Chuyên đề ôn tập dấu câu cho học sinh lớp 5

CHUYÊN ĐỀ ÔN TẬP DẤU CÂU CHO HỌC SINH LỚP 5

Mục tiêu : HS hiểu được ý nghĩa, tác dụng và cách sử dụng ( khi viết, nói) các loại dấu câu thường gặp trong Tiếng Việt.

A/ Kiến thức cần ghi nhớ

* Dấu câu là kí hiệu chữ viết để bộc lộ ngôn từ khác nhau. Những ngôn từ này lại bộc lộ những quan hệ ngữ pháp khác nhau và những mục tiêu nói khác nhau .* Các loại dấu câu thường dùng là :- Dấu chấm- Dấu chấm hỏi- Dấu chấm than ( dấu chấm cảm )- Dấu ba chấm ( dấu chấm lửng )- Dấu phẩy- Dấu chấm phẩy- Dấu hai chấm- Dấu goặc đơn- Dấu ngoặc kép- Dấu gạch ngang

   1/Dấu chấm

– Kí hiệu .- Đặt ở cuối câu kể ( câu có nội dung ra mắt, kể, miêu tả )VD : Minh học giỏi .- Khi đọc, gặp dấu chấm phải hạ giọng ở cuối câu và nghỉ hơi .

    2/ Dấu hỏi chấm

– Kí hiệu ?- Đặt ở cuối câu hỏi ( câu có nội dung hỏi )- Khi đọc câu có dấu chấm hỏi cần nhấn mạnh vấn đề vào nội dung cần hỏi hoặc từ để hỏi : ai, đâu, … lên giọng ở cuối câu và nghỉ hơi .VD : Em học bài chưa ?

   * Lưu ý :

– Nhiều khi ta sử dụng câu hỏi để bộc lộ thái độ khen, chê, sự chứng minh và khẳng định, phủ định, nhu yếu, mong ước .VD : Chị tôi cười : “ Em vẽ thế này mà bảo là con ngựa à ? ”- Khi câu hỏi làm thành 1 vế câu ghép, hoàn toàn có thể không dùng dấu chấm hỏiVD : Hoa có ở nhà hay không, tôi không biết .

   3/ Dấu chấm than

– Kí hiệu !- Đặt ở cuối câu cảm hoặc câu cầu khiến ( câu có nội dung thể hiện xúc cảm hoặc nêu nhu yếu, đề xuất, … )- Khi đọc, gặp dấu chấm than nghỉ hơi như dấu chấm .VD : Mẹ là người tuyệt vời nhất !VD : Chị phải nỗ lực lên !

   4/ Dấu ba chấm

– Kí hiệu …- Đặt ở cuối câu hoặc trong câu bộc lộ lời nói bị đứt quãng vì xúc động, ghi lại những chỗ lê dài của âm thanh hoặc chỉ ra rằng người nói chưa hết .VD : Xoài có nhiều loại : xoài tượng, xoài cát, ….VD : Má đánh rồi … ồi … ồi … ồi … !

* Lưu ý: Sau dấu cuối câu( dấu chấm, dấu hỏi chấm, dấu chấm than ) chữ cái đầu tiên của câu sau phải viết hoa.

    5/ Dấu phẩy

– Kí hiệu ,- Đặt ở trong câu. Một câu hoàn toàn có thể có nhiều dấu phẩy- Dấu phẩy dùng để+ tách những bộ phận cùng loại ( đồng chức ) với nhau+ Tách bộ phận phụ với nòng cốt của câu+ Tách những vế câu ghép- Khi đọc, gặp dấu phẩy phải ngắt hơi ngắn ( thời hạn bằng nửa thời hạn nghỉ hơi sau dấu chấm )VD : Vào đầu năm học, mẹ mua cho em rất đầy đủ sách, vở, vật dụng học tập .

   6/ Dấu chấm phẩy

– Kí hiệu ;- Đặt ở trong câu. Một câu hoàn toàn có thể có nhiều dấu chấm phẩy- Dấu chấm phẩy dùng để đặt giữa những vế câu hoặc những bộ phận đẳng lập với nhau- Khi đọc, gặp dấu chấm phẩy phải ngắt hơi dài hơn dấu phẩy và ngắn hơn dấu chấmVD : Nó mua sách, vở ; chăn, màn .

   7/ Dấu hai chấm

– Kí hiệu :- Dấu hai chấm dùng để :+ Báo hiệu lời tiếp theo là lời nói trực tiếp của người khác được dẫn lại( dùng kèm với dấu ngoặc kép – nếu viết liền, dùng với dấu gạch ngang – nếu xuống dòng )VD : Cô giáo hỏi chúng tôi : “ Các em đã làm xong bài tập chưa ? ”+ Báo hiệu lời tiếp theo là lời lý giải, thuyết minh cho bộ phận trước nó .VD : Mặt biển sáng hẳn ra : trăng đã lên .- Khi đọc, gặp dấu hai chấm phải ngắt hơi .

   8/ Dấu ngoặc kép

– Kí hiệu “ ’ ’- Dấu ngoặc kép dùng để :+ lưu lại lời nói trực tiếp của nhân vật ( dùng sau dấu hai chấm )VD : Cô giáo hỏi chúng tôi : “ Các em đã làm xong bài tập chưa ? ”+ ghi lại tên một tác phẩmVD : Truyện “ Dế Mèn phiêu lưu kí ” của nhà văn Tô Hoài .+ Đánh dấu những từ dùng theo nghĩa đặc biệt quan trọng ( hiểu theo nghĩa khác với nghĩa vốn có của nó hoặc hiểu theo nghĩa ngược lại, mỉa mai, … )VD : Hà là “ cây văn nghệ ’ ’ của lớp tôi .

   9/ Dấu ngoặc đơn

– Kí hiệu ( )- Dấu ngoặc đơn dùng để :+ chỉ ra nguồn gốc trích dẫnVD : Không có gì quý hơn độc lập tự do .( Hồ Chí Minh )

  + Chỉ ra lời giải thích

VD : Cô bé nhà bên ( có ai ngờ ) cũng vào du kích .- Khi đọc, gặp dấu ngoặc đơn phải ngắt hơi ngắn

   10/ Dấu gạch ngang

– Kí hiệu — Dấu gạch ngang dùng để :+ đặt trước những câu đối thoại+ tách phần lý giải với những bộ phận khác của câu+ ghi lại những ý trong một đoạn liệt kê+ dùng để đặt giữa những số lượng, tên riêng để chỉ sự linkVD : Tuyến đường sắt Thành Phố Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh .

    B/ Bài tập thực hành

    Bài 1: Điền dấu phẩy, dấu chấm, dấu hai chấm, dấu hỏi chấm và dấu chấm than thích hợp vào □ trong đoạn văn sau :

Sân ga ồn ào □ sinh động □ đoàn tàu đã đến □

     □ Bố ơi □ bố đã nhìn thấy mẹ chưa □

□ Đi lại gần nữa đi □ con □□ A □ mẹ đã xuống kia rồi □

     Bài 2: Tách đoạn văn sau ra thành nhiều câu đơn. Chép lại đoạn văn và điền dấu câu thích hợp. Nhớ viết hoa và xuống dòng cho đúng:

Dê Trắng vào rừng tìm lá non bỗng gặp Sói Sói quát Dê kia mi đi đâu Dê Trắng run rẩy tôi đi tìm lá non trên đầu mi có cái gì thế đầu tôi có sừng tim mi thế nào tim tôi đang lo ngại …

     Bài 3 : Hãy chữa lại các dấu câu dùng sai trong các câu sau :

a, Con tìm xem quyển truyện để ở đâu ?b, Mẹ hỏi tôi có thích đi chợ cùng mẹ không ?c, Con chim còn đậu ở trên cây hay không mà tôi cũng không biết ?d, Đồng hồ chỉ 5 hay 6 giờ .

     Bài 4: Điền dấu hai chấm vào chỗ thích hợp trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của dấu hai chấm trong câu đó:

a, Trần Thủ độ bảo người ấy- Ngươi có phu nhân xin cho làm chức câu đương, không hề ví như những câu đương khác. Vì vậy, phảichặt một ngón chân để phân biệt .b, Người từ khắp cá nơi đổ về sân đình xem hội có người từ những làng xung quanh đến, có những người xa quê đi làm ăn nay quay trở lại, có người ở tận TP.HN cũng lên xem .

      Bài 5 : Cho dấu ngoặc kép, dấu phẩy, dấu hai chấm và dấu ba chấm vào chỗ thích hợp trong đoạn văn sau:

Lớp chúng tôi tổ chức triển khai cuộc bình chọn Người phong phú nhất. Đoạt thương hiệu trong cuộc thi này là cậu Long. Cậu ta có cả một gia tài khổng lồ về những loại sách sách bách khoa tri thức học viên từ điển Tiếng Anh sách bài tập toán và Tiếng Việt sách dạy chơi cờ vua sách dạy tập y-o-ga sách dạy chơi đàn oóc

     Bài 6 : Đặt câu theo yêu cầu sau:

a, có dấu ngoặc đơn phần chú thích trong ngoặc làm rõ ý một từ ngữb, có dấu phẩy ngăn cách trạng ngữ với bộ phận chính của câuc, có dấu chấm phẩy ngăn cách những vế trong câu ghépd, có dấu gạch ngang dùng để tách phần lý giải với bộ phận khác của câu

    Bài 7:

    a,Đặt 1 câu bày tỏ cảm xúc trước một cảnh đẹp.

b, Đặt 1 câu khiến có sử dụng từ “ chớ ”

    Bài 8 : Viết 2 câu hỏi với mục đích sau:

a, Nêu nhu yếu mọi người giữ lạng lẽ trong rạp chiếu bóng .b, Nêu ý muốn hỏi mong người khác vấn đáp .

    C/ Đáp án

    Bài 1: Điền dấu phẩy, dấu chấm, dấu hai chấm, dấu hỏi chấm và dấu chấm than thích hợp vào □ trong đoạn văn sau :

Sân ga ồn ào, sinh động : đoàn tàu đã đến .

     – Bố ơi, bố đã nhìn thấy mẹ chưa ?

– Đi lại gần nữa đi, con !- A, mẹ đã xuống kia rồi !

     Bài 2: Tách đoạn văn sau ra thành nhiều câu đơn. Chép lại đoạn văn và điền dấu câu thích hợp. Nhớ viết hoa và xuống dòng cho đúng:

Dê Trắng vào rừng tìm lá non, bỗng gặp Sói. Sói quát :- Dê kia, mi đi đâu ?Dê Trắng run rẩy :- Tôi đi tìm lá non .- Trên đầu mi có cái gì thế ?- Đầu tôi có sừng .- Tim mi thế nào ?- Tim tôi đang lúng túng …

    Bài 3 : Hãy chữa lại các dấu câu dùng sai trong các câu sau :

a, Con tìm xem quyển truyện để ở đâu !b, Mẹ hỏi tôi xem tôi có thích đi chợ cùng mẹ không .c, Con chim còn đậu ở trên cây hay không mà tôi cũng không biết .d, Đồng hồ chỉ 5 hay 6 giờ ?

    Bài 4: Điền dấu hai chấm vào chỗ thích hợp trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của dấu hai chấm trong câu đó:

a, Trần Thủ độ bảo người ấy :- Ngươi có phu nhân xin cho làm chức câu đương, không hề ví như những câu đương khác. Vì vậy, phảichặt một ngón chân để phân biệt .Tác dụng : báo hiệu lời tiếp theo là lời nói trực tiếp của người nhân vậtb, Người từ khắp những nơi đổ về sân đình xem hội : có người từ những làng xung quanh đến, có những người xa quê đi làm ăn nay quay trở lại, có người ở tận Thành Phố Hà Nội cũng lên xem .Tác dụng : báo hiệu lời tiếp theo là lời lý giải, thuyết minh cho bộ phận trước nó .

     Bài 5 : Cho dấu ngoặc kép, dấu phẩy, dấu hai chấm và dấu ba chấm vào chỗ thích hợp trong đoạn văn sau:

Lớp chúng tôi tổ chức triển khai cuộc bầu chọn “ Người giàu sang nhất ”. Đoạt thương hiệu trong cuộc thi này là cậu Long. Cậu ta có cả một “ gia tài ” khổng lồ về những loại sách : sách bách khoa tri thức học viên, từ điển Tiếng Anh, sách bài tập toán và Tiếng Việt, sách dạy chơi cờ vua, sách dạy tập y-o-ga, sách dạy chơi đàn oóc, …

     Bài 6 :

a, Dấu chấm lửng ( … ) còn gọi là dấu ba chấm .b, Mùa xuân, cây cối dâm chồi, nảy lộc .c, Hoa huệ trắng muốt ; hoa cúc vàng tươi .d, Bé Na – đứa bé nhất trong mấy đứa – là em họ của tôi .

    Bài 7 :

a, Trăng đêm nay sáng quá !b, Các bạn chớ vứt rác bừa bãi !

    Bài 8 :

    a, Các bạn có thể giữ trật tự để mọi người được nghe rõ không?

b, Bạn bao nhiêu tuổi ?

Source: https://evbn.org
Category: Bài Tập