Soạn bài Viết bài tập làm văn số 7 – Nghị luận văn học (chi tiết)>

Video hướng dẫn giải

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Đề 1

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 1 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Suy nghĩ về nhân vật chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ của Ngô Tất Tố

Bài làm

Tác giả Ngô Tất Tố là nhà văn của những người nông dân. Ông là nhà văn xuất sắc, tiêu biểu vượt trội của trào lưu văn học hiện thực phê phán trước cách mạng tháng Tám. Nói đến Tắt đèn là tất cả chúng ta nhớ đến nhân vật chị Dậu. Đó là một người phụ nữ nông dân bần hàn, cần cù lao động, giàu tình thương yêu chồng con, gan góc chống lại cường hào .
Với đoạn trích Tức nước vỡ bờ, ông dã phản ánh lại cảnh thu thuế của xã hội thời xưa đồng thời qua đó ông muốn lên án, phê phán chính sách thực dân nửa phong kiến bất công vô nhân đạo. Cảnh Tức nước vỡ bờ đã để lại nhiều ấn tượng thâm thúy trong lòng người đọc về nhân vật chị Dậu – một người phụ nữ nổi bật hình tượng cho người phụ nữ Nước Ta .
Hoàn cảnh của chị Dậu thật đáng thương. Chị phải bán chó, bán khoai và rứt ruột bán đứa con bảy tuổi để đủ tiền nộp sưu cho chồng. Tưởng mọi chuyện đã xong và anh Dậu được về nhà nhưng bọn chúng lại còn bắt chị nộp thêm tiền sưu cho chú em chồng đã chết. Nộp một suất đã làm cho chị khổ lắm rồi nay nộp thêm suất nữa thì chị lấy đâu ra khoai, lấy đâu ra chó, lấy đâu ra con để bán mà nộp giờ đây ? Anh Dậu bị ốm, bị trói suốt ngày đêm, anh ngất xỉu như cái xác chết. Bọn cường hào cho người vác anh Dậu về trả lại cho chị Dậu. Đau khổ, tai ương chồng chất, đè nặng lên người chị làm cho chị khốn đốn vô cùng .
Cuộc đời là vậy, chị làm cần mẫn, siêng năng lao động quần quật nhưng chị vẫn nghèo, vẫn khổ, vẫn đói. Thế nhưng chị Dậu là một người vợ, một người mẹ giàu tình thương yêu chồng con. Khi anh Dậu được trả về với cái xác không hồn chị đã tìm mọi cách cứu chữa cho chồng. Hàng xóm kéo đến an ủi, người cho vay gạo nấu cháo … Tiếng trống, tiếng tù và đã nổi lên. Chị Dậu cất tiếng khẩn khoản, tha thiết mời chồng : Thầy em cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xốt ruột. Lời người dàn bà nhà quê mời chồng ăn lúc hoạn nạn tiềm ẩn biết bao tình thương yêu, an ủi, vỗ về. Cái cử chỉ của chị Dậu bế cái Tỉu cố ý chờ xem chồng ăn cổ ngon miệng hay Không đã biểu lộ sự săn sóc và yêu thương của người vợ vởi người chồng đang đau ốm, tính mạng con người đang bị bọn cường hào de dọa .
Chị Dậu là một người phụ nữ cứng cỏi, gan góc, có ý thức phản kháng chống cường quyền mặnh liệt. Bọn cai lệ và tên hầu cận lý trưởng với tay thước, tay roi, dây thừng lại sầm sập xông vào nhà chị Dậu thét trói kẻ thiếu sưu. Anh Dậu vừa run rẩy kề miệng vào bát cháo, nghe tiếng thét của tên cai lệ anh đã lăn đùng xuống phản. Tên cai lệ gọi anh Dậu là thằng kia, hắn trợn ngược hai mắt quát chị Dậu : Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà cũng mở mồm xin khất. Chị Dậu đã hạ mình van xin, lúc thì run run, xin khất, lúc thì thiết tha xin ông trông lại. Chị Dậu càng van xin thì bọn chúng càng hung hăng, dữ tợn hơn. Tên cai lệ đùng đùng … giật phát cái dây thừng trong tay anh hầu cận lý trưởng, hắn chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu để bắt trói điệu ra đình chị Dậu van xin hắn tha cho … thì hắn bịch luôn vào ngực chị mấy bịch, tát đánh bốp vào mặt chị rồi nhảy vào cạnh anh Dậu .
Trước thái độ của bọn cường hào, mọi sự nhẫn nhục đều có số lượng giới hạn. Để bảo vệ tính mạng con người cho chồng và nhân phẩm của bản thân, chị Dậu đã nhất quyết chống cự chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ. Không chịu lui bước, chị Dậu nghiến hai hàm răng như thử thách : mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem .
Tư thế của chị Dậu có một bước nhảy vọt. Từ chỗ nhún mình tự gọi là cháu xưng ông, sau đó lại là tôi với ông sau cuối là bày chồng bà với mày. Chị Dậu đã phản kháng. Tên cai lệ bị chị túm lấy cổ, ấn dúi ra cửa làm cho bọn chúng ngã chỏng quèo. Tên hầu cận lý trưởng bị chị túm tóc lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm. Với chị nhà tù thực dân chẳng làm cho chị lo âu .
Ngô Tất Tố đã hả hê khi tả cảnh chị Dậu cho tên cai lệ và tên hầu cận lý trưởng một bài học kinh nghiệm đích đáng, ông đã chỉ ra một quy luật tất yếu trong xã hội có áp bức, có đấu tranh .
Ngô Tất Tố đã miêu tả một cách rất chân thực, đã thiết kế xây dựng một đoạn văn như một màn kịch vừa có bi vừa có hài. Cách sử dụng ngôn từ đối thoại thuần thục, hài hòa và hợp lý, sử dụng lời ăn lời nói rất bình dị của đời sống hàng ngày. Mỗi nhân vật đều có ngôn từ riêng để biểu lộ tính cách của mình. Ông đã thành công xuất sắc trong việc khắc họa nhân vật nổi bật : chị Dậu – một người phụ nữ cần mẫn, chịu khó và có sức sống tiềm tàng can đảm và mạnh mẽ, mang những vẻ đẹp của người phụ nữ nông thôn Nước Ta trước Cách mạng tháng Tám .

Đề 2

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 2 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Số phận và tính cách nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao

Bài làm

Cùng với Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố, Nam Cao là tác giả tiêu biểu vượt trội của dòng văn học hiện thực phê phán, luôn hướng về người nông dân, phản ánh hiện thực đời sống của người nông dân trước Cách mạng. Truyện ngắn Lão Hạc là tác phẩm rực rỡ của Nam Cao, nó như một điểm son trong sự nghiệp sáng tác của ông .
Nam Cao luôn trăn trở về số phận của người nông dân lương thiện trong xã hội phong kiến. Lão Hạc trong tác phẩm cùng tên là chân dung của một lão nông Nước Ta đáng thương và đáng kính. Số phận của lão Hạc thật đáng thương bởi cái nghèo nàn, túng thiếu. Vợ mất sớm, lão dồn tình thương nuôi con khôn lớn. Khi đứa con trai đến tuổi lấy vợ, lão tính chuyện cưới vợ cho con, nhưng vì nghèo túng mà người ta lại thách cưới nặng quá nên con trai không cưới được vợ. Thất vọng, đứa con bỏ nhà ra đi làm phu đồn điền ở Nam Kì. Khi con đi rồi, lão đơn độc, sống trong hiu quạnh. Bấy giờ, chỉ có con Vàng là nguồn vui của lão. Cậu Vàng được lão chăm nom chu đáo. Lão xem cậu Vàng như một đứa trẻ cần sự chăm nom, yêu thương. Lão nhân hậu ngay cả với con chó của mình. Tội nghiệp cho số phận ông lão. Cuộc đời túng quẫn, nghèo khó cứ đeo đẳng bên ông. Vợ chết để lại mảnh vườn ba sào, nhưng lão nhất quyết không bán dù cho nghèo khó. Lão tự bảo : Cái vườn là của con ta … của mẹ nó tậu thì nó được hưởng. Lão nghĩ vậy và làm đúng như vậy. Tất cả hoa lợi thu được lão bán để tích góp riêng chờ ngày con về cưới vợ. Cảm thương cho ông lão đã vò võ trông con về làng, lão chắc mẩm thế nào đến lúc con lão về cũng có được trăm đồng bạc. Nhưng kỳ vọng chẳng có, tuyệt vọng lại về, lão bị một trận ốm đúng hai tháng mười tám ngày, bao nhiêu vốn liếng tích góp được đều sạch nhẵn. Sau trận ốm, người lão yếu quá, không làm được việc nặng, việc nhẹ thì người ta tranh hết, lão phải cầm hơi qua ngày bằng củ chuối, củ ráy, con ốc, con trai …
Vì không kiếm được tiền để sống, lại sợ tiêu lạm vào tiền của con nên lão quyết định hành động tìm đến cái chết. Lão chết để con lão khỏi trắng tay. Thật cảm động biết bao về tấm lòng yêu thương bát ngát và đức hi sinh cao quý của một người cha khốn khổ ! Số phận của lão thật bi thương. Nghèo đến nỗi phải bán đi con Vàng mà lão yêu thương, gắn bó. Kể lại việc bán chó với ông giáo, lão đau đớn xót xa : mặt lão đùng một cái rúm lại, những nép nhăn xồ lại với nhau ép cho nước mắt chảy ra, cái đầu ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít, lão hu hu khóc … lão khóc vì thương chó, và cảm thấy mình là kẻ lừa dối khi bán cậu Vàng. Số phận của lão thật bi thương nhưng lão không đánh mất phẩm giá của mình. Đến bước đường cùng lão luôn nghĩ đến con mà chẳng nghĩ đến mình. Lão đủ can đảm và mạnh mẽ để nghĩ đến chuyện kết thúc cuộc sống để không làm phiền đến ai. Lão phủ nhận mọi sự thương hại của người khác, mặc dầu đó là sự nuôi nấng chân tình. Ngay cả ông giáo, người hàng xóm thân mật nhất và tin yêu nhất, ông cũng phủ nhận sự giúp sức. Lão Hạc còn nghĩ đến cái chết không làm phiền lòng người khác. Lão nhịn ăn, tích góp được hai lăm đồng cộng với năm đồng bán chó, lão gửi ông giáo nhờ làm đám ma cho lão. Trước khi chết, lão còn nghĩ đến niềm hạnh phúc của con. Lão viết văn tự nhượng mảnh vườn cho ông giáo để không ai còn mơ tưởng, dòm ngó đến, khi nào con lão về thì sẽ nhận vườn làm. Tuy lão nghèo khó, lại bị xã hội bỏ rơi nhưng lão vẫn giàu đức hi sinh, giàu tình thương và giữ vững phẩm chất cao đẹp của mình .
Hình ảnh lão Hạc chết thật thê thảm. Lão mượn miếng bả chó để tự kết liễu đời mình. Tội nghiệp cho lão quá ! Lão vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xuề xòa, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra … Cái chết đau đớn của lão đã làm sáng tỏ thêm phẩm chất cao đẹp của người nông dân hướng thiện. Tuy sống trong cái xã hội đầy bóng tối, nhưng tâm lý lão vẫn sáng ngời, tính cách của lão thật cao quí. Cảnh đời lão nghèo nàn nhưng không làm mất đi tấm lòng đôn hậu, trong sáng của mình .
Với bút pháp miêu tả tâm lí nhân vật, xen kẽ tự sự, Nam Cao đã gợi cho ta niềm cảm thương vô hạn so với những người nông dân bần hàn. Ngòi viết của Nam Cao là lời nói cảnh tỉnh về một xã hội thiếu công minh, không chăm sóc đến người nghèo, chà đạp lên số phận của con người lương thiện.

Đề 3

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 3 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Lấy nhan đề “Tình đời trong chiếc lá”, em hãy viết bài nêu suy nghĩ của mình về đoạn trích truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri.

Bài tham khảo

Ai đã từng đọc những truyện ngắn của nhà văn người Mĩ O Hen-ri ( 1862 – 1910 ) hẳn sẽ cảm nhận một điều : từ hiện thực đời sống đầy rẫy những bất công vô lý, đem đến bao xấu số cho những cuộc sống nghèo nàn, nhà văn luôn khơi dậy được vẻ đẹp tâm hồn những con người qua những trường hợp truyện giật mình, cảm động. Chiếc lá sau cuối là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn ắp tràn tình thương yêu và niềm tin với con người, một bức thông điệp chứng minh và khẳng định sứ mạng và sức mạnh của nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính .
Câu chuyện kể về đời sống chật vật của những người hoạ sĩ nghèo : hai nữ họa sỹ trẻ Xiu và Giôn-xi sống cùng nhà ở với người họa sỹ già Bơ-men. Những khó khăn vất vả về vật chất đã vắt kiệt sức phát minh sáng tạo, khiến họ lâm vào cảnh bi đát. Cụ Bơ-men suốt bốn chục năm mơ ước vẽ một bức siêu phẩm mà không thực thi được, đành phải ngồi làm mẫu cho những họa sỹ trẻ để kiếm chút tiền còm nuôi thân. Giôn-xi bị sưng phổi, bệnh tật và nghèo túng đã lấy nốt của cô niềm tin vào đời sống. Chỉ còn lại Xiu mòn mỏi với những bức vẽ và ám ảnh bởi tâm lý của Giôn-xi : cô gái bệnh tật ấy đang đếm từng chiếc lá rơi để chờ định mệnh phán quyết mạng sống của chính mình, với niềm tin khi chiếc lá sau cuối rụng xuống thì cô sẽ ra đi … Không gian đời sống của những con người khốn khổ ấy lạnh lẽo sầm uất như mùa đông, nặng trĩu những buồn lo .
Đáng sợ làm thế nào khi mỗi ngày trôi đi trong gió tuyết và những cơn mưa lạnh lẽo dai dẳng, những chiếc lá thường xuân liên tục rơi xuống, chỉ còn lại một chiếc lá ở đầu cuối để Giôn-xi như nhìn thấy cái chết của mình đang đến gần. Có lẽ ai trong tất cả chúng ta cũng cảm thấy dối lòng, bất lực trước một con người đã buông xuôi, chán sống. Bởi thế nhà văn đã tập trung chuyên sâu miêu tả khoảnh khắc stress của Xiu và cụ Bơ-men lúc Giôn-xi đang ngủ : “ Họ sợ sệt ngó ra ngoài hành lang cửa số, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì ”. Có lẽ trong tích tắc đó, họ đã nhìn thấy nhánh thường xuân sau cuối trụi lá rồi chăng ? Hình như cùng với cái khắc nghiệt của trời đông, mưa gió, họ hoàn toàn có thể đoán trước được điều gì khi Giôn-xi tỉnh dậy vào sáng hôm sau và thấy chiếc lá ở đầu cuối đã rụng .
Trong thực trạng này, người đau khổ nhất không phải là Giôn-xi mà chính là cô gái trẻ Xiu. Bởi lẽ, cô là người sẽ phải tận mắt chứng kiến hàng loạt tấn thảm kịch sắp diễn ra vào sáng hôm sau khi Giôn-xi lại nhìn ra hành lang cửa số. Nhà văn không diễn đạt đơn cử tâm trạng Xiu, chỉ cho biết cô “ tỉnh dậy sau khi chợp mắt được một tiếng đồng hồ đeo tay ”, như vậy có nghĩa là cô đã phải trải qua một đêm trắng đầy âu lo thổn thức, trong sự bồn chồn và bất lực. Một đêm mưa gió ngoài trời kinh hoàng, một chiếc lá mong manh bám trên bức tường gạch chắc như đinh sẽ bị vùi dập tơi tả, không chống chọi nổi sự tàn phá của tự nhiên. Điều đó có nghĩa là sau phút kéo mành lên, Giôn-xi sẽ nhìn thấy cái chết của chính mình. Nhưng Xiu cũng không hề chịu được khoảnh khắc nhìn thấy “ Giôn-xi đang mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành mành màu xanh đã kéo xuống ”. Không kéo mành lên cũng không được, vì như vậy Xiu sẽ mang mặc cảm chính mình mới là người gây ra cái chết của Giôn-xi. Ta hiểu tâm trạng của cô khi làm theo một cách chán nản, bản thân cô cũng không còn phương cách nào giúp cho người đồng nghiệp, người em gái kia từ bỏ tâm lý điên rồ đáng sợ kia .
Chính vào lúc ấy, một hình ảnh giật mình đã làm đảo lộn mọi Dự kiến, đảo ngược cả trường hợp tưởng như chắc như đinh trong dự tính của Giôn-xi, trong nỗi lo của Xiu và trong sự tuyệt vọng của mọi người. Tình huống ấy đã thắp lại niềm kỳ vọng như một phép màu : vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch. Có lẽ người vui mừng nhất lúc này là Xiu, vì chiếc lá cô nhìn thấy không phải là một ảo ảnh : “ Đó là chiếc lá ở đầu cuối trên cây. Ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa lá hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn quả cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ ”. Còn Giôn-xi ? Cô cũng nhận ra : “ Đó là chiếc lá sau cuối ”, thừa nhận thực sự một cách miễn cưỡng và liên tục tâm lý : “ Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết ” .
Giôn-xi thật đáng thương nhưng cô cũng thật đáng trách khi vẫn đeo đuổi dự tính từ bỏ đời sống. Cô chìm đắm trong ý nghĩ kỳ quặc của mình, mặc kệ những sợi dây ràng buộc cô với tình bạn và với trần gian cứ lơi lỏng dần từng sợi một. Cô đã phụ lòng của Xiu, bởi lẽ cô đã xem nỗi đau của mình lớn hơn tổng thể mọi sự chăm sóc lo ngại của mọi người. Trong thời gian ấy, sẽ không ai hoàn toàn có thể trợ giúp cô, ngoại trừ chính bản thân cô. Thời gian một ngày lê dài đằng đẵng để Giôn-xi tận mắt chứng kiến chiếc lá thường xuân chống chọi với mùa đông khắc nghiệt. Chiếc lá bướng bỉnh ấy không đồng ý sự buông xuôi của một cô gái còn quá trẻ. Thế nhưng, khi con người ấy đã đồng ý đầu hàng số phận, thì sức mạnh của màn đêm buông xuống, gió mùa ào ào, mưa đập mạnh vào hành lang cửa số lại có một uy lực khiến cho Giôn-xi không còn một niềm tin nào vào sự sống của chính mình. Sự cố chấp ấy quả thật đáng chê trách .
Nhà văn đã tạo ra một trường hợp thử thách trước số phận của Giôn-xi, để rồi, ở đầu cuối người đọc hoàn toàn có thể thở phào nhẹ nhõm : “ chiếc lá thường xuân vẫn còn đó ”. Chiếc lá mong manh ấy đã thắng lợi được thời tiết khắc nghiệt, để tạo ra một bước ngoặt trong nhận thức của Giôn-xi. Cuối cùng, cô gái ấy đã nhận ra sự ích kỷ tồi tệ của bản thân mình. Chiếc lá sau cuối đã cứu sống một sinh linh. Trước hết là thức tỉnh khát vọng sống tiềm ẩn trong tâm hồn của Giôn-xi, để cô nhận ra : “ có một cái gì đấy đã làm cho chiếc lá sau cuối vẫn còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào. Muốn chết là một tội. ” Phép nhiệm màu đã xảy ra, vượt qua tổng thể những quy luật thường tình của vạn vật thiên nhiên tạo hoá, khiến Giôn-xi không hiểu và không sao hiểu được. Phải chăng, Thượng đế chí công và nhân từ không nỡ để một cô gái trẻ phải sớm giã từ đời sống ? Không những thế, sau thời gian bừng tỉnh, cô gái Giôn-xi đã lại mở màn mơ ước về tương lai : “ một ngày nào đó em sẽ vẽ được vịnh Na-plơ “. Thượng đế thật công minh, vị thượng đế ấy có tên là … Bơ-men .
Người hoạ sĩ già khốn khổ ấy không có thế lực tối thượng của Thượng đế, nhưng ông có một trái tim giàu lòng thương cảm. Hoá ra, trong thời gian làm mẫu cho Xiu, con người ấy đã đi đến một quyết định hành động táo bạo, đoạt quyền của Đấng-toàn-năng bằng chính năng lực của mình. Con người đã bốn mươi năm theo đuổi siêu phẩm mà không thành công xuất sắc đã tạo nên một siêu phẩm ở đầu cuối của đời mình : chiếc lá sau cuối ! Khi bắt tay vào việc làm, người nghệ sĩ chân chính ấy đã bí mật hành vi với ước nguyện thật cao quý : trả lại niềm tin vào sự sống cho Giôn-xi. Không ai được biết có bao nhiêu tinh hoa đã phát tiết trong giờ phút vẽ nên chiếc lá trên tường của cụ Bơ-men. Tất cả đều diễn ra quá giật mình, đến nỗi cả Xiu là người đã tận mắt chứng kiến giờ phút chiếc lá sau cuối rụng xuống cùng cụ Bơ-men cũng phải bàng hoàng. Ta chợt hiểu những lời nói quay quồng của cô với Giôn-xi : “ Em thân yêu, thân yêu. Em hãy nghĩ đến chị, nếu như em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây ? ”. Cô đã hiểu tổng thể, nhưng không dám nói rõ cho Giôn-xi, bởi lẽ cô chưa thể hình dung ra phản ứng của Giôn-xi trước một sự lừa dối bắt nguồn từ lòng tốt của người hoạ sĩ già. Lời nói ấy còn thể hiện một niềm sung sướng vô biên của Xiu trước giải pháp tình thế mà cụ Bơ-men đã nghĩ ra trong đêm chiếc lá ở đầu cuối thực sự đã rụng xuống. Bởi thế, lần kéo mành vào hôm sau, ta không còn gặp tâm trạng chán nản đến cùng cực của Xiu nữa .
Vì sự sống của một cô gái, cụ Bơ-men đã mặc kệ thử thách của thời tiết khắc nghiệt, quên đi sự sống của bản thân mình. Có lẽ bản thân cụ cũng không ngờ đó là bức vẽ sau cuối của cuộc sống mình, nhưng chắc như đinh một điều khi người hoạ sĩ ấy vẽ chiếc lá, bức vẽ ấy không nhằm mục đích để lưu lại tên tuổi nghệ sĩ với đời. Điều đáng chăm sóc lúc đó là sự sống đã tắt trong tâm hồn một cô gái trẻ, làm thế nào để cô thôi không bị ám ảnh bởi quy luật lãnh đạm của tạo hoá, để rồi vươn lên giữa cuộc sống bằng chính sức sống tiềm tàng trong tâm hồn cô. Đó là lúc người hoạ sĩ già ấy hiểu thấu sứ mạng vinh quang và cao quý của nghệ thuật và thẩm mỹ : hướng về con người chứ không phải là nhằm mục đích tạo chút khét tiếng hão huyền, thẩm mỹ và nghệ thuật chỉ thật sự mở màn khi phát minh sáng tạo của người nghệ sĩ giúp ích cho đời .
Cuối cùng thì Giôn-xi đã vượt qua cửa ải của chính mình, trở lại với niềm tin sự sống nhờ niềm tin vào sức sống mãnh liệt từ chiếc lá ở đầu cuối – tác phẩm của cụ Bơ-men. Nhưng người nghệ sĩ già ấy đã phải trả một cái giá quá đắt bằng chính mạng sống của mình. Giôn-xi chỉ được biết điều ấy khi đã thật sự bình phục bằng nghị lực của chính mình. Qua lời thuật lại của Xiu, ta hiểu được lòng biết ơn của Xiu so với người hoạ sĩ cao quý ấy, và cô muốn nhắc nhở Giôn-xi không hề vô ơn trước sự quyết tử của một con người chân chính, vì sự sống của đồng loại đã không ngần ngại lao vào. Cụ Bơ-men đã nhiễm chính căn bệnh sưng phổi của Giôn-xi vào lúc tạo nên chiếc lá ở đầu cuối giữa một đêm đông mưa gió lạnh lẽo. Chi tiết xúc động này khiến ta tin rằng Giôn-xi dù biết rằng chiếc lá ấy là một loại sản phẩm tự tạo, nhưng chắc như đinh cô sẽ không khi nào hối hận trước một sự lừa dối cao quý như thế. Người hoạ sĩ già Bơ-men là hiện thân của sự hùng vĩ, lòng vị tha, đức quyết tử của một con người chân chính .
Câu chuyện kết thúc bằng một sự đảo ngược trường hợp lần thứ hai. Chiếc lá sau cuối là một sự lừa dối, nhưng lại là một sự lừa dối cao quý để đem lại niềm tin và sự sống cho con người. Kiệt tác sau cuối của người họa sỹ già đã được sinh ra nằm ngoài tổng thể mọi Dự kiến của công chúng. Nhưng chiếc lá sau cuối ấy mãi mãi là dẫn chứng của tấm lòng yêu thương con người. Bởi thế, Chiếc lá sau cuối sẽ mãi bất tử với thời hạn.

Đề 4

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 4 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Vẻ đẹp mộng mơ và ý nghĩa sâu sắc của bài thơ Mây và sóng của Ta-go.

Bài làm

Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng bát ngát
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi
Mây và sóng là một trong những bài thơ biểu lộ và ca tụng những tình cảm đẹp tươi trong đời sống của con người. Với những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ tác phẩm đã ngợi ca tình cảm của đứa con dành cho mẹ, chan chứa tình cảm thiêng liêng của con người .
Tình mẫu tử là đề tài muôn thuở của thi ca, với gòi bút rực rỡ của mình, tác giả đã viết lên tác phẩm tuyệt bút này để nói lên tinh mẩu tử thiêng liêng bất diệt .
Bài thơ là lời kể của em bé, được chia thành 2 phần có nhịp điệu giống nhau, nhưng những từ ngữ hình ảnh có sự độc lạ mới mẻ và lạ mắt và mức độ tình cảm của em bé dành cho mẹ tăng trưởng ngày càng thâm thúy can đảm và mạnh mẽ hơn. Chính điều này tạo ra sự sức mê hoặc của bài thơ. Phần thứ nhất của bài thơ, em bé kể về việc mình được rủ đi chơi và em đã phủ nhận ; phần thứ hai là phát minh sáng tạo ra game show của em bé. Tình yêu quý cha mẹ là điều không mới mẻ và lạ mắt nhưng ở đây tình cảm thể hiện một cách không giống lẽ thường mà nó vượt qua mọi thử thách, vượt qua mọi cám dỗ ở đời. Hai phần của bài thơ đứng cạnh nhau, giúp tất cả chúng ta hiểu rõ về tình mẫu tử thâm thúy và toàn vẹn tình cảm của em bé dành cho mẹ. Hai phần có cấu trúc giống nhau là đều thuật lại lời rủ rê, lời phủ nhận và lí do phủ nhận của em bé, nêu lên game show do em bé tạo ra. Nhưng ở cụm 2 không có cụm từ mẹ ơi, với trường hợp thử thách khác nhau. ý thơ không trùng lặp, phần hai có câu cuối là phần kết bài .
Những game show trên mây, dưới sóng được mời chào rất lí thú và mê hoặc trên nền của bức tranh vạn vật thiên nhiên tươi đẹp và thơ mộng đã gợi lên trong lòng con người sự ham mê khó hoàn toàn có thể cưỡng lại được. Chúng ta tưởng tượng những game show đó chỉ hoàn toàn có thể có ở xứ sở thần tiên hay ở cõi thiên đường huyền bí :
“ Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc. ”
Chúng ta tưởng như những game show này chỉ có ở xứ sở thần tiên huyền bí. Trẻ em ai chẳng thích chơi, nhất là khi game show lại mê hoặc và hấp dẫn như vậy. Vậy mà những lạc thú đi dạo nào đã dừng lại ! Càng về sau chúng càng rủ rê, chèo kéo tha thiết hơn, sôi sục hơn, hết lần này đến lần khác, và mỗi lần lí thú hơn mê hoặc hơn :
“ Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết từng đến nơi nao. ”
Với lời mời ngọt ngào, ngay cả người lớn cũng khó cưỡng nổi nữa là trẻ con. Chúng ta nghe lời hỏi của đứa bé để thấy Ta-go am hiểu tâm lí trẻ nhỏ như thế nào :
Nhưng làm thế nào mình lên đó được ?
Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được ?
Những lời hỏi biểu lộ mong ước được chơi của bé. Vậy mà bỗng em lại khước từ chỉ vì 1 nguyên do đơn thuần nhưng tràn ngập tình yêu thương .
” Mẹ mình đang đợi ở nhà “, ” Làm sao hoàn toàn có thể rời mẹ mà đến được ? ”
“ Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà, làm thế nào hoàn toàn có thể rời mẹ mà đi được ? ”
Lời phủ nhận rất vô tư nhưng chân thực đã vật chứng cho tình mẫu tử thiêng liêng và thâm thúy của nhân vật trữ tình trong tác phẩm của Ta-go. Những nụ cười dù mê hoặc, dù đáng mơ ước đến đâu cũng ko thể vượt qua hình ảnh ấm cúng của mẹ trong trái tim em bé. Hình như em bé hiểu rằng, khi được ở bên mẹ thì đời sống sẽ xinh xắn hơn bất kể xứ sở thần tiên nào. Em hiểu được niềm niềm hạnh phúc của tình yêu thương và sự nâng niu chiều chuộng của mẹ sẽ đem lại cho em những điều thiết yếu hơn và cả những thứ vui mê hoặc khác trên cõi đời này. Em bé đã sớm nhận thức được những game show trên mây dưới sóng với bè bạn trong chốc lát làm thế nào hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế những khoảng thời gian ngắn được kề cận bên mẹ. Được thân mật bên người mẹ thân yêu thay vì những nụ cười chốc lát chính là niềm niềm hạnh phúc của sự hi sinh .
Nếu bài thơ chỉ dừng lại đó thì Ta-go cũng ko thể vượt lên biên giới mà đến với tất cả chúng ta, với năm châu bạn hữu được. Ở phần thứ hai với trí tưởng tượng và tình cảm tha thiết, em bé đã nghĩ ra game show rất là mê hoặc “ Con là mây và mẹ sẽ là trăng. ”
“ Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ lạ mắt. ”
Bằng trí tưởng tượng và tình cảm tha thiết, em đã phát minh sáng tạo ra những game show cho riêng mình, ở đó cũng có mây và trăng, cũng không thiếu bến bờ lạ mắt, nhưng điều quý giá nhất là trong những game show của em bé đều có hình ảnh của mẹ. Từ chối niềm vui riêng của mình để vui cùng mẹ là cả 1 quy trình diễn biến tâm lí sinh động và mê hoặc, đặc biệt quan trọng cho cả 2 mẹ con. em hiểu thâm thúy rằng niềm vui của mình chỉ trở nên toàn vẹn khi có mẹ ở bên và ngược lại .
Đây là game show muôn đời vững chắc và vĩnh cửu, ko khi nào nhàm chán. Vì trong đó hình ảnh đẹp tuyệt vời của 2 mẹ con quấn quýt bên nhau trong tình yêu lớn lao và cao quý :
“ Con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ ”
Dư âm của tiếng cười như những giọt pha lê ngân mãi trong lòng tất cả chúng ta bởi niềm vui bất tận của tình mẫu tử thiêng liêng và kì diệu. Niềm vui đó được ủ kín, như của chỉ riêng 2 mẹ con mà người ngoài ko ai tìm được :
“ Và ko ai trên trần gian này biết mẹ con ta ở chốn nào ”
Tình mẫu tử thiêng liêng và cao quý đã hòa vào thiên hà và đời sống xung quanh. Nó hiện hữu ở mọi nơi trên trần gian để khẳng định chắc chắn tình yêu thương có sức mạnh đổi khác can đảm và mạnh mẽ .
Qua câu truyện, bài thơ còn gửi gắm nhiều ý nghĩa thâm thúy. Nó không chỉ là lời ca tụng tình mẫu tử thiêng liêng mà còn gửi gắm nhiều suy ngẫm về đời sống : đời sống có rất nhiều cám dỗ mà mỗi con người rất khó vượt qua. Nhưng người ta trọn vẹn hoàn toàn có thể vượt qua những thử thách ấy bằng sức mạnh tình cảm tốt đẹp trong cuộc sống. Tình mẹ con là 1 trong những chỗ dựa ấm cúng nhất, vững chãi nhất của con người. Nó là ngọn lửa khơi nguồn phát minh sáng tạo, nó làm thăng hoa vẻ đẹp niềm tin muôn đời bất diệt của quả đât. Nhờ đó con người có đủ quả cảm đương đầu với mọi cám dỗ, mọi thử thách trong đời sống bộn bề gian khó thời điểm ngày hôm nay .
Ta-go đã lựa chọn 1 đề tài rất độc lạ cho thi phẩm của mình, tình yêu thương đầy hi sinh và sự phát minh sáng tạo của đứa con so với mẹ – điều mà từ trước tới nay rất ít người đề cập. Và ông đã thành công xuất sắc trong việc diễn đạt, ngợi ca nó bằng hình thức đối thoại trong lời kể của em bé, lồng vào bức tranh vạn vật thiên nhiên thơ mộng đầy sức sống. Bài thơ đã thành công xuất sắc khi bộc lộ những suy ngẫm thâm thúy, tâm hồn và trái tim thơ mộng của con người.

Đề 5

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 5 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Bài thơ Tức cảnh Pác Pó của Hồ Chí Minh.

Bài làm

Tức cảnh Pác Bó là một trong những bài thơ tứ tuyệt tiêu biểu vượt trội cho phong thái thơ Hồ Chí Minh. Bài thơ bộc lộ niềm vui, niềm tin mãnh liệt và nghị lực khác thường của Bác trong thực trạng sống và thao tác giữa núi rừng Việt Bắc, sau mấy chục năm trời xa cách quốc gia và dân tộc bản địa .
Sáng ra bờ suối, tối vào hang ,
Cháo bẹ, rau măng vẫn chuẩn bị sẵn sàng .
Bàn đá chông chênh, dịch sử Đảng ,

    Cuộc đời cách mạng thật là sang.

Thơ tứ tuyệt thường ngắn gọn, hàm súc nên muốn hiểu ý thơ, trước hết tất cả chúng ta phải nắm được thực trạng sinh ra của bài thơ .
Tháng 6 – 1940, tình hình quốc tế có nhiều dịch chuyển lớn. Thực dân Pháp đầu hàng phát xít Đức. Lúc này, Bác đang hoạt động giải trí bí hiểm ở Côn Minh ( Vân Nam, Trung Quốc ). Tháng 2 năm 1941, Bác về nước và chọn Pác Bó làm địa thế căn cứ để từ đây trực tiếp chỉ huy trào lưu cách mạng giải phóng dân tộc bản địa. Hoàn cảnh sống của Bác lúc này vô cùng khó khăn vất vả, thiếu thốn. Trời rét, sức khỏe thể chất yếu nhưng Bác phải ở trong cái hang nhỏ khí ẩm, tối tăm. Ăn uống rất là kham khổ, thức ăn hằng ngày hầu hết là cháo bột ngô và măng rừng. Bàn thao tác của Bác là một phiến đá ven suối .
Nhưng thiếu thốn, khó khăn không làm Bác bận lòng. Bác dành trọn tận tâm để chỉ huy trào lưu cách mạng nên quên hết mọi gian truân ; một mực mừng thầm, tin yêu vào tương lai tươi đẹp của quốc gia .
Ba câu đầu của bài thơ tả cảnh sống và thao tác của Bác. Câu thứ nhất nói về nơi ở, câu thứ hai nói về cái ăn, câu thứ ba nói về phương tiện đi lại thao tác. Câu thứ tư đậm chất trữ tình, nêu cảm tưởng của Bác về đời sống của mình lúc bấy giờ. Trong hiện thực khó khăn, khó khăn vất vả, tâm hồn Bác vẫn ngời sáng một ý thức cách mạng .
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cái hang Bác ở có tên là hang Cốc Bó, chỉ khoảng chừng hơn một mét vuông dưới đáy là tương đối phẳng phiu, đủ kê một tấm ván thay cho giường. Vách hang chỗ lồi cao, chỗ lõm sâu, không khí lạnh lẽo, ẩm thấp. Trước cửa hang là dòng suối nhỏ chảy sát chân ngọn núi. Bác đặt tên là suối Lênin và núi Mác. Bàn thao tác của Bác là phiến đá kê trên hai hòn đá và một hòn đá thấp hơn làm ghế cũng ở gần bờ suối .
Không gian hoạt động và sinh hoạt của Bác chia làm hai phần : một là hang, hai là suối. Hành động cũng chia hai : ra suối, vào hang. Thời gian biểu hằng ngày đều đặn : sáng ra, tối vào. Sáng ra bờ suối là để thao tác, tối vào hang là để nghỉ ngơi. Sự thật gần như chỉ có thế. Thực ra chất thơ giấu trong âm điệu, vẫn là nhịp 4/3 hay 2/2/1 / 2 của câu thơ Đường luật bảy chữ, nhưng lồng vào trong đó là cái đều đặn, khoan thai như nhịp tuần hoàn của trời đất. Sáng rồi tối, tối rồi sáng ; ra rồi vào, vào rồi ra … đơn thuần, quen thuộc mà bền vững và kiên cố, thư thả .
Cái gian nan của thực trạng sống, sự gian truân do quân địch luôn rình rập … tổng thể đều như lặn chìm, tan biến trước phong thái an nhiên, tự tại của Bác Hồ :
Cháo bẹ rau măng vẫn chuẩn bị sẵn sàng .
Bữa cơm đơn sơ, đạm bạc, quanh quẩn chỉ có cháo ngô và măng đắng, măng nứa, rau rừng … hết ngày này sang ngày khác, vẫn chuẩn bị sẵn sàng nghĩa là những thứ đó luôn luôn có sẵn xung quanh. Mặt khác, cháo bẹ, rau măng còn gợi nhớ tới cảnh sống an bần lạc đạo của người xưa :
Thu ăn măng trúc, đông ăn giá ,
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao .
( Nguyễn Bỉnh Khiêm )
hoặc :
Trúc biếc, nước trong ta sẵn đó
( Nguyễn Trãi )
Sự thiếu thốn đã được thi vị hóa thành giàu sang. Xưa là ước lệ, tượng trưng, nay trọn vẹn là thực sự. Chỉ phớt qua một chút ít xưa là câu thơ đậm đà thêm ý vị .
Nhưng ý vị nhất vẫn là giọng điệu thơ. Cháo bẹ, rau măng cũng như Sáng ra, tối vào là nhịp điệu an nhiên, khoan hòa bên trong. Ba chữ vẫn chuẩn bị sẵn sàng nâng câu thơ lên thành một lời bình phẩm với giọng điệu sáng sủa, gần như tự hào, nghĩa là an nhiên, tự tại ở mức cao hơn .
Hai câu thơ đầu tả thực, câu thơ thứ ba vừa tả thực vừa trữ tình, ở trên chưa có bóng hình con người thì đến đây, con người đã hiện ra sôi động và có hành vi rõ ràng :
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng ,
Nếu trong cụm từ vẫn sẵn sàng chuẩn bị mới thấp thoáng một chút ít vui thì đằng sau tính từ chông chênh đã là một nụ cười hóm hỉnh, thâm thúy. Chông chênh vốn nghĩa là không vững, không có chỗ dựa chắc như đinh. Chiếc bàn đá của Bác quả là chông chênh thật vì nó chỉ là một phiến đá. Đó là thứ bàn thao tác bất đắc đĩ. Nhưng hàm ý của từ chông chênh không nhằm mục đích nói tới đặc thù của cái bàn đá đơn cử mà là ẩn dụ về tình thế muôn vàn khó khăn vất vả của cách mạng nước ta và cách mạng quốc tế lúc bấy giờ. Năm ấy, phe phát xít đang thắng ở khắp những mặt trận. Vậy mà trong cái thế chông chênh đó, Bác Hồ vẫn bình tĩnh dịch sử Đảng ( lịch sử vẻ vang Đảng cộng sản Liên Xô, viết bằng tiếng Nga ) cho cán bộ ta nghiên cứu và điều tra và học tập những kinh nghiệm tay nghề đa dạng chủng loại, quý báu để vận dụng vào thực tiễn trào lưu đấu tranh cách mạng của dân tộc bản địa .
Việc làm này của Bác có công dụng đặt nền móng về mặt lí luận cho cách mạng Nước Ta. Đấy là một điều rất là thiết yếu. Đem trái chiều đặc thù tráng lệ, quan trọng của việc làm với cái vẻ đơn sơ, chông chênh của bàn đá, mới nghe tưởng chừng có chút vui nhộn, đùa vui nhưng kì thực lại mang ý nghĩa cách mạng thật lớn lao .
Nhớ lại thời hạn đó, cả quốc tế đang đứng trước rủi ro tiềm ẩn chìm đắm trong thảm họa phát xít. Vậy mà Hội nghị Trung ương Đảng ta lần thứ VIII ( tháng 5 – 1941 ) vẫn khẳng định chắc chắn rằng cách mạng trong nước sẽ thắng lợi. Đó chẳng phải là trong chông chênh tình thế mà Bác vẫn khẳng định chắc chắn thắng lợi chắc như đinh của sự nghiệp giải phóng quốc gia, giải phóng dân tộc bản địa hay sao ? Đó là tầm nhìn kế hoạch, tầm tâm lý sáng suốt của một lãnh tụ tài ba .
Lắng nghe giọng điệu câu thơ mới thấy thật rõ. Ở nhịp bốn ( Bàn đá chông chênh ) âm thanh tuy có phần trúc trắc ( ba thanh bằng, một thanh trắc ), gợi liên tưởng đến tình thế nguy hại ; nhưng ở nhịp ba ( dịch sử Đảng ), trái lại, âm thanh rắn, khỏe, ( ba thanh trắc ) tỏ rõ ý chí nhất quyết chiến đấu và tin yêu. Câu thơ toát lên một tư thế dữ thế chủ động, vững vàng trước mọi nguy hại của Bác, điểm thêm một nụ cười thanh thoát, cao vời .
Người xưa khi bất đắc chí thường lánh về chốn núi rừng để vui thú lâm tuyền cho khuây khỏa tâm hồn, nhưng Bác lại khác. Bác đến với núi rừng không phải với mục tiêu ở ẩn mà là để mưu tính cho từng bước tiến của trào lưu cách mạng giải phóng dân tộc bản địa .
Xưa, trong những ngày lánh mình ở Côn Sơn, Nguyễn Trãi đã thi vị hóa đời sống đạm bạc của mình :
Côn Sơn có suối nước trong ,
Ta nghe suối chảy như cung đàn cầm .
Côn Sơn có đá tần vần ,
Mưa tuôn đá sạch ta nằm ta chơi .
Nay, Bác Hồ thao tác trong cảnh :
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng .
Trong bóng hình của vị tiên bên suối là cốt cách của một lãnh tụ cách mạng kiên cường .
Nếu ở ba câu thơ đầu, niềm vui, niềm tự hào còn chứa đựng bên trong thì đến câu thơ kết, niềm vui ấy đã thể hiện rõ ràng qua từ ngữ, tiết tấu và âm hưởng. Cái nghèo nàn, thiếu thốn vật chất đã được chuyển hóa thành cái giàu sang niềm tin. Bác nhìn nhận hiện thực ấy với nụ cười hóm hỉnh, thâm thúy của một triết nhân :
Cuộc đời cách mạng thật là sang !
Như vậy, suối không chỉ là chỗ thao tác, hang không chỉ là chỗ nghỉ ngơi mà hang còn mở ra phía suối, tạo nên khoảng trống thoáng đãng, đủ chỗ cho nhịp sống của con người hoà vào nhịp của đất trời. Gian nan, khó khăn vất vả cũng như tan biến vào cái nhịp tuần hoàn, thư thái ấy. Cháo bẹ và rau măng là kham khổ, nghèo nàn, nhưng đã được nâng lên thành cái chuẩn bị sẵn sàng, rất đầy đủ, thành một thoáng vui. Đến việc dịch sử Đảng trên bàn đá chông chênh thì đã lồng lộng cái thế vững chãi của tiến trình cách mạng giữa nguy khốn. Cuộc đời cách mạng thật là sang ! Tinh thần của bài thơ tụ lại cả ở từ sang này. Niềm tin, niềm tự hào của Bác tỏa sáng cả bài thơ .
Chính sự ra vào thư thả, ý thức vẫn sẵn sàng chuẩn bị, khí tiết, cốt cách vững vàng trong tình thế chông chênh đã làm nên cái sang, cái quý trong cuộc sống của con người một lòng một dạ phấn đấu hi sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc bản địa và quả đât bị áp bức trên toàn quốc tế .
Bài thơ tứ tuyệt ngắn gọn nhưng đã giúp tất cả chúng ta hiểu thêm về một quãng đời hoạt động giải trí của Bác Hồ. Vượt lên mọi khó khăn vất vả, gian nan, Bác vẫn sống từ tốn, thanh thản và tin yêu tuyệt đối vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Bên cạnh đó, bài thơ còn là bài học kinh nghiệm thấm thía về thái độ sống và quan điểm sống đúng đắn, tích cực của một chiến sỹ cộng sản chân chính .
( Bài làm của học viên )

Đề 6

Video hướng dẫn giải

Gợi ý đề 6 (trang 99 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Trình bày suy nghĩ về khổ thơ kết thúc bài Ánh trăng của Nguyễn Duy.

Bài làm

        Trăng cứ tròn vành vạnh

kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình .
Hình như khổ thơ cuối dồn nén biết bao niềm tâm sự. Trăng vẫn thế, trăng nhìn cố nhân vô tình kia vẫn bằng con mắt trong trẻo. Chỉ có lương tâm thi nhân đang lên tiếng, những lời sám hối ăn năn dù không cất lên nhưng chính do đó càng trở nên ám ảnh, day dứt .
Thà rằng trăng cất lời trách móc hay ẩn mình sau đám mây nào đó, có lẽ rằng lòng kẻ vô tình kia đỡ ân hận. Nhưng không, trăng lặng im không nói, cái lặng im làm “ ta giật mình ”. Nếu như người đọc đã từng giật mình như một phản xạ thì đến đây có lẽ rằng sẽ cảm nhận được cái giật mình của lương tâm. Vẫn biết rằng vầng trăng trên kia khi ta chưa sinh ra cũng cứ khuyết lại tròn, khi ta sống sót hay sau này ta có thành cát bụi thì trăng vẫn cứ khuyết lại tròn vậy thôi. Nhưng chính cái giật mình thức tỉnh đáng trân trọng của tác giả khiến lòng ta cảm động. Một sự thức tỉnh đầy ý nghĩa. Có người sẽ hỏi rằng nếu không mất điện liệu nhà thơ có được sự thức tỉnh ấy không ? Một lần nữa xin đừng “ phẫu thuật ” câu chữ, hãy gượng nhẹ mà đón lấy niềm tâm sự sâu kín của thi nhân. Nguyễn Duy đã miêu tả rất thành công xuất sắc những biến thái phức tạp của một tâm hồn trong quy trình ăn năn, hối hận. Nếu ai đã có lần đọc “ Hơi ấm tổ rơm ” của tác giả sẽ nhận thấy xúc cảm của Nguyễn Duy rất dễ rung với những trường hợp đơn giản và giản dị mà có lẽ rằng ít nhà thơ có được :
Rơm vàng bọc tôi như kén bọc tằm
Tôi thao thức trong hương mật ong của ruộng
Trong hơi ấm hơn nhiều chăn đệm
Của những cọng rơm xơ xác gầy gò
Hạt gạo nuôi hết thảy tất cả chúng ta no
Riêng cái ấm nồng nàn như lửa
Cái mộc mạc lên hương của lúa
Đâu dễ chia cho tổng thể mọi người .
Lớn lên trong cảnh nghèo ở nông thôn Thanh Hóa, tác giả thường có những do dự, trăn trở về đời sống lam lũ, khó khăn vất vả của bà con lao động. Chính do đó, những lời thơ của Nguyễn Duy thường rất mộc mạc, dân dã mà vẫn rất xúc động. Người đọc cảm nhận thâm thúy những gì tâm hồn nhà thơ muốn san sẻ có lẽ rằng nhờ vào mạch nguồn chân thành ấy .
Trở lại với “ Ánh trăng ”, có lẽ rằng niềm tâm sự sâu kín giờ đây không chỉ còn là của riêng Nguyễn Duy nữa. Ý kết của bài thơ đã nâng những tâm lý của tác giả lên tầm khái quát – triết lí : ai cũng có những vô tình quên đi những gì tốt đẹp của thời xưa. Nếu như không có sự thức tỉnh, những lúc “ giật mình ” nhìn lại của lương tâm thì biết đâu tất cả chúng ta sẽ đánh mất chính mình ? Và với Nguyễn Duy nếu tác giả không phải là người từng có một thời sống như vậy, làm thế nào có được niềm tâm sự đáng quý như vậy ? Những chặng đường của quá khứ và hiện tại cứ tiếp nối đuôi nhau nhau, lúc thì xen kẽ, khi thì tách rời khiến ta nhìn rõ nét do dự, rối bời của tâm trạng. Cả bài thơ thấm đẫm trong ánh trăng trong trẻo, ngời mát và ám ảnh. Lí Bạch đã từng có hai câu thơ rất nổi tiếng :
Cử đầu vọng minh nguyệt ,
Đê góp vốn đầu tư cố hương ,
( Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ quê nhà. )
Giữa miền đất lạ lẫm dẫu vẫn nằm trên đất Nước Trung Hoa, Lí Bạch nhìn vầng trăng mà nhớ quê nhà mình, như níu lấy chút gì thân quen để sưởi ấm tâm hồn người lữ khách. Với Nguyễn Duy, vầng trăng ngời tỏ trên khung trời kia gợi lại cả một thời quá khứ và đặc biệt quan trọng làm cho tâm hồn thi nhân bừng tỉnh và trở lại chính mình. Có khi nào ta tự hỏi tại sao cũng chỉ là vầng trăng ấy thôi, con người lại hoàn toàn có thể nhìn thấy nhiều điều khác nhau đến thế …
Đọc “ Ánh trăng ” của Nguyễn Duy, người đọc như một lần được đối lập với chính mình và cũng đồng thời giao cảm với một tâm hồn đáng trọng. Vẫn còn trong trẻo trên cao, vầng trăng tròn vành vạnh, vẫn còn vương vấn đâu đây ánh sáng trong mắt, nhẹ nhàng, im ắng quấn quyện trong tâm hồn mỗi tất cả chúng ta.

Đề 7

Video hướng dẫn giải

Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt.

Bài làm

Quê hương – hai chữ thiêng liêng mà trong tim mỗi người ai cũng dành một tình cảm riêng. Những tình cảm ấy thật cao đẹp và đáng trân trọng. Ai đi xa nơi đất khách quê người vẫn luôn hướng về quê nhà – nơi chôn rau cắt rốn .
Trong tâm khảm mỗi người, ai cũng lưu giữ những âm thanh, cảnh sắc quê nhà, những kỉ niệm cảm động và nhất là tiếng ru ầu ơ, dịu ngọt của mẹ, mái tóc bạc phơ của bà – người đã tần tảo chăm chút, nuôi ta khôn lớn .
Bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt đã thổi một nguồn sống mới thức tỉnh những năm tháng tuổi thơ vào lòng triệu con người. Những tình cảm đẹp ấy được miêu tả rất thơ .
Bếp lửa là tiếng thơ của một tấm lòng có cội nguồn của một tâm hồn nhạy cảm và tinh xảo, phong phú và đa dạng và mới mẻ và lạ mắt. Trong nỗi nhớ của nhà thơ, hình ảnh người bà khi nào cũng hiện lên cùng nhà bếp lửa. Vì thực trạng mái ấm gia đình, cha mẹ đi kháng chiến, tuổi thơ Bằng Việt sống cùng bà. Mỗi ngày của tuổi thơ lận đận đều khởi đầu từ ngọn lửa bà nhen. Sự sống của cháu đã được nhen lên và giữ gìn cùng ngọn lửa ấy. Ở đất nào, ngọn lửa cũng là cội nguồn của sự sống, nhà bếp lửa nào cũng nhọc nhằn, tần tảo, nhà bếp lửa nào cũng nồng đượm, ấp iu .
Trong tâm thức của tác giả, “ một nhà bếp lửa ấp iu nồng đượm ” luôn túc trực, ngọt ngào ; hìh ảnh bà sóng đôi với hình ảnh nhà bếp lửa, gắn với sự chăm chút cho đứa cháu luôn xa cha mẹ .
“ Một nhà bếp lửa ” là động đến cõi cao sâu trong kí ức của mỗi người về hơi ấm mái ấm gia đình nhất là khi xa nhà sống ở nơi lạ lẫm và điệp ngữ ngày dùng để diễn đạt cảm hứng đang dâng lên cùng với kí ức, hồi tưởng. Bếp lửa hiện lên nồng nàn trong tình cảm, dạt dào trong cảm hứng .
Toàn bài giọng cảm thương, nhớ nhung da diết như muốn trào dâng ép chế toàn bộ .
Mỗi kỉ niệm thức dậy là biết bao tâm tình sống dậy. Mỗi kỉ niệm được phủ bọc trong nỗi nhớ thương vừa trào dâng vừa sâu lắng. Cả bài thơ là một dòng tâm trạng, một dòng hồi ức. Ngần ất vấn đề suốt mấy chục năm trời chỉ xuay quanh hình ảnh nhà bếp lửa của bà. Lửa là ánh sáng, lửa là hơi ấm. Bếp lửa lặng thâm nuôi dưỡng mọi mái ấm gia đình, nuôi dưỡng cả sự sống này. Nép mình trong nhà bếp có gì mộc mạc, khiêm nhường hơn nhà bếp lửa ? những cũng có gì cao quý thiêng liêng hơn ? Cho nên nhớ về nhà bếp lửa là nhớ về bà .
Bằng Việt đã thổi bừng lên hết thảy những nhà bếp lửa “ ấp iu nồng đượm ” trong ký ức của mỗi tất cả chúng ta. Và cả mối tình bà cháu đẹp như trong truyện cổ tích của nhà thơ cũng như riêng của tuổi thơ chùng mình. Trong thơ ca còn có mối tình bà cháu nào cảm động hơn ? Mối tình bà cháu đẹp như một dòng sông, dòng sông êm đềm và trong vắt, mặt dòng sông chở đầy kỉ niệm. Một nhà bếp lửa và một làn sương sớm. Những kỉ niệm trôi qua theo một nhạc điệu tâm tình âm ĩ thầm thì triền miên như nỗi nhớ chất thơ lan toả trong từng con chữ có cả sắc màu, mùi vị, ký ức và hồn người, tình người lan toả vào cảnh, ấp ủ thành tình yêu quê nhà .
Ôi kì quặc và thiêng liêng – nhà bếp lửa !
Đó là lời thốt lên từ niềm trân trọng, biết ơn cũng là lời thốt lên khi chợt nhận ra trong một vật đơn sơ, lại ẩn náu bao điều kì diệu. Hình ảnh nhà bếp lửa cứ cháy, trong những kỉ niệm của tình bà cháu. Cháu mở màn biết đến mùi khói từ khi lên bốn, thì đó cũng là những năm đói khổ, cuộc chiến tranh ác liệt. Bởi thế mùi khói từ những năm đầu đời đến tận giờ đây vẫn cứ còn nguyên trong kí ức, chẳng thể tiêu tan. “ Lên bốn tuổi cháu đã quen múi khói ” … Đoạn thơ thật cảm động, dù rằng ngọn lửa hung tàn của giặc đang thiêu huỷ làng xóm thì chính nhà bếp lửa ấm cùng, ân cần của bà đang nhen lên sự sống. Bà đã chịu đựng tổng thể khó khăn vất vả, khó khăn vất vả, quyết tử, mất mát. Vì vậy những gì bị thiêu cháy trong ngọn lửa dã man, kỳ lạ thay đang hồi sinh trong ngọn lửa của lòng bà. Ngọn lửa ấy, nhà bếp lửa ấy đã sưởi ấm tâm hồn đứa cháu ngây thơ từ những tháng năm lên bốn. Kì lạ và thiêng liêng nhất là tình yêu quê nhà, xứ sở mở màn từ sự gắn bó với những gì đơn sơ, bình dị và thân mật nhất. Tình bà cháu gắn bó với lòng yêu nước thật thiêng liêng, cao quý. Cháu lớn khôn trưởng thành trong đôi bàn tay nâng niu trong tấm lòng yêu thương vo hạn của bà. Ngọn lửa mà bà đã nhóm lên từ “ nhà bếp lửa ” ấy đã sưởi ấm và soi sáng cuộc sống đi lên phía trước của cháu .
Và đứa cháu hiếu thảo ấy đã lớn, đã đi rất xa nơi nhà bếp lửa của bà, đã biết đến ngọn khói trăm miền, đã vui với ngọn lửa trăm nhà. Nhưng trong lòng cháu chỉ nhớ về ngọn khói đã làm nhèm mắt cháu, chì nhớ về ngọn lửa tảo tần nắng mưa nơi góc nhà bếp của bà. Cháu chẳng khi nào quên “ nhà bếp lửa ”, bởi đó là cội nguồn, bởi cuộc sống cháu đã được nhen lên từ ngọn lửa ấy. Ngọn lửa của bà đã cháy trong lòng cháu, một nhà bếp lửa mới của cuộc sống đã nhen lên ngọn lửa của sự sống truyền đời, bất diệt !

“Bếp lửa” là bài thơ cảm động, tình cảm dạt dào trong lòng đã tìm đến một giọng điệu, một nhịp điệu thật phù hợp. Ấy là giọng nồng đượm của lửa, ấy là nhịp bập bồng của lửa, giọng kể lể cứ tràn ra, dâng lên một ngày một nồng nàn, ấm nóng…

Bằng Việt đã khéo lựa chọn và sắp xếp để hình ảnh người và bà nhà bếp lửa luôn song song với nhau. Đọc “ Bếp lửa ” chẳng những thấy được một dòng tâm sự sâu nặng, dạt dào mà nhà thơ còn muốn tôn vinh một điều rất đỗi giản dị và đơn giản : “ Tình yêu quê nhà quốc gia bắt nguồn từ những cái đơn cử thân thiện, thân thương với mỗi con người ” .

Loigiaihay.com

Source: https://evbn.org
Category: Bài Tập