Sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa như thế nào?

Đánh giá

Cách mạng vô sản và sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa là một tất yếu lịch sử. Tính tất yếu này được quy định bởi những mâu thuẫn nội tại nảy sinh trong xã hội tư bản. Vậy nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời như thế nào?

Tính tất yếu lịch sử

Chủ nghĩa Mác – Lê-nin khẳng định cách mạng vô sản và sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa là một tất yếu lịch sử. Tính tất yếu này được quy định bởi những mâu thuẫn nội tại nảy sinh trong xã hội tư bản. Chính trong lòng xã hội tư bản chủ nghĩa có những yếu tố làm tiền đề cho sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa: tiền đề kinh tế, chính trị, xã hội.

xem thêm: nguồn của luật hành chính

a. Những tiền đề kinh tế

Chủ nghĩa tư bản độc quyền xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 làm cho nền kinh tế tư bản chủ nghĩa lâm vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa tỏ ra bất lực trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế và cứu nền kinh tế.

Để bảo vệ tài sản riêng của tư sản và thu thêm giá trị thặng dư, giai cấp tư sản đã cố gắng duy trì quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa theo phương thức truyền thống, do đó có lợi cho việc thúc đẩy mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất. .

Với việc tập trung tư bản, lực lượng sản xuất đã phát triển đến trình độ cao, người lao động tăng lên về số lượng với trình độ tay nghề cao. Lực lượng sản xuất trình độ cao này đòi hỏi phải cải tạo đúng đắn quan hệ sản xuất mà quan hệ sản xuất phải tiến hành bằng cách mạng xã hội, tất yếu dẫn đến sự thay thế nhà nước tư sản bằng nhà nước mới – nhà nước xã hội chủ nghĩa.

b. Tiền đề xã hội

Đặc điểm của quan hệ sản xuất là nhân tố quyết định đặc điểm của nhà nước. Với đặc điểm của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa là sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và bóc lột tối đa giá trị thặng dư, bản chất của nhà nước tư sản là chuyên chính của giai cấp tư sản.

Tích tụ và tập trung tư bản đã đẩy đại bộ phận giai cấp công nhân xuống con đường bần cùng hóa. Mâu thuẫn giữa lao động làm công ăn lương và tư bản ngày càng gay gắt, sự bất công trong xã hội cũng như những chính sách phản động, phản dân chủ đã đưa xã hội tư bản đến sự phân hóa sâu sắc.

Mặt khác, nền sản xuất tư bản chủ nghĩa với một nền công nghiệp lớn đã làm tăng đáng kể số lượng công nhân. Đội ngũ này không chỉ lớn về số lượng mà còn ngày càng phát triển về chất lượng và thêm vào đó là một tổ chức rất kỷ luật do nền sản xuất công nghiệp tạo ra. Chính điều này đã làm cho giai cấp công nhân trở thành một giai cấp tiên tiến trong xã hội và có vai trò lịch sử là vùng lên lãnh đạo cách mạng vô sản, xóa bỏ nhà nước tư sản, thành lập nhà nước nhân dân.

xem thêm: vị trí pháp lý của chính phủ

c. Tiền đề tư tưởng và chính trị

Giai cấp công nhân có vũ khí tư tưởng và lý luận tối tân là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để nhận thức đúng đắn các quy luật vận động và phát triển của xã hội. Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử là cơ sở lý luận để giai cấp công nhân tổ chức và lãnh đạo các cuộc cách mạng, xây dựng nhà nước và xã hội của mình.

Trong cuộc đấu tranh này, hạt nhân lãnh đạo của các đảng cộng sản là đội tiên phong của giai cấp vô sản, lãnh đạo phong trào cách mạng của quần chúng và trở thành nhân tố quyết định thắng lợi về lợi ích của cách mạng vô sản.

Bên cạnh những tiền đề kinh tế, xã hội, tư tưởng, chính trị chung cho toàn thế giới, ở mỗi nước với những đặc điểm riêng đều có những nhân tố tác động đến cách mạng vô sản. Vì vậy, ở các nước khác nhau, cách mạng vô sản diễn ra ở những thời điểm khác nhau không hoàn toàn giống nhau về hình thức. Cách mạng vô sản tiến hành nhanh hay chậm đều chịu sự tác động của nhiều nhân tố, đó là các nhân tố kinh tế, chính trị, xã hội, tư tưởng và thời đại, nhân tố dân tộc, v.v.

Cách mạng vô sản và sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa

Những tiền đề kinh tế, chính trị, tư tưởng mới là nguyên nhân dẫn đến cách mạng vô sản. Nhưng cách mạng vô sản sẽ nổ ra như thế nào hay nói cách khác, giai cấp vô sản sẽ lãnh đạo cách mạng vô sản như thế nào để lãnh đạo cách mạng thành công lại là một vấn đề khác.

Về câu hỏi này, Lê-nin nhận xét: “Vấn đề của mọi cuộc cách mạng là vấn đề của chính quyền”. Mục đích của giai cấp vô sản là sau khi cuộc cách mạng lật đổ chính quyền của giai cấp tư sản, họ sẽ thành lập nhà nước của mình, nhà nước của giai cấp vô sản – nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Trên thực tế, giai cấp thống trị không bao giờ tự nguyện từ bỏ địa vị thống trị và những đặc quyền, đặc lợi mà mình nắm giữ, vì vậy giai cấp vô sản muốn lật đổ chính quyền tư sản. Việc thành lập chính quyền vô sản là bằng bạo lực cách mạng. Bạo lực cách mạng có thể là khởi nghĩa vũ trang, hoặc khởi nghĩa vũ trang kết hợp với đấu tranh chính trị.

Về bản chất, cuộc cách mạng vô sản phải khác các cuộc cách mạng trước. Nếu các cuộc cách mạng trước đây đã hoàn thiện bộ máy nhà nước của giai cấp thống trị là thiểu số trong xã hội thì cách mạng vô sản phải phá bỏ bộ máy nhà nước cũ và thành lập bộ máy nhà nước mới của đa số lao động trong xã hội.

Ý thức được điều đó, Đảng ta ngay từ Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương (1941) đã xác định: “Muốn cách mạng Việt Nam thắng lợi thì phải khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, đánh xong đế quốc Pháp thì Nhật mới thành lập.” chính phủ cách mạng của Việt Nam dân chủ cộng hòa, và chính phủ của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa sẽ do đại hội toàn quốc bầu ra.

Về câu hỏi sự sụp đổ của bộ máy nhà nước cũ sau khi nắm chính quyền:

– Cần xóa bỏ ngay bộ máy quân quyền bao gồm các công cụ bạo lực của nhà nước tư sản cũ như quân đội, cảnh sát, nhà tù, tòa án, công tố và bộ máy nhà nước từ trung ương trở xuống địa phương, đồng thời nghiêm cấm hoạt động của các tổ chức phản động khác vốn ủng hộ chính quyền tư sản trước đây.

– Xóa bỏ các thiết chế pháp luật không còn phù hợp, bảo vệ lợi ích của giai cấp tư sản.

– Cùng với việc xóa bỏ bộ máy nhà nước tư sản, cần chú ý phân biệt bộ máy hành chính quân phiệt với các tổ chức và cơ sở thực hiện các chức năng xã hội như ngân hàng, bưu điện, bệnh viện, v.v. … và các thiết chế tư pháp xuất phát từ bản chất xã hội hoặc từ nhượng bộ vô sản như: công dân bình đẳng trước pháp luật, thiết chế quyền bào chữa, thiết chế phán quyết độc lập chỉ tuân theo pháp luật tư pháp.

– Cùng với việc xóa bỏ bộ máy nhà nước và pháp luật tư sản, giai cấp vô sản phải nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước và pháp luật của mình nhằm bảo vệ thành quả mà giai cấp đạt được. Đàn áp sự phản kháng của giai cấp thống trị mới bị lật đổ và những kẻ phản cách mạng khác.

xem thêm: quan hệ pháp luật hành chính