Soạn bài Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình (Chi tiết)>

Câu 1

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 1 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Lời của từng bài ca dao là lời của ai, nói với ai ? Tại sao em khẳng định chắc chắn như vậy ?

Lời giải chi tiết:

– Bài 1:

+ Đây là lời của mẹ ru con và nói với con .
+ Dấu hiệu chứng minh và khẳng định điều đó : Tiếng gọi “ con ơi ”

– Bài 2:

+ Đây là lời của người con gái lấy chồng xa quê nói với mẹ và quê mẹ .
+ Dấu hiệu chứng minh và khẳng định :

•  Đối tượng mà lời ca dao hướng tới “Trông về quê mẹ”

•  Trong ca dao dân ca, không gian “Ngõ sau”. “Bên sông” thường gắn với tâm trạng của người phụ nữ.

– Bài 3:

+ Đây là lời của con cháu nói với ông bà hoặc nói với người thân trong gia đình .
+ Dấu hiệu chứng minh và khẳng định :

• “Nuột lạt mái nhà” là hình ảnh gợi nhớ người thân gia đình trong ca dao – Dân ca.

• Đối tượng của nỗi nhớ: “ông bà”

– Bài 4: Nội dung là lời của những người lớn trong gia đình (ông bà, cha mẹ, cô bác…) nói với những người nhỏ (con, cháu) trong gia đình, hoặc là lời của anh em tâm sự với nhau. Vì nội dung câu hát là lời căn dặn, lời tâm sự.

Câu 2

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 2 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Tình cảm mà bài 1 muốn miêu tả là tình cảm gì ? Hãy chỉ ra cái hay của ngôn từ, hình ảnh, âm điệu của bài ca dao này. Tìm những câu ca dao cũng nói đến công cha nghĩa mẹ tương tự như như bài 1 .

Lời giải chi tiết:

– Nội dung bài 1 muốn nói đến công lao trời biển của cha so với con cái và bổn phận, nghĩa vụ và trách nhiệm của con cháu so với công lao to tát ấy .
– Cái hay : phép so sánh ( công cha – núi ngất trời ; nghĩa mẹ – nước biển Đông ), đối xứng ( cha – mẹ ; núi – biển ), thể lục bát dân gian, âm điệu sâu lắng đi vào lòng người .
– Những câu ca dao nói đến công cha, nghĩa mẹ :
” Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con ”

” Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời, chín tháng nuôi nấng ”

Câu 3

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 3 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Bài 2 là tâm trạng người phụ nữ lấy chồng xa quê. Hãy nói rõ tâm trạng đó qua việc nghiên cứu và phân tích những hình ảnh thời hạn, khoảng trống, hành vi và nỗi niềm của nhân vật .

Lời giải chi tiết:

– Thời gian “ chiều chiều ”. Trong ca dao, buổi chiều là lúc dễ gợi buồn, nhớ. Ở đây lại là người con gái “ lấy chồng xa xứ ” cho nên nỗi nhớ cha mẹ, đồng đội và nỗi thèm khát được đoàn viên gia đình càng thêm khắc khoải .
– Không gian “ Ngõ sau ” thường là nơi ít người lui tới, nhất là vào buổi chiều, ngõ sau lại càng tĩnh mịch. Người con gái về nhà chồng, khi đứng ngõ sau thường là đứng thui thủi một mình che giấu nỗi niềm riêng, có khi đó là những giọt nước mắt buồn tủi, bơ vơ .
– Hành động : trong ca dao, khi nhân vật trữ tình “ ra đứng ” ở một khoảng trống nhất định nào đó, ví dụ điển hình : ngõ sau, bờ sông, cổng làng … thì đó là lúc tâm sự buồn không biết tâm sự cùng ai, nỗi niềm dâng lên. Người con gái “ trông về quê mẹ ” với bao nỗi lo cha mẹ già yếu sớm hôm không ai đỡ đần. Cũng hoàn toàn có thể là nỗi tiếc về thời con gái đã qua, nỗi đau về thân phận làm dâu nhà chồng.

Câu 4

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 4 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Bài 3 miêu tả nỗi nhớ và sự kính yêu so với ông bà. Tình cảm đó được miêu tả như thế nào ? Cái hay của cách miêu tả đó .

Lời giải chi tiết:

– Những tình cảm đó được miêu tả bằng hình thức so sánh “ bao nhiêu … bấy nhiêu ”, một kiểu so sánh thường gặp trong ca dao ( “ qua cầu dừng bước trông cầu, cầu bao nhiêu nhịp dạ em sầu bấy nhiêu ”, “ qua đình ngả nón trông đình, đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu ” ) .
Cái hay của cách diễn đạt đó hoàn toàn có thể được bộc lộ ở mấy điểm sau :
– Trong tâm lý người Nước Ta, cái gì được trọng, được kính thường được đặt ở trên. Cho nên, nhóm từ “ ngó lên ” trong bài ngoài tính năng đề cập đối tượng người dùng so sánh còn biểu lộ sự kính trọng của con cháu so với ông bà .
– Hình ảnh “ Nuột lạt mái nhà ” gợi lên sự nối kết bền chặt của sự vật, cũng như sự đoàn kết gắn bó của những người cùng huyết thống, cùng một ông bà sinh ra. Đồng thời, mỗi nuột lạt còn là một công lao khó nhọc mà ông bà đã siêng năng, chắt chiu để thiết kế xây dựng gia đình cho con cháu .
– Số nuột lạt của mái nhà là khó đếm xuể, cũng như công lao của ông bà. Cách so sánh “ Bao nhiêu nuột lạt nhớ ông bà bấy nhiêu ” đã cụ thể hóa cái nỗi nhớ của con cháu, cái công ơn của ông bà vốn là những cái rất là trừu tượng .
– Và nỗi nhớ, công ơn đó lại được diễn đạt bằng hình thức lục bát ngọt ngào, cho nên nỗi nhớ càng da diết, công ơn càng sâu đậm.

Câu 5

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 5 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Trong bài 4, tình cảm anh em thân thương được diễn tả như thế nào? Bài ca dao này nhắc nhở chúng ta điều gì?

Lời giải chi tiết:

Trong bài 4, tình cảm bạn bè được diễn đạt như sau :
– Khác với “ người xa ”, đồng đội có những cái “ cùng ”, “ chung ”, “ một “. Trong đó, “ cùng chung bác mẹ ” và “ một nhà ” là cùng huyết thống và cùng những kỉ niệm sướng khổ với nhau trong mái ấm gia đình. Như thế, bạn bè tuy hai là một .
– Lời khuyên yêu thương gắn bó được so sánh “ như thể tay chân ”. Tay, chân cùng là những bộ phận của một khung hình. Sự so sánh ấy cho thấy sự gắn bó bạn bè thật là máu thịt, tình cảm bạn bè thật là thiêng liêng. Bài ca dao nhắc nhở tất cả chúng ta : bạn bè là ruột thịt với nhau, phải biết yêu quý và trợ giúp nhau để cho cha mẹ được vui mắt.

Câu 6

Video hướng dẫn giải

Trả lời câu 6 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật nào được cả bốn bài ca dao sử dụng ?

Lời giải chi tiết:

Những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật được cả bốn bài ca dao sử dụng là :
– Thể thơ lục bát .
– Cả bốn bài đều sử dụng những hình ảnh quen thuộc để diễn đạt tính cảm như : núi, biển, ngõ sau, tay, chân … trong đó thường sử dụng giải pháp tu từ so sánh.

Luyện tập

LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Tình cảm được diễn đạt trong bốn bài ca dao là tình cảm gì ? Em có nhận xét gì về những tình cảm đó ?

Trả lời:

Tình cảm đuợc miêu tả trong bốn bài ca dao là tình cảm gia đình. Những tình cảm ấy thường mang đặc thù kín kẽ, sâu lắng, chân thành tiêu biểu vượt trội cho tâm tình của người lao động trong hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của họ .

Trả lời câu 2 (trang 36 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)

Ngoài những bài ca dao được học và đọc thêm trong SGK, em hãy tìm đọc và chép lại 1 số ít bài ca dao khác có nội dung tương tự như .

Trả lời:

Một số bài ca dao có nội dung tựa như :
Có cha có mẹ thì hơn ,
Không cha không mẹ như dờn không dãy .
Còn cha gót đỏ như son ,
Đến khi cha mất gót con đen sì .
*
Con có cha như nhà có nóc ,
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi .
*
Đi đâu mà bỏ mẹ già ,
Gối nghiêng ai sửa, chén trà ai nâng .
*
Mỗi đêm mỗi thắp đèn trời ,
Cầu cho cha mẹ sống đời với con .
*
Chiều chiều ngó ngược, ngó xuôi
Ngó không thấy mẹ, bùi ngùi nhớ thương .
*
Chiều chiều xách giỏ hái rau
Ngó lên mả mẹ ruột đau như dần.

Thể loại

1. Ca dao, dân ca là tên gọi chung của những thể loại trữ tình dân gian phối hợp giữa lời và nhạc, miêu tả đời sống nội tâm của con người .
Hiện nay còn phân biệt ca dao và dân ca : Dân ca là những sáng tác tích hợp giữa lời và nhạc, ca dao là lời thơ của dân ca, ngoài những còn gồm có cả những bài thơ dân gian mang phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ chung với lời thơ dân ca .
2. Ca dao, dân ca thuộc loại trữ tình, phản ánh tâm tư nguyện vọng, quốc tế tâm hồn của con người ( trữ : phát ra, bày tỏ, bộc lộ ; tình : tình cảm, xúc cảm ). Nhân vật trữ tình phổ cập trong ca dao, dân ca là những người vợ, người chồng, người mẹ, người con, … trong quan hệ gia đình, những chàng trai, cô gái trong quan hệ tình bạn, tình yêu, người nông dân, người phụ nữ, … trong quan hệ xã hội. Cũng có những bài ca dao châm biếm phê phán những thói hư tật xấu của những hạng người và những vấn đề đáng cười trong xã hội. Ca dao châm biếm biểu lộ khá tập trung chuyên sâu những nét rực rỡ của nghệ thuật và thẩm mỹ trào lộng dân gian Nước Ta .
3. Bên cạnh những đặc thù chung với thơ trữ tình ( có vần, nhịp, sử dụng nhiều giải pháp tu từ, … ), ca dao, dân ca có những đặc trưng riêng :
+ Ca dao, dân ca thường rất ngắn, hầu hết là những bài gồm hai hoặc bốn dòng thơ .
+ Sử dụng thủ pháp lặp ( lặp cấu trúc, lặp dòng thơ mở màn, lặp hình ảnh, lặp ngôn từ, … ) như thể một thủ pháp hầu hết để tổ chức triển khai hình tượng .
4. Ca dao, dân ca là mẫu mực về tính chân thực, hồn nhiên, cô đúc, về sức quyến rũ và năng lực lưu truyền. Ngôn ngữ ca dao, dân ca là ngôn từ thơ nhưng vẫn rất gần với lời nói hằng ngày của nhân dân và mang sắc tố địa phương rất rõ.

ND chính

Video hướng dẫn giải

Loigiaihay.com

Source: https://evbn.org
Category : Tâm Sự