Sơ đồ tư duy là gì? Lợi ích và cách ứng dụng sơ đồ tư duy hiện nay

Thuật ngữ sơ đồ tư duy chắc hẳn không còn xa lạ gì với những người nghiên cứu, học tập và làm việc trong một lĩnh vực nhất định. Đây là công cụ để phân tích và xâu chuỗi các vấn đề một cách logic, khoa học. Chúng ta luôn cố gắng tìm kiếm những cách thức, phương pháp mới để công việc trở nên hiệu quả hơn, không chỉ trong quá trình tạo nội dung mà còn là cách thức truyền đạt nội dung và là một cách hiệu quả để diễn đạt ý tưởng đó.

Đây là phương pháp được sử dụng trong các trường học và các nơi làm việc trên khắp thế giới để giúp các doanh nghiệp thể hiện và tổ chức tốt hơn, sáng tạo các ý tưởng của mình. Vậy sơ đồ tư duy là gì, lợi ích và cách ứng dụng của công cụ này hiện nay, hãy cùng LPTech tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Sơ đồ tư duy là gì?

Sơ đồ tư duy (Mindmap) là một công cụ tư duy trực quan giúp bạn phân tích và nảy ra những ý tưởng mới tốt hơn, trình bày các vấn đề một cách logic và khoa học nhằm tăng khả năng ghi nhận hình ảnh của não bộ. Đây được xem là phương pháp để ghi nhớ chi tiết, tổng hợp các vấn đề nào đó thành một dạng của sơ đồ phân nhánh.

Sơ đồ tư duy là cách thức giúp nâng cao hiệu quả ghi chép bằng cách sử dụng những giản đồ để thể hiện tổng thể vấn đề, xâu chuỗi vấn đề và liên kết các đối tượng liên quan được tóm gọn dưới dạng một hình ảnh bao gồm các đối tượng liên hệ với nhau bằng những đường nối. Từ đó, người xem có thể dễ dàng, nhanh chóng ghi nhớ dữ liệu hơn giúp dữ liệu được dễ dàng ghi nhớ hơn và nhanh chóng hơn.

Trong bài nghiên cứu về phương thức và mức độ tiếp thu kiến thức của mình, Richard Felder đã chỉ ra rằng:

“Chúng ta tiếp thu các kiến thức dưới dạng hình ảnh, sơ đồ trực quan nhanh hơn 60.000 lần so với những kiến thức dưới dạng chữ“. Điều đó chứng tỏ sức mạnh của hình ảnh tác động tới não bộ của mỗi người là vô cùng lớn, cũng như việc mindmap sẽ giúp hệ thống và ghi nhớ kiến thức nhanh và lâu hơn so với các phương pháp thông thường.

Khác với máy tính hay với ghi chú truyền thống, ngoài khả năng ghi nhớ theo trình tự nhất định như trình tự biến cố xuất hiện của câu chuyện thì não bộ còn có thể liên hệ các dữ kiện với nhau, hoạt động vừa mang tính phân tích vừa mang tính nghệ thuật. Mindmap giúp khai thác cho tất cả các chức năng nhận thức của bộ não con người.

Ở Việt Nam, sơ đồ tư duy đã được đa số mọi người biết tới, tuy nhiên nó thường được dùng trong việc học tập nhiều hơn và chưa được nghiên cứu kỹ và hệ thống hóa.

Những lợi ích của việc ứng dụng sơ đồ tư duy

Có lẽ một trong những ưu điểm lớn của Mindmap là nằm ở sự đơn giản, thay vì việc ghi chép truyền thống, nó khiến vấn đề trở nên dễ hiểu, từ đó đem lại hiệu quả cao. Dưới đây là những lợi ích mà công cụ này mang lại khi bạn sử dụng nó:

Đem lại cái nhìn tổng quan về thông tin

Khi vẽ mindmap, bạn sẽ nhìn được một bức tranh lớn và bao quát về vấn đề, công việc với chủ đề tương ứng, biểu thị theo thứ bậc, từng mối quan hệ giữa các ý tưởng riêng lẻ với nhau. Một chủ đề trung tâm sẽ được chia ra nhiều nhánh con thể hiện những nội dung cốt lõi của chủ đề, những hình ảnh, thông tin được liên kết xâu chuỗi với nhau.

Từ những nhánh vẽ, bạn sẽ có cái nhìn tổng quát nhất về các đối tượng thông tin, từ đó nắm bắt được việc phải làm và sắp xếp thời gian cũng như kỳ vọng cho từng công việc. Nhờ ưu điểm này mà mindmap được xem là công cụ rất hữu ích để trình bày ý tưởng, thông tin cho một người khác vì tính đơn giản, dễ hiểu của nó.

Dễ dàng ghi nhớ và xử lý các thông tin

Khi các chuỗi thông tin được hệ thống và liên kết mối quan hệ chính xác giữa các đối tượng được liệt kê tường tận, não bộ sẽ được tạo điều kiện để dễ dàng nắm bắt xử lý, thông tin và ghi nhớ trong thời gian dài. Đây chính là ưu điểm lớn của mindmap khiến nó trở thành phương pháp học cho các em học sinh, sinh viên vào mùa thi đây.

Điều này đã được chứng minh bởi những nhà khoa học và cả những những người áp dụng phương pháp này. Sơ đồ tư duy giúp bạn hệ thống khối lượng kiến thức khổng lồ để bạn có thể học thuộc ghi nhớ nhanh chóng hơn.

Tăng sự sáng tạo và tư duy logic

Sử dụng sơ đồ tư duy sẽ khiến bạn cảm giác thoải mái và tự do trong việc sáng tạo. Bởi vì nó còn chứa cả hình ảnh, hình vẽ, đường nét móc nối chứ không chỉ riêng gì là chữ viết và con số. Bên cạnh đó việc vẽ mindmap cũng tạo không gian giúp bạn sáng tạo những hình vẽ mà mình thích, không gò bó hay khuôn mẫu, bạn có thể tự do thể hiện những ý tưởng mới lạ.

Nội dung được trình bày dưới dạng sơ đồ, hình ảnh và kết nối với nhau bằng những đường nối, mũi tên,… Điều này không chỉ giúp cho người lập sơ đồ tăng khả năng sáng tạo nội dung và trình bày bắt mắt, dễ đọc và dễ ghi nhớ mà từ đó hình thành thói quen tư duy logic.

Phác họa ý tưởng dễ hơn

Khi bạn có những ý tưởng độc đáo mà muốn trình bày thì mindmap là công cụ hay phương pháp rất hữu hiệu để giúp bạn thể hiện đầy đủ và tổng quát ý tưởng giúp người nghe có thể hiểu nhanh hơn về ý tưởng chỉ đang trong quá trình hình thành và chưa hoàn thành thực tế.

Nâng cao năng suất làm việc

Sơ đồ tư duy là phương thức có tính khoa học, điều này đã được kiểm chứng, khi bạn vẽ mindmap cho một chủ đề, bạn sẽ biết là mình đang ở giai đoạn nào của công việc và cần chuẩn bị những gì, mọi thứ được trình bày rõ ràng, tuần tự, suôn sẻ. Cách thức này còn giúp nâng cao năng suất công việc rất hiệu quả.

Công việc thường ngày của mỗi người phải tiếp xúc với rất nhiều thông tin, dữ liệu và nếu những thông tin đó không được tổng hợp, phân tích một cách dễ hiểu thì sẽ rất dễ trở thành một mớ thông tin hỗn độn.

Làm thế nào để vẽ sơ đồ tư duy hiệu quả?

Ứng dụng công cụ này đem lại rất nhiều lợi ích trong việc phân tích dữ liệu và thông tin. Dưới đây là cách bước để vẽ một sơ đồ tư duy đem lại hiệu quả.

Bước 1: Đưa ra chủ đề, ý tưởng trung tâm

Xác định chủ đề, từ khóa là lý tưởng trung tâm, là xuất phát điểm của mọi sơ đồ tư duy, nó thể hiện cho điều trọng tâm mà bạn đang muốn khám phá và tìm hiểu. Bạn cần vẽ chủ đề nằm ở chính giữa tờ giấy trong sơ đồ, từ đó dễ dàng phát triển đưa ra được các ý khác ở xung quanh chủ đề.

Bạn cũng có thể sử dụng thêm các màu sắc để làm nổi bật chủ đề, từ khóa ở trung tâm, cũng có thể kết hợp là chữ hoặc là hình. Khi vẽ sơ đồ, chủ đề trung tâm thường được thể hiện bằng một hình vẽ chứa có text biểu đạt nội dung của chủ đề, ý tưởng đó.

Bước 2: Tạo các nhánh

Từ điểm trung tâm của chủ đề, bạn hãy tạo ra những nhánh, tương ứng với những ý tưởng nhỏ bổ trợ cho điểm trung tâm, để tạo ra được sự liên kết. Khi vẽ các nhánh ý tưởng nhỏ nên vẽ nhiều nhánh đường cong hơn là vẽ nhánh đường thẳng, như thế sẽ làm cho mindmap nhìn mềm mại hơn, dễ nhìn hơn và sẽ dễ nhớ hơn.

Khi ở mỗi nhánh chỉ nên sử dụng 1 từ khóa, việc này sẽ giúp cho những từ khóa mới và có những ý khác được nối thêm vào các từ khóa sẵn đó để có một cách dễ dàng hơn. Bên cạnh đó hãy dùng những biểu tượng, những cách viết tắt để tiết kiệm được không gian và thời gian khi bất cứ lúc nào có thể.

Ví dụ, từ khóa trung tâm là máy tính , có rất nhiều những thành phần liên quan tới nó, như cách sử dụng, các loại máy tính,… Với mỗi thành phần đó, bạn vạch ra một nhánh con từ chủ đề trung tâm là máy tính.

Bước 3: Mở rộng sơ đồ tư duy

Từ các nhánh lớn, bạn lại vẽ thêm những nhánh con nhỏ khác. Với bước này, nên để trí tưởng tượng, sáng tạo của mình thoải mái phát huy bằng cách cho thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng được thêm nổi bật. Cũng như là lưu chúng vào trí nhớ mình tốt hơn bởi não bộ của con người sẽ có khả năng tiếp thu những hình ảnh nhanh hơn chữ viết.

Bước 4: Trực quan hóa sơ đồ tư duy

Để sơ đồ tư duy của bạn trở nên trực quan, sinh động và dễ tiếp thu hơn, lưu ý tất cả những nhánh được đưa ra từ một ý nên được tỏa ra từ một điểm và có cùng 1 màu để dễ dàng nhận biết.

Ví dụ, trong mindmap Máy tính, nhánh cách sử dụng và các nhánh nhỏ của nó được tô màu xanh lá cây, nhánh các loại máy tính sẽ được tô màu tìm, và tương tự lựa chọn các nhánh còn lại.

Sơ đồ tư duy được vận dụng trong những trường hợp nào?

Trên thực tế hiện nay, mindmap được ứng dụng trong rất nhiều các môi trường học tập và làm việc để tổng hợp kiến thức giúp học sinh, sinh viên hay nhân viên nâng cao khả năng ghi nhớ và tăng hiệu quả học tập. Trong công việc, nó dùng như một công cụ để phân tích các vấn đề, có cái nhìn tổng quát về sự việc và dễ dàng tìm hướng phát triển hay giải pháp.

Vận dụng trong công việc

Việc vận dụng sơ đồ tư duy trong quá trình thực hiện công việc, sẽ giúp bạn có thể xây dựng ý tưởng sáng tạo từ một ý tưởng lớn chung. Với khối lượng công việc lớn, thứ tự công việc vì thế cũng sẽ được sắp xếp một cách khoa học, đơn giản và dễ hiểu hơn, khi các đầu mục công việc được liên kết với nhau một cách có trật tự và chi tiết thông qua các ý trung tâm và những đường nhánh trong sơ đồ này.

Vận dụng giải quyết vấn đề

Mindmap vấn đề sẽ chứa toàn bộ thông tin giúp bạn bao quát nắm rõ chủ đề, từ đó giúp bạn dễ dàng tìm ra nguyên nhân của vấn đề thông qua hình ảnh trực quan. Việc hiểu biết và nắm rõ bản chất của vấn đề giúp chúng ta giải quyết chúng một cách đúng đắn, từ các “nhánh” nhỏ tư duy nhỏ hơn để tìm ra gốc rễ của vấn đề.

Vận dụng quản lý thời gian

Bạn có thể nắm bắt, gắn kết các công việc lại với nhau và sắp xếp chúng trong khoảng thời gian cố định và khoa học. Nếu không sắp xếp thời gian phù hợp khiến những đầu công việc thì chiếm quá nhiều khoảng thời gian khiến công việc trở nên không hiệu quả. Vậy vì ứng dụng mindmap giúp việc phân chia và giải quyết các đầu việc này một cách hợp lý và hiệu quả ngay trong ngày.

Ứng dụng trong học tập

Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong học tập đã là điều không quá xa lạ bởi hiệu quả tích cực của nó mang lại đã được minh chứng rất nhiều. Với khối lượng kiến thức khổng lồ qua các con chữ và rất nhiều thông tin, mindmap sẽ là trợ thủ hỗ trợ đắc lực cho bạn trong việc tiếp thu kiến thức học tập trở nên dễ dàng hơn. Nó có thể áp dụng với hầu hết các môn học nâng cao điểm số và thành tích của bạn cao hơn.

Có thể thấy, mindmap không chỉ giúp chúng ta giải quyết nhiều vấn đề, sắp xếp sao cho hiệu quả mà còn rèn luyện nhiều kỹ năng khác, phát triển bản thân hơn. Nếu bạn là người chưa từng sử dụng sơ đồ tư duy thì khuyến khích tập thói quen đó vì biết đâu nó có thể là phương pháp “cứu cánh” cho bạn khi giải quyết một vấn đề nào đó trong tương lai.

Chẳng hạn như trong quá trình ôn thi đại học môn Ngữ Văn, học sinh phải học rất nhiều nội dung dài và khó nhớ. Do đó, các bạn hay dùng mindmap để dễ nhớ, dễ học hơn cho ra các sơ đồ tư duy người lái đò sông đà, sơ dồ tư duy tây tiến,… và chúng được chia sẻ và tìm kiếm phổ biến vào mỗi mùa thi tốt nghiệp, đại học.

Cách ứng dụng của sơ đồ tư duy trong doanh nghiệp

Trong các doanh nghiệp hiện nay, chắc hẳn có lúc gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng và biểu đạt ý tưởng. Đặc biệt, với những công việc có đặc thù khối lượng công việc lớn, nhiều doanh nghiệp thường gặp vướng mắc không biết bắt đầu từ đâu. Bởi vì quá nhiều đầu việc không biết phải sắp xếp sao cho khoa học.

Sơ đồ tư duy sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng được một bản kế hoạch sơ bộ hoàn chỉnh về ý tưởng lớn chung. Các đầu việc theo đó sẽ được sắp xếp theo trình tự khoa học, dễ hiểu và được liên kết với nhau theo trật tự nhất định, thông qua các nhánh và điểm trung tâm trong sơ đồ. Cách ứng dụng của công cụ này trong doanh nghiệp cụ thể như sau:

Thời gian được quản lý hiệu quả

Doanh nghiệp sẽ làm việc hiệu quả nếu công việc được phân chia hợp lý là điều vô cùng quan trọng, hiệu quả với đầu mục công việc hoàn thành được nhiều nhất. Các đầu công việc được phân chia cụ thể, công việc được xử lý theo trình tự và bạn sẽ không phải mất thời gian quay lại hoàn thiện những vấn đề phát sinh. Nó sẽ xác định rõ thứ tự của công việc, từ đó hoàn thành từng bước sao cho đem lại hiệu quả công việc và tiết kiệm tối đa thời gian.

Đưa ra phương pháp giải quyết vấn đề

Doanh nghiệp sẽ dễ dàng tìm ra nguyên nhân của vấn đề cần giải quyết, từ những hình ảnh biểu thị trực quan của sơ đồ tư duy. Và vận dụng các nhánh tư duy nhỏ được tạo ra để tìm ra nguồn gốc nguyên nhân cho vấn đề gặp phải. Nắm rõ bản chất vấn đề dựa trên nền tảng nhất định giúp ta có được những phương án tối ưu, phù hợp và hiệu quả nhất.

Lập kế hoạch rõ ràng

Đối với mỗi dự án, mỗi doanh nghiệp đều cần có sơ đồ tư duy, bởi nó được coi như là một bản kế hoạch hoàn chỉnh. Dựa vào chủ đề trung tâm chính là dự án lớn mà bạn cần lập kế hoạch cho nó. Mỗi một nhánh lớn là những những nội dung chính cần thực hiện của một chủ đề nào đó. 

Trong những nhánh lớn lại là những công việc quan trọng chứa những nhánh nhỏ là các công việc bổ trợ liên quan. Theo đó, kế hoạch được lập ra đầy đủ những công việc phải làm, cho doanh nghiệp một trình tự nhất định để kết quả công việc hoàn thành tốt nhất.

Những sai lầm dễ mắc phải làm giảm hiệu quả của sơ đồ tư duy

Sơ đồ tư duy có bản chất là giải pháp để sắp xếp những dữ liệu quan trọng thay vì phải ghi chép từng dòng, chỉ bằng cách vẽ những từ khóa cùng với hình ảnh. Tuy nhiên, nếu ứng dụng không đúng cách thì sẽ không đem lại hiệu quả, dưới đây là những sai lầm mà người áp dụng hay mắc phải dẫn đến làm giảm hiệu quả của việc sử dụng công cụ này.

Phải vẽ sơ đồ tư duy đẹp thì càng tốt

Một trong những sai lầm lớn mà nhiều bạn mắc phải khi vẽ sơ đồ tư duy chính là vẽ sơ đồ càng đẹp thì càng tốt. Nhưng đối với công việc hoặc học tập cũng như làm việc bạn không cần phải vẽ mindmap đẹp hay quá nhiều màu sắc, chỉ nên sử dụng tối đa khoảng 5 màu cùng với hình ảnh gợi nhớ. 

Thay vì bạn cố gắng làm sao cho nó đẹp nhất thì nên tập trung vào chất lượng, tạo ra giá trị mà bạn có thể sử dụng nó một cách tốt nhất. Việc này sẽ giúp bạn vừa tiết kiệm được thời gian vừa có một mindmap hỗ trợ hiệu quả.

Chỉ có một dạng sơ đồ tư duy

Khi ứng dụng mindmap nhiều người lầm tưởng sơ đồ tư duy chỉ có một dạng xuất phát từ nhánh chính triển khai thành các nhánh nhỏ, nhưng thật ra chúng có rất nhiều dạng mindmap khác nhau. Những thông tin được bạn trình bày dưới các dạng hình ảnh hay các từ khóa liên kết. Bạn có thể tìm kiếm và nghiên cứu thêm nhiều dạng sơ đồ tư duy trên internet, sách, báo để biết nhiều các dạng và lựa chọn cái nào phù hợp với nội dung và bản thân dễ hiểu nhất. 

Tổng kết 

Sơ đồ tư duy là một công cụ vô cùng cần thiết để nâng cao hiệu quả công việc cũng như tăng khả năng hoạt động của não bộ. Sử dụng tốt mindmap sẽ giúp công việc của bạn trở nên hiệu quả hơn. Hy vọng bài viết dưới đây, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sơ đồ tư duy, lợi ích và cách sử dụng công cụ hữu hiệu này, từ đó ứng dụng vào công việc, học tập và đời sống hiệu quả.