm xúc tính dục bị ức chế, nằm

sâu trong tiềm thức con người cổ đại.

–

Có

thể

hiểu

thần

thoại

là

“những

truyện

hoang

đường,

tưởng

tượng

về

các

vị

thần

hoặc

những

con

người,

những

loài

vật

mang

tính

chất

thần

kì,

siêu

nhiên

do

con

người

nguyên

thủy

sáng

tạo

ra

để

phản

ánh

và

lí

giải

các

hiện

tượng

trong

thế

giới

tự

nhiên và xã hội theo quan niệm vạn vật c

ó linh hồn”

1

.

–

Các

nhà

nghiên

cứu

thống

nhất

công

nhận

“thần

thoại

nảy

sinh

từ

cuộc

sống

của

người

nguyên

thủy”

2

.

T

rong

đời

sống

tập

thể

khăng

khít

của

người

nguyên

thủy

,

các

nhu

cầu

c

uộc

sống

được

giải

quyết

bằng

sức

mạnh

cộng

đồng.

“Dần

dần

thành

tích

và

công

lao

của

những

nhân

vật

kiệt

xuất

không

những

được

kể

lại

hoặc

diễn

lại

đúng

với

sự

thực

mà

còn

được

tô

điểm

theo

óc

tưởng

tượng

chất

phác

và

phong

phú

của

mọi

người”

3

.

Đó

là

những

nhân

vật

anh

hùng

sáng

lập

ra

không

gian

sống,

anh

hùng khắc

phục

tự

nhiên,

anh

hùng

bảo vệ

cộng

đồng

trước

các

bộ lạc

khác,

anh

hùng

dạy

cho

nhân

dân

sinh

sống.

Một

hay

nhiều

nhân

vật

như

vậy

được

khái

quát

thành

các vị thần.

–

Nguyên

hợp

là

đặc

trưng

chung

của

văn

học

dân

gian.

Song

ở

thần

thoại,

đặc

trưng

này

thể

hiện

sâu

sắc

hơn

cả.

Vì

thần

thoại

ra

đời

trong

đời

sống

nguyên

thủy

,

thời kì thơ ấu, nhất nguyên của nhân loại nên thể loại này bản thân

là một nguyên hợp.

Thần

thoại

bao

gồm

tư

duy

,

kinh

nghiệm,

cách

quan

sát,

điều

qua

n

sát

được,

lòng

ngưỡng

vọng

sùng

bái,

niềm

tin…

của

người

nguyên

thủy

.

Nếu

văn

học

dân

gian

là

bách khoa toàn thư của nhân loại thì th

ần thoại là phiên bản cổ xưa nhất.

1

1

Lê Bá Hán –

T

rần Đình Sử – Nguyễn Khắc Phi (đồng chủ biên),

sđd

, tr

.298.

2

Đinh Gia Khánh (chủ biên) – Chu Xuân Diên –

Võ Quang Nhơn,

sđd

, tr

.274.

3

Đinh Gia Khánh (chủ biên) – Chu Xuân Diên –

Võ Quang Nhơn,

sđd

, tr

.275.