Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí - TRẦN HƯNG ĐẠO

Với những hướng dẫn cụ thể, Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí các em ko chỉ trả lời được câu hỏi trong sách giáo khoa nhưng mà còn nắm được phương pháp viết một bài nghị luận về tư tưởng đạo lí.

Mục Lục bài viết:
1. Bài soạn số 1
2. Bài soạn số 2

Mục Lục

Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng đạo lí, ngắn 1

Câu 1. Đọc kĩ đoạn văn của J. Nê-ru để xác định câu trả lời cho những câu hỏi bên dưới .

Trả lời:
a) – Vấn đề đưa ra nghị luận là văn hoá và sự khôn ngoan ở con người
– Có thể đặt tên : Văn hoá và sự khôn ngoan.
b) – Thao tác lập luận: Giảng giải, chứng minh, phân tích, bình luận .
Ví dụ :
Giảng giải: “Văn hoá …Tôi nghĩ rằng văn hoá là tất cả những cái đó”.
+ Chứng minh: “ Một tri tuệ có văn hóa, có cội nguồn từ chính nó, cần thiết những cánh của mở rộng…”.
+ Phân tích: Đoạn 2 và đoạn 3 .
+ Bình luận: chủ yếu trong đoạn 3 .
c) Rực rỡ trong cách diễn tả: Dùng câu nghi vấn liên kết sử dụng các thao tác lập luận nhiều chủng loại, linh hoạt. Mặt khác, giọng văn thật tâm, giàu xúc cảm, rõ ràng, giàu hình ảnh .

Câu 2. Nêu suy nghĩ về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của con người (từ câu nói của nhà văn L. Tôn-xtôi)
Trả lời:

1. Khái niệm “lí tưởng”: là ước mơ cao đẹp nhất, là lẽ sống, là mục tiêu phấn đấu thu hút mọi hoạt động của cả đời người.
“Cuộc sống” là môi trường sống phục vụ các nhu cầu về vật chất và ý thức của con người.
=> Ý nghĩa câu nói : Lí tưởng đúng mực sẽ như ngọn đèn đưa con nguời tới với cuộc sống đúng nghĩa.

2.Vai trò của lí tưởng:
– “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường”.
– Giúp con người có sự định hướng cứng cáp, là động lực xúc tiến hành động của họ.
– Một lí tưởng đúng sẽ cho ta một mục tiêu sống đúng…

3. Bàn luận :
– Lý tưởng quá viển vông, quá thấp?
– Con người ko có lý tưởng?
4. Bài học bản thân: Ko ngừng học tập, tu dưỡng và hành động.

———————-HẾT BÀI 1————————

Tây Tiến là bài học nổi trội trong Tuần 8 của chương trình học theo SGK Ngữ Văn 12, học trò cần tìm hiểu trước nội dung cụ thể phần Phân tích bài Tây Tiến của tác giả Quang Dũng để có thêm những tri thức quan trọng về bài học này.

Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng đạo lí, ngắn 2

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN

– Nghị luận xã hội là loại văn bản có ý nghĩa nhật dụng cao, phục vụ thiết thực tới nhu cầu đời sống ý thức xã hội.
– Về nội dung, nghị luận xã hội thường bàn tới các đề tài: một vấn đề chính trị, một tư tưởng, đạo lí, một hiện tượng đời sống…
– Đề tài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí thường là: ý kiến về đạo đức, toàn cầu quan, nhân sinh quan của con người; về văn hoá, tôn giáo, tôn giáo, phương pháp tư tưởng.
– Để làm một bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí, cần thực hiện một số nội dung sau:
+ Giới thiệu, trình diễn, giảng giải rõ vấn đề về tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.
+ Phân tích những mặt đúng, vận dụng dẫn chứng xác thực để không chấp nhận những bộc lộ sai lệch có liên quan tới vấn đề cần bàn luận. về tư tưởng, đạo lí.
+ Nêu ý nghĩa, rút ra bài học nhận thức và hành động thiết thực
+ Hành văn cần phải diễn tả một cách chuẩn xác, mạch lạc, có thể sử dụng một số phép tu từ và yếu tố biểu cảm nhưng phải thích hợp và có chừng mực.

B. GIẢI ĐÁP CÂU HỎI, BÀI TẬP

1. Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của thi sĩ Tố Hữu:
Ôi! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn?
Cần nêu được những nội dung:
– Dưới dạng câu hỏi, câu thơ của Tố Hữu nêu lên vấn đề thế nào là “sống đẹp”. Trong đời sống của mỗi con người, đây là vấn đề cơ bản, cốt yếu nhất để mỗi người có được nhận thức đúng mực và rèn luyện tích cực để sống đúng nghĩa với một “con người”.
– Để sống đẹp, mỗi người cần phải xác định:
+ Lí tưởng đúng mực, cao đẹp: đây là vị tha, sẵn sàng quên mình vì người khác, vì non sông, dân tộc; đề cao tư tưởng độc lập, tự do, đồng đẳng, nhân ái,…
+ Tâm hồn, tình cảm lành mạnh, nhân hậu: biết yêu quý và bảo vệ cái đẹp, cái thiện,… tránh xa cái ác, sự suy đồi; biết rung động trước một vần thơ đẹp, một quang cảnh êm đềm thơ mộng,…
+ Trí tuệ mỗi ngày thêm mở rộng: thường xuyên trau dồi tri thức qua sách vở và những trải nghiệm trực tiếp trong đời; mong mỏi tiếp cận với những tri thức khoa học mới; biết vận dụng những tri thức đó một cách hiệu quả vào cuộc sống lao động sản xuất thường nhật.
+ Hành động tích cực, lương thiện: hành động chiếm vị trí đặc trưng trong đời sống con người. Hành động là cách thực tiễn hoá những tri thức đạo lí được tiếp thu, học hỏi trong đời. Ko hành động, con người chỉ là nhà lí thuyết suông, mớ tri thức thu thu được chẳng có ý nghĩa gì cho đời. Tuổi xanh muốn sống đẹp thì càng cần phải thường xuyên học tập, rèn luyện để từng bước hoàn thiện tư cách.
– Về thao tác lập luận, có thể sử dụng các thao tác sau:
+ Giảng giải: thế nào là sống đẹp.
+ Phân tích: các bộc lộ của sống đẹp.
+ Chứng minh: nêu những tấm gương người tốt, nêu ra những hình thức rèn luyện để sống đẹp….
+ Bình luận: lối sống đẹp sẽ mang lại trị giá như thế nào cho bản thân và tập thể.
+ So sánh: so sánh với những lối sống ko đẹp (như ích kỉ, thời cơ, vụ lợi, nịnh hót,…), phê phán lối sống ích kỉ, vô trách nhiệm, thiếu ý chí, nghị lực.
– Về văn phong cần chú ý: Đây là vấn đề thuộc nghị luận xã hội, cần dùng nhiều tư liệu từ thực tiễn cuộc sống, nên hạn chế sử dụng những dẫn chứng trong thơ văn để tránh đi lệch sang nghị luận văn học.

2. Bài luyện tập 1, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 21
a) Vấn đề nhưng mà Gi. Nê-ru bàn là phẩm chất văn hoá trong tư cách của mỗi con người. Căn cứ vào nội dung cơ bản và mạch lập luận, ta có thể đặt tên cho văn bản: “Những bộc lộ văn hoá của con người” hoặc “Phẩm chất của con người có văn hoá”…
b) Các thao tác lập luận được sử dụng trong văn bản là:
– Giảng giải: văn hoá là sự tăng trưởng nội tại… văn hoá tức là…
– Phân tích: một trí tuệ có văn hoá…
– Bình luận: tới đây, tôi sẽ để các bạn…
c) Văn bản có lối diễn tả trong sáng, dứt khoát, rất sinh động:
– Ở phần giảng giải, tác giả đưa ra nhiều câu hỏi rồi tự trả lời, câu nọ nói câu kia khiến người đọc phải tập trung suy nghĩ một cách cao độ.
– Trong phần phân tích và bình luận, tác giả trực tiếp hội thoại với người đọc (để các bạn quyết định lấy… chúng ta tiến bộ nhờ… Trong tương lai, liệu chúng ta có thể…) tạo quan hệ thân thiện, thân tình, thẳng thắn giữa người viết với người đọc.
– Ở phần cuối, tác giả dẫn đoạn thơ của một thi sĩ Hi Lạp nhằm vừa tóm tắt các luận điểm nói trên, vừa gây ấn tượng nhẹ nhõm và cuốn hút người đọc.

2. Bài luyện tập 2, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 22
a) Có ba vấn đề cần giảng giải: Lí tưởng, phương hướng hành động, cuộc sống.
+ Lí tưởng là khát vọng sống cao đẹp, là mục tiêu phấn đấu cho những trị giá vĩnh hằng và nhân văn trong cuộc sống, như lòng vị tha, nhân hậu, ý thức độc lập, tự do, đồng đẳng, tôn trọng quyền tư nhân con người,…,
+ Lí tưởng định hướng cho hành động. Ko hợp lí tưởng, con người ko biết phải hành động như thế nào.
+ Cuộc sống chính là đích tới của hành động và lí tưởng.

b) Ba phạm trù trên có mối quan hệ mật thiết với nhau:
– Lí tưởng bắt nguồn từ cuộc sống, cụ thể là từ những nhu cầu nội tại của tư nhân và xã hội. Ko có cuộc sống thì không thể nào hợp lí tưởng.
– Hành động kiên định là hình thức biến lí tưởng vốn là thành phầm lí thuyết, trở thành thành phầm hữu dụng thực thụ trong cuộc đời.
– Đích tới của lí tưởng và hành động là cuộc sống. Nhờ hợp lí tưởng và hành động nhưng mà cuộc sống trở thành tốt đẹp hơn, xã hội được tăng trưởng theo chiều hướng tốt đẹp hơn. Công bình xã hội, quyền đồng đẳng nam nữ, những trị giá tư nhân được thừa nhận và tôn vinh…
– Trong các mối quan hệ trên, lí tưởng vào vai trò mở đường, vai trò định hướng, là chỗ dựa đáng tin tưởng để con người hành động nhưng mà ko sợ rời xa chân lí.
– Cuộc sống ko hợp lí tưởng thật là tẻ nhạt và vô vị nếu ko nói là ko đáng sống.

C. TỰ LUẬN

Phát biểu suy nghĩ của anh (chị) về phương châm giáo dục: “Tiên học lễ, hậu học văn”?

Gợi ý làm bài.

1. Mở bài:
– Trong thời kì mở cửa, hội nhập với toàn cầu bên ngoài, nhiều trị giá văn hoá được nhập cảng, nhưng đồng thời nhiều yếu tố văn hoá, lối sống méo mó cũng theo đó xâm nhập vào đời sống của ko ít thanh thiếu niên. Thực trạng đó tạo nên một thử thách ko nhỏ đối với nền giáo dục nước nhà.
– Vấn đề đạo đức, cách hành xử,… của con người cần phải được xem trọng và uốn nắn kịp thời. Nguyên tắc giáo dục: “Tiên học lễ, hậu học văn” được đề cao cũng chính vì mục tiêu đó.

2. Thân bài:
– Phương châm giáo dục này xuất phát từ ý kiến tập huấn của Nho gia. Bản thân “lễ” là một phạm trù triết học chỉ huy đức rất quan trọng của đức Khổng Tử và môn đệ. Hiểu tận cùng chữ “lễ” ko phải dễ. Ở đây, chúng tôi chỉ khai thác “lễ” trong phạm vi ngữ nghĩa có liên quan tới “văn” nhưng mà thôi.
– “Lễ” có tức là cách cư xử, giao tiếp có văn hoá giữa người với người theo chuẩn mực đạo đức được xã hội quy định trong các quan hệ giữa người trên với người dưới, giữa người dưới với người trên. Hiểu rộng hơn đấy chính là đạo đức nói chung, phải biết kính trên nhường dưới, lấy Nghĩa, Nhân chữ Tín… làm trọng.
– “Văn” là chữ. Hiểu rộng ra đó là tri thức của con người được tích luỹ qua bao thế hệ. “Tiên” và “hậu” ở đây nên hiểu một cách tương đối. Ko nên cho rằng người xưa chỉ chú trọng tới “lễ” nhưng mà quên “văn”. Cả “lễ” và “văn” đều quan trọng như nhau, đặt đồng hàng, nhưng lúc giáo dục thì phải lấy cái đức làm trọng.
– Bác Hồ có lần đã nói: Có tài nhưng mà ko có đức là người vô dụng, có đức nhưng mà ko có tài thì làm việc gì cũng khó. Và dẫu cho rất đề cao đạo đức thì Người vẫn ý thức rõ mặt khuyết thiếu của nó.
– Giao tiếp ngày thường, chúng ta gặp “lễ” trong các cặp từ sau “lễ phép”, “lễ nghĩa”…(còn như “lễ tân” (ở khách sạn) “lễ đình”, “lễ cưới”… ko bàn). “Phép” do đọc chệch từ chữ “pháp” nhưng mà ra. “Pháp” có xuất xứ từ “pháp trị” của Hàn Phi Tử. Về sau Tử Tư dùng chính sách này để giúp Tần Thuỷ Hoàng thống nhất Trung Hoa.
– Nếu “lễ” tượng trưng cho đạo đức thì trong trật tự kết cấu này, ông cha ta đã lấy đức làm đầu. Nếu tư nhân nào có hành vi bất kính thì bị mắng là “vô lễ” chứ ko phải là “vô phép”. Với ta “lễ quan trọng hơn “pháp” nhiều, đành rằng cách nhìn nhận ở đây có thể xuất phát từ chính sách thống trị “Trong Pháp ngoài Nho” của đại đa số các chính trị gia cổ điển ở Trung Quốc cũng như ở ta.
– “Nghĩa” là một trong những phạm trù triết học then chốt của Khổng Tử. Về sau Mạnh Tử tăng trưởng mạnh khái niệm này, đặt tên đồng hàng: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Với cách cấu tạo từ tương tự, một lần nữa, “lễ” lại đứng trước: “lễ nghĩa”.
– Muốn trở lại sức có “lễ” thì phải học nhưng mà học thì phải thông qua chữ (văn). “Văn” đó có thể đã thành văn và cũng rất có thể đang ở dạng truyền ngôn, bất thành văn. Do đó vai trò của người thầy là rất quan trọng, đặc trưng là ở tư cách đạo đức.
– Quan niệm này khác với lối giáo dục của phương Tây hiện đại. Người lên lớp chỉ truyền đạt mỗi tri thức. Đạo đức của học trò thì chủ yếu đã có pháp luật chuyên trị. Học trò tới lớp chỉ có mỗi thao tác là tiếp thu tri thức (tuy nhiên qua tri thức thì họ cũng học được đạo đức).
– Ông cha ta từ ngày xưa đã quán triệt ý thức giáo dục “tiên học lễ”. Nếu một người có học nhưng mà ko có “lễ” thì người đó được xem như là hạng bất nhân. Và người tập huấn ra học trò đó hết sức hổ thẹn.
– Lịch sử của ta đã ghi lại tên tuổi của nhiều bậc sự biểu, xứng đáng là thầy của muôn thuở: Chu Văn An (1293-1370), Nguyễn Bỉnh Khiêm (1409-1595), Nguyễn Thiếp (1723-1804)… học trò của họ, dẫu có thành đạt tới bao nhiêu đi chăng nữa cũng ko bỏ rơi lễ nghĩa, đạo đức với thầy với nhân dân.
– Chuyện kể rằng, một hôm Phạm Sư Mạnh sau lúc đỗ đạt, làm quan to ở triều, về thăm thầy (Chu Văn An). Dọc đường qua khu chợ đang họp, ông để lính thét dân dẹp đường, làm huyên náo. Biết được sự việc, Chu Văn An giận ko cho Phạm Sư Mạnh họp mặt. Quan lớn triều đình phải quỳ xin cả buổi thầy mới tha lỗi. Phải có những người thầy can trực, đạo đức như thế mới có thể tập huấn nên những học trò hữu ích cho non sông.
– Xã hội hiện đại ngày nay, càng văn minh, con người dường như ít đạo đức, ít quan tâm tới nhau. Học nhiều ko có tức là có đạo đức. Tri thức rất cần cho tăng trưởng nhân loại nhưng thiếu đạo đức thì nhân loại sẽ ko tồn tại..
– Lúc những làn sóng văn minh đang đổ ập vào nước ta trong thời mở cửa, đề cao quan niệm giáo dục đứng đắn của người xưa là cách thiết thực để kìm hãm những mặt tác hại từ những nước đã tăng trưởng. Mặt khác nó còn có trị giá báo động sự băng hoại, phần nào, các trị giá truyền thống trong tâm lý tập thể. Đặc thù là ở thế hệ thanh thiếu niên.
– Cũng cần xem xét là, theo nguyên tắc trên, giáo dục ko cần tập trung tới tri thức? Ko phải thế. Cần có sự liên kết hài hoà giữa truyền dạy tri thức khoa học với dạy đạo lí làm người. Đây chính là mấu chốt của bất kì một quyết sách giáo dục chân chính nào.

3. Kết bài:
– “Tiên học lễ, hậu học văn” là phương châm giáo dục của Nho gia. Song bởi được sử dụng trong vòng thời kì quá dài ở tập thể người Việt nên nó đã được dân gian hoá, rất thân thiện với nhiều từng lớp tri thức Việt Nam.
– Nguyên tắc giáo dục đó chính là sự phối hợp giữa gieo mầm đạo đức, truyền dạy chữ nghĩa tri thức, đề cao đạo đức, khẳng định vai trò số một của thầy cô giáo trên cơ sở hội thoại đồng đẳng dân chủ trong giáo dục giữa thầy và trò.
– Đây là lối tập huấn ưu việt nhưng mà từ nghìn xưa ông cha ta đã đúc kết nên. Chúng ta và những thế hệ tiếp theo cần tiếp tục phát huy và giữ gìn cho sự nghiệp tập huấn ra những con người mới hữu ích cho công cuộc hiện đại hoá và cơ khí hoá non sông.

——————–HẾT———————

Trên đây là phần Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí bài tiếp theo, các em sẵn sàng trả lời câu hỏi SGK, Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc và cùng với phần Soạn bài Mấy ý tưởng về thơ để học tốt Ngữ Văn 12 hơn

Trong chương trình học Ngữ Văn 12 phần Soạn bài Thực hành một số giải pháp tu từ cú pháp là một nội dung quan trọng các em cần chú ý sẵn sàng trước.

Tìm hiểu cụ thể nội dung phần Bàn về truyền thống tôn sư trọng đạo để học tốt môn Ngữ Văn 12 hơn.

https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-nghi-luan-ve-mot-tu-tuong-dao-li-38487n

Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học

xem thêm thông tin chi tiết về Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Hình Ảnh về: Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Video về: Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Wiki về Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí -